Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 52/2010 du 6 mai 2010 Numéro du rôle : 4747 En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté flamande du 28 novembre 2008 relatif à l'association intercommunale d'enseignement , introduit par le « S(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, des juges R. Henne(...)"
Extrait de l'arrêt n° 52/2010 du 6 mai 2010 Numéro du rôle : 4747 En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté flamande du 28 novembre 2008 relatif à l'association intercommunale d'enseignement , introduit par le « S(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, des juges R. Henne(...) Uittreksel uit arrest nr. 52/2010 van 6 mei 2010 Rolnummer 4747 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 28 november 2008 betreffende de intergemeentelijke onderwijsvereniging , ingesteld do(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, de rechters R(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 52/2010 du 6 mai 2010 Uittreksel uit arrest nr. 52/2010 van 6 mei 2010
Numéro du rôle : 4747 Rolnummer 4747
En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van de Vlaamse
flamande du 28 novembre 2008 relatif à l'association intercommunale Gemeenschap van 28 november 2008 betreffende de intergemeentelijke
d'enseignement (IGOV), introduit par le « Syndicat Libre de la onderwijsvereniging (IGOV), ingesteld door het « Vrij Syndicaat voor
Fonction Publique » et Luc Vanden Bosch. het Openbaar Ambt » en Luc Vanden Bosch.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, des juges R. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, de rechters
Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, et, Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, en,
conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
sur la Cour constitutionnelle, du président émérite P. Martens, op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter P. Martens, bijgestaan
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter
Bossuyt, M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 7 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 juli 2009
juillet 2009 et parvenue au greffe le 8 juillet 2009, un recours en ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8 juli
2009, is beroep tot vernietiging ingesteld van het decreet van de
annulation du décret de la Communauté flamande du 28 novembre 2008 Vlaamse Gemeenschap van 28 november 2008 betreffende de
relatif à l'association intercommunale d'enseignement (IGOV) (publié intergemeentelijke onderwijsvereniging (IGOV) (bekendgemaakt in het
au Moniteur belge du 16 janvier 2009) a été introduit par le « Belgisch Staatsblad van 16 januari 2009) door het « Vrij Syndicaat
Syndicat Libre de la Fonction Publique » et Luc Vanden Bosch, qui ont voor het Openbaar Ambt » en Luc Vanden Bosch, die keuze van woonplaats
fait élection de domicile à 1000 Bruxelles, boulevard Baudouin 20-21. hebben gedaan te 1000 Brussel, Boudewijnlaan 20-21.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant au décret attaqué Wat het bestreden decreet betreft
B.1.1. Le décret de la Communauté flamande du 28 novembre 2008 relatif B.1.1. Het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 28 november 2008
à l'association intercommunale d'enseignement (IGOV) (ci-après : le betreffende de intergemeentelijke onderwijsvereniging (IGOV) (hierna :
décret du 28 novembre 2008) prévoit une nouvelle forme de coopération het decreet van 28 november 2008) voorziet in een nieuwe vorm van
en matière d'enseignement, à savoir l'association intercommunale samenwerking in onderwijsaangelegenheden, namelijk de
d'enseignement. L'article 4, § 1er, du décret dispose à cet égard : intergemeentelijke onderwijsvereniging. Artikel 4, § 1, van het
decreet bepaalt dienaangaande :
« Si deux ou plusieurs communes souhaitent mettre sur pied un « Indien twee of meer gemeenten een samenwerkingsverband met
partenariat doté de la personnalité juridique pour réaliser des rechtspersoonlijkheid tot stand willen brengen om doelstellingen te
objectifs qui appartiennent au domaine politique de l'enseignement et verwezenlijken die behoren tot het beleidsdomein onderwijs en die
qui sont décrits ci-après dans l'article 6 du présent décret, elles verder worden omschreven in artikel 6 van dit decreet, dan richten zij
créent une association d'enseignement à cet effet. hiervoor een onderwijsvereniging op.
Le terme association d'enseignement est toujours ajouté au nom. De term onderwijsvereniging wordt steeds toegevoegd aan de naam.
Sauf dispositions décrétales contraires, peuvent uniquement Onverminderd andersluidende decretale bepalingen kunnen hieraan, naast
participer, outre les communes : gemeenten, uitsluitend deelnemen :
- les associations d'enseignement, établies conformément au présent - de onderwijsverenigingen, opgericht volgens dit decreet;
décret; - les pouvoirs organisateurs de l'enseignement officiel subventionné; - de inrichtende machten van het gesubsidieerd officieel onderwijs;
et/ou en/of
- les pouvoirs organisateurs de l'enseignement libre subventionné; et/ou - de inrichtende machten van het gesubsidieerd vrij onderwijs; en/of
- les pouvoirs organisateurs de l'enseignement communautaire ». - de inrichtende machten van het gemeenschapsonderwijs ».
B.1.2. L'association intercommunale d'enseignement a pour mission de B.1.2. De intergemeentelijke onderwijsvereniging heeft als opdracht
fixer, d'exécuter et de contrôler des objectifs d'enseignement duidelijk omschreven onderwijsdoelstellingen te plannen, uit te voeren
clairement définis ou de fournir aux participants des services d'appui en te controleren of duidelijk omschreven ondersteunende diensten
clairement définis en matière d'enseignement (article 6, § 1er, du inzake onderwijs te verlenen aan de deelnemers (artikel 6, § 1, van
décret du 28 novembre 2008). Les participants à l'association het decreet van 28 november 2008). De deelnemers aan de
intercommunale d'enseignement peuvent, dans le cadre de ses objectifs, intergemeentelijke onderwijsvereniging kunnen binnen de doelstellingen
opérer un transfert de gestion qui est réglé par un contrat de gestion ervan voorzien in een beheersoverdracht die wordt geregeld in een
conclu entre les participants et l'association d'enseignement (article beheersovereenkomst tussen de deelnemers en de onderwijsvereniging
6, § 2, du décret du 28 novembre 2008). (artikel 6, § 2, van het decreet van 28 november 2008).
B.1.3. La création des associations intercommunales d'enseignement a B.1.3. In de parlementaire voorbereiding werd de oprichting van
été justifiée comme suit dans les travaux préparatoires : intergemeentelijke onderwijsverenigingen als volgt verantwoord :
« Les communautés scolaires intercommunales et les autres associations « De intergemeentelijke scholengemeenschappen en andere duurzame
durables de coopération au sein de l'enseignement des villes et des samenwerkingsverbanden binnen het stedelijk en gemeentelijk onderwijs
communes ne disposent pas, à l'heure actuelle, de procédures et de beschikken momenteel niet over aangepaste procedures en
formes d'organisation adéquates, permettant d'exercer souplement et organisatievormen om de bestaande en toekomstige bevoegdheden soepel
avec la flexibilité requise les compétences actuelles et futures. Le en met de nodige flexibiliteit uit te kunnen oefenen. Het huidige
cadre légal actuel est insuffisant. wettelijk kader is ontoereikend.
A titre d'illustration, nous donnerons l'exemple suivant concernant Ter illustratie geven we volgend voorbeeld over de toepassing van het
l'application du décret du 6 juillet 2001 portant réglementation de la coopération intercommunale (ci-après : ' DIS ') : les pouvoirs organisateurs de l'enseignement libre, de l'enseignement provincial et de l'enseignement communautaire ne peuvent participer qu'à une ' association interlocale ', mais celle-ci n'a pas la personnalité juridique. Les ' associations de projet ', les ' associations prestataires de services ' et les ' associations chargées de mission ' ont la personnalité juridique mais les pouvoirs organisateurs de l'enseignement libre ou communautaire ne peuvent y participer. Les provinces et leurs écoles ne peuvent y prendre part qu'à concurrence d'une participation minoritaire. Il existe donc certainement un besoin de structures adaptées qui tiennent suffisamment compte des besoins spécifiques de l'enseignement et qui procurent aux communautés scolaires ou aux associations de coopération impliquant deux ou plusieurs communes l'autonomie nécessaire ou la personnalité juridique, lorsque celle-ci est nécessaire et souhaitable. De même, l'enseignement communautaire et d'autres pouvoirs organisateurs de l'enseignement provincial ou de l'enseignement libre subventionné doivent avoir la possibilité de participer à cette structure. Pour pourvoir à ces besoins, une nouvelle initiative législative est nécessaire, qui tienne compte de la spécificité de l'enseignement communal. D'où la présente proposition de décret concernant decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking (hierna ' DIS ') : enkel in de interlokale vereniging kunnen de inrichtende machten van het vrij, het provinciaal en het gemeenschapsonderwijs deelnemen, maar dan is er geen rechtspersoonlijkheid. In de projectvereniging, dienstverlenende en opdrachthoudende vereniging is er wel rechtspersoonlijkheid, maar kunnen er geen inrichtende machten van het vrij of het gemeenschapsonderwijs deelnemen. De provincies en hun scholen kunnen enkel deelnemen met een minderheidsinbreng. Er bestaat dus zeker een behoefte aan een aangepaste structuur die voldoende rekening houdt met de specifieke behoeften van het onderwijs en die aan scholengemeenschappen of samenwerkingsverbanden waarbij twee of meer gemeenten zijn betrokken, de nodige autonomie of rechtspersoonlijkheid geeft wanneer die noodzakelijk en wenselijk is. Ook het Gemeenschapsonderwijs (GO!) en andere inrichtende machten van het provinciaal onderwijs of van het gesubsidieerd vrij onderwijs moeten de gelegenheid krijgen om in deze structuur te participeren. Om in deze behoefte te voorzien, is een nieuw wetgevend initiatief nodig dat rekening houdt met de specificiteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs. Vandaar dit voorstel van decreet betreffende
l'association intercommunale d'enseignement » (Doc. parl., Parlement de intergemeentelijke onderwijsvereniging » (Parl. St., Vlaams
flamand, 2007-2008, n° 1806/1, p. 2). Parlement, 2007-2008, nr. 1806/1, p. 2)
Quant à la recevabilité Wat de ontvankelijkheid betreft
B.2.1. En vertu de l'article 2, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier B.2.1. Naar luid van artikel 2, 2°, van de bijzondere wet van 6
1989 sur la Cour constitutionnelle, la partie requérante devant la Cour doit être une personne physique ou morale justifiant d'un intérêt. Les organisations syndicales, qui sont des associations de fait, n'ont pas, en principe, la capacité requise pour introduire un recours en annulation devant la Cour. Il en va toutefois autrement lorsqu'elles agissent dans des matières pour lesquelles elles sont légalement reconnues comme formant des entités juridiques distinctes et que, alors que leur intervention est prévue par la loi, certains des aspects de cette intervention sont en cause. Lorsqu'elles agissent en annulation de dispositions qui ont pour effet d'affecter leurs prérogatives, de telles organisations doivent être assimilées à une januari 1989 op het Grondwettelijk Hof dient de verzoekende partij voor het Hof een natuurlijke persoon of een rechtspersoon te zijn die doet blijken van een belang. De vakorganisaties, die feitelijke verenigingen zijn, hebben in beginsel niet de vereiste bekwaamheid om voor het Hof een beroep tot vernietiging in te stellen. Anders is het wanneer zij optreden in aangelegenheden waarvoor zij wettelijk als afzonderlijke entiteiten worden erkend en wanneer, terwijl hun optreden bij de wet is voorgeschreven, sommige aspecten daarvan in het geding zijn. In zoverre zij in rechte treden ter vernietiging van bepalingen die tot gevolg hebben dat aan hun prerogatieven wordt
personne pour l'application de l'article 2, 2°, de la loi spéciale du geraakt, moeten zulke organisaties voor de toepassing van artikel 2,
6 janvier 1989 précitée. 2°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 met een persoon
worden gelijkgesteld.
