← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 En
cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle,
tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée
des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) | Uittreksel uit arrest nr. 19/2010 van 25 februari 2010 Rolnummers 4695, 4701 en 4709 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betref Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 | Uittreksel uit arrest nr. 19/2010 van 25 februari 2010 |
Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 | Rolnummers 4695, 4701 en 4709 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 162bis van het Wetboek |
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 | van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 |
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires | april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten |
et des frais d'avocat, posées par le Tribunal de police de Bruges. | verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de |
La Cour constitutionnelle, | Politierechtbank te Brugge. |
Het Grondwettelijk Hof, | |
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de |
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. | rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par jugements des 28 avril, 5 et 12 mai 2009 en cause respectivement | Bij vonnissen van 28 april, 5 en 12 mei 2009 in zake respectievelijk |
de Jeanine Hubrechtsen et Dany Fraeyman contre la SA « Axa Belgium », | Jeanine Hubrechtsen en Dany Fraeyman tegen de nv « Axa Belgium », |
de Machteld Lowagie contre la SA « Dexia Assurances » et de Luc Flipts | Machteld Lowagie tegen de nv « Dexia Verzekeringen » en Luc Flipts en |
et Mia Leenknegt contre la SA « Fortis Insurance Belgium », dont les | Mia Leenknegt tegen de nv « Fortis Insurance Belgium », waarvan de |
expéditions sont parvenues au greffe de la Cour les 5, 11 et 18 mai | expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 5, 11 en 18 mei |
2009, le Tribunal de police de Bruges a posé les questions | 2009, heeft de Politierechtbank te Brugge de volgende prejudiciële |
préjudicielles suivantes : | vragen gesteld : |
1. « L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a | |
été inséré par la loi du 21 avril 2007, viole-t-il le principe | 1. « Schendt art. 162bis Sv, zoals ingevoegd door de wet van 21 april |
d'égalité inscrit dans les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce | 2007, het gelijkheidsbeginsel, zoals vastgelegd in art. 10 en 11 van |
qu'il prévoit que, dans un jugement prononcé par un tribunal pénal, | de Grondwet, doordat het voorziet dat in een vonnis uitgesproken door |
seuls le prévenu et les personnes civilement responsables de | een strafrechtbank enkel de beklaagde en de personen die voor het |
misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn veroordeeld worden tot | |
l'infraction sont condamnés à payer à la partie civile l'indemnité de | het betalen aan de burgerlijke partij van de rechtsplegingsvergoeding |
procédure, à l'exclusion donc de la partie intervenante volontaire ou | en dus niét de vrijwillig of gedwongen tussenkomende partij |
forcée (compagnie d'assurances), alors que dans un jugement prononcé | (verzekeringsmaatschappij), terwijl deze laatste in een vonnis |
par un tribunal civil, cette dernière doit (ou tout au moins peut) | uitgesproken door een burgerlijke rechtbank wel moet (minstens kan) |
être condamnée à payer l'indemnité de procédure, dès qu'elle est | veroordeeld worden tot het betalen van de rechtsplegingsvergoeding |
qualifiée de ' partie succombante ', et ce dans l'hypothèse où le | zodra ze wordt aangemerkt als ' in het ongelijk gestelde partij ', en |
tribunal pénal a seulement condamné l'assureur (intervenu de manière | dit alles in de hypothese dat de strafrechtbank enkel de (vrijwillig |
volontaire ou forcée) du prévenu au paiement de dommages et intérêts ? »; | of gedwongen tussengekomen) verzekeraar van de beklaagde heeft |
2. « L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a | veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding ? »; |
été inséré par la loi du 21 avril 2007, combiné avec l'article 89, § | 2. « Schendt art. 162bis Sv, zoals ingevoegd door de wet van 21 april |
5, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, | 2007, samen gelezen met art. 89, § 5, van de wet van 25 juni 1992 op |
de Landverzekeringsovereenkomsten, het gelijkheidsbeginsel, zoals | |
viole-t-il le principe d'égalité inscrit dans les articles 10 et 11 de | vastgelegd in art. 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij samen |
la Constitution, en ce que, lus ensemble comme l'a fait la Cour | gelezen, zoals gedaan door het Grondwettelijk Hof in zijn arrest van |
constitutionnelle dans son arrêt du 23 avril 2009, ces articles | 23 april 2009, voorzien dat in een vonnis uitgesproken door een |
prévoient que, dans un jugement prononcé par un tribunal pénal, le | strafrechtbank de beklaagde en de personen die voor het misdrijf |
prévenu et les personnes civilement responsables de l'infraction sont | burgerrechtelijk aansprakelijk zijn in solidum met de vrijwillig of |
condamnés in solidum avec la partie intervenante volontaire ou forcée | gedwongen tussenkomende partij (verzekeringsmaatschappij) veroordeeld |
(compagnie d'assurances) à payer à la partie civile l'indemnité de | worden tot het betalen aan de burgerlijke partij van de |
procédure, alors que, eu égard notamment à l'arrêt de la Cour de | rechtsplegingsvergoeding, terwijl de vrijwillig of gedwongen |
tussenkomende partij, mede in het licht van het arrest van het Hof van | |
cassation du 2 décembre 2008, la partie intervenante volontaire ou | Cassatie d.d. 2 december 2008, daartoe niét kan veroordeeld worden in |
forcée ne peut pas être condamnée à payer cette indemnité par un | |
jugement prononcé par un tribunal pénal et dirigé uniquement contre | een vonnis uitgesproken door een strafrechtbank en enkel gericht tegen |
cette partie intervenante volontaire ou forcée ? ». | deze vrijwillig of gedwongen tussenkomende partij ? ». |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 4695, 4701 et 4709 du rôle de | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4695, 4701 en 4709 van de rol |
la Cour, ont été jointes. | van het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 162bis du | B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 162bis van |
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 | het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de |
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires | wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen |
et des frais d'avocat. Cet article 9 modifie, tout comme les articles | en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat. Dat artikel 9 |
8, 10, 11 et 12 de la même loi, plusieurs dispositions du Code | wijzigt, samen met de artikelen 8, 10, 11 en 12, verschillende |
d'instruction criminelle, en vue d'étendre partiellement le principe | bepalingen van het Wetboek van strafvordering, teneinde het beginsel |
de la répétibilité aux affaires tranchées par les juridictions | van de verhaalbaarheid gedeeltelijk uit te breiden tot de door de |
répressives. | strafgerechten berechte zaken. |
B.1.2. L'article 162bis du Code d'instruction criminelle dispose : | B.1.2. Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering bepaalt : |
« Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les | « Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen |
personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera | de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn, |
envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article | veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de |
1022 du Code judiciaire. | rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. |
La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera | De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het |
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de | |
sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022 | beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het |
du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ». | Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ». |
B.2. Les jugements qui interrogent la Cour font apparaître que, | B.2. Uit de vonnissen waarbij het Hof wordt ondervraagd, blijkt dat, |
contrairement aux jugements qui avaient interrogé la Cour et qui ont | in tegenstelling tot de vonnissen waarbij het Hof in het arrest nr. |
conduit à l'arrêt n° 70/2009 du 23 avril 2009, le juge a quo n'a pas | 70/2009 van 23 april 2009 werd ondervraagd, de verwijzende rechter |
niet de beklaagde en diens verzekeraar, vrijwillig tussenkomende | |
condamné in solidum le prévenu et son assureur, partie intervenante | partij, in solidum heeft veroordeeld tot het vergoeden van de |
volontaire, à indemniser les parties civiles, mais que seul | burgerlijke partijen, maar dat bij de afhandeling van de |
l'assureur, et non le condamné, était associé au règlement des effets | burgerrechtelijke gevolgen van de strafrechtelijke veroordelingen |
civils des condamnations pénales. | enkel de verzekeraar betrokken was, en niet de veroordeelde. |
B.3. La Cour limite son examen à l'hypothèse où, après la condamnation | B.3. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de hypothese waarin, nadat het |
pénale de l'assuré par la juridiction répressive, l'assuré n'est plus | strafgerecht de verzekerde strafrechtelijk heeft veroordeeld, deze |
associé au règlement des intérêts civils, de sorte que seul l'assureur | niet verder bij de afhandeling van de burgerlijke belangen wordt |
