Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 109/2010 du 30 septembre 2010 Numéro du rôle : 4830 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 19, alinéa 1 er , des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 12 janvier 19 La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...)"
Extrait de l'arrêt n° 109/2010 du 30 septembre 2010 Numéro du rôle : 4830 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 19, alinéa 1 er , des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 12 janvier 19 La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...) Uittreksel uit arrest nr. 109/2010 van 30 september 2010 Rolnummer 4830 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 19, eerste lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 12 januari 1973, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 109/2010 du 30 septembre 2010 Uittreksel uit arrest nr. 109/2010 van 30 september 2010
Numéro du rôle : 4830 Rolnummer 4830
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 19, alinéa 1er, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 19, eerste lid,
van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd bij koninklijk
des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 12 besluit van 12 januari 1973, gesteld door de Raad van State.
janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe et P. Nihoul, rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en P.
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 198.374 du 30 novembre 2009 en cause de Christel Bij arrest nr. 198.374 van 30 november 2009 in zake Christel Demerlier
Demerlier contre l'« Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs tegen het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs, waarvan de
», dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 10 décembre expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 10 december 2009,
2009, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante : heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 19, alinéa 1er, des lois sur le Conseil d'Etat,
coordonnées par l'arrêté royal du 12 janvier 1973, interprété en ce « Schendt artikel 19, eerste lid, van de bij koninklijk besluit van 12
januari 1973 gecoördineerde wetten op de Raad van State,
sens que seules les parties requérantes qui justifient d'un intérêt geïnterpreteerd in die zin dat de beroepen tot nietigverklaring
direct à l'annulation de la décision attaquée peuvent introduire un slechts voor de afdeling bestuursrechtspraak kunnen worden gebracht
recours en annulation devant la section du contentieux administratif, door verzoekende partijen die doen blijken van een rechtstreeks belang
viole-t-il le principe d'égalité et de non-discrimination inscrit aux bij de vernietiging van de bestreden beslissing, de in de artikelen 10
articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il est établi ainsi une en 11 van de Grondwet neergelegde beginselen van gelijkheid en
différence de traitement qui n'est pas objectivement et niet-discriminatie, doordat aldus een niet objectief en redelijk
raisonnablement justifiée entre des parties requérantes qui justifient verantwoord verschil in behandeling wordt ingesteld tussen verzoekende
d'un intérêt direct à l'annulation de la décision attaquée, d'une partijen die een rechtstreeks belang hebben bij de nietigverklaring
part, et des parties requérantes qui justifient d'un intérêt indirect van de bestreden beslissing, enerzijds, en verzoekende partijen die
à cette annulation, d'autre part ? ». een onrechtstreeks belang daarbij hebben, anderzijds ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 19, alinéa 1er, des lois coordonnées sur le Conseil B.1. Artikel 19, eerste lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad
d'Etat dispose : van State bepaalt :
« Les demandes, difficultés et recours en annulation et recours en « De aanvragen, moeilijkheden en beroepen tot nietigverklaring en
cassation visés aux articles 11, 12, 13, 14 et 16, 1° à 6°, peuvent être portés devant la section du contentieux administratif par toute partie justifiant d'une lésion ou d'un intérêt et sont soumis par écrit à la section dans les formes et délais déterminés par le Roi ». B.2. Le juge a quo soumet cette disposition à la Cour dans l'interprétation selon laquelle les recours en annulation ne peuvent être portés devant la section du contentieux administratif que par des parties requérantes qui justifient d'un intérêt direct à l'annulation de la décision attaquée. Il demande à la Cour si la différence de traitement des parties requérantes qui en découle, selon que ces cassatieberoepen bedoeld bij de artikelen 11, 12, 13, 14 en 16, 1° tot 6°, kunnen voor de afdeling bestuursrechtspraak worden gebracht door elke partij welke doet blijken van een benadeling of van een belang en worden schriftelijk ingediend bij de afdeling in de vormen en binnen de termijn door de Koning bepaald ». B.2. De verwijzende rechter legt die bepaling voor aan het Hof in de interpretatie dat de beroepen tot nietigverklaring slechts voor de afdeling bestuursrechtspraak kunnen worden gebracht door verzoekende partijen die doen blijken van een rechtstreeks belang bij de vernietiging van de bestreden beslissing. Hij wenst van het Hof te vernemen of het daaruit voortvloeiende verschil in behandeling tussen de verzoekende partijen, naargelang zij een rechtstreeks of een
parties ont un intérêt direct ou indirect à l'annulation de la onrechtstreeks belang hebben bij de vernietiging van de bestreden
décision attaquée, viole les articles 10 et 11 de la Constitution. beslissing, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt.
B.3.1. Le Conseil des ministres objecte que les parties requérantes B.3.1. De Ministerraad werpt op dat de verzoekende partijen die een
qui ont un intérêt direct à l'annulation de la décision attaquée et rechtstreeks belang hebben bij de vernietiging van de bestreden
les parties requérantes qui ont un intérêt indirect à cette annulation beslissing en de verzoekende partijen die een onrechtstreeks belang
ne sont pas suffisamment comparables. hebben bij die vernietiging, niet voldoende vergelijkbaar zijn.
B.3.2. L'allégation que des situations ne sont pas suffisamment B.3.2. De bewering volgens welke de situaties niet voldoende
comparables ne peut aboutir à ce que les articles 10 et 11 de la vergelijkbaar zijn, kan niet ertoe strekken dat de artikelen 10 en 11
Constitution ne seraient pas applicables. Elle peut uniquement avoir van de Grondwet niet van toepassing zouden zijn. Zij kan enkel tot
pour effet d'abréger la démonstration de la compatibilité avec ces gevolg hebben dat de bewijsvoering van een bestaanbaarheid met die
dispositions, lorsque les situations sont à ce point éloignées qu'il bepalingen wordt ingekort wanneer de situaties dermate verschillend
est immédiatement évident qu'un constat de discrimination ne saurait zijn dat het onmiddellijk duidelijk is dat geen vaststelling van
résulter de leur comparaison minutieuse. discriminatie zou kunnen voortvloeien uit de nauwgezette vergelijking
B.4.1. La loi ne définit pas l'« intérêt ». Le législateur a laissé au ervan. B.4.1. Het « belang » wordt door de wet niet omschreven. De wetgever
Conseil d'Etat le soin de préciser le contenu de cette notion (Doc. heeft aan de Raad van State de zorg gelaten om dat begrip inhoud te
parl., Chambre, 1936-1937, n° 211, p. 34, et n° 299, p. 18). geven (Parl. St., Kamer, 1936-1937, nr. 211, p. 34, en nr. 299, p.
Toutefois, le contenu de cette notion ne peut être contraire aux 18). De invulling van dat begrip mag evenwel niet in strijd zijn met
articles 10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.4.2. La condition selon laquelle la partie requérante doit justifier B.4.2. De voorwaarde volgens welke de verzoekende partij moet doen
d'un intérêt au recours est motivée par le souci de ne pas permettre blijken van een belang bij haar beroep wordt gemotiveerd door de
l'action populaire. bezorgdheid de actio popularis niet toe te laten.
B.4.3. C'est au Conseil d'Etat qu'il appartient d'apprécier si les B.4.3. Het staat aan de Raad van State te oordelen of de verzoekende
requérants qui le saisissent justifient d'un intérêt à leur recours. partijen die een zaak voor de Raad brengen, doen blijken van een
Le Conseil d'Etat doit toutefois veiller à ce que la condition de belang bij hun beroep. De Raad van State dient er evenwel over te
l'intérêt ne soit pas appliquée de manière restrictive ou formaliste. waken dat het belangvereiste niet op een buitensporig restrictieve of
(voir, en ce sens, CEDH, 20 avril 2004, Bulena c. République tchèque, formalistische wijze wordt toegepast (zie in die zin : EHRM, 20 april
§§ 28, 30 et 35; 24 février 2009, L'Erablière A.S.B.L. c. Belgique, § 2004, Bulena t. Tsjechische Republiek, §§ 28, 30 en 35; 24 februari
38; 5 novembre 2009, Nunes Guerreiro c. Luxembourg, § 38; 22 décembre 2009, L'Erablière A.S.B.L. t. België, § 38; 5 november 2009, Nunes
2009, Sergey Smirnov c. Russie, §§ 29-32) Guerreiro t. Luxemburg, § 38; 22 december 2009, Sergey Smirnov t.
Dans l'arrêt n° 117/99 du 10 novembre 1999, la Cour a notamment estimé Rusland, §§ 29-32). In het arrest nr. 117/99 van 10 november 1999 heeft het Hof met name
que les articles 19 et 24 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, geoordeeld dat de artikelen 19 en 24 van de gecoördineerde wetten op
interprétés en ce sens que le fonctionnaire qui attaque une nomination de Raad van State, in die zin geïnterpreteerd dat de ambtenaar die een
perd son intérêt au recours lorsqu'il est mis à la retraite au cours benoeming aanvecht, zijn belang bij het beroep verliest wanneer hij in
de la procédure, violaient les articles 10 et 11 de la Constitution. de loop van de procedure op pensioen wordt gesteld, de artikelen 10 en
11 van de Grondwet schenden.
B.5.1. Selon le Conseil d'Etat, le caractère direct de l'intérêt B.5.1. Volgens de Raad van State houdt het rechtstreekse karakter van
het belang in dat er een rechtstreeks causaal verband moet bestaan
implique qu'il existe un lien direct de causalité entre le préjudice tussen het door de verzoekende partij geleden nadeel, enerzijds, en de
subi par la partie requérante et la décision attaquée (point 8.4.1 de bestreden beslissing, anderzijds (punt 8.4.1 van de
la décision de renvoi). verwijzingsbeslissing).
Dans le cas présent, le préjudice subi par la partie requérante réside Het door de verzoekende partij geleden nadeel is in het voorliggende
dans la diminution de ses chances de promotion, tandis que la décision geval gelegen in de vermindering van haar bevorderingskansen, terwijl
attaquée concerne une nomination au même grade. de bestreden beslissing een benoeming in dezelfde graad betreft.
B.5.2. En constatant que le lien entre l'annulation de la décision B.5.2. Door vast te stellen dat het verband tussen de vernietiging van
attaquée et les chances de promotion de la requérante n'est pas direct de bestreden beslissing en de bevorderingskansen van de verzoekster
et que le lancement d'une procédure de promotion, après une éventuelle niet rechtstreeks is en dat het opstarten, na een eventuele
annulation, ne constitue qu'une possibilité parmi d'autres (points vernietiging, van een bevorderingsprocedure een loutere mogelijkheid
8.4.2 et 8.4.3 de la décision de renvoi), le Conseil d'Etat n'a pas is, naast andere mogelijkheden (punten 8.4.2 en 8.4.3 van de
appliqué la condition de l'intérêt de manière exagérément restrictive ou formaliste. B.6. Dans l'interprétation selon laquelle les recours en annulation ne peuvent être portés devant la section du contentieux administratif que par des parties requérantes qui justifient d'un intérêt direct à l'annulation de la décision attaquée, l'accès au Conseil d'Etat est certes interdit à une certaine catégorie de justiciables, mais cette entrave, en soi, eu égard à l'objectif de la condition de l'intérêt, ne porte pas atteinte de manière excessive au droit d'accès à un juge. verwijzingsbeslissing), heeft de Raad van State het belangvereiste niet op overdreven restrictieve of formalistische wijze toegepast. B.6. In de interpretatie dat de beroepen tot nietigverklaring slechts voor de afdeling bestuursrechtspraak kunnen worden gebracht door verzoekende partijen die doen blijken van een rechtstreeks belang bij de vernietiging van de bestreden beslissing, wordt de toegang tot de Raad van State weliswaar verhinderd voor een bepaalde categorie van rechtzoekenden, maar die belemmering doet op zichzelf, gelet op de doelstelling van het belangvereiste, niet op buitensporige wijze afbreuk aan het recht op toegang tot een rechter.
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 19, alinéa 1er, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées Artikel 19, eerste lid, van de wetten op de Raad van State,
par l'arrêté royal du 12 janvier 1973, dans l'interprétation selon gecoördineerd bij koninklijk besluit van 12 januari 1973, in de
laquelle les recours en annulation ne peuvent être portés devant la interpretatie dat de beroepen tot nietigverklaring slechts voor de
section du contentieux administratif que par des parties requérantes afdeling bestuursrechtspraak kunnen worden gebracht door verzoekende
partijen die doen blijken van een rechtstreeks belang bij de
qui justifient d'un intérêt direct à l'annulation de la disposition vernietiging van de bestreden beslissing, schendt de artikelen 10 en
attaquée, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 30 septembre 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 30 september 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^