Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) Uittreksel uit arrest nr. 19/2010 van 25 februari 2010 Rolnummers 4695, 4701 en 4709 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betref Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 19/2010 du 25 février 2010 Uittreksel uit arrest nr. 19/2010 van 25 februari 2010
Numéros du rôle : 4695, 4701 et 4709 Rolnummers 4695, 4701 en 4709
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 162bis du In zake : de prejudiciële vragen over artikel 162bis van het Wetboek
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten
et des frais d'avocat, posées par le Tribunal de police de Bruges. verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de
La Cour constitutionnelle, Politierechtbank te Brugge.
Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugements des 28 avril, 5 et 12 mai 2009 en cause respectivement Bij vonnissen van 28 april, 5 en 12 mei 2009 in zake respectievelijk
de Jeanine Hubrechtsen et Dany Fraeyman contre la SA « Axa Belgium », Jeanine Hubrechtsen en Dany Fraeyman tegen de nv « Axa Belgium »,
de Machteld Lowagie contre la SA « Dexia Assurances » et de Luc Flipts Machteld Lowagie tegen de nv « Dexia Verzekeringen » en Luc Flipts en
et Mia Leenknegt contre la SA « Fortis Insurance Belgium », dont les Mia Leenknegt tegen de nv « Fortis Insurance Belgium », waarvan de
expéditions sont parvenues au greffe de la Cour les 5, 11 et 18 mai expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 5, 11 en 18 mei
2009, le Tribunal de police de Bruges a posé les questions 2009, heeft de Politierechtbank te Brugge de volgende prejudiciële
préjudicielles suivantes : vragen gesteld :
1. « L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a
été inséré par la loi du 21 avril 2007, viole-t-il le principe 1. « Schendt art. 162bis Sv, zoals ingevoegd door de wet van 21 april
d'égalité inscrit dans les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce 2007, het gelijkheidsbeginsel, zoals vastgelegd in art. 10 en 11 van
qu'il prévoit que, dans un jugement prononcé par un tribunal pénal, de Grondwet, doordat het voorziet dat in een vonnis uitgesproken door
seuls le prévenu et les personnes civilement responsables de een strafrechtbank enkel de beklaagde en de personen die voor het
misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn veroordeeld worden tot
l'infraction sont condamnés à payer à la partie civile l'indemnité de het betalen aan de burgerlijke partij van de rechtsplegingsvergoeding
procédure, à l'exclusion donc de la partie intervenante volontaire ou en dus niét de vrijwillig of gedwongen tussenkomende partij
forcée (compagnie d'assurances), alors que dans un jugement prononcé (verzekeringsmaatschappij), terwijl deze laatste in een vonnis
par un tribunal civil, cette dernière doit (ou tout au moins peut) uitgesproken door een burgerlijke rechtbank wel moet (minstens kan)
être condamnée à payer l'indemnité de procédure, dès qu'elle est veroordeeld worden tot het betalen van de rechtsplegingsvergoeding
qualifiée de ' partie succombante ', et ce dans l'hypothèse où le zodra ze wordt aangemerkt als ' in het ongelijk gestelde partij ', en
tribunal pénal a seulement condamné l'assureur (intervenu de manière dit alles in de hypothese dat de strafrechtbank enkel de (vrijwillig
volontaire ou forcée) du prévenu au paiement de dommages et intérêts ? »; of gedwongen tussengekomen) verzekeraar van de beklaagde heeft
2. « L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding ? »;
été inséré par la loi du 21 avril 2007, combiné avec l'article 89, § 2. « Schendt art. 162bis Sv, zoals ingevoegd door de wet van 21 april
5, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat d'assurance terrestre, 2007, samen gelezen met art. 89, § 5, van de wet van 25 juni 1992 op
de Landverzekeringsovereenkomsten, het gelijkheidsbeginsel, zoals
viole-t-il le principe d'égalité inscrit dans les articles 10 et 11 de vastgelegd in art. 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij samen
la Constitution, en ce que, lus ensemble comme l'a fait la Cour gelezen, zoals gedaan door het Grondwettelijk Hof in zijn arrest van
constitutionnelle dans son arrêt du 23 avril 2009, ces articles 23 april 2009, voorzien dat in een vonnis uitgesproken door een
prévoient que, dans un jugement prononcé par un tribunal pénal, le strafrechtbank de beklaagde en de personen die voor het misdrijf
prévenu et les personnes civilement responsables de l'infraction sont burgerrechtelijk aansprakelijk zijn in solidum met de vrijwillig of
condamnés in solidum avec la partie intervenante volontaire ou forcée gedwongen tussenkomende partij (verzekeringsmaatschappij) veroordeeld
(compagnie d'assurances) à payer à la partie civile l'indemnité de worden tot het betalen aan de burgerlijke partij van de
procédure, alors que, eu égard notamment à l'arrêt de la Cour de rechtsplegingsvergoeding, terwijl de vrijwillig of gedwongen
tussenkomende partij, mede in het licht van het arrest van het Hof van
cassation du 2 décembre 2008, la partie intervenante volontaire ou Cassatie d.d. 2 december 2008, daartoe niét kan veroordeeld worden in
forcée ne peut pas être condamnée à payer cette indemnité par un
jugement prononcé par un tribunal pénal et dirigé uniquement contre een vonnis uitgesproken door een strafrechtbank en enkel gericht tegen
cette partie intervenante volontaire ou forcée ? ». deze vrijwillig of gedwongen tussenkomende partij ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 4695, 4701 et 4709 du rôle de Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4695, 4701 en 4709 van de rol
la Cour, ont été jointes. van het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 162bis du B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 162bis van
Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de
de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen
et des frais d'avocat. Cet article 9 modifie, tout comme les articles en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat. Dat artikel 9
8, 10, 11 et 12 de la même loi, plusieurs dispositions du Code wijzigt, samen met de artikelen 8, 10, 11 en 12, verschillende
d'instruction criminelle, en vue d'étendre partiellement le principe bepalingen van het Wetboek van strafvordering, teneinde het beginsel
de la répétibilité aux affaires tranchées par les juridictions van de verhaalbaarheid gedeeltelijk uit te breiden tot de door de
répressives. strafgerechten berechte zaken.
B.1.2. L'article 162bis du Code d'instruction criminelle dispose : B.1.2. Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering bepaalt :
« Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les « Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen
personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn,
envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de
1022 du Code judiciaire. rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek.
La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de
sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022 beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het
du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ». Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ».
B.2. Les jugements qui interrogent la Cour font apparaître que, B.2. Uit de vonnissen waarbij het Hof wordt ondervraagd, blijkt dat,
contrairement aux jugements qui avaient interrogé la Cour et qui ont in tegenstelling tot de vonnissen waarbij het Hof in het arrest nr.
conduit à l'arrêt n° 70/2009 du 23 avril 2009, le juge a quo n'a pas 70/2009 van 23 april 2009 werd ondervraagd, de verwijzende rechter
niet de beklaagde en diens verzekeraar, vrijwillig tussenkomende
condamné in solidum le prévenu et son assureur, partie intervenante partij, in solidum heeft veroordeeld tot het vergoeden van de
volontaire, à indemniser les parties civiles, mais que seul burgerlijke partijen, maar dat bij de afhandeling van de
l'assureur, et non le condamné, était associé au règlement des effets burgerrechtelijke gevolgen van de strafrechtelijke veroordelingen
civils des condamnations pénales. enkel de verzekeraar betrokken was, en niet de veroordeelde.
B.3. La Cour limite son examen à l'hypothèse où, après la condamnation B.3. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de hypothese waarin, nadat het
pénale de l'assuré par la juridiction répressive, l'assuré n'est plus strafgerecht de verzekerde strafrechtelijk heeft veroordeeld, deze
associé au règlement des intérêts civils, de sorte que seul l'assureur niet verder bij de afhandeling van de burgerlijke belangen wordt
est condamné au paiement de dommages et intérêts. Dans cette betrokken, zodat enkel de verzekeraar wordt veroordeeld tot het
betalen van een schadevergoeding. In die hypothese zou, volgens de
hypothèse, selon le juge a quo, l'assureur ne saurait être condamné à verwijzende rechter, geen rechtsplegingsvergoeding kunnen worden
payer une indemnité de procédure. toegekend lastens de verzekeraar.
B.4. L'article 82, alinéa 3, de la loi du 25 juin 1992 sur le contrat B.4. Artikel 82, derde lid, van de wet van 25 juni 1992 op de
d'assurance terrestre dispose : landverzekeringsovereenkomst bepaalt :
« L'assureur paie, même au-delà des limites de la garantie, les frais « De verzekeraar betaalt, zelfs boven de dekkingsgrenzen, de kosten
afférents aux actions civiles ainsi que les honoraires et les frais betreffende burgerlijke rechtsvorderingen, alsook de honoraria en de
des avocats et des experts, mais seulement dans la mesure où ces frais kosten van de advocaten en de deskundigen, maar alleen in zover die
ont été exposés par lui ou avec son accord ou, en cas de conflit kosten door hem of met zijn toestemming zijn gemaakt of, in geval van
d'intérêts qui ne soit pas imputable à l'assuré, pour autant que ces belangenconflict dat niet te wijten is aan de verzekerde, voor zover
frais n'aient pas été engagés de manière déraisonnable ». die kosten niet onredelijk zijn gemaakt ».
B.5. L'article 89, § 5, de la même loi dispose : B.5. Artikel 89, § 5, van dezelfde wet bepaalt :
« Lorsque le procès contre l'assuré est porté devant la juridiction « Wanneer het geding tegen de verzekerde is ingesteld voor het
répressive, l'assureur peut être mis en cause par la personne lésée ou strafgerecht, kan de verzekeraar door de benadeelde of door de
par l'assuré et peut intervenir volontairement, dans les mêmes verzekerde in de zaak worden betrokken en kan hij vrijwillig
conditions que si le procès était porté devant la juridiction civile, tussenkomen, onder dezelfde voorwaarden als zou de vordering voor het
sans cependant que la juridiction répressive puisse statuer sur les burgerlijk gerecht gebracht zijn, maar het strafgerecht kan geen
droits que l'assureur peut faire valoir contre l'assuré ou le preneur uitspraak doen over de rechten die de verzekeraar kan doen gelden
d'assurance ». tegenover de verzekerde of de verzekeringnemer ».
B.6. En vertu de l'article 601bis du Code judiciaire, le tribunal de B.6. Krachtens artikel 601bis van het Gerechtelijk Wetboek neemt de
police connaît de toute demande relative à la réparation d'un dommage politierechtbank kennis van alle vorderingen tot vergoeding van schade
ontstaan uit een verkeersongeval.
résultant d'un accident de la circulation. B.7. Aangezien de Politierechtbank oordeelt dat zij, indien zij
B.7. Dès lors que le Tribunal de police considère qu'il pourrait, s'il zitting zou houden in burgerlijke zaken, de verzekeraar zou kunnen
siégeait en matière civile, condamner l'assureur à des dommages et veroordelen tot een schadevergoeding en tot de
intérêts ainsi qu'à l'indemnité de procédure prévue par l'article 1022 rechtsplegingsvergoeding van artikel 1022 van het Gerechtelijk
du Code judiciaire, il peut, lorsqu'il statue sur l'action civile Wetboek, kan zij, wanneer zij uitspraak doet over de burgerlijke
alors qu'il siège en matière pénale, prononcer les mêmes rechtsvordering terwijl zij zitting houdt in strafzaken, dezelfde
condamnations, en application de l'article 89, § 5, de la loi du 25 veroordelingen uitspreken met toepassing van artikel 89, § 5, van de
juin 1992, même si l'article 162bis du Code d'instruction criminelle wet van 25 juni 1992, ook al voorziet artikel 162bis van het Wetboek
n'a pas prévu explicitement cette hypothèse (Cass., 4 mars 2009, van strafvordering niet expliciet in die hypothese (Cass., 4 maart
P.08.1682.F). 2009, P.08.1682.F).
B.8. Il découle de ce qui précède que la différence de traitement B.8. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat het in de prejudiciële vragen
mentionnée dans les questions préjudicielles n'existe pas. vermelde verschil in behandeling niet bestaat.
B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.9. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij
inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 relative à la artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid
répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, ne viole pas les van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een
articles 10 et 11 de la Constitution. advocaat, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 25 février 2010. terechtzitting van 25 februari 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^