B.2.2. En l'espèce, la partie requérante reproche, entre autres, au B.2.2. Te dezen verwijt de eerste verzoekende partij het bestreden
décret attaqué de ne prévoir aucune forme de négociation collective au decreet onder meer dat het niet in een vorm van collectief
niveau de l'association intercommunale d'enseignement. onderhandelen voorziet op het niveau van de intergemeentelijke
onderwijsvereniging.
B.2.3. En vertu de l'article 2, § 1er, de la loi du 19 décembre 1974 B.2.3. Luidens artikel 2, § 1, van de wet van 19 december 1974 tot
organisant les relations entre les autorités publiques et les
syndicats des agents relevant de ces autorités, les autorités regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van
administratives compétentes ne peuvent régler les matières mentionnées haar personeel kunnen de bevoegde administratieve overheden de in die
dans cette disposition « sans une négociation préalable avec les bepaling vermelde aangelegenheden niet regelen « dan na onderhandeling
organisations syndicales représentatives au sein des comités créés à met de representatieve vakorganisaties in de daartoe opgerichte
cet effet ». B.2.4. En ce que la première partie requérante fait valoir que le décret attaqué a pour effet que la négociation avec les organisations syndicales représentatives ne serait plus requise en ce qui concerne les associations intercommunales d'enseignement, elle agit en annulation de dispositions qui auraient pour effet d'affecter ces prérogatives. B.3.1. En ce que la première partie requérante demande l'annulation du décret attaqué, au motif qu'il aurait pour effet que les conditions de travail fixées par une association intercommunale d'enseignement seraient élaborées sans négociation préalable avec une organisation syndicale agréée, elle justifie de l'intérêt requis. B.3.2. Dès lors que la première partie requérante justifie de l'intérêt requis, il n'y a pas lieu de vérifier si la seconde partie requérante dispose de cet intérêt. Quant au premier moyen B.4.1. Le Gouvernement flamand avance que les parties requérantes n'auraient pas d'intérêt au premier moyen. B.4.2. Dès lors que le recours en annulation est recevable, les requérants ne doivent pas justifier en outre d'un intérêt au moyen. comités ». B.2.4. In zoverre de eerste verzoekende partij aanvoert dat het bestreden decreet tot gevolg heeft dat, wat de intergemeentelijke onderwijsverenigingen betreft, de onderhandeling met de representatieve vakorganisaties niet langer zou zijn vereist, treedt zij in rechte ter vernietiging van bepalingen die tot gevolg zouden hebben dat aan haar prerogatieven zou worden geraakt. B.3.1. In zoverre de eerste verzoekende partij de vernietiging vordert van het bestreden decreet omdat die tot gevolg zou hebben dat de door een intergemeentelijke onderwijsvereniging bepaalde arbeidsvoorwaarden tot stand zouden komen zonder voorafgaande onderhandeling met een erkende vakorganisatie, doet zij blijken van het rechtens vereiste belang. B.3.2. Aangezien de eerste verzoekende partij het vereiste belang heeft aangetoond, dient niet te worden nagegaan of de tweede verzoekende partij over dat belang beschikt. Wat het eerste middel betreft B.4.1. De Vlaamse Regering voert aan dat de verzoekende partijen geen belang zouden hebben bij het eerste middel. B.4.2. Daar het beroep tot vernietiging ontvankelijk is, hoeven de verzoekende partijen daarenboven geen blijk te geven van een belang bij het middel.
B.5. Dans le premier moyen, les parties requérantes allèguent que le B.5. In het eerste middel voeren de verzoekende partijen aan dat het
décret attaqué viole l'article 24, § 2, de la Constitution en ce qu'il bestreden decreet artikel 24, § 2, van de Grondwet schendt doordat het
aurait été adopté à la majorité simple, alors que, selon ces parties, met een gewone meerderheid zou zijn aangenomen, terwijl, volgens die
une majorité des deux tiers des suffrages exprimés serait requise. partijen, een meerderheid van twee derden van de uitgebrachte stemmen
B.6.1. L'article 24, § 2, de la Constitution dispose : zou zijn vereist. B.6.1. Artikel 24, § 2, van de Grondwet bepaalt :
« Si une communauté, en tant que pouvoir organisateur, veut déléguer « Zo een gemeenschap als inrichtende macht bevoegdheden wil opdragen
des compétences à un ou plusieurs organes autonomes, elle ne le pourra aan een of meer autonome organen, kan dit slechts bij decreet,
que par décret adopté à la majorité des deux tiers des suffrages aangenomen met een meerderheid van twee derden van de uitgebrachte
exprimés ». stemmen ».
B.6.2. Dans les travaux préparatoires, il est dit au sujet de cette B.6.2. In de parlementaire voorbereiding werd omtrent die bepaling het
disposition : volgende verklaard :
« Le texte proposé prévoit expressément qu'une Communauté - après la « De voorgestelde tekst voorziet uitdrukkelijk dat een Gemeenschap -
révision de l'article 59bis, § 2, alinéa 1er, 2, de la Constitution - na de wijziging van artikel 59bis, § 2, eerste lid, 2, van de Grondwet
pourra déléguer des compétences de pouvoir organisateur de - bevoegdheden als inrichtende macht van het huidig rijksonderwijs kan
l'enseignement de l'Etat, à un ou plusieurs organes autonomes. Aussi overdragen aan een of meerdere autonome organen. Zowel voor de
bien pour l'approbation que pour la modification de ce décret, une goedkeuring als voor de wijziging van dit decreet is een tweederde
majorité des deux tiers est requise. meerderheid nodig.
Les néerlandophones pensent à un transfert à un Conseil autonome de De Vlamingen denken aan een overdracht aan een Autonome Raad voor het
l'Enseignement de l'Etat et à des Conseils scolaires locaux, Rijksonderwijs en lokale scholenraden, die democratisch samengesteld
démocratiquement composés de personnes attachées à cet enseignement et worden uit mensen die gehecht zijn aan dit onderwijs en waarin de
qui reflètent la diversité idéologique et philosophique de la ideologische en filosofische verscheidenheid binnen de Vlaamse
Communauté flamande. Gemeenschap tot uiting komt.
Les francophones, quant à eux, s'ils sont partisans d'une large De Franstaligen zijn wel voorstander van een ruime decentralisatie
décentralisation, veulent maintenir les prérogatives du Ministre en maar willen de prerogatieven van de Minister als inrichtende macht van
tant que pouvoir organisateur de l'enseignement de l'Etat » (Doc. het rijksonderwijs behouden » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr.
parl., Sénat, S.E. 1988, n° 100-1/1°, p. 3). 100-1/1°, p. 3).
La Commission sénatoriale compétente a ajouté lors de l'examen de Bij de bespreking van die bepaling in de bevoegde Senaatscommissie
cette disposition : werd het volgende hieraan toegevoegd :
« Le Secrétaire d'Etat à l'Education nationale déclare qu'en ce qui « De Staatssecretaris voor Onderwijs verklaart dat wat de autonomie
concerne la portée de l'autonomie visée à l'article 17, § 2, l'on peut betreft, bedoeld in artikel 17, § 2, gesteld kan worden dat het
dire que l'organe autonome reçoit toutes les compétences autonoom orgaan alle bevoegdheden krijgt, vereist voor het uitoefenen
d'organisation comparables à celles des autres pouvoirs organisateurs van de inrichtende bevoegdheid zoals de overige inrichtende machten en
et remplace ainsi les exécutifs pour organiser l'enseignement de zo de executieven vervangt voor de inrichting van het Rijksonderwijs.
l'Etat. Cette délégation de compétence par décret au profit d'un organe Deze bevoegdheidsafstand bij decreet aan een autonoom orgaan, dient in
autonome doit être réalisée sous une forme de droit public een gedecentraliseerde publiekrechtelijke vorm tot stand te komen.
décentralisée. Elle pourra ainsi comprendre tout l'enseignement au Deze kan aldus alle onderwijs omvatten bedoeld in artikel 59bis, § 2,
sens de l'article 59bis, § 2, 2, comme proposé. 2, zoals voorgesteld.
Les Communautés doivent permettre à cet organe d'assurer les libertés Dit orgaan moet door de Gemeenschappen in staat gesteld worden de
constitutionnelles de l'article 17. waarborgen van artikel 17 te verzekeren.
Lors de la création de cet organe, les conseils de communauté Bij de oprichting van het orgaan zal ook het administratief en
règleront la gestion administrative et financière ainsi que la tutelle financieel bestuur en het toezicht hierop geregeld worden door de
y afférente » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 100-1/2°, p. 82). Gemeenschapsraden » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 100-1/2°, p.
Il ressort encore des travaux préparatoires que l'exigence de majorité 82). Uit de parlementaire voorbereiding blijkt nog dat de in artikel 24, §
spéciale prévue à l'article 24, § 2, de la Constitution vise à « 2, van de Grondwet bepaalde bijzondere meerderheidsvereiste beoogt «
éviter des modifications incessantes lors de chaque changement de een goede barrière » te vormen « om onophoudelijke wijzigingen bij
majorité politique » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 10/17-455/4, elke verandering van politieke meerderheid tegen te houden » (Parl.
p. 40) et, ce faisant, « à garantir une plus grande stabilité » St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 10/17-455/4, p. 40) en zodoende « een
(ibid., p. 58). grotere stabiliteit te waarborgen » (ibid., p. 58).
B.7. Il faut vérifier si le décret attaqué prévoit une délégation de B.7. Er dient te worden nagegaan of het bestreden decreet voorziet in
compétences, en tant que pouvoir organisateur, à un organe autonome de overdracht van bevoegdheden als inrichtende macht aan een autonoom
visé à l'article 24, § 2, de la Constitution. orgaan in de zin van artikel 24, § 2, van de Grondwet.
B.8.1. Les participants à l'association intercommunale d'enseignement B.8.1. De deelnemers aan de intergemeentelijke onderwijsvereniging
peuvent, dans le cadre de ses objectifs, prévoir un transfert de kunnen binnen de doelstellingen ervan voorzien in een
gestion qui est réglé dans un contrat de gestion conclu entre les beheersoverdracht die wordt geregeld in een beheersovereenkomst tussen
participants et l'association d'enseignement. Pour l'application du de deelnemers en de onderwijsvereniging. Voor de toepassing van het
décret, il faut entendre par transfert de gestion : decreet wordt onder beheersoverdracht het volgende verstaan :
« transfert de gestion : le fait que les participants confient, dans « het binnen de perken van de statuten toevertrouwen door de
les limites des statuts, l'exécution des décisions à l'association deelnemers van de uitvoering van de beslissingen van de
d'enseignement, en ce sens que les participants se privent du droit de onderwijsvereniging, in die zin dat de deelnemers zich het recht
prendre eux-mêmes de telles décisions. Dans le cadre de leur ontzeggen zelf nog dergelijke beslissingen te nemen. In het kader van
responsabilité finale, les participants conservent leur droit de hun eindverantwoordelijkheid behouden de deelnemers hun inspraak in
parole dans la gestion et le contrôle de l'association d'enseignement het beheer van en de controle op de onderwijsvereniging overeenkomstig
conformément à ce décret » (article 3, 1°, du décret du 28 novembre 2008). B.8.2. Dans les travaux préparatoires, il est dit à ce sujet : « C'est en l'occurrence une compétence d'exécution qui est confiée et il ne s'agit donc pas d'une délégation de compétences (ce qui serait d'ailleurs légalement impossible). En effet, dans le dernier cas, le pouvoir organisateur ne disposerait plus de sa plénitude de compétence. La responsabilité finale continue d'incomber aux participants. Ceci n'est pas nécessairement contraire à l'article 125novies, § 2, du dit decreet » (artikel 3, 1°, van het decreet van 28 november 2008). B.8.2. In de parlementaire voorbereiding werd hieromtrent het volgende verklaard : « Het gaat hier om een uitvoeringsbevoegdheid die wordt toevertrouwd en dus niet om een bevoegdheidsoverdracht (wat wettelijk trouwens niet zou kunnen). In het laatste geval zou de inrichtende macht immers niet meer over haar volheid van bevoegdheid beschikken. De eindverantwoordelijkheid blijft bij de deelnemers liggen. Dat is niet noodzakelijk in tegenspraak met artikel 125novies, § 2,
décret sur l'enseignement fondamental, qui dispose que : ' L'/les decreet basisonderwijs, dat het volgende bepaalt : ' Het
autorité(s) scolaire(s) peut/peuvent transférer la compétence schoolbestuur/de schoolbesturen kan/kunnen de beslissingsbevoegdheid
décisionnelle pour les matières visées au § 1er au niveau du centre inzake de in § 1 bedoelde aangelegenheden overdragen naar het niveau
d'enseignement '. L'association d'enseignement a la possibilité de van de scholengemeenschap '. De onderwijsvereniging heeft de
prendre elle-même certaines décisions, dans les limites du transfert mogelijkheid om binnen de perken van de beheersoverdracht zelf
de gestion. Les matières qui doivent demeurer du ressort des bepaalde beslissingen te nemen. De zaken die op het niveau van de
participants sont mentionnées à l'article 11 de ce décret. deelnemers moeten blijven, zijn vermeld in artikel 11 van dit decreet.
Ce n'est pas davantage en contradiction avec l'article 65, § 2, du Dat is evenmin in tegenspraak met artikel 65, § 2, van het decreet
décret sur l'enseignement secondaire, qui dispose qu'un transfert de secundair onderwijs dat bepaalt dat beheersoverdracht enkel mogelijk
gestion n'est possible qu'à l'égard des compétences visées à l'article is ten aanzien van de bevoegdheden, bedoeld in artikel 71, 4°, 6°, 7°,
71, 4°, 6°, 7°, 8°, 9°, 10° et 11°, du décret sur l'enseignement 8°, 9°, 10° en 11°, van het decreet secundair onderwijs » (Parl. St.,
secondaire » (Doc. parl., Parlement flamand, 2007-2008, n° 1806/1, pp. Vlaams Parlement, 2007-2008, nr. 1806/1, pp. 3-4).
3-4). Selon un des auteurs de la proposition de décret qui est devenue le Volgens één van de indieners van het voorstel van decreet dat tot het
décret du 28 novembre 2008, l'association intercommunale decreet van 28 november 2008 heeft geleid, is de intergemeentelijke
d'enseignement est une structure dotée de la personnalité juridique onderwijsvereniging een structuur met rechtspersoonlijkheid die kon
pouvant être comparée à l'association de projet prévue par le décret worden vergeleken met de projectvereniging waarin het decreet van 6
du 6 juillet 2001 portant réglementation de la coopération juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking voorziet, «
intercommunale, « sans transfert de la gestion des établissements zonder overdracht van het beheer van de onderwijsinstellingen zelf,
d'enseignement eux-mêmes, mais accessible à tous les autres pouvoirs maar wel toegankelijk voor alle andere inrichtende machten » (Parl.
organisateurs » (Doc. parl., Parlement flamand, 2007-2008, n° 1806/3, p. 4). St., Vlaams Parlement, 2007-2008, nr. 1806/3, p. 4).
B.8.3. Dans la mesure où, en vertu de l'article 3, 1°, du décret du 28 B.8.3. In zoverre luidens artikel 3, 1°, van het decreet van 28
novembre 2008, les participants à une association intercommunale november 2008 de deelnemers van een intergemeentelijke
d'enseignement se privent du droit de prendre eux-mêmes encore des onderwijsvereniging zich het recht ontzeggen zelf nog beslissingen te
décisions dans des matières qui sont réglées par l'association nemen in aangelegenheden die door de onderwijsvereniging worden
d'enseignement, les participants à cette association d'enseignement geregeld, vertrouwen de deelnemers van die onderwijsvereniging haar
lui confient non seulement « l'exécution des décisions » mais niet alleen de « uitvoering van beslissingen », maar ook het nemen van
également la prise de décisions. Les travaux préparatoires du décret beslissingen toe. In de parlementaire voorbereiding van het decreet
du 28 novembre 2008 reconnaissent du reste explicitement que l' « van 28 november 2008 wordt overigens uitdrukkelijk erkend dat de «
association d'enseignement a la possibilité de prendre elle-même onderwijsvereniging [...] de mogelijkheid [heeft] om binnen de perken
certaines décisions, dans les limites du transfert de gestion » (Doc. van de beheersoverdracht zelf bepaalde beslissingen te nemen » (Parl.
parl., Parlement flamand, 2007-2008, n° 1806/1, p. 3). St., Vlaams Parlement, 2007-2008, nr. 1806/1, p. 3).
B.8.4. De raad van bestuur van een intergemeentelijke
onderwijsvereniging is, luidens artikel 10, § 7, van het decreet van
B.8.4. En vertu de l'article 10, § 7, du décret du 28 novembre 2008, 28 november 2008, bevoegd « voor alle aangelegenheden, behalve in de
le conseil d'administration d'une association intercommunale
d'enseignement est compétent « pour toutes les questions, sauf dans
les cas fixés aux statuts et à l'article 11 pour lesquels gevallen bepaald in de statuten en in artikel 11 waarvoor steeds de
l'approbation des communes participantes est toujours requise ». goedkeuring van de deelnemende gemeenten vereist is ». Het voormelde
L'article 11 précité dispose : artikel 11 luidt :
« Les points suivants sont approuvés par tous les participants : « Volgende punten worden door alle deelnemers goedgekeurd :
- les modifications des statuts; - de statutenwijzigingen;
- les accords relatifs à la gestion du personnel pour les personnels - de afspraken met betrekking tot het personeelsbeleid ten aanzien van
occupés au niveau de l'association d'enseignement; de personeelsleden die worden ingezet op het niveau van de
- les dotations à l'association d'enseignement; onderwijsvereniging; - de dotaties aan de onderwijsvereniging;
- l'adhésion de nouveaux membres; - de toetreding van nieuwe leden;
- le budget, les comptes annuels et le rapport des activités ». - het budget, de jaarrekening en het activiteitenverslag ».
A l'exception de ce qui est mentionné dans les statuts et dans Met uitzondering van hetgeen in de statuten en in het voormelde
l'article 11 précité, les décisions sont prises à la majorité. Les artikel 11 is bepaald, worden beslissingen bij meerderheid genomen. De
administrateurs des communes détiennent la majorité des droits de vote bestuurders van de gemeenten hebben de meerderheid van de stemrechten
(article 10, § 4, du décret du 28 novembre 2008). (artikel 10, § 4, van het decreet van 28 november 2008).
B.8.5. Il faut dès lors constater que l'association intercommunale B.8.5. Bijgevolg dient te worden vastgesteld dat de intergemeentelijke
d'enseignement a compétence pour prendre des décisions liant les onderwijsvereniging de bevoegdheid heeft om beslissingen te nemen die
membres, sans que l'accord de tous les membres soit requis. de leden binden, zonder dat de instemming van alle leden is vereist.
B.8.6. Bien qu'en vertu de l'article 3, 1°, précité, les participants B.8.6. Ofschoon luidens het voormelde artikel 3, 1°, de deelnemers hun
conservent leur droit d'intervenir dans la gestion et dans le contrôle inspraak behouden in het beheer van en de controle op de
de l'association d'enseignement, il découle de ce qui précède qu'il y onderwijsvereniging, vloeit uit het voorgaande voort dat er sprake is
a une délégation de compétences en ce que, dans les matières relevant van een bevoegdheidsoverdracht in zoverre in de aangelegenheden die
de la compétence de l'association intercommunale d'enseignement, le tot de bevoegdheid van de intergemeentelijke onderwijsvereniging
pouvoir de décision revient aux organes de ces associations et que, behoren, de beslissingsbevoegdheid aan de organen van die vereniging
sauf dans les cas prévus dans les statuts et à l'article 11 du décret toekomen en dat, behalve in de gevallen bepaald in de statuten en in
du 28 novembre 2008, ces décisions peuvent être prises sans que tous artikel 11 van het decreet van 28 november 2008, die beslissingen
les participants marquent leur accord. kunnen worden genomen zonder dat alle deelnemers het ermee eens zijn.
B.9.1. En vertu de l'article 6, § 1er, du décret du 28 novembre 2008, B.9.1. Luidens artikel 6, § 1, van het decreet van 28 november 2008
l'association intercommunale d'enseignement a pour mission soit « de heeft de intergemeentelijke onderwijsvereniging als opdracht hetzij «
fixer, d'exécuter et de contrôler des objectifs d'enseignement duidelijk omschreven onderwijsdoelstellingen te plannen, uit te voeren
clairement définis », soit « de fournir aux participants des services en te controleren », hetzij « duidelijk omschreven ondersteunende
d'appui clairement définis en matière d'enseignement ». L'article 6, § diensten inzake onderwijs te verlenen aan de deelnemers ». Artikel 6,
3, du même décret ajoute que « les objectifs d'enseignement et les § 3, van hetzelfde decreet voegt hieraan toe dat « de bedoelde
services d'appui visés ne peuvent relever de la politique onderwijsdoelstellingen en ondersteunende diensten [...] niet [kunnen]
d'encadrement de l'enseignement au sens du décret sur la politique vallen onder flankerend onderwijsbeleid in de zin van het decreet
locale d'encadrement de l'enseignement ». betreffende het flankerend onderwijsbeleid op lokaal niveau ».
En vertu de l'article 3 du décret du 30 novembre 2007 relatif à la Luidens artikel 3 van het decreet van 30 november 2007 betreffende het
politique locale d'encadrement de l'enseignement, il faut entendre par flankerend onderwijsbeleid op lokaal niveau, wordt onder flankerend
politique locale d'encadrement de l'enseignement « l'ensemble des onderwijsbeleid verstaan « het geheel van acties van een lokale
actions entreprises par l'administration locale afin de développer, à
partir de la situation locale et en complément à la politique flamande overheid om, vertrekkende vanuit de lokale situatie en aanvullend bij
d'enseignement, une politique d'enseignement en collaboration avec les het Vlaamse onderwijsbeleid, een onderwijsbeleid te ontwikkelen in
acteurs locaux ». samenwerking met de lokale actoren ».
B.9.2. Les associations intercommunales d'enseignement peuvent fournir B.9.2. De intergemeentelijke onderwijsverenigingen kunnen «
aux participants « des services d'appui ». Il ressort à suffisance de ondersteunende diensten » verlenen aan de deelnemers. Uit die woorden
ces termes qu'il ne s'agit pas des compétences essentielles du pouvoir blijkt voldoende dat het niet om de essentiële bevoegdheden van de
organisateur mais uniquement de compétences accessoires. inrichtende macht gaat maar enkel om aanvullende bevoegdheden.
B.9.3. De plus, l'association intercommunale d'enseignement peut être B.9.3. Daarnaast kan de intergemeentelijke onderwijsvereniging worden
chargée de fixer, d'exécuter et de contrôler des « objectifs belast met het plannen, uitvoeren en controleren van « duidelijk
d'enseignement clairement définis ». A l'exception de l'article 6, § omschreven onderwijsdoelstellingen ». Met uitzondering van artikel 6,
3, du décret attaqué, qui dispose que les objectifs d'enseignement en § 3, van het bestreden decreet, dat bepaalt dat de
question ne peuvent relever de la politique d'encadrement de onderwijsdoelstellingen in kwestie niet kunnen vallen onder het
l'enseignement au sens du décret précité du 30 novembre 2007, ni le décret attaqué, ni ses travaux préparatoires ne précisent ce qu'il faut entendre par objectifs d'enseignement que peut fixer, exécuter et contrôler l'association intercommunale d'enseignement. Il ressort en tout cas de la distinction faite à l'article 6, entre, d'une part, les objectifs d'enseignement et, d'autre part, les services d'appui et la politique locale d'encadrement de l'enseignement qu'il ne s'agit pas uniquement de compétences non essentielles. B.10.1. L'association intercommunale d'enseignement est constituée sous la forme juridique d'une personne morale de droit public (article flankerend onderwijsbeleid in de zin van het voormelde decreet van 30 november 2007, wordt noch in het bestreden decreet, noch in de parlementaire voorbereiding ervan, nader omschreven wat dient te worden verstaan onder de onderwijsdoelstellingen die de intergemeentelijke onderwijsvereniging kan plannen, uitvoeren en controleren. Uit het onderscheid dat in artikel 6 wordt gemaakt tussen, enerzijds, onderwijsdoelstellingen en, anderzijds, ondersteunende diensten en flankerend onderwijsbeleid, blijkt alvast dat het niet louter om bevoegdheden gaat die niet essentieel zijn. B.10.1. De intergemeentelijke onderwijsvereniging neemt de vorm aan van een publiekrechtelijke rechtspersoon (artikel 5 van het decreet
5 du décret du 28 novembre 2008). C'est une association de coopération van 28 november 2008). Het is een samenwerkingsverband met
dotée de la personnalité juridique (article 4 du décret du 28 novembre rechtspersoonlijkheid (artikel 4 van het decreet van 28 november
2008), distincte des communes, des associations d'enseignement et des 2008), onderscheiden van de gemeenten, de onderwijsverenigingen en de
pouvoirs organisateurs qui participent éventuellement à sa création. inrichtende machten die eventueel aan haar oprichting deelnemen.
B.10.2. Comme le fait apparaître le B.8, l'association d'enseignement B.10.2. Zoals blijkt uit B.8, neemt de onderwijsvereniging
prend des décisions qui lient les participants, sans que ceux-ci beslissingen die de deelnemers binden, zonder dat die deelnemers in
doivent dans tous les cas marquer leur accord sur lesdites décisions. alle gevallen met die beslissingen moeten instemmen.
B.10.3. Il ressort de ce qui précède que l'association intercommunale B.10.3. Uit wat voorafgaat blijkt dat de intergemeentelijke
d'enseignement doit être considérée comme un organe autonome au sens onderwijsvereniging als een autonoom orgaan dient te worden beschouwd
de l'article 24, § 2, de la Constitution. in de zin van artikel 24, § 2, van de Grondwet.
B.11.1. Le décret attaqué habilite donc les pouvoirs organisateurs de B.11.1. Het bestreden decreet machtigt derhalve de inrichtende machten
l'enseignement communautaire à déléguer leurs compétences, comme van het gemeenschapsonderwijs om bevoegdheden als inrichtende macht
over te dragen aan een autonoom orgaan, namelijk een
pouvoir organisateur, à un organe autonome, à savoir une association intergemeentelijke onderwijsvereniging. Een dergelijke machtiging
intercommunale d'enseignement. Cette habilitation doit se faire par un dient te geschieden bij een met een meerderheid van twee derden van de
uitgebrachte stemmen aangenomen decreet.
décret adopté à la majorité des deux tiers des suffrages exprimés. B.11.2. Er dient te worden vastgesteld dat, ook al komt het niet tot
B.11.2. Il convient de constater que bien que cela ne ressorte pas du uiting in de titel van het bestreden decreet, het is aangenomen met
titre du décret attaqué, ce dernier a été adopté à la majorité des een tweederde meerderheid van de uitgebrachte stemmen (Hand., Vlaams
deux tiers des suffrages exprimés (Annales, Parlement flamand, 19 Parlement, 19 november 2008, PLEN 11, p. 32).
novembre 2008, PLEN 11, p. 32).
Il est donc satisfait à l'exigence de l'article 24, § 2, de la Bijgevolg is aan de vereiste van artikel 24, § 2, van de Grondwet
Constitution. voldaan.
B.11.3. Le premier moyen n'est pas fondé. B.11.3. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au second moyen Wat het tweede middel betreft
B.12. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
B.12. Le second moyen est pris de la violation des articles 10 et 11, 10 en 11, in samenhang gelezen met artikel 23, van de Grondwet,
combinés avec l'article 23, de la Constitution, en ce que le décret doordat het bestreden decreet niet een of andere vorm van collectief
attaqué n'organise aucune forme de négociation collective au sein de onderhandelen organiseert binnen de intergemeentelijke
l'association intercommunale d'enseignement (première branche), ce qui onderwijsvereniging (eerste onderdeel), waardoor er sprake zou zijn
constituerait un recul sensible en comparaison du droit applicable au van een wezenlijke achteruitgang in vergelijking met het op 1 januari
1er janvier 1994 (seconde branche). 1994 van toepassing zijnde recht (tweede onderdeel).
B.13. L'article 23 de la Constitution dispose : « Chacun a le droit de mener une vie conforme à la dignité humaine. A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les conditions de leur exercice. Ces droits comprennent notamment : 1° le droit au travail et au libre choix d'une activité professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi, visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé que possible, le droit à des conditions de travail et à une rémunération équitables, ainsi que le droit d'information, de consultation et de négociation collective; [...] ». B.14. Sans qu'il faille vérifier si l'article 23, alinéa 3, 1°, de la Constitution a un effet direct en tant qu'il garantit le droit à la concertation et à la négociation collective et sans qu'il faille vérifier si cette disposition implique en l'espèce une obligation de standstill qui s'opposerait à ce que le législateur compétent réduise sensiblement le niveau de protection sans qu'existent des motifs tenant à l'intérêt général, la Cour constate qu'en l'absence d'une réglementation dérogatoire, la réglementation actuelle en matière de relations collectives de travail demeure applicable aux membres du personnel de l'association intercommunale d'enseignement. Dès lors, une forme de négociation collective est effectivement prévue et il n'y a pas de réduction sensible du niveau de protection. B.15. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 6 mai 2010. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, B.13. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt : « Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen. Die rechten omvatten inzonderheid : 1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen; [...] ». B.14. Zonder te moeten nagaan of artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet rechtstreekse werking heeft in zoverre het het recht op overleg en collectief onderhandelen waarborgt, en zonder te moeten nagaan of die bepaling te dezen een standstill- verplichting impliceert die eraan in de weg zou staan dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau in aanzienlijke mate vermindert, zonder dat daarvoor redenen die verband houden met het algemeen belang, voorhanden zijn, stelt het Hof vast dat, bij ontstentenis van een afwijkende regeling, op de personeelsleden van de intergemeentelijke onderwijsvereniging de bestaande regelgeving inzake collectieve arbeidsbetrekkingen van toepassing blijft. Bijgevolg wordt wel degelijk in een vorm van collectief onderhandelen voorzien en is er geen sprake van een aanzienlijke vermindering van het beschermingsniveau. B.15. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 6 mei 2010. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^