est condamné au paiement de dommages et intérêts. Dans cette | betrokken, zodat enkel de verzekeraar wordt veroordeeld tot het |
betalen van een schadevergoeding. In die hypothese zou, volgens de | |
hypothèse, selon le juge a quo, l'assureur ne saurait être condamné à | verwijzende rechter, geen rechtsplegingsvergoeding kunnen worden |
payer une indemnité de procédure. | toegekend lastens de verzekeraar. |
B.4. L'article 82, alinéa 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat | B.4. Artikel 82, derde lid, van de wet van 25 juni 1992 op de |
d'assurance terrestre dispose : | landverzekeringsovereenkomst bepaalt : |
« L'assureur paie, même au-delà des limites de la garantie, les frais | « De verzekeraar betaalt, zelfs boven de dekkingsgrenzen, de kosten |
afférents aux actions civiles ainsi que les honoraires et les frais | betreffende burgerlijke rechtsvorderingen, alsook de honoraria en de |
des avocats et des experts, mais seulement dans la mesure où ces frais | kosten van de advocaten en de deskundigen, maar alleen in zover die |
ont été exposés par lui ou avec son accord ou, en cas de conflit | kosten door hem of met zijn toestemming zijn gemaakt of, in geval van |
d'intérêts qui ne soit pas imputable à l'assuré, pour autant que ces | belangenconflict dat niet te wijten is aan de verzekerde, voor zover |
frais n'aient pas été engagés de manière déraisonnable ». | die kosten niet onredelijk zijn gemaakt ». |
B.5. L'article 89, § 5, de la même loi dispose : | B.5. Artikel 89, § 5, van dezelfde wet bepaalt : |
« Lorsque le procès contre l'assuré est porté devant la juridiction | « Wanneer het geding tegen de verzekerde is ingesteld voor het |
répressive, l'assureur peut être mis en cause par la personne lésée ou | strafgerecht, kan de verzekeraar door de benadeelde of door de |
par l'assuré et peut intervenir volontairement, dans les mêmes | verzekerde in de zaak worden betrokken en kan hij vrijwillig |
conditions que si le procès était porté devant la juridiction civile, | tussenkomen, onder dezelfde voorwaarden als zou de vordering voor het |
sans cependant que la juridiction répressive puisse statuer sur les | burgerlijk gerecht gebracht zijn, maar het strafgerecht kan geen |
droits que l'assureur peut faire valoir contre l'assuré ou le preneur | uitspraak doen over de rechten die de verzekeraar kan doen gelden |
d'assurance ». | tegenover de verzekerde of de verzekeringnemer ». |
B.6. En vertu de l'article 601bis du Code judiciaire, le tribunal de | B.6. Krachtens artikel 601bis van het Gerechtelijk Wetboek neemt de |
police connaît de toute demande relative à la réparation d'un dommage | politierechtbank kennis van alle vorderingen tot vergoeding van schade |
ontstaan uit een verkeersongeval. | |
résultant d'un accident de la circulation. | B.7. Aangezien de Politierechtbank oordeelt dat zij, indien zij |
B.7. Dès lors que le Tribunal de police considère qu'il pourrait, s'il | zitting zou houden in burgerlijke zaken, de verzekeraar zou kunnen |
siégeait en matière civile, condamner l'assureur à des dommages et | veroordelen tot een schadevergoeding en tot de |
intérêts ainsi qu'à l'indemnité de procédure prévue par l'article 1022 | rechtsplegingsvergoeding van artikel 1022 van het Gerechtelijk |
du Code judiciaire, il peut, lorsqu'il statue sur l'action civile | Wetboek, kan zij, wanneer zij uitspraak doet over de burgerlijke |
alors qu'il siège en matière pénale, prononcer les mêmes | rechtsvordering terwijl zij zitting houdt in strafzaken, dezelfde |
condamnations, en application de l'article 89, § 5, de la loi du 25 | veroordelingen uitspreken met toepassing van artikel 89, § 5, van de |
juin 1992, même si l'article 162bis du Code d'instruction criminelle | wet van 25 juni 1992, ook al voorziet artikel 162bis van het Wetboek |
n'a pas prévu explicitement cette hypothèse (Cass., 4 mars 2009, | van strafvordering niet expliciet in die hypothese (Cass., 4 maart |
P.08.1682.F). | 2009, P.08.1682.F). |
B.8. Il découle de ce qui précède que la différence de traitement | B.8. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat het in de prejudiciële vragen |
mentionnée dans les questions préjudicielles n'existe pas. | vermelde verschil in behandeling niet bestaat. |
B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. | B.9. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été | Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij |
inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 relative à la | artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid |
répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, ne viole pas les | van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een |
articles 10 et 11 de la Constitution. | advocaat, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 25 février 2010. | terechtzitting van 25 februari 2010. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |