Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 83/2010 du 8 juillet 2010 Numéro du rôle : 4748 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 60bis, § 5, du Code des droits de succession, tel qu'il était d'application dans la Région flamande ava La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...)"
Extrait de l'arrêt n° 83/2010 du 8 juillet 2010 Numéro du rôle : 4748 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 60bis, § 5, du Code des droits de succession, tel qu'il était d'application dans la Région flamande ava La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...) Uittreksel uit arrest nr. 83/2010 van 8 juli 2010 Rolnummer 4748 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 60bis, § 5, van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Vlaamse Gewest vóór de wijziging ervan Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 83/2010 du 8 juillet 2010 Uittreksel uit arrest nr. 83/2010 van 8 juli 2010
Numéro du rôle : 4748 Rolnummer 4748
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 60bis, § In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 60bis, § 5, van
5, du Code des droits de succession, tel qu'il était d'application het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Vlaamse
dans la Région flamande avant sa modification par le décret flamand du Gewest vóór de wijziging ervan bij het Vlaamse decreet van 21 december
21 décembre 2007 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 2007 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2008,
2008, posées par le Tribunal de première instance de Bruxelles. gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P.
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 29 juin 2009 en cause de Jacqueline Van De Perre et Bij vonnis van 29 juni 2009 in zake Jacqueline Van De Perre en anderen
autres contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof
greffe de la Cour le 10 juillet 2009, le Tribunal de première instance is ingekomen op 10 juli 2009, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 60bis, § 5, du Code des droits de succession, tel qu'il « 1. Schendt de bepaling van artikel 60bis, § 5, van het Wetboek der
était applicable en Région flamande avant sa modification par le successierechten, zoals van toepassing in het Vlaams Gewest vóór de
décret du 21 décembre 2007 contenant diverses mesures d'accompagnement wijziging door het decreet van 21 december 2007 houdende bepalingen
du budget 2008, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que cette disposition établit une distinction entre, d'une part, les héritiers d'actifs dans des entreprises familiales ou d'actions ou de parts de ' sociétés de famille ' qui, pendant les trois années qui ont précédé le décès, employaient au moins cinq travailleurs, exprimés en unités à temps plein, dans la Région flamande et, d'autre part, les héritiers d'actifs dans des entreprises familiales ou d'actions ou de parts de ' sociétés de famille ' qui, pendant les trois années qui ont précédé le décès, employaient au moins cinq travailleurs, exprimés en unités à temps plein, mais pas dans la Région flamande, compte tenu de tot begeleiding van de begroting 2008, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat een onderscheid wordt gemaakt in deze bepaling tussen enerzijds erfgenamen van activa in familiale ondernemingen of van aandelen in familiale vennootschappen, die in de drie jaar voorafgaand aan het overlijden, minstens vijf werknemers tellen, uitgedrukt in voltijdse eenheden, die in het Vlaams Gewest zijn tewerkgesteld en, anderzijds, erfgenamen van activa in familiale ondernemingen of van aandelen in familiale vennootschappen, die in de drie jaar voorafgaand aan het overlijden, minstens vijf werknemers tellen, uitgedrukt in voltijdse eenheden, die niet in het Vlaams Gewest zijn tewerkgesteld, daarbij rekening houdende met het feit dat
ce que la Cour de justice des Communautés européennes a considéré, het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen in een arrest van
dans un arrêt du 25 octobre 2007, que ' l'article 43 CE s'oppose à une 25 oktober 2007 heeft geoordeeld dat ' artikel 43 EG in de weg staat
réglementation fiscale d'un Etat membre en matière de droits de van een belastingregeling van een lidstaat inzake successierechten
succession qui exclut de l'exonération de ces droits prévue pour les waarbij de vrijstelling van deze rechten voor familiale ondernemingen
entreprises familiales les entreprises qui emploient, durant les trois niet wordt verleend aan ondernemingen die gedurende de drie jaar vóór
années précédant la date du décès du de cujus, au moins cinq het overlijden van de decujus ten minste vijf werknemers in een andere
travailleurs dans un autre Etat membre, alors qu'elle octroie une lidstaat tewerkstellen, hoewel deze vrijstelling wel wordt verleend
telle exonération lorsque les travailleurs sont employés dans une wanneer de werknemers in een regio van eerstgenoemde lidstaat zijn
région du premier Etat membre ' ? tewerkgesteld ' ?
2. L'article 60bis, § 5, du Code des droits de succession, tel qu'il 2. Schendt de bepaling van artikel 60bis, § 5, van het Wetboek der
était applicable en Région flamande avant sa modification par le successierechten, zoals van toepassing in het Vlaams Gewest vóór de
décret du 21 décembre 2007 contenant diverses mesures d'accompagnement wijziging door het decreet van 21 december 2007 houdende bepalingen
du budget 2008, viole-t-il les règles qui sont établies par la tot begeleiding van de begroting 2008, de regels die door of krachtens
Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer les compétences de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden
respectives de l'Etat, des communautés et des régions, et plus bevoegdheid van de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten, meer
précisément l'article 6, § 1er, VI, 3° et 4°, de la loi spéciale du 8 bepaald artikel 6, § 1, VI, 3° en 4°, van de bijzondere wet van 8
août 1980, modifié par la loi spéciale du 8 août 1988, ainsi que les augustus 1980, gewijzigd bij de wet van 8 augustus 1988 en de regelen
règles de l'union économique et monétaire belge, en ce que le régime van de Belgische economische en monetaire unie, doordat de in artikel
inscrit à l'article 60bis, § 5, du Code des droits de succession, qui 60bis, § 5, van het Wetboek der successierechten vervatte regeling,
n'accorde une exonération des droits de succession qu'aux entreprises waarbij vrijstelling van successierechten enkel wordt verleend voor
familiales et ' sociétés de famille ' employant au moins cinq familiale ondernemingen of vennootschappen die gedurende de drie jaar
travailleurs dans la Région flamande pendant les trois années qui ont vóór het overlijden van de decujus ten minste vijf werknemers
précédé le décès du de cujus, a pour effet qu'il est plus difficile tewerkstelden in het Vlaams Gewest, het moeilijker maakt voor
pour les entreprises familiales et ' sociétés de famille ' de familiale ondernemingen en vennootschappen om zich te vestigen in een
s'établir dans une Région de l'Etat fédéral autre que la Région ander Gewest van de Federale Staat dan het Vlaams Gewest en/of om te
flamande et/ou d'investir dans des entreprises familiales ou ' investeren in familiale ondernemingen of vennootschappen die zijn
sociétés de famille ' qui sont établies dans une Région de l'Etat gevestigd in een ander Gewest van de Federale Staat dan het Vlaams
fédéral autre que la Région flamande ? ». Gewest ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Les questions préjudicielles concernent l'article 60bis, § 5, du B.1. De prejudiciële vragen betreffen artikel 60bis, § 5, van het
Code des droits de succession, tel qu'il était d'application dans la Wetboek der successierechten, zoals van toepassing in het Vlaamse
Région flamande avant sa modification par le décret flamand du 21 Gewest vóór de wijziging ervan bij het Vlaamse decreet van 21 december
décembre 2007 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 2007 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2008.
2008. Il ressort des questions préjudicielles qu'elles concernent Uit de prejudiciële vragen blijkt dat zij uitsluitend betrekking
exclusivement l'alinéa 1er de cette disposition, qui disposait : hebben op het eerste lid van die bepaling, dat luidde :
« L'exonération n'est accordée que si l'entreprise ou la société « De vrijstelling wordt slechts toegestaan op voorwaarde dat de
employait au moins 5 travailleurs, exprimés en unités à temps plein, onderneming of de vennootschap in de drie jaar voorafgaand aan het
dans la Région flamande pendant les trois années qui ont précédé le overlijden, minstens vijf in het Vlaamse Gewest tewerkgestelde
décès ». werknemers telt, uitgedrukt in voltijdse eenheden ».
B.2. L'article 60bis a été inséré par l'article 21 du décret flamand B.2. Artikel 60bis werd ingevoegd bij artikel 21 van het Vlaamse
du 20 décembre 1996 contenant diverses mesures d'accompagnement du decreet van 20 december 1996 houdende bepalingen tot begeleiding van
budget 1997 (Moniteur belge , 31 décembre 1996, troisième édition; de begroting 1997 (Belgisch Staatsblad , 31 december 1996, derde
err. Moniteur belge , 11 février 1997) et a été remplacé par l'article editie; err. Belgisch Staatsblad , 11 februari 1997) en werd vervangen
38 du décret flamand du 22 décembre 1999 contenant diverses mesures bij artikel 38 van het Vlaamse decreet van 22 december 1999 houdende
d'accompagnement du budget 2000 (Moniteur belge , 30 décembre 1999, bepalingen tot begeleiding van de begroting 2000 (Belgisch Staatsblad
deuxième édition; err. Moniteur belge , 11 janvier 2000). , 30 december 1999, tweede editie; err. Belgisch Staatsblad , 11
La condition selon laquelle les entreprises familiales ou les « januari 2000).
sociétés de famille » doivent avoir employé « au moins 5 travailleurs, De voorwaarde dat de familiale ondernemingen of vennootschappen
exprimés en unités à temps plein », en Région flamande pendant les minstens vijf werknemers, uitgedrukt in voltijdse eenheden, hebben
trois années précédant le décès, avait déjà été instaurée par le tewerkgesteld in het Vlaamse Gewest in de drie jaar voorafgaand aan
décret du 20 décembre 1996, avec cette différence qu'elle donnait lieu het overlijden, werd reeds ingevoerd bij het decreet van 20 december
1996, met dien verstande dat zij aanleiding gaf tot een vermindering -
à une réduction - et pas encore à une exonération - des droits de en nog niet tot een vrijstelling - van het successierecht.
succession. Le premier objectif de la mesure instaurée à l'article 60bis du Code De eerste doelstelling van de in artikel 60bis van het Wetboek der
des droits de succession a été précisé comme suit : successierechten ingevoerde maatregel werd als volgt toegelicht :
« Favoriser la continuité des entreprises flamandes et ainsi mettre en « De continuïteit van Vlaamse ondernemingen bevorderen en zo een
place un emploi durable constitue un objectif important du duurzame tewerkstelling realiseren, is een belangrijke doelstelling
Gouvernement flamand. Les droits de succession représentent le van de Vlaamse regering. De belangrijkste belasting waarmee de Vlaamse
principal impôt au moyen duquel le Gouvernement flamand peut, à regering dit thans kan bewerkstelligen, is het successierecht. Op dit
l'heure actuelle, réaliser cet objectif. En ce moment, des ogenblik worden investeringen soms geremd, en daarmee de
investissements, et par conséquent des emplois, sont parfois freinés
parce que les intéressés craignent d'augmenter les droits de tewerkstelling, omdat de betrokkenen vrezen het successierecht over de
succession sur la valeur de l'entreprise. Un taux marginal de 30 p.c. waarde van de onderneming te verhogen. Een marginaal tarief van 30 %
(et après la réforme encore toujours de 27 p.c.) grève en effet assez (en na de hervorming nog altijd 27 % ) is immers vrij drukkend voor
fort les actifs qui peuvent, certes, représenter une valeur activa die weliswaar een belangrijke waarde kunnen vertegenwoordigen,
importante, mais qui par hypothèse ne sont pas ou sont très
difficilement convertibles en espèces » (Doc. parl., Parlement maar per hypothese niet of zeer moeilijk verzilverbaar zijn » (Parl.
flamand, 1996-1997, n° 428/1, p. 7). St., Vlaams Parlement, 1996-1997, nr. 428/1, p. 7).
Parallèlement, la mesure visait tout autant à faire en sorte que, sur Daarnaast beoogde de maatregel evenzeer het - op vrijwillige basis -
une base volontaire, les actions ou parts soient ramenées dans le opnieuw in de officiële sfeer brengen van aandelen en het overbodig
circuit officiel et à rendre superflues toutes sortes de constructions maken van allerlei constructies, in binnen- en vooral in het
réalisées, en Belgique et surtout à l'étranger, dans le simple but buitenland, louter met het oog op de vermijding van het successierecht
d'éviter les droits de succession (ibid., pp. 7-8). (ibid., pp. 7-8).
En ce qui concerne la condition d'emploi fixée au paragraphe 5, il a Met betrekking tot de in paragraaf 5 bepaalde
encore été déclaré : tewerkstellingsvoorwaarde werd nog gesteld :
« L'objectif principal qui est à la base de cette mesure est le « De voornaamste doelstelling die aan deze maatregel ten grondslag
maintien de l'emploi en favorisant la continuité de l'entreprise. Les ligt, vormt het behoud van werkgelegenheid door de bevordering van de
conditions d'application du taux réduit reflètent ce but en ce qu'une ondernemingscontinuïteit. De toepassingsvoorwaarden voor het verlaagd
exigence minimale d'emploi s'applique pour cinq membres du personnel. tarief reflecteren deze doelstelling doordat een minimale
Ainsi, sont visées les entreprises ayant un volume d'emplois dont le tewerkstellingsvereiste geldt van 5 personeelsleden. Aldus worden
ondernemingen geviseerd met een werkgelegenheid waarvan het behoud de
maintien exige la poursuite de l'entreprise avec une capacité verderzetting van de onderneming met gelijkaardige omvang vereist »
similaire » (ibid., p. 9). (ibid., p. 9).
B.3. La condition mise en cause a été abrogée par suite du B.3. De in het geding zijnde voorwaarde werd opgeheven ingevolge de
remplacement du paragraphe 5 de l'article 60bis du Code des droits de vervanging van paragraaf 5 van artikel 60bis van het Wetboek der
succession par l'article 20 du décret flamand du 21 décembre 2007 successierechten bij artikel 20 van het Vlaamse decreet van 21
contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 2008 (Moniteur december 2007 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting
belge , 31 décembre 2007, err. Moniteur belge , 9 octobre 2008). A la 2008 (Belgisch Staatsblad , 31 december 2007; err. Belgisch Staatsblad
suite de cette modification, l'exonération des droits de succession , 9 oktober 2008). Ingevolge die wijziging wordt de vrijstelling van
n'est accordée que « si l'entreprise ou la société a au moins payé 500 het successierecht slechts toegestaan « op voorwaarde dat de
000 euros de charges salariales aux travailleurs occupés dans l'Espace onderneming of de vennootschap in de twaalf kwartalen voorafgaand aan
het overlijden, minstens 500.000 euro aan loonlasten heeft uitbetaald
économique européen dans les douze trimestres précédant le décès », de aan werknemers die in de Europese Economische Ruimte tewerkgesteld
sorte que le critère d'occupation en Région flamande a disparu. zijn », zodat het criterium van tewerkstelling in het Vlaamse Gewest
Il ressort des travaux préparatoires de cette modification décrétale is vervallen. Uit de parlementaire voorbereiding van die decretale wijziging blijkt
qu'elle est la conséquence de l'arrêt de la Cour de justice de l'Union dat zij het gevolg is van een arrest van het Hof van Justitie van de
européenne répondant à une question préjudicielle relative aux Europese Unie als antwoord op een prejudiciële vraag over de
conditions d'application de l'article 60bis du Code des droits de toepassingsvoorwaarden van artikel 60bis van het Wetboek der
succession, tel qu'il était en vigueur dans la Région flamande. Dans successierechten, zoals het van toepassing was in het Vlaamse Gewest.
cet arrêt, la Cour de justice a dit pour droit : In dat arrest verklaarde het Hof van Justitie voor recht :
« En l'absence de justification valable, l'article 43 CE s'oppose à « Bij gebreke van een geldige rechtvaardiging staat artikel 43 EG in
une réglementation fiscale d'un Etat membre en matière de droits de de weg aan een belastingregeling van een lidstaat inzake
succession qui exclut de l'exonération de ces droits prévue pour les successierechten waarbij de vrijstelling van deze rechten voor
entreprises familiales les entreprises qui emploient, durant les trois familiale ondernemingen niet wordt verleend aan ondernemingen die
années précédant la date du décès du de cujus, au moins cinq gedurende de drie jaar vóór het overlijden van de decujus ten minste
travailleurs dans un autre Etat membre, alors qu'elle octroie une vijf werknemers in een andere lidstaat tewerkstellen, hoewel deze
telle exonération lorsque les travailleurs sont employés dans une vrijstelling wel wordt verleend wanneer de werknemers in een regio van
région du premier Etat membre » (CJCE, 25 octobre 2007, C-464/05, eerstgenoemde lidstaat zijn tewerkgesteld » (HvJ, 25 oktober 2007,
Geurts et Vogten, dispositif). C-464/05, Geurts en Vogten, dictum).
Dans les travaux préparatoires, il a encore été indiqué : In de parlementaire voorbereiding werd verder gesteld :
« Il est clair que le simple fait de supprimer l'exigence de « Het hoeft geen betoog dat het eenvoudig schrappen van de vereiste
localisation de l'emploi dans la Région flamande peut faire naître des van lokalisatie van de tewerkstelling in het Vlaamse Gewest,
difficultés lors de la définition de ce qu'est un travailleur : moeilijkheden kan doen rijzen bij de bepaling van wat een werknemer is
faut-il pour ce faire remplir les critères du droit belge du travail : dient hiervoor aan de criteria van het Belgische arbeidsrecht dan
ou bien du droit du travail du lieu d'occupation effective ? Ou bien wel van het arbeidsrecht van de plaats van effectieve tewerkstelling
du droit de la sécurité sociale ? C'est une question de droit te worden voldaan ? Of van het sociale zekerheidsrecht ? Dit is een
européen, pour laquelle en définitive seule la Cour européenne est vraag van Europees recht, waarvoor uiteindelijk alleen het Europese
compétente, et celle-ci ne s'est pas prononcée à ce sujet.
C'est la raison pour laquelle le choix s'est porté sur un autre Hof bevoegd is, en dit heeft zich over de vraag niet uitgesproken.
critère, qui se rattache le plus étroitement possible à l'objectif Daarom wordt geopteerd voor een ander criterium, dat zo nauw mogelijk
initial de l'exonération. Le but initial de l'exonération était aansluit bij de oorspronkelijke doelstelling van de vrijstelling. De
d'assurer par-delà les générations la continuité des entreprises et initiële doelstelling van de vrijstelling was de continuïteit van de
des emplois qui y sont liés. Lors du choix de cet autre critère, les ondernemingen en de daaraan gekoppelde tewerkstelling over generaties
objectifs d'exécutabilité et de simplification administrative ont heen te verzekeren. Bij de keuze van dit ander criterium speelt ook
également joué un rôle » (Doc. parl., Parlement flamand, 2007-2008, n° het streven naar administratieve eenvoud en uitvoerbaarheid een rol »
1368/6, p. 5). (Parl. St., Vlaams Parlement, 2007-2008, nr. 1368/6, p. 5).
B.4. L'examen de la conformité d'une disposition législative aux B.4. Het onderzoek van de overeenstemming van een wetskrachtige
règles répartitrices de compétence, auquel la seconde question bepaling met de bevoegdheidverdelende regels, waartoe het Hof in de
préjudicielle invite la Cour à procéder, doit en principe précéder tweede prejudiciële vraag wordt uitgenodigd, moet in beginsel het
l'examen de sa compatibilité avec les dispositions du titre II de la onderzoek van de bestaanbaarheid met de bepalingen van titel II van de
Constitution, lequel constitue l'objet de la première question Grondwet, dat het voorwerp vormt van de eerste prejudiciële vraag,
préjudicielle. voorafgaan.
Par conséquent, la Cour répond en premier lieu à la seconde question Het Hof beantwoordt derhalve eerst de tweede prejudiciële vraag.
préjudicielle.
B.5. Par la seconde question préjudicielle, la juridiction a quo B.5. Met de tweede prejudiciële vraag wenst het verwijzende
rechtscollege van het Hof te vernemen of de in het geding zijnde
demande à la Cour si la disposition en cause est conforme à l'article bepaling in overeenstemming is met artikel 6, § 1, VI, derde lid, van
6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen
institutionnelles et aux règles de l'union économique et monétaire belge, en ce que le régime instauré par cette disposition, en vertu duquel l'exonération des droits de succession n'est accordée que pour des entreprises familiales ou des « sociétés de famille » qui, pendant les trois années précédant le décès du de cujus, employaient au moins cinq travailleurs en Région flamande, a pour conséquence qu'il est plus difficile pour des entreprises familiales et des « sociétés de famille » de s'établir dans une autre région que la Région flamande ou de procéder à des investissements dans des entreprises familiales ou des « sociétés de famille » qui sont établies dans une autre région que la Région flamande. en met de regelen van de Belgische economische en monetaire unie, doordat de bij die bepaling ingevoerde regeling, waarbij vrijstelling van successierechten enkel wordt verleend voor familiale ondernemingen of vennootschappen die gedurende de drie jaar vóór het overlijden van de erflater minstens vijf werknemers tewerkstelden in het Vlaamse Gewest, het moeilijker maakt voor familiale ondernemingen en vennootschappen om zich te vestigen in een ander gewest dan het Vlaamse Gewest of om te investeren in familiale ondernemingen of vennootschappen die zijn gevestigd in een ander gewest dan het Vlaamse Gewest.
B.6. La disposition en cause est la conséquence de la mise en oeuvre B.6. De in het geding zijnde bepaling is het gevolg van de aanwending
de la compétence fiscale de la Région flamande afin de promouvoir, en van de belastingbevoegdheid van het Vlaamse Gewest ter bevordering, in
ordre principal, l'emploi dans la Région flamande. La loi spéciale du hoofdorde, van de tewerkstelling in het Vlaamse Gewest. De bijzondere
16 janvier 1989 relative au financement des communautés et des régions wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de
gemeenschappen en de gewesten (hierna : de Bijzondere Financieringswet
(ci-après : la loi spéciale de financement du 16 janvier 1989) définit van 16 januari 1989) bepaalt de middelen waarover de gemeenschappen en
les moyens dont disposent les communautés et les régions pour exercer de gewesten beschikken om hun bevoegdheden uit te oefenen.
leurs compétences.
Selon l'article 3, alinéa 1er, 4°, de la loi spéciale de financement Naar luid van artikel 3, eerste lid, 4°, van de Bijzondere
du 16 janvier 1989, les droits de succession et les droits de mutation Financieringswet van 16 januari 1989 zijn het successierecht en het
recht van overgang bij overlijden een gewestelijke belasting.
par décès sont un impôt régional. En vertu de l'article 4, § 1er, de Krachtens artikel 4, § 1, van dezelfde bijzondere wet zijn de gewesten
cette même loi spéciale, les régions sont compétentes pour modifier le bevoegd om de aanslagvoet, de heffingsgrondslag en de vrijstellingen
taux d'imposition, la base d'imposition et les exonérations des droits van het successierecht en het recht van overgang bij overlijden te
de succession et des droits de mutation par décès. La modification des wijzigen. Het wijzigen van vrijstellingen impliceert dat die kunnen
exonérations implique de pouvoir les abroger et les instaurer, de worden afgeschaft en ingesteld, zodat de gewesten, op basis van de hen
sorte que les régions, sur la base des compétences qui leur ont été
attribuées, peuvent également accorder une exonération aux héritiers toegekende bevoegdheden, ook een vrijstelling kunnen verlenen aan
d'actifs dans des entreprises familiales et d'actions ou de parts de « erfgenamen van activa in familiale ondernemingen en van aandelen in
sociétés de famille ». familiale vennootschappen.
B.7. L'exercice par une région de sa compétence fiscale propre ne peut B.7. De uitoefening door een gewest van zijn fiscale bevoegdheid mag
porter atteinte à la conception globale de l'Etat telle qu'elle se geen afbreuk doen aan de algehele staatsopvatting zoals die tot uiting
dégage des révisions constitutionnelles successives ainsi que des komt in de opeenvolgende staatshervormingen en in de respectieve
différentes lois spéciales et ordinaires déterminant les compétences bijzondere en gewone wetten tot bepaling van de onderscheiden
respectives de l'Etat, des communautés et des régions. Il ressort de bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten. Uit het
l'ensemble de ces dispositions, et notamment de l'article 6, § 1er, geheel van die bepalingen, inzonderheid uit artikel 6, § 1, VI, derde
VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 - inséré par l'article lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 - ingevoegd bij artikel
4, § 8, de la loi spéciale du 8 août 1988 - et de l'article 49, § 6, 4, § 8, van de bijzondere wet van 8 augustus 1988 - en uit artikel 49,
alinéa 3, de la loi spéciale de financement du 16 janvier 1989 que la § 6, derde lid, van de Bijzondere Financieringswet van 16 januari 1989
blijkt dat het Belgische staatsbestel berust op een economische en
structure de l'Etat belge repose sur une union économique et monétaire monetaire unie, die wordt gekenmerkt door een geïntegreerde markt en
caractérisée par un marché intégré et l'unité de la monnaie. En effet, door de eenheid van de munt. Naar luid van artikel 6, § 1, VI, derde
selon l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, oefenen de gewesten
1980, en matière économique, les régions exercent leurs compétences immers in economische aangelegenheden hun bevoegdheden uit met
dans le respect des principes de la libre circulation des personnes, inachtneming van de beginselen van het vrije verkeer van personen,
biens, services et capitaux et de la liberté de commerce et goederen, diensten en kapitalen en van de vrijheid van handel en
d'industrie, ainsi que dans le respect du cadre normatif général de nijverheid, alsook met inachtneming van het algemeen normatief kader
l'union économique et de l'unité monétaire, tel qu'il est établi par van de economische unie en de monetaire eenheid, zoals vastgesteld
ou en vertu de la loi, et par ou en vertu des traités internationaux. door of krachtens de wet, en door of krachtens de internationale verdragen.
Bien que l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 Hoewel artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8
août 1980 s'inscrive dans l'attribution de compétences aux régions en augustus 1980 past in het kader van de toewijzing van bevoegdheden aan
ce qui concerne l'économie, cette disposition traduit la volonté du de gewesten wat de economie betreft, geldt die bepaling als de uiting
législateur spécial de maintenir une réglementation de base uniforme van de wil van de bijzondere wetgever om een eenvormige basisregeling
de l'organisation de l'économie dans un marché intégré. van de organisatie van de economie in een geïntegreerde markt te
B.8. Comme il est mentionné en B.6, la disposition en cause se fonde handhaven. B.8. Zoals is vermeld in B.6, is de in het geding zijnde bepaling
sur l'article 4, § 1er, de la loi spéciale de financement du 16 gebaseerd op artikel 4, § 1, van de Bijzondere Financieringswet van 16
janvier 1989, en vertu duquel les régions sont compétentes pour januari 1989, op grond waarvan de gewesten bevoegd zijn om de
modifier le taux d'imposition, la base d'imposition et les aanslagvoet, de heffingsgrondslag en de vrijstellingen van het
exonérations des droits de succession et des droits de mutation par successierecht en het recht van overgang bij overlijden te wijzigen,
décès, qui constituent, aux termes de l'article 3, alinéa 1er, 4°, de die krachtens artikel 3, eerste lid, 4°, van dezelfde bijzondere wet
cette même loi spéciale, un impôt régional. een gewestelijke belasting zijn.
Puisque le législateur spécial a explicitement autorisé les régions à Aangezien de bijzondere wetgever de gewesten uitdrukkelijk heeft
modifier les exonérations des droits de succession, il peut en toegestaan de vrijstellingen van het successierecht te wijzigen, kan
résulter que le montant de ces droits soit différent d'une région à daaruit voortvloeien dat het bedrag van dat recht van gewest tot
l'autre. Pareille différence n'implique pas d'office une violation de gewest verschilt. Zulk een verschil houdt op zichzelf geen schending
l'union économique et monétaire. Le fait que l'exonération puisse van de economische en monetaire unie in. Het feit dat de vrijstelling
influencer le comportement d'un contribuable est, en outre, un effet het gedragspatroon van een belastingplichtige kan beïnvloeden, is
secondaire possible de chaque impôt ou des modalités de celui-ci. bovendien een mogelijk neveneffect van elke belasting of van de
modaliteiten ervan.
B.9. L'instauration de l'exonération spécifique pour les héritiers B.9. De invoering van de specifieke vrijstelling voor erfgenamen van
d'actifs dans des entreprises familiales ou pour les héritiers activa in familiale ondernemingen of van aandelen in familiale
d'actions ou de parts de « sociétés de famille » est de nature à vennootschappen is van dien aard dat de investering in bedrijven die
rendre plus difficiles ou à empêcher les investissements dans des
entreprises qui n'occupent pas au moins cinq travailleurs en Région niet minstens vijf werknemers tewerkstellen in het Vlaamse Gewest,
flamande. La mesure entrave par conséquent la liberté d'établissement wordt bemoeilijkt of verhinderd. De maatregel belemmert derhalve de
et a des effets restrictifs sur la libre circulation des capitaux vrijheid van vestiging en beperkt bijgevolg het vrije verkeer van
(voir aussi : CJCE, 25 octobre 2007, C-464/05, points 16 et 17). Les effets d'une réglementation décrétale fiscale en matière de successions figurent en effet parmi les considérations qu'une personne pourrait prendre en compte en décidant d'investir ou non dans une entreprise qui occupe au moins cinq travailleurs dans une région déterminée. Bien que la survie des entreprises familiales et le maintien de l'emploi dans ces entreprises puissent constituer, dans certaines circonstances et sous certaines conditions, une justification acceptable d'une réglementation régionale prévoyant un avantage fiscal, il n'a pas été démontré que cette justification existe en l'espèce (ibid., point 26). En effet, le fait de promouvoir la continuité de l'entreprise en maintenant l'emploi peut être suffisamment garanti par l'exigence d'un minimum d'emplois, indépendamment de la région dans laquelle a lieu cette occupation. kapitaal (zie ook HvJ, 25 oktober 2007, C-464/05, punten 16 en 17). De gevolgen van een fiscale decretale regeling inzake erfopvolging behoren immers tot de overwegingen die een persoon in aanmerking kan nemen bij zijn beslissing om al dan niet te investeren in een bedrijf dat minstens vijf werknemers tewerkstelt in een bepaald gewest. Ofschoon het voortbestaan van familiale ondernemingen en het waarborgen van tewerkstelling in die ondernemingen, in bepaalde gevallen en onder bepaalde omstandigheden, een aanvaardbare rechtvaardiging kunnen vormen voor een gewestelijke regeling die een belastingvoordeel toekent, is niet aangetoond dat die rechtvaardiging te dezen voorhanden is (ibid., punt 26). De bevordering van de ondernemingscontinuïteit met behoud van werkgelegenheid kan immers voldoende worden gewaarborgd door de vereiste minimale tewerkstelling, ongeacht het gewest waarin die tewerkstelling geschiedt.
B.10. La seconde question préjudicielle appelle une réponse B.10. De tweede prejudiciële vraag dient bevestigend te worden
affirmative. beantwoord.
Par conséquent, il n'y a plus lieu d'examiner la première question De eerste prejudiciële vraag dient bijgevolg niet meer te worden
préjudicielle. onderzocht.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 60bis, § 5, alinéa 1er, du Code des droits de succession, Artikel 60bis, § 5, eerste lid, van het Wetboek der successierechten,
tel qu'il était d'application dans la Région flamande avant sa zoals van toepassing in het Vlaamse Gewest vóór de wijziging ervan bij
modification par le décret flamand du 21 décembre 2007 contenant het Vlaamse decreet van 21 december 2007 houdende bepalingen tot
diverses mesures d'accompagnement du budget 2008, viole l'article 6, § begeleiding van de begroting 2008, schendt artikel 6, § 1, VI, derde
1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der
institutionnelles. instellingen.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 8 juillet 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 8 juli 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^