← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4637 En cause
: les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1 er , du décret flamand
du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement d La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt
et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4637 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1 er , du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement d La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) | Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4637 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 |
Numéro du rôle : 4637 | Rolnummer 4637 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1er, | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse |
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures | decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van |
d'accompagnement du budget 1993 et les articles 3, 9 et 11 de la loi | de begroting 1993 en over de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 |
du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et autres | april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere |
par canalisations, posées par le Conseil d'Etat. | door middel van leidingen, gesteld door de Raad van State. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de |
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et E. Derycke, | rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en E. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêt n° 190.233 du 5 février 2009 en cause de l'ASBL « Fédération | Bij arrest nr. 190.233 van 5 februari 2009 in zake de vzw « Federatie |
des transporteurs par pipeline » contre la Région flamande, dont | van transporteurs door middel van pipeline » tegen het Vlaamse Gewest, |
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 11 février 2009, le | waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11 |
Conseil d'Etat a posé les questions préjudicielles suivantes : | februari 2009, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vragen |
« 1. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 contenant des | gesteld : « 1. Schendt artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 |
mesures d'accompagnement du budget 1993 viole-t-il les règles qui | houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993, de regels |
déterminent les compétences respectives de l'Etat et des régions en | die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de Staat en de |
soumettant les titulaires d'une autorisation de transport, | gewesten door de houders van een vervoervergunning overeenkomstig de |
conformément à la loi du 12 avril 1965 relative au transport de | wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten |
produits gazeux et autres par canalisations, à l'obligation d'obtenir | en andere door middel van leidingen, aan een vergunningsplicht te |
une autorisation pour l'usage privatif du domaine des routes et de | onderwerpen voor het privatief gebruik van het domein van de wegen en |
leurs dépendances, des cours d'eau et de leurs dépendances, de la | hun aanhorigheden, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de |
digue de mer et des digues, relevant de la gestion de la Région | zeewering en de dijken, ressorterend onder het beheer van het Vlaamse |
flamande ? | Gewest ? |
2. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au | 2. Schenden de artikelen 3, 9, 11 van de wet van 12 april 1965 |
transport de produits gazeux et autres par canalisations violent-ils | betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel |
les règles qui déterminent les compétences respectives de l'Etat et | van leidingen, de regels die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen |
des régions en conférant aux titulaires d'une autorisation de | van de Staat en de gewesten door de houders van een vervoervergunning |
transport le droit d'exécuter sous ou sur le domaine public ou | te machtigen om alle werken uit te voeren, onder, op of boven het |
au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à l'établissement, au | openbaar domein, die nodig zijn voor de oprichting, de werking en het |
fonctionnement et à l'entretien en bon état des installations de | onderhoud in goede staat van de gasvervoerinstallaties en door een |
transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité | wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen zonder dat |
publique, sans que la Région flamande puisse soumettre à l'obtention | het Vlaamse Gewest het toelaten van dit privatief gebruik van zijn |
d'une autorisation cet usage privatif de son domaine public ? ». | openbaar domein aan een vergunningsplicht mag onderwerpen ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Concernant les dispositions en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen |
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 40, § 1er, | B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 40, § 1, |
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures | van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot |
d'accompagnement du budget 1993 ainsi que sur les articles 3, 9 et 11 | begeleiding van de begroting 1993 en op de artikelen 3, 9 en 11 van de |
de la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et | wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten |
autres par canalisations. | en andere door middel van leidingen. |
B.1.2. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 dispose : | B.1.2. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 luidt als |
« L'usage privatif du domaine des routes et de leurs dépendances | volgt : « Het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun |
relevant de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de | aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, |
leurs dépendances, des digues de mer et des digues peut faire l'objet | van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken kan |
d'une autorisation ». | worden toegestaan met een vergunning ». |
B.1.3. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965, tels qu'ils | B.1.3. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965, zoals |
ont été remplacés ou modifiés par les articles 5 et 8 de la loi du 29 | vervangen of gewijzigd bij de artikelen 5 en 8 van de wet van 29 april |
avril 1999 relative à l'organisation du marché du gaz et au statut | 1999 betreffende de organisatie van de gasmarkt en het fiscaal statuut |
fiscal des producteurs d'électricité, sont libellés comme suit : | van de elektriciteitsproducten, luiden als volgt : |
« Art. 3.Sans préjudice des dispositions de la loi du 18 juillet 1975 |
« Art. 3.Onverminderd de bepalingen van de wet van 18 juli 1975 |
relative à la recherche et à l'exploitation des sites-réservoirs | betreffende het opsporen en exploiteren van ondergrondse bergruimten |
souterrains destinés au stockage de gaz et des dispositions du | in situ bestemd voor het opslaan van gas en de bepalingen van |
chapitre IVbis de la présente loi, la construction et l'exploitation | hoofdstuk IVbis van deze wet, zijn de bouw en de exploitatie van elke |
de toute installation de transport sont soumises à l'octroi préalable | vervoerinstallatie onderworpen aan de voorafgaande toekenning van een |
d'une autorisation individuelle délivrée par le ministre. | individuele vergunning door de minister. |
En ce qui concerne les conduites directes, sans préjudice des autres | Wat de directe leidingen betreft, wordt, onverminderd de andere |
critères fixés en application de l'article 4, 1°, l'octroi d'une | criteria bepaald met toepassing van artikel 4, 1°, de toekenning van |
autorisation de transport est subordonné à l'absence d'une offre | een vervoervergunning onderworpen aan het ontbreken van een aanbod tot |
d'utilisation du réseau interconnecté à des conditions économiques et | gebruik van het geïnterconnecteerd net tegen redelijke economische en |
techniques raisonnables ». | technische voorwaarden ». |
« Art. 9.Le titulaire d'une autorisation de transport a le droit |
« Art. 9.De houder van een vervoervergunning heeft het recht alle |
d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous | |
travaux nécessaires à l'établissement, au fonctionnement et à | werken uit te voeren, onder, op of boven het openbaar domein, die |
l'entretien en bon état des installations de transport de gaz. Ces | nodig zijn voor de oprichting, de werking en het onderhoud in goede |
travaux doivent être exécutés conformément aux conditions stipulées | staat van de gasvervoerinstallaties. Deze werken moeten worden |
dans l'autorisation de transport, et dans le respect de toutes | uitgevoerd overeenkomstig de voorwaarden die in de vervoervergunning |
dispositions légales et réglementaires en vigueur en la matière. | zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake geldende wets- en |
verordeningsbepalingen. | |
Lorsque l'intérêt national le commande, le Roi a le droit de faire | Wanneer 's lands belang het vereist, heeft de Koning het recht de |
modifier l'implantation ou le tracé de l'installation de transport de | ligging of het tracé van de gasvervoerinstallatie en de desbetreffende |
gaz ainsi que les ouvrages qui s'y rapportent. Le coût de ces | werken te doen wijzigen. De kosten van deze wijzigingen komen ten |
modifications est à la charge de l'exploitant de l'installation de | laste van degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert. |
transport de gaz. L'Etat, les provinces et les communes possèdent le même droit en ce | Ditzelfde recht bezitten ook de Staat, de provincie en de gemeente ten |
qui concerne les installations de transport de gaz établies sur leur | aanzien van de gasvervoerinstallaties op hun openbaar domein |
domaine public. Les modifications ainsi produites sont réalisées aux | opgericht. De aldus verrichte wijzigingen geschieden op kosten van |
frais de l'exploitant de l'installation de transport de gaz | degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert, indien zij zijn |
lorsqu'elles sont imposées soit pour un motif de sécurité publique, | opgelegd hetzij terwille van de openbare veiligheid, hetzij terwille |
soit pour préserver la beauté d'un site, soit dans l'intérêt d'un | van de vrijwaring van het landschapsschoon, hetzij in het belang van |
service public ou des cours d'eau, canaux et voies publiques, soit en | een openbare dienst of van de waterlopen, kanalen en openbare wegen, |
raison de changements apportés aux accès des propriétés situées en | hetzij wegens verandering in de toegangen tot de eigendommen gelegen |
bordure de la voie publique. Dans les autres cas, elles sont à la | langs de openbare weg. In de andere gevallen komen de kosten ten laste |
charge de l'Etat, de la province ou de la commune, qui peuvent alors | van de Staat, de provincie of de gemeente; deze laatste kunnen dan een |
exiger un devis préalable et, en cas de désaccord sur le prix des | voorafgaande prijsberekening vragen; als er onenigheid is over de |
travaux à exécuter, procéder eux-mêmes à cette exécution ». | prijs van de uit te voeren werken, kunnen zij ze zelf uitvoeren ». |
« Art. 11.L'occupation partielle du domaine public ou privé doit |
« Art. 11.Het gebruik waartoe het openbaar of het privaat domein dat |
respecter l'usage auquel celui-ci est affecté. Elle n'entraîne aucune | gedeeltelijk wordt bezet, is bestemd, moet worden geëerbiedigd. Deze |
bezetting brengt generlei bezitsberoving mee, maar vormt een | |
dépossession mais est constitutive d'une servitude légale d'utilité | wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt |
publique interdisant tout acte de nature à nuire aux installations de | welke de gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden. |
transport de gaz ou à leur exploitation. | De eigenaar van het private erf dat met deze erfdienstbaarheid is |
Le propriétaire du fonds privé grevé de cette servitude peut, dans le | bezwaard, kan binnen de termijn door de Koning bepaald, aan de |
délai fixé par le Roi, informer le Ministre qui a l'énergie dans ses | Minister tot wiens bevoegdheid de energie behoort, laten weten dat hij |
attributions qu'il demande au bénéficiaire de cette servitude | aan de gerechtigde op de erfdienstbaarheid vraagt het bezette terrein |
d'acheter le terrain occupé. | aan te kopen. |
Si aucun accord de vente amiable n'intervient entre le propriétaire du | Wanneer tussen de eigenaar van het bezwaarde erf en de houder van een |
fonds grevé et le titulaire d'une autorisation de transport, les | vervoervergunning geen overeenstemming wordt bereikt voor een verkoop |
dispositions de l'article 14 ci-après trouvent application ». | in der minne, is het hiernavolgende artikel 14 van toepassing ». |
Concernant les deux questions préjudicielles | Ten aanzien van de twee prejudiciële vragen |
B.2. Par la première question préjudicielle, la juridiction a quo | B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst het verwijzende |
demande à la Cour si l'article 40, § 1er, du décret flamand du 18 | rechtscollege van het Hof te vernemen of artikel 40, § 1, van het |
décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993 | Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot |
viole les règles répartitrices de compétence en ce qu'il soumet les | begeleiding van de begroting 1993 de bevoegdheidverdelende regels |
titulaires d'une autorisation de transport délivrée conformément à la | schendt in zoverre het de houders van een vervoervergunning |
loi du 12 avril 1965 à une obligation d'autorisation pour l'usage | overeenkomstig de wet van 12 april 1965 aan een vergunningsplicht |
privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la | onderwerpt voor het privatieve gebruik van het domein van de wegen en |
gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs | hun aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse |
dépendances, des digues de mer et des digues. | Gewest, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de |
Par la deuxième question préjudicielle, la juridiction a quo demande à | dijken. Met de tweede prejudiciële vraag wenst het verwijzende rechtscollege |
la Cour si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 violent | van het Hof te vernemen of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 |
les règles répartitrices de compétence en autorisant les titulaires | april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden door de houders |
d'une autorisation de transport à exécuter sous ou sur le domaine | van een vervoervergunning te machtigen alle werken uit te voeren, |
public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à | onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de |
l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des | oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de |
installations de transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité publique, sans que les régions puissent soumettre à une obligation d'autorisation cet usage privatif de leur domaine public. Les deux questions préjudicielles sont traitées conjointement, aussi bien en raison de leur libellé qu'en raison de la connexité des dispositions en cause en ce qui concerne la matière qu'elles règlent. B.3. La Cour contrôle les dispositions en cause au regard des règles répartitrices de compétence applicables au moment où elles ont été adoptées. | gasvervoerinstallaties en door een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen, zonder dat gewesten dat privatieve gebruik van hun openbaar domein aan een vergunningsplicht mogen onderwerpen. Beide prejudiciële vragen worden, zowel wegens hun bewoordingen als wegens de samenhang van de in het geding zijnde bepalingen met betrekking tot de aangelegenheid die zij regelen, gezamenlijk behandeld. B.3. Het Hof toetst de in het geding zijnde bepalingen aan de bevoegdheidverdelende regels, zoals die van toepassing waren op het tijdstip waarop de bepalingen werden aangenomen. |
B.4. En vertu de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de la loi spéciale | B.4. Op grond van artikel 6, § 1, X, eerste lid, van de bijzondere wet |
du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, remplacé par l'article | van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, zoals vervangen |
4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988, les régions sont, entre | bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van 8 augustus 1988, zijn |
autres, compétentes pour les routes et leurs dépendances (1°), les | de gewesten onder meer bevoegd voor de wegen en hun aanhorigheden |
voies hydrauliques et leurs dépendances (2°), les défenses côtières | (1°), de waterwegen en hun aanhorigheden (2°), de zeewering (4°) en de |
(4°) et les digues (5°). Il ressort des travaux préparatoires de cette | dijken (5°). Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling |
disposition que la compétence attribuée est « une compétence de | blijkt dat de toegekende bevoegdheid « een beheersbevoegdheid in de |
gestion au sens large » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 516/1, p. 13). | ruime zin » is (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/1, p. 13). |
B.5. L'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993 visant à | B.5. Bij artikel 2 van de bijzondere wet van 16 juli 1993 tot |
achever la structure fédérale de l'Etat a inséré dans l'article 6, § 1er, | vervollediging van de federale staatsstructuur werd in artikel 6, § 1, |
X, de la loi spéciale du 8 août 1980 un 2°bis, aux termes duquel les | X, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 een 2°bis ingevoegd, naar |
régions sont également compétentes pour « le régime juridique de la | luid waarvan de gewesten eveneens bevoegd zijn voor « het juridisch |
voirie terrestre et des voies hydrauliques, quel qu'en soit le | stelsel van de land- en waterwegenis, welke ook de beheerder ervan |
gestionnaire, à l'exclusion des voies ferrées gérées par la Société | zij, met uitzondering van de spoorwegen beheerd door de Nationale |
nationale des chemins de fers belges ». | Maatschappij der Belgische Spoorwegen ». |
La portée de cette attribution de compétence a été précisée comme suit | De draagwijdte van die bevoegdheidstoewijzing werd tijdens de |
lors des travaux préparatoires : | parlementaire voorbereiding als volgt verduidelijkt : |
« Le but n'est pas de mettre à charge des Régions des travaux publics | « Het is niet de bedoeling de Gewesten te belasten met de openbare |
werken op de gemeentelijke of provinciale wegenis, maar wel om deze in | |
sur la voirie communale ou provinciale, mais bien de leur permettre de | de mogelijkheid te stellen om de wetgevingen te wijzigen of één te |
modifier ou d'uniformiser les législations régissant le statut des | maken, die het statuut van de wegenis regelen (begrenzing, |
voiries (délimitation, classement, gestion, domanialité, autorisations | rangschikking, beheer, domanialiteit, vergunningen voor privé-gebruik, |
d'utilisation privative, sanction des empiétements, etc.). A l'heure | bestraffing van de inbreuken, enz.). Momenteel wordt dit statuut |
actuelle, ce statut est régi par la loi communale, la loi provinciale | geregeld door de gemeentewet, de provinciewet of door specifieke |
ou par des lois spécifiques (loi du 10 avril 1841 sur les chemins | wetten (wet van 10 april 1841 op de lokale wegenis, wet van 9 augustus |
vicinaux, loi du 9 août 1948 portant modification à la législation sur | 1948 tot wijziging van de wetgeving op de landwegenis, de wet van 12 |
la voirie par terre, loi du 12 juillet 1956 établissant le statut des | juli 1956 tot bepaling van het statuut van de autosnelwegen, enz.) » |
autoroutes, etc.) » (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° 558/5, pp. | (Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 558/5, pp. 412-413). |
412-413). La raison de l'insertion de cette disposition était liée à la | De reden voor de invoeging van die bepaling hield verband met de |
jurisprudence de la Cour relative aux matières que la Constitution | rechtspraak van het Hof betreffende de door de Grondwet aan de |
réserve au législateur fédéral : | federale wetgever voorbehouden aangelegenheden : |
« Il y a lieu de rappeler que la voirie communale est une matière | « Er moet worden herinnerd aan het feit dat de gemeentelijke wegenis |
d'intérêt communal réservée jusqu'à présent au seul législateur | een materie is van gemeentelijk belang die tot hiertoe is voorbehouden |
fédéral, en vertu de l'article 108 de la Constitution, mais que, | aan de federale wetgever, overeenkomstig artikel 108 van de Grondwet, |
suivant la jurisprudence de la Cour d'arbitrage, fondée sur l'article | maar dat volgens de jurisprudentie van het Arbitragehof, gebaseerd op |
19, § 1er, alinéa 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980, le | artikel 19, § 1, eerste lid van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, |
législateur est habilité à confier aux législateurs décrétaux ou | de wetgever gemachtigd is om aan de decreet- of ordonnantiegevers de |
d'ordonnance le règlement de matières réservées. Il est dès lors | regeling toe te vertrouwen van voorbehouden materies. Het is bijgevolg |
capital que le texte de la loi spéciale soit tout à fait précis sur ce | uiterst belangrijk dat de tekst van de bijzondere wet op dit punt heel |
point : lorsqu'une compétence est transférée aux législateurs | duidelijk is : indien een bevoegdheid wordt overgedragen aan de |
décrétaux ou d'ordonnance et que cette compétence touche, en tout ou | decreet- of ordonnantiegevers en deze bevoegdheid volledig of |
en partie, à une matière constitutionnellement réservée, il ne peut y | gedeeltelijk betrekking heeft op een grondwettelijk voorbehouden |
avoir aucune ambiguïté quant à la volonté du législateur spécial | materie, dan mag er geen dubbelzinnigheid bestaan voor wat betreft de |
d'inclure celle-ci dans la compétence transférée. Or, d'aucuns | wil van de bijzondere wetgever om deze op te nemen in de overgedragen |
pourraient considérer que le texte actuel de la loi spéciale n'offre | bevoegdheid. Welnu, sommigen zouden ervan kunnen uitgaan dat de |
huidige tekst van de bijzondere wet in verband hiermee niet de | |
pas la clarté voulue, en ce qui concerne la compétence des Régions de | gewenste duidelijkheid verschaft voor wat betreft de bevoegdheid van |
régler le statut juridique de la voirie. | de gewesten om het juridisch statuut van de wegenis te regelen. |
Le même problème se pose en termes identiques en ce qui concerne la | Hetzelfde probleem stelt zich op precies dezelfde wijze voor wat |
voirie provinciale et la voirie d'agglomération. | betreft de provinciale wegenis en de wegenis van de agglomeratie. |
La modification envisagée vise donc à remédier à cette lacune en | De geplande wijziging moet deze leemte bijgevolg opvullen door |
affirmant nettement que la compétence des Régions dans le domaine de | duidelