Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 77/2010 du 23 juin 2010 Numéro du rôle : 4812 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 63, § 4, des lois relatives à la police de la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...)"
Extrait de l'arrêt n° 77/2010 du 23 juin 2010 Numéro du rôle : 4812 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 63, § 4, des lois relatives à la police de la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...) Uittreksel uit arrest nr. 77/2010 van 23 juni 2010 Rolnummer 4812 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 63, § 4, van de wetten betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 16 maart 1968, g Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 77/2010 du 23 juin 2010 Uittreksel uit arrest nr. 77/2010 van 23 juni 2010
Numéro du rôle : 4812 Rolnummer 4812
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 63, § 4, des In zake : de prejudiciële vraag over artikel 63, § 4, van de wetten
lois relatives à la police de la circulation routière, coordonnées par betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij
l'arrêté royal du 16 mars 1968, posée par le Tribunal de police de koninklijk besluit van 16 maart 1968, gesteld door de Politierechtbank
Louvain. te Leuven.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Henneuse, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, rechters R. Henneuse, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey en
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. P. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 30 octobre 2009 en cause du ministère public contre Bij vonnis van 30 oktober 2009 in zake het openbaar ministerie tegen
Kristiaan Maenen, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Kristiaan Maenen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
le 26 novembre 2009, le Tribunal de police de Louvain a posé la ingekomen op 26 november 2009, heeft de Politierechtbank te Leuven de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 63, § 4, de la loi du 16 mars 1968 relative à la police de « Schendt artikel 63, § 4, van de wet betreffende de politie over het
la circulation routière viole-t-il les articles 10 et 11 de la wegverkeer van 16 maart 1968 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet nu
Constitution dès lors qu'en application de cette disposition, le juge de rechter in toepassing van deze bepaling verplicht is van steeds -
est toujours tenu - donc également dans les cas où une analyse de dus ook in die gevallen waarin een ademanalyse om medische redenen
l'haleine n'est pas possible pour raison médicale - de mettre les niet mogelijk is - de kosten van het nemen van de (bloed)proef en van
frais du prélèvement et de l'analyse de sang à charge de la personne de bloedanalyse ten laste te leggen van de onderzochte persoon (onder
examinée (entre autres) si l'infraction prévue à l'article 34, § 2, meer) indien de overtreding bepaald in artikel 34, § 2, 1°, bewezen
1°, est établie, alors que le constat du taux d'alcool sur la base is, terwijl er aan de vaststelling van het alcoholgehalte aan de hand
d'une analyse de l'haleine n'entraîne aucuns frais et que, dans ce van een ademanalyse geen kosten verbonden zijn en er bijgevolg door de
cas, des frais ne doivent dès lors pas non plus être supportés par la onderzochte persoon in dat geval ook geen kosten dienen gedragen te
personne examinée ? ». worden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 63, § 4, des lois B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 63, § 4, van de
relatives à la police de la circulation routière, coordonnées par wetten betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij
l'arrêté royal du 16 mars 1968 (ci-après : la loi sur la police de la koninklijk besluit van 16 maart 1968, (hierna : Wegverkeerswet) dat
circulation routière), qui dispose : bepaalt :
« Les frais du prélèvement et de l'analyse du sang sont à charge de la « De kosten van het nemen van de proef en van de bloedanalyse komen
personne examinée : ten laste van de onderzochte persoon :
- si l'infraction prévue à l'article 34, § 2, 1°, est établie, ou - indien de overtreding bepaald in artikel 34, § 2, 1°, bewezen is, of
- si l'infraction prévue à l'article 37bis, § 1er, 1°, est établie ». - indien de overtreding bepaald in artikel 37bis, § 1, 1°, bewezen is
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité des ». B.2. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepalingen met de
dispositions en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij de rechter
en ce qu'elles obligent toujours le juge - y compris dans les cas où verplichten steeds - ook in de gevallen waarin een ademanalyse om
une analyse de l'haleine n'est pas possible pour raison médicale - à medische redenen niet mogelijk is - de kosten van het nemen van een
mettre les frais du prélèvement et de l'analyse de sang à charge de la bloedstaal en van de bloedanalyse ten laste van de onderzochte persoon
personne examinée, si l'infraction prévue à l'article 34, § 2, 1°, de te leggen, indien de overtreding bepaald in artikel 34, § 2, 1°, van
la loi sur la police de la circulation routière est établie, alors que de Wegverkeerswet bewezen is, terwijl aan de vaststelling van het
le constat du taux d'alcool sur la base d'une analyse de l'haleine alcoholgehalte aan de hand van een ademanalyse geen kosten voor de
n'entraîne aucuns frais pour l'intéressé. betrokkene zijn verbonden.
L'article 34, § 2, 1°, précité rend punissable : Luidens voormeld artikel 34, § 2, 1°, is strafbaar :
« quiconque, dans un lieu public, conduit un véhicule ou une monture « hij die op een openbare plaats een voertuig of een rijdier bestuurt
ou accompagne un conducteur en vue de l'apprentissage, alors que of een bestuurder begeleidt met het oog op de scholing, terwijl de
l'analyse de l'haleine mesure une concentration d'alcool d'au moins ademanalyse een alcoholconcentratie van ten minste 0,35 milligram per
0,35 milligramme par litre d'air alvéolaire expiré ou que l'analyse liter uitgeademde alveolaire lucht meet of de bloedanalyse een
sanguine révèle une concentration d'alcool d'au moins 0,8 gramme par alcoholconcentratie van ten minste 0,8 gram per liter bloed aangeeft
litre de sang ». ».
B.3.1. L'article 63 de la loi sur la police de la circulation routière B.3.1. Artikel 63 van de Wegverkeerswet werd vervangen bij de wet van
a été remplacé par la loi du 18 juillet 1990. Un des objectifs de 18 juli 1990. Een van de doelstellingen van die wet bestond erin
cette loi était de lutter contre l'ivresse au volant, considérée rijden onder invloed tegen te gaan, dat in de memorie van toelichting
d'après l'exposé des motifs comme l'une des principales causes wordt beschouwd als een van de belangrijkste ongevalsoorzaken (Parl.
d'accidents (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1062/1, pp. 5 et 6). A St., Kamer, 1989-1990, nr. 1062/1, pp. 5 en 6). Daartoe werd niet
cette fin, non seulement le taux d'imprégnation alcoolique punissable alleen het strafbare alcoholpercentage verlaagd en werden niet enkel
a été abaissé et les contrôles de ce taux ont été renforcés, mais les de controles op dat percentage versterkt, maar werden eveneens de
peines prévues en cas d'infraction ont, elles aussi, été aggravées. straffen verzwaard in geval van overtreding.
B.3.2. En ce qui concerne la prise de sang, il est mentionné dans les B.3.2. Wat de bloedproef betreft, wordt in de parlementaire
travaux préparatoires de la loi précitée du 18 juillet 1990 : voorbereiding van de voormelde wet van 18 juli 1990 vermeld :
« La prise de sang ne pouvant être effectuée que par un médecin, la « Aangezien het bloedmonster slechts mag genomen worden door een
procédure est extrêmement difficile à mettre en oeuvre sur le terrain; geneesheer, levert de huidige procedure in de praktijk heel wat
elle entraîne notamment de très nombreuses pertes de temps pour les moeilijkheden op; zij betekent onder meer een enorm tijdverlies en
services de police et de gendarmerie. omslachtigheid voor de politie en de rijkswacht.
Il est proposé de remplacer la prise de sang par une analyse de Daarom wordt voorgesteld om de bloedproef te vervangen door een
l'haleine au moyen d'appareils électroniques. ademanalyse door middel van elektronische apparatuur.
[...] [...]
La prise de sang ne sera maintenue qu'à titre subsidiaire pour les cas De bloedproef zal in bijkomende orde worden behouden voor de gevallen
où il ne pourra pas être procédé à l'analyse de l'haleine, par waarin er niet kan worden overgegaan tot een ademanalyse, bv. wegens
exemple, en raison de l'état des blessés. de toestand van de gewonden.
La police et la gendarmerie n'auront pas le choix entre l'analyse de Politie of rijkswacht zullen geen keuze kunnen maken tussen de
l'haleine et la prise de sang. Elles devront procéder à l'analyse de ademanalyse en de bloedproef. Zij moeten tot de analyse van de
l'air expiré et ne pourront recourir à la prise de sang que dans les uitgeademde lucht overgaan en kunnen enkel de bloedproef opleggen in
cas expressément prévus. S'agissant de la prise de sang, la procédure de gevallen die uitdrukkelijk worden vermeld. Wat de bloedproef zelf
actuelle reste d'application » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° betreft, wordt de huidige procedure behouden » (Parl. St., Kamer,
1062/1, pp. 7 et 8; voy. également : ibid., n° 1062/17, pp. 16 et 17). 1989-1990, nr. 1062/1, pp. 7 en 8; zie ook : ibid., nr. 1062/17, pp. 16 en 17).
B.3.3. En ce qui concerne les frais de la prise de sang, il est dit B.3.3. Wat de kosten van de bloedproef betreft, wordt in dezelfde
dans les mêmes travaux préparatoires : parlementaire voorbereiding gesteld :
« Or si, dans la législation actuelle - qui ne connaît pas le procédé « Volgens de huidige wetgeving - waarin geen sprake is van de
de l'analyse de l'haleine - les frais du prélèvement sanguin et de ademanalyse-methode - komen de kosten van het nemen van het
l'analyse (qui constitue la première analyse) ne sont à charge de la bloedmonster en van de bloedanalyse (wat de eerste analyse vormt)
personne examinée que si l'infraction est établie, les frais relatifs slechts ten laste van de onderzochte persoon indien de overtreding
à une deuxième analyse (donc, une analyse de contre-expertise) sont bewezen is; de kosten van een tweede analyse (dus een tegenexpertise)
toujours à charge de l'intéressé. Cet argument est contesté par komen daarentegen steeds ten laste van de betrokkene.
plusieurs membres. Il est fait remarquer qu'il serait injuste que la personne mise en Dat argument wordt door heel wat leden betwist. Er wordt opgemerkt dat
cause soit tenue de payer elle-même les frais du prélèvement sanguin het onbillijk zou zijn dat de betrokken persoon zelf de kosten van het
et de l'analyse, au cas où l'analyse sanguine infirmerait les nemen van het bloedmonster en van de bloedanalyse moet betalen in
résultats de l'analyse de l'haleine. geval de bloedanalyse de resultaten van de ademproef zou teniet doen.
D'autre part, si le coût du prélèvement et de l'analyse du sang devait être systématiquement à charge de l'intéressé, il risquerait d'avoir un effet dissuasif et d'entraver dès lors l'exercice des droits de la défense. Par contre, à l'heure actuelle, cet effet dissuasif n'existe pas, puisque le prélèvement est décidé par l'autorité, et qu'une deuxième analyse est automatiquement possible à partir de l'échantillon prélevé. Le Ministre se range aux arguments développés par la Commission. En conséquence, moyennant une adaptation portant sur les taux d'alcoolémie pris en compte [...], [le] projet maintient la disposition qui règle actuellement la prise en charge des frais du Indien de kosten van het nemen van een bloedmonster en van de bloedanalyse stelselmatig ten laste van de betrokkene komen, kan zulks overigens ontradend werken, waardoor de uitoefening van de rechten van de verdediging in het gedrang komt. Thans bestaat die ontrading echter niet omdat de overheid beslist of er monsters worden genomen en een tweede analyse op basis van het genomen monster automatisch mogelijk is. De Minister sluit zich bij de argumenten van de Commissie aan. Door een aanpassing van het alcoholgehalte dat in aanmerking komt [...], handhaaft [...] het ontwerp derhalve de bepaling die thans regelt wie de kosten van het nemen van het bloedmonster en van de bloedanalyse
prélèvement sanguin et de l'analyse (amendement n° 80 du Gouvernement moet betalen (amendement nr. 80 van de Regering - Stuk nr. 1062/5) »
- Doc. n° 1062/5) » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1062/7, p. (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. 1062/7, p. 127).
127). B.4.1. Conformément au premier paragraphe de l'article 63 de la loi B.4.1. Overeenkomstig de eerste paragraaf van artikel 63 van de
sur la police de la circulation routière, les agents de l'autorité
visés à l'article 59, § 1er, de la même loi doivent imposer aux Wegverkeerswet moeten de in artikel 59, § 1, van dezelfde wet bedoelde
personnes visées aux 1° et 2° du même paragraphe de subir un overheidspersonen, de personen, bedoeld in 1° en 2° van dezelfde
prélèvement sanguin par un médecin requis à cet effet dans les cas paragraaf, een bloedproef laten ondergaan door een daartoe
énumérés de manière limitative à cet article 63, § 1er, entre autres opgevorderde arts, in de gevallen die in dat artikel 63, § 1,
limitatief zijn opgesomd, onder meer in het geval waarin noch de
au cas où ni le test de l'haleine ni l'analyse de l'haleine n'ont pu ademtest, noch de ademanalyse konden worden uitgevoerd en de
être effectués et où l'intéressé se trouve apparemment dans un état betrokkene zich blijkbaar bevindt in een toestand van dronkenschap of
d'ivresse ou dans un état analogue résultant de l'emploi de drogues ou in een soortgelijke staat ten gevolge van het gebruik van drugs of van
de médicaments. geneesmiddelen.
Le législateur peut, pour assurer la sécurité routière, prévoir un tel De wetgever vermag, met het oog op de verkeersveiligheid, in zulk een
règlement, d'autant plus que l'imposition d'une prise de sang est regeling te voorzien, des te meer nu het opleggen van een bloedproef
soumise à des conditions rigoureuses et est considérée comme une aan strikte voorwaarden is onderworpen en als een uitzondering op de
exception à la règle générale du test de l'haleine ou de l'analyse de algemene regel van de ademtest of de ademanalyse is bedoeld.
l'haleine. B.4.2. A la différence d'un test de l'haleine ou d'une analyse de B.4.2. Het nemen van het bloedstaal en de bloedanalyse brengen, anders
l'haleine, le prélèvement et l'analyse de sang entraînent des frais dan bij een ademtest of een ademanalyse, specifieke kosten mee ten
spécifiques consécutifs à l'intervention d'un médecin et d'un gevolge van het optreden van een arts en van een erkend laboratorium.
laboratoire agréé. Ces frais ne sont toutefois à charge de la personne Die kosten komen evenwel enkel ten laste van de onderzochte persoon,
examinée que si les infractions visées à l'article 34, § 2, 1°, ou à indien de overtredingen bepaald in artikel 34, § 2, 1°, of in artikel
l'article 37bis, § 1er, 1°, de la loi sur la police de la circulation 37bis, § 1, 1°, van de Wegverkeerswet zijn bewezen. Indien die
routière sont prouvées. Si ces infractions ne sont pas prouvées, overtredingen niet zijn bewezen, kunnen die kosten niet ten laste van
lesdits frais ne peuvent être mis à charge de la personne examinée. de onderzochte persoon worden gelegd.
En outre, le nombre d'accidents de la route et les conséquences qui en Bovendien verantwoorden het aantal verkeersongevallen en de gevolgen
découlent justifient que les auteurs d'atteintes à la sécurité daarvan dat diegenen die de verkeersveiligheid in het gedrang brengen,
routière fassent l'objet de procédures et de sanctions propres et het voorwerp uitmaken van daartoe geëigende procedures en dat zij zelf
doivent eux-mêmes supporter certains frais directement liés aux bepaalde kosten dienen te dragen die rechtstreeks in verband staan met
infractions prouvées, plutôt que de mettre ces frais à charge de la bewezen overtredingen, veeleer dan dat die kosten ten laste van de
collectivité. gemeenschap worden gelegd.
Enfin, les frais inhérents à un prélèvement et à une analyse de sang Ten slotte zijn de kosten voor het nemen van een bloedstaal en voor
ne sont pas à ce point considérables que la mesure en cause aurait des een bloedanalyse niet dermate aanzienlijk dat de in het geding zijnde
conséquences disproportionnées. maatregel onevenredige gevolgen zou hebben.
B.4.3. Il découle de ce qui précède que le choix du législateur B.4.3. Uit wat voorafgaat volgt dat de keuze van de wetgever om de
d'exclure le pouvoir d'appréciation du juge à l'égard d'une catégorie beoordelingsvrijheid van de rechter ten aanzien van een bepaalde
déterminée de personnes, en ce qui concerne les frais inhérents à un categorie van personen uit te sluiten, wat de kosten voor het nemen
prélèvement et à une analyse de sang, n'est pas dépourvu de van een bloedstaal en voor een bloedanalyse betreft, in redelijkheid
justification raisonnable. niet onverantwoord is.
B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 63, § 4, des lois relatives à la police de la circulation Artikel 63, § 4, van de wetten betreffende de politie over het
routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars 1968, ne viole pas wegverkeer, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 16 maart 1968,
les articles 10 et 11 de la Constitution. schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 23 juin 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 23 juni 2010.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux. M. Bossuyt. P.-Y. Dutilleux. M. Bossuyt.
^