Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 186/2009 du 26 novembre 2009 Numéro du rôle : 4566 En cause : le recours en annulation de l'article 2 de la loi du 24 juillet 2008 « confirmant l'établissement de certaines taxes communales additionnelles et de la taxe La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Martens et M. Bossuyt, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 186/2009 du 26 novembre 2009 Numéro du rôle : 4566 En cause : le recours en annulation de l'article 2 de la loi du 24 juillet 2008 « confirmant l'établissement de certaines taxes communales additionnelles et de la taxe La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Martens et M. Bossuyt, et des juges M. Mel(...) Uittreksel uit arrest nr. 186/2009 van 26 november 2009 Rolnummer 4566 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 2 van de wet van 24 juli 2008 « ter bekrachtiging van de vestiging van sommige aanvullende gemeentebelastingen en de aa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Martens en M. Bossuyt, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 186/2009 du 26 novembre 2009 Uittreksel uit arrest nr. 186/2009 van 26 november 2009
Numéro du rôle : 4566 Rolnummer 4566
En cause : le recours en annulation de l'article 2 de la loi du 24 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 2 van de wet van 24
juillet 2008 « confirmant l'établissement de certaines taxes juli 2008 « ter bekrachtiging van de vestiging van sommige aanvullende
communales additionnelles et de la taxe d'agglomération additionnelle gemeentebelastingen en de aanvullende agglomeratiebelasting op de
à l'impôt des personnes physiques pour chacun des exercices personenbelasting voor elk van de aanslagjaren 2001 tot 2007 en tot
d'imposition 2001 à 2007 et modifiant l'article 468 du Code des impôts wijziging, met ingang van aanslagjaar 2009, van artikel 468 van het
sur les revenus 1992 à partir de l'exercice d'imposition 2009 », Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 », ingesteld door Edouard
introduit par Edouard Abts et autres. Abts en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Martens et M. Bossuyt, et des juges M. samengesteld uit de voorzitters P. Martens en M. Bossuyt, en de
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Martens, voorzitterschap van voorzitter P. Martens,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 26 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 26 november
novembre 2008 et parvenue au greffe le 27 novembre 2008, un recours en 2008 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 27
november 2008, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 2 van
annulation de l'article 2 de la loi du 24 juillet 2008 « confirmant de wet van 24 juli 2008 « ter bekrachtiging van de vestiging van
l'établissement de certaines taxes communales additionnelles et de la sommige aanvullende gemeentebelastingen en de aanvullende
taxe d'agglomération additionnelle à l'impôt des personnes physiques agglomeratiebelasting op de personenbelasting voor elk van de
pour chacun des exercices d'imposition 2001 à 2007 et modifiant aanslagjaren 2001 tot 2007 en tot wijziging, met ingang van
l'article 468 du Code des impôts sur les revenus 1992 à partir de aanslagjaar 2009, van artikel 468 van het Wetboek van de
l'exercice d'imposition 2009 » (publiée au Moniteur belge du 8 août inkomstenbelastingen 1992 » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad
2008) a été introduit par Edouard Abts et Huguette Heneton, demeurant van 8 augustus 2008), door Edouard Abts en Huguette Heneton, wonende
à 5100 Namur, rue Nadoux 25, Lode Bonne et Véronique Delveau, te 5100 Namen, rue Nadoux 25, Lode Bonne en Véronique Delveau, wonende
demeurant à 3570 Alken, Merellaan 8, Guillaume Henneau et Aline te 3570 Alken, Merellaan 8, Guillaume Henneau en Aline Dufert, wonende
Dufert, demeurant à 7100 La Louvière, rue de la Poterie 3, Bernard te 7100 La Louvière, rue de la Poterie 3, Bernard Lurquin en Martine
Lurquin et Martine Krijn, demeurant à 6534 Thuin, rue de Marchienne Krijn, wonende te 6534 Thuin, rue de Marchienne 196, Paul Laurent,
196, Paul Laurent, demeurant à 7800 Ath, chaussée de Bruxelles 97, wonende te 7800 Aat, chaussée de Bruxelles 97, Angelo Martello en
Angelo Martello et Béatrice Wrzesien, demeurant à 7134 Binche, rue de Béatrice Wrzesien, wonende te 7134 Binche, rue de la Buissière 1, en
la Buissière 1, et Karine Noterman, demeurant à 9500 Grammont, Korreelstraat 5. Karine Noterman, wonende te 9500 Geraardsbergen, Korreelstraat 5.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Artikel 464, 1°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
B.1.1. L'article 464, 1°, du Code des impôts sur les revenus 1992 1992 verbiedt de agglomeraties van gemeenten en de gemeenten om «
interdit aux agglomérations de communes et aux communes d'« établir
[...] des centimes additionnels à l'impôt des personnes physiques opcentiemen op de personenbelasting [...] of [...] gelijkaardige
[...] ou des taxes similaires sur la base ou sur le montant de ces belastingen op de grondslag of op het bedrag van die belastingen,
impôts, sauf toutefois en ce qui concerne le précompte immobilier ». uitgezonderd evenwel wat onroerende voorheffing betreft » te heffen.
L'article 465 du même Code, qui ouvre un chapitre intitulé « Taxes Artikel 465 van hetzelfde Wetboek, dat een hoofdstuk inleidt met als
additionnelles », dispose cependant : titel « Aanvullende belastingen », bepaalt echter :
« Par dérogation à l'article 464, les agglomérations et les communes « In afwijking van artikel 464, mogen de agglomeraties en de gemeenten
peuvent établir une taxe additionnelle à l'impôt des personnes een aanvullende belasting vestigen op de personenbelasting ».
physiques ». Tel qu'il a été modifié par l'article 22 de la loi du 20 décembre 1995 Zoals het is gewijzigd bij artikel 22 van de wet van 20 december 1995
« portant des dispositions fiscales, financières et diverses » et par « houdende fiscale, financiële en diverse bepalingen » en bij artikel
l'article 58 de la loi du 10 août 2001 « portant réforme de l'impôt 58 van de wet van 10 augustus 2001 « houdende hervorming van de
des personnes physiques », l'article 466 du même Code précise que la « personenbelasting », preciseert artikel 466 van hetzelfde Wetboek dat
taxe communale additionnelle à l'impôt des personnes physiques et la de « aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting en de
taxe d'agglomération additionnelle à l'impôt des personnes physiques aanvullende agglomeratiebelasting op de personenbelasting worden
sont calculées sur l'impôt des personnes physiques déterminé » avant berekend op de personenbelasting vastgesteld » vóór verrekening van
imputation de versements anticipés, des précomptes, d'une quotité et voorafbetalingen, van de voorheffingen, van een forfaitair gedeelte en
de crédits d'impôts et avant application de majorations, d'une van belastingkredieten en vóór de toepassing van vermeerderingen, van
bonification et d'accroissements d'impôts. een bonificatie en van belastingverhogingen.
L'article 467 du même Code dispose : Artikel 467 van hetzelfde Wetboek bepaalt :
« La taxe additionnelle à l'impôt des personnes physiques est établie « De aanvullende belasting op de personenbelasting wordt door de
soit par la commune, soit par l'agglomération, à charge des habitants gemeente of door de agglomeratie geheven ten laste van de
du Royaume qui sont imposables respectivement dans cette commune ou rijksinwoners die respectievelijk belastbaar zijn in die gemeente of
dans les communes faisant partie de cette agglomération ». in de gemeenten die deel uitmaken van die agglomeratie ».
Avant sa modification par l'article 3 de la loi du 24 juillet 2008 « Vóór de wijziging ervan bij artikel 3 van de wet van 24 juli 2008 «
confirmant l'établissement de certaines taxes communales ter bekrachtiging van de vestiging van sommige aanvullende
additionnelles et de la taxe d'agglomération additionnelle à l'impôt gemeentebelastingen en de aanvullende agglomeratiebelasting op de
des personnes physiques pour chacun des exercices d'imposition 2001 à personenbelasting voor elk van de aanslagjaren 2001 tot 2007 en tot
2007 et modifiant l'article 468 du Code des impôts sur les revenus wijziging, met ingang van het aanslagjaar 2009, van artikel 468 van
1992 à partir de l'exercice d'imposition 2009 », l'article 468 du même het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 », bepaalde artikel 468
Code disposait : van hetzelfde Wetboek :
« La taxe additionnelle est fixée pour tous les contribuables d'une « De aanvullende belasting wordt voor alle belastingen van eenzelfde
même agglomération ou commune à un pourcentage uniforme de l'impôt dû agglomeratie of gemeente vastgesteld op een eenvormig percentage van
à l'Etat. de rijksbelasting.
Wanneer dat percentage een breukgedeelte omvat, moet dat breukgedeelte
Si ce pourcentage comprend une fraction, celle-ci doit être limitée à tot één decimaal worden beperkt; dat percentage mag niet hoger liggen
une décimale; ce pourcentage ne peut excéder 1 p.c. lorsque la taxe dan 1 pct. als de belasting wordt geheven door een agglomeratie.
est établie par une agglomération.
La taxe additionnelle ne peut être l'objet d'aucune réduction, Op de aanvullende belasting mag geen vermindering, vrijstelling of
exemption ou exception ». uitzondering worden toegepast ».
Tel qu'il a été modifié par l'article 48 de la loi du 15 mars 1999 « Zoals het werd gewijzigd bij artikel 48 van de wet van 15 maart 1999 «
relative au contentieux en matière fiscale » et par l'article 399 de betreffende de beslechting van fiscale geschillen » en bij artikel 399
la loi-programme (I) du 24 décembre 2002, l'article 469 du même Code van de programmawet (I) van 24 december 2002, bepaalt artikel 469 van
dispose : hetzelfde Wetboek :
« L'établissement et la perception des taxes additionnelles sont « De vestiging en de inning van de aanvullende belastingen worden
confiés à l'administration des contributions directes, aux conditions toevertrouwd aan de administratie der directe belastingen, onder de
et suivant les modalités déterminées par le Roi. voorwaarden en volgens de regelen die de Koning bepaalt.
Ces taxes additionnelles sont perçues par voie de précompte Die aanvullende belastingen worden bij wijze van bedrijfsvoorheffing
professionnel ou de versements anticipés comme si le taux total de ces of voorafbetalingen geïnd alsof het totale tarief van deze belastingen
taxes était fixé uniformément à 6 p.c. Le Roi peut, par arrêté eenvormig op 6 pct. was vastgesteld. De Koning kan bij een besluit
délibéré en Conseil des Ministres, augmenter ce pourcentage jusqu'à 7 p.c. au maximum. vastgesteld na overleg in de Ministerraad dat percentage verhogen tot maximaal 7 pct.
Pour autant qu'il n'y soit pas dérogé, les dispositions du titre VII Voor zover hiervan niet wordt afgeweken, zijn de bepalingen van titel
du présent Code sont applicables à ces taxes ». VII van dit Wetboek op die belastingen van toepassing ».
B.1.2. L'article 2 de la loi du 24 juillet 2008 dispose : B.1.2. Artikel 2 van de wet van 24 juli 2008 bepaalt :
« Pour l'application des articles 465 et suivants du Code des impôts « Voor de toepassing van artikel 465 en volgende van het Wetboek van
sur les revenus 1992, il est tenu compte, lors de l'établissement, à de inkomstenbelastingen 1992, wordt, vanaf de datum van
partir de la date d'entrée en vigueur de la présente loi, de l'impôt inwerkingtreding van deze wet, bij de vestiging van de
des personnes physiques pour chacun des exercices d'imposition 2001 à personenbelasting voor elk van de aanslagjaren 2001 tot 2007, rekening
2007, de la taxe communale additionnelle et de la taxe d'agglomération gehouden met de aanvullende gemeentebelasting en de aanvullende
additionnelle rendues obligatoires au plus tard le 31 décembre de agglomeratiebelasting die ten laatste op 31 december van het jaar
l'année dont le millésime désigne l'exercice d'imposition précité tel que défini à l'article 359 du même Code. waarnaar het voornoemde aanslagjaar, zoals bepaald in artikel 359 van
Les taxes communales additionnelles et la taxe d'agglomération hetzelfde Wetboek, wordt genoemd, bindend zijn geworden.
De aanvullende gemeentebelastingen en de aanvullende
additionnelle reprises dans des cotisations à l'impôt des personnes agglomeratiebelasting die zijn opgenomen in aanslagen in de
physiques établies avant la date d'entrée en vigueur de la présente personenbelasting die voor de inwerkingtreding van deze wet zijn
loi pour chacun des exercices d'imposition 2001 à 2007 et qui ont tenu gevestigd voor elk van de aanslagjaren 2001 tot 2007 en die rekening
compte des taxes communales additionnelles et de la taxe hebben gehouden met de aanvullende gemeentebelasting en de aanvullende
d'agglomération additionnelle rendues obligatoires au cours de l'année agglomeratiebelasting die bindend zijn geworden in de loop van het
dont le millésime désigne l'exercice d'imposition, sont confirmées jaar waarnaar het aanslagjaar wordt genoemd, worden bekrachtigd, voor
pour autant que ces taxes additionnelles font ou peuvent encore faire zover die aanvullende belastingen het voorwerp uitmaken of nog kunnen
l'objet d'un litige fondé sur le grief invoquant la rétroactivité des uitmaken van een geschil dat steunt op de grief die de terugwerkende
taxes précitées au motif qu'elles ont été rendues obligatoires au kracht aanvoert van de genoemde belastingen omwille van het feit dat
cours de l'année dont le millésime désigne l'exercice d'imposition. zij bindend zijn geworden in de loop van het jaar waarnaar het
voornoemde aanslagjaar wordt genoemd.
Par taxe communale additionnelle et taxe d'agglomération Onder aanvullende gemeentebelasting en aanvullende
additionnelle, on entend les taxes dont le taux applicable pour chacun agglomeratiebelasting wordt verstaan de belastingen waarvan het tarief
des exercices d'imposition 2001 à 2007 est repris en regard du nom de dat van toepassing is voor elk van de aanslagjaren 2001 tot 2007, is
chaque commune ou agglomération du Royaume dans les tableaux par opgenomen in de tabellen per gewest die de bijlage bij deze wet
région qui forment l'annexe à la présente loi ». vormen, tegenover de naam van de gemeente of de agglomeratie ».
La loi du 24 juillet 2008 est entrée en vigueur le dixième jour après De wet van 24 juli 2008 is in werking getreden op de tiende dag na de
celui de sa publication au Moniteur belge , soit le 18 août 2008. dag van de bekendmaking ervan in het Belgisch Staatsblad , zijnde op 18 augustus 2008.
Toutes les communes du Royaume sont visées par l'annexe à cette loi. Alle gemeenten van het Rijk worden beoogd in de bijlage bij die wet.
B.1.3. L'article 3 de la loi du 24 juillet 2008 complète l'article 468 B.1.3. Artikel 3 van de wet van 24 juli 2008 vult het voormelde
du Code des impôts sur les revenus 1992 précité par l'alinéa suivant : artikel 468 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 aan met
« Le pourcentage de la taxe communale additionnelle à l'impôt des volgend lid : « Het percentage van de aanvullende gemeentebelasting op de
personnes physiques est fixé par un règlement-taxe applicable à partir personenbelasting wordt vastgesteld door een belastingreglement dat
d'un exercice d'imposition déterminé qui doit entrer en vigueur au van toepassing is vanaf een welbepaald aanslagjaar en dat uiterlijk op
plus tard le 31 janvier de l'année civile dont le millésime désigne 31 januari van het kalenderjaar waarnaar het aanslagjaar wordt
l'exercice d'imposition. A défaut, la taxe communale additionnelle à genoemd, in werking treedt. Bij ontstentenis daarvan, wordt de
l'impôt des personnes physiques est établie sur la base du pourcentage aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting gevestigd op
applicable pour l'exercice d'imposition précédent ». grond van het percentage dat van toepassing was voor het vorige aanslagjaar ».
Cette disposition « est applicable à partir de l'exercice d'imposition Die bepaling « is van toepassing vanaf aanslagjaar 2009 » (artikel 4
2009 » (article 4 de la loi du 24 juillet 2008). van de wet van 24 juli 2008).
B.2. Il ressort du contenu de la requête en annulation que les moyens B.2. Uit de inhoud van het verzoekschrift tot vernietiging blijkt dat
ne sont dirigés que contre l'alinéa 2 de l'article 2 de la loi du 24 de middelen enkel gericht zijn tegen het tweede lid van artikel 2 van
juillet 2008. de wet van 24 juli 2008.
La Cour limite dès lors son examen à cette disposition. Het Hof beperkt bijgevolg zijn onderzoek tot die bepaling.
Quant à l'intérêt des requérants Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen
B.3.1. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 imposent à B.3.1. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 vereisen
toute personne physique ou morale qui introduit un recours en dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot
annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste
requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de
directement et défavorablement par la norme attaquée. bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt.
Il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. Bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar.
B.3.2. Il ressort des pièces déposées par les requérants que, avant B.3.2. Uit de door de verzoekende partijen neergelegde stukken blijkt
l'entrée en vigueur de la loi du 24 juillet 2008, ils ont introduit dat, vóór de inwerkingtreding van de wet van 24 juli 2008, zij bij de
auprès du directeur régional des contributions directes compétent une bevoegde gewestelijke directeur der directe belastingen een
réclamation contestant la cotisation à l'impôt des personnes physiques bezwaarschrift hebben ingediend waarbij zij de aanslag in de
établie à leur nom pour l'exercice d'imposition 2007 au profit de personenbelasting betwisten die voor het aanslagjaar 2007 op hun naam
diverses communes de la région de langue française ou de la région de werd gevestigd ten voordele van verscheidene gemeenten van het Franse
langue néerlandaise. taalgebied of het Nederlandse taalgebied.
Cette réclamation, qui était fondée sur la seule circonstance que le Dat bezwaarschrift, dat enkel gebaseerd was op de omstandigheid dat
règlement communal fixant le taux de la taxe communale additionnelle à het gemeentereglement waarbij het tarief werd vastgesteld voor de van
l'impôt des personnes physiques qui leur est réclamée pour cet hen gevorderde aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting
exercice d'imposition n'est pas applicable en raison de son adoption voor dat aanslagjaar niet van toepassing is omdat het gedurende het
durant l'année 2007, a été rejetée par le directeur régional. Chaque jaar 2007 werd aangenomen, werd door de gewestelijke directeur
partie requérante a, par la suite, déposé auprès du tribunal de verworpen. Elke verzoekende partij heeft vervolgens bij de bevoegde
première instance compétent une requête contestant ces décisions rechtbank van eerste aanleg een verzoekschrift neergelegd waarbij zij
administratives. die administratieve beslissingen betwisten.
B.3.3. Le Gouvernement flamand conteste l'intérêt à agir des parties B.3.3. De Vlaamse Regering betwist het belang om in rechte te treden
requérantes en ce qui concerne les exercices d'imposition 2001 à 2006 van de verzoekende partijen ten aanzien van de aanslagjaren 2001 tot
et en ce que la disposition attaquée concerne la taxe additionnelle de 2006 en in zoverre de bestreden bepaling betrekking heeft op de
l'agglomération bruxelloise, dans laquelle aucune des parties aanvullende belasting van de Brusselse agglomeratie, waarin geen
requérantes n'est domiciliée. La question pourrait également se poser enkele van de verzoekende partijen gedomicilieerd is. De vraag zou
de savoir si les parties requérantes justifient d'un intérêt à leur eveneens kunnen rijzen of de verzoekende partijen doen blijken van een
recours en ce que la disposition attaquée concerne d'autres communes belang bij hun beroep, in zoverre de bestreden bepaling betrekking
que celles où elles sont domiciliées. heeft op andere gemeenten dan die waarin zij zijn gedomicilieerd.
B.3.4. Les éléments mentionnés en B.3.2 suffisent à établir l'intérêt B.3.4. De in B.3.2 vermelde elementen volstaan om het belang van de
à agir des parties requérantes. Toutefois, en cas d'annulation de la verzoekende partijen om in rechte te treden, aan te tonen. In geval
disposition attaquée, il appartiendra à la Cour d'examiner si et dans van vernietiging van de bestreden bepaling, zal het evenwel aan het
quelle mesure cette annulation doit être limitée en fonction de Hof staan na te gaan of en in welke mate die vernietiging dient te
l'intérêt de chacune des parties requérantes. worden beperkt volgens het belang van iedere verzoekende partij.
B.3.5. Sous cette réserve, les exceptions sont rejetées. B.3.5. Onder dat voorbehoud worden de excepties verworpen.
Quant à la recevabilité des mémoires déposés par le Gouvernement Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de memories ingediend door de
flamand, par le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et par Vlaamse Regering, de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de Waalse
le Gouvernement wallon Regering
B.4.1. Aux termes de l'article 85, alinéa 1er, de la loi spéciale du 6 B.4.1. Luidens artikel 85, eerste lid, van de bijzondere wet van 6
janvier 1989, les Gouvernements de région peuvent adresser à la Cour januari 1989 kunnen de Gewestregeringen bij het Hof een memorie
un mémoire relatif à tout recours en annulation introduit par toute indienen in verband met elk beroep tot vernietiging dat wordt
personne justifiant d'un intérêt. ingesteld door iedere persoon die doet blijken van een belang.
La recevabilité d'un tel mémoire - et donc de l'intervention - n'est De ontvankelijkheid van een dergelijke memorie - en dus van de
pas subordonnée à l'existence d'un intérêt dans le chef de son auteur. tussenkomst - wordt niet afhankelijk gemaakt van het feit of de auteur
B.4.2. Les mémoires déposés par les trois Gouvernements de région sont ervan een belang heeft. B.4.2. De door de drie Gewestregeringen ingediende memories zijn
recevables. ontvankelijk.
Quant au mémoire déposé par Pascal De Handschutter, Patricia Ten aanzien van de memorie ingediend door Pascal De Handschutter,
Merschaert et Willy Manssens Patricia Merschaert en Willy Manssens
B.5.1. Aux termes de l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 B.5.1. Luidens artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari
janvier 1989, toute personne justifiant d'un intérêt peut adresser à 1989 kan ieder die van een belang doet blijken aan het Hof zijn
la Cour ses observations dans un mémoire relatif à tout recours en opmerkingen richten in een memorie in verband met elk beroep tot
annulation sur lequel celle-ci est appelée à statuer. vernietiging waarover het Hof uitspraak moet doen.
Justifie d'un tel intérêt la personne qui montre que sa situation peut Doet blijken van een dergelijk belang de persoon die aantoont dat zijn
être directement affectée par l'arrêt que la Cour rendra à propos de situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het arrest dat het Hof
ce recours. in verband met dat beroep zal wijzen.
B.5.2. Il ressort des documents déposés par Pascal De Handschutter, B.5.2. Uit de documenten die, op verzoek van het Hof, zijn ingediend
Patricia Merschaert et Willy Manssens, à la demande de la Cour, d'une door Pascal De Handschutter, Patricia Merschaert en Willy Manssens
part, que ces personnes ont, avant cette date, introduit auprès du blijkt, enerzijds, dat die personen vóór die datum bij de bevoegde
directeur régional des contributions directes compétent une gewestelijke directeur der directe belastingen een bezwaarschrift
réclamation contestant la légalité d'une taxe communale additionnelle hebben ingediend waarbij de wettigheid wordt betwist van een
à l'impôt des personnes physiques, établie à leur nom pour l'exercice aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting die op hun naam
d'imposition 2007, d'autre part, que ces réclamations ont été rejetées werd gevestigd voor het aanslagjaar 2007, en, anderzijds, dat die
par le directeur régional en application de la disposition attaquée bezwaarschriften met toepassing van de bestreden bepaling door de
et, enfin, qu'ils ont, par la suite, chacun en ce qui les concerne, gewestelijke directeur werden verworpen en ten slotte, dat zij
déposé, auprès du tribunal de première instance compétent, une requête vervolgens, ieder voor wat hem betreft, bij de bevoegde rechtbank van
eerste aanleg een verzoekschrift hebben ingediend waarin zij die
contestant ces décisions administratives. administratieve beslissingen betwisten.
B.5.3. La situation de ces personnes peut, dès lors, être directement B.5.3. De situatie van die personen kan dus rechtstreeks worden
affectée par l'arrêt que la Cour rendra à propos du présent recours. geraakt door het arrest dat het Hof in verband met dit beroep zal wijzen.
Leur mémoire est dès lors recevable. Hun memorie is bijgevolg ontvankelijk.
B.6.1. Le mémoire visé par l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 B.6.1. In de in artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari
janvier 1989 ne peut formuler des moyens nouveaux. 1989 bedoelde memorie kunnen geen nieuwe middelen worden geformuleerd.
B.6.2. Dans leur mémoire, les parties intervenantes prennent un moyen B.6.2. In hun memorie leiden de tussenkomende partijen een middel af
de la violation des articles 10 et 11, lus en combinaison avec uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
l'article 172, de la Constitution. samenhang gelezen met artikel 172 ervan.
Elles souhaitent, en outre, « compléter » le troisième moyen de la Zij wensen bovendien het derde middel van het verzoekschrift tot
requête en annulation en critiquant une prétendue « discrimination vernietiging « aan te vullen » en bekritiseren een zogenaamde «
entre pouvoirs taxateurs ». discriminatie tussen belastingheffende overheden ».
B.6.3. Aucun des moyens de cette requête n'est pris de la violation B.6.3. Geen enkel middel van dat verzoekschrift wordt afgeleid uit de
des articles 10 et 11, lus en combinaison avec l'article 172, de la schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
Constitution. gelezen met artikel 172 ervan.
Le troisième moyen de la même requête dénonce exclusivement une In het derde middel van hetzelfde verzoekschrift wordt uitsluitend een
différence de traitement entre contribuables. verschil in behandeling tussen belastingplichtigen aangeklaagd.
B.6.4. Tant le moyen que le « complément » de moyen visés en B.6.2 B.6.4. Zowel het middel als de « aanvulling » van het middel bedoeld
sont nouveaux et, partant, irrecevables. in B.6.2 zijn dus nieuwe middelen die bijgevolg onontvankelijk zijn.
Quant au fond Ten gronde
En ce qui concerne le premier moyen Wat het eerste middel betreft
B.7. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
B.7. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de
de la Constitution, lus en combinaison avec le principe de la
séparation des pouvoirs, consacré notamment par les articles 33, 36,
37, 40 et 41, alinéa 1er, de la Constitution, en ce que la disposition scheiding der machten, vervat met name in de artikelen 33, 36, 37, 40
attaquée vise à influencer de manière rétroactive les procédures en 41, eerste lid, van de Grondwet, doordat de bestreden bepaling op
retroactieve wijze de rechtsgedingen beoogt te beïnvloeden die door
engagées par certains justiciables. bepaalde rechtsonderhorigen zijn ingesteld.
Le premier moyen se confondant avec le deuxième moyen, ils seront Het eerste middel valt samen met het tweede middel; zij zullen samen
examinés simultanément. worden onderzocht.
En ce qui concerne le deuxième moyen Wat het tweede middel betreft
B.8. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
B.8. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel
de la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 6 de la 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met het
Convention européenne des droits de l'homme et avec le principe algemeen beginsel van het recht op een eerlijk proces.
général du droit à un procès équitable. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat het Hof wordt verzocht
Il ressort des développements du moyen que la Cour est invitée à zich uit te spreken over het verschil in behandeling tussen twee
statuer sur la différence de traitement entre deux catégories de contribuables qui, par l'exercice des recours prévus à cet effet, contestent la légalité d'une taxe communale additionnelle à l'impôt des personnes physiques pour l'exercice d'imposition 2007, en raison de l'illégalité du règlement communal l'établissant : d'une part, ceux qui prétendent déduire l'illégalité de cette taxe de sa rétroactivité et, d'autre part, ceux qui allèguent l'illégalité de cette taxe pour un autre motif. La confirmation qu'opère la disposition attaquée a pour effet de donner une valeur législative à la taxe communale additionnelle categorieën van belastingplichtigen die, door de aanwending van de daartoe beschikbare rechtsmiddelen, de wettigheid betwisten van een aanvullende gemeentebelasting op de personenbelasting voor het aanslagjaar 2007, om reden van de onwettigheid van het gemeentereglement waarbij die belasting wordt gevestigd : enerzijds, diegenen die de onwettigheid van die belasting uit het retroactieve karakter ervan beweren af te leiden en, anderzijds, diegenen die de onwettigheid van die belasting om een ander motief aanvoeren. De bij de bestreden bepaling doorgevoerde bekrachtiging heeft tot gevolg dat ze aan de aanvullende gemeentebelasting, die door de belastingplichtigen van de eerste categorie wordt betwist, een
contestée par les contribuables de la première catégorie, à la date de wetgevende waarde verleent op de datum van de inwerkingtreding ervan.
son entrée en vigueur. Elle couvre l'illégalité de la taxe et rend Ze dekt de onwettigheid van de belasting en maakt dus « de grief
donc « sans effet le grief de la rétroactivité invoqué » par les inzake de terugwerkende kracht zonder voorwerp » in de tegen die
recours introduits contre cette taxe illégale (Doc . parl., Chambre, onwettige belasting ingeleide voorzieningen (Parl. St., Kamer,
2007-2008, DOC 52-1276/001, pp. 6 et 8). Par sa portée rétroactive, la disposition attaquée empêche donc les contribuables de la première catégorie d'obtenir de l'instance de recours qu'ils ont saisie un constat d'illégalité de la taxe litigieuse. B.9.1. La rétroactivité d'une disposition législative ne se justifie que si elle est indispensable à la réalisation d'un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre qu'elle a pour but d'influencer dans un sens déterminé l'issue de l'une ou l'autre procédure judiciaire ou d'empêcher les juridictions de se prononcer sur une question de droit, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur, laquelle porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. 2007-2008, DOC 52-1276/001, pp. 6 en 8). Door de retroactieve draagwijdte ervan verhindert de bestreden bepaling de belastingplichtigen van de eerste categorie dus om van de beroepsinstantie waarbij zij de zaak aanhangig hebben gemaakt, een vaststelling van ongrondwettigheid van de bestreden belasting te verkrijgen. B.9.1. De terugwerkende kracht van een wetsbepaling kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot doel heeft de afloop van een of meer gerechtelijke procedures in een bepaalde zin te beïnvloeden of de rechtscolleges te verhinderen zich uit te spreken over een rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang een verantwoording bieden voor het optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden.
B.9.2.1. L'article 2 du Code civil dispose : B.9.2.1. Artikel 2 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt :
« La loi ne dispose que pour l'avenir; elle n'a point d'effet « De wet beschikt alleen voor het toekomende; zij heeft geen
rétroactif ». terugwerkende kracht ».
Cette disposition s'oppose à l'adoption, sur la base de l'article 465 Die bepaling verzet zich tegen de aanneming, op grond van artikel 465
du Code des impôts sur les revenus 1992, d'un règlement communal qui van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 van een
aurait un effet rétroactif. gemeentereglement dat een terugwerkende kracht zou hebben.
B.9.2.2. La jurisprudence de la Cour de cassation a longtemps pu B.9.2.2. De rechtspraak van het Hof van Cassatie vermocht de gemeenten
laisser penser aux communes qu'un règlement déterminant, pour un lange tijd te laten denken dat een reglement dat voor een welbepaald
exercice d'imposition donné, le taux de la taxe additionnelle à aanslagjaar het tarief van de aanvullende belasting op de
l'impôt des personnes physiques pouvait, sans pour autant porter personenbelasting vaststelt, in werking kon treden zonder daarom
atteinte à l'interdiction d'adopter un règlement communal rétroactif, afbreuk te doen aan het verbod om een retroactief gemeentereglement
entrer en vigueur alors que la période imposable correspondant à cet aan te nemen, terwijl de belastbare periode die met dat aanslagjaar
exercice d'imposition - c'est-à-dire la période au cours de laquelle overeenstemt - dit wil zeggen de periode tijdens welke de inkomsten
sont recueillis les revenus qui constituent la base imposable de cette werden verkregen die de belastbare grondslag van die belasting vormen
taxe - était déjà achevée (Cass., 29 juin 1998, Pas ., 1998, I., n° - reeds was voltooid (Cass., 29 juni 1998, Pas., 1998, I., nr. 349;
349; Cass., 8 juin 2006, R.G. n° F.03.0054.N). Cass., 8 juni 2006, A .R. nr. F.03.0054.N).
De nombreuses communes ont, dès lors, pour les exercices d'imposition Talrijke gemeenten hebben bijgevolg voor de aanslagjaren 2001 tot 2007
2001 à 2007, adopté un règlement fixant le taux de ladite taxe, alors een reglement aangenomen dat het tarief van de genoemde belasting
que la période imposable correspondante avait déjà pris fin (Doc. parl vaststelt, terwijl de overeenstemmende belastbare periode reeds was
., Chambre, 2007-2008, DOC 52-1276/001, p. 4). Tel est notamment le beëindigd (Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-1276/001, p. 4). Zulks
cas des taxes dont la légalité est contestée par les requérants. is met name het geval voor de belastingen waarvan de wettigheid door
La Cour de cassation a opéré, sur ce point, un revirement de de verzoekende partijen wordt betwist. Het Hof van Cassatie heeft hieromtrent een ommekeer in zijn
jurisprudence en affirmant que la dette d'impôt relative à une taxe rechtspraak gemaakt door te stellen dat de belastingschuld in verband
additionnelle à l'impôt des personnes physiques naît définitivement met een aanvullende belasting op de personenbelasting definitief
ontstaat wanneer de belastbare periode met betrekking tot die
lorsque s'achève la période imposable relative à cette taxe (Cass., 14 belasting is voltooid (Cass., 14 maart 2008, Pas., 2008, nr. 184;
mars 2008, Pas., 2008, n° 184; Cass., 14 mars 2008, R.G. n° Cass., 14 maart 2008, A .R. nr. F.07.0068.F; zie ook het arrest van
F.07.0068.F; voy. aussi l'arrêt de la Cour n° 115/2000 du 16 novembre het Hof nr. 115/2000 van 16 november 2000, B.7.1). Daaruit vloeit
2000, B.7.1). Il en résulte que l'article 2 du Code civil précité rend voort dat het voormelde artikel 2 van het Burgerlijk Wetboek de
gemeentereglementen onwettig maakt waarbij het tarief van een
illégal les règlements communaux fixant le taux d'une telle taxe pour dergelijke belasting wordt vastgelegd voor een welbepaald aanslagjaar
un exercice d'imposition donné qui sont entrés en vigueur lorsque la en die in werking zijn getreden toen de met dat aanslagjaar
période imposable correspondant à cet exercice était déjà achevée. overeenstemmende belastbare periode reeds was voltooid.
B.9.2.3. Dans ces circonstances, la disposition attaquée a pour but B.9.2.3. In die omstandigheden heeft de bestreden bepaling tot doel te
d'éviter que de nombreuses communes ne se trouvent « dans une vermijden dat talrijke gemeenten zich « in een delicate financiële
situation financière délicate » mettant « en péril leur trésorerie situatie » bevinden waarbij « hun financiële toestand in gevaar wordt
[...] et leur capacité à assurer la continuité de leur fonctionnement gebracht en [...] hun vermogen om de continuïteit van hun werking te
», en raison de l'obligation de rembourser les taxes additionnelles à verzekeren », om reden van de verplichting de onwettige aanvullende
l'impôt des personnes physiques illégales (Doc. parl., Chambre, belastingen op de personenbelasting terug te betalen (Parl. St.,
2007-2008, DOC 52-1276/001, pp. 4-5). La disposition attaquée tend aussi à empêcher l'apparition, dans les communes concernées, de situations discriminatoires préjudiciables aux contribuables qui n'ont pas ou n'auront pu effectuer les démarches nécessaires en vue d'obtenir l'annulation de leur cotisation relative à une telle taxe communale additionnelle, mais qui, à l'instar des contribuables qui ont ou auront pu bénéficier du remboursement de cette cotisation à la suite de son annulation, seront aussi tenus de supporter le poids d'une éventuelle augmentation ultérieure de ladite Kamer, 2007-2008, DOC 52-1276/001, pp. 4-5). De bestreden bepaling strekt ook ertoe te verhinderen dat in de betrokken gemeenten discriminerende situaties ontstaan die nadelig zijn voor de belastingplichtigen die niet de nodige stappen hebben gezet of hebben kunnen zetten teneinde de vernietiging van hun aanslag betreffende een dergelijke aanvullende gemeentebelasting te verkrijgen, maar die, zoals de belastingplichtigen die de terugbetaling van die aanslag hebben kunnen genieten of zullen kunnen genieten naar aanleiding van de vernietiging ervan, ook ertoe gehouden zullen zijn de last van een eventuele latere stijging van die belasting te dragen, die bestemd is om het verlies aan ontvangsten te
taxe, destinée à compenser la perte de recettes due audit compenseren dat te wijten is aan de genoemde terugbetaling, en zelfs
remboursement, voire les conséquences d'une réduction des dépenses de gevolgen van een vermindering van de overheidsuitgaven van de
publiques de la commune. Par l'adoption de la disposition attaquée, le gemeente. Met de aanneming van de bestreden bepaling wenst de wetgever
législateur souhaite, plus particulièrement, éviter que ne soit meer in het bijzonder te vermijden dat « een zeer klein aantal van
favorisé « un très petit nombre de contribuables concernés - les plus betrokken belastingplichtigen - de meest geïnformeerde of best
informés ou les mieux conseillés - qui pourraient encore obtenir le bijgestane - die nog de terugbetaling van hun aanvullende
remboursement de leur taxe additionnelle » (ibid ., DOC 52-1276/001, gemeentebelasting zouden kunnen bekomen », worden bevoordeeld (ibid.,
p. 6; ibid ., DOC 52-1276/002, p. 6; C.R .I., Chambre, 10 juillet DOC 52-1276/001, p. 6; ibid., DOC 52-1276/002, p. 6; I.V., Kamer, 10
2008, pp. 5, 8 et 9). juli 2008, pp. 5, 8 en 9).
B.9.2.4. La disposition attaquée ne modifie pas le taux des taxes B.9.2.4. De bestreden bepaling wijzigt niet het tarief van de erin
additionnelles qu'elle confirme. bekrachtigde aanvullende belastingen.
B.9.3. Il découle de ce qui précède que la disposition rétroactive B.9.3. Uit wat voorafgaat blijkt dat de bestreden retroactieve
attaquée est indispensable à la réalisation d'un objectif d'intérêt bepaling onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling
général, qu'elle repose sur des circonstances exceptionnelles et van algemeen belang en dat zij op uitzonderlijke omstandigheden berust
qu'elle répond à des motifs impérieux d'intérêt général. en beantwoordt aan dwingende motieven van algemeen belang.
B.9.4. Le deuxième moyen n'est pas fondé. B.9.4. Het tweede middel is niet gegrond.
En ce qui concerne le troisième moyen Wat het derde middel betreft
B.10.1. Il ressort des développements de la requête que le troisième B.10.1. Uit de uiteenzetting in het verzoekschrift blijkt dat in het
moyen invite la Cour à statuer sur la compatibilité de l'article 2, derde middel het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de
alinéa 2, de la loi du 24 juillet 2008 avec les articles 10 et 11 de bestaanbaarheid van artikel 2, tweede lid, van de wet van 24 juli 2008
la Constitution, lus en combinaison avec l'article 1er du Premier met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de voor de rechten van de mens, in zoverre de bestreden bepaling, door
l'homme, en ce que, en donnant aux communes la compétence d'établir aan de gemeenten de bevoegdheid te verlenen een retroactieve
une taxe communale additionnelle rétroactive, la disposition attaquée aanvullende gemeentebelasting te vestigen, afbreuk zou doen aan de
porterait atteinte aux attentes légitimes des contribuables. legitieme verwachtingen van de belastingplichtigen.
B.10.2. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention B.10.2. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». B.10.3. A supposer que les montants des impôts réclamés constituent Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». B.10.3. In de veronderstelling dat de bedragen van de teruggevorderde
pour les parties requérantes des créances équivalentes à des biens au belastingen voor de verzoekende partijen schuldvorderingen zouden zijn
sens de l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention die overeenkomen met het begrip « eigendom » in de zin van artikel 1
européenne des droits de l'homme, l'ingérence législative dans ces van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de
rechten van de mens, zou de inmenging van de wetgever in die
droits de créance serait justifiée par les circonstances et motifs schuldvorderingen gerechtvaardigd zijn door de in B.9.3 uiteengezette
exposés en B.9.3. omstandigheden en motieven.
B.10.4. La disposition attaquée n'est pas incompatible avec les B.10.4. De bestreden bepaling is niet onbestaanbaar met de artikelen
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten
européenne des droits de l'homme. van de mens.
B.10.5. Le troisième moyen n'est pas fondé. B.10.5. Het derde middel is niet gegrond.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette le recours. verwerpt het beroep.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op
janvier 1989, à l'audience publique du 26 novembre 2009. de openbare terechtzitting van 26 november 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
P. Martens. P. Martens.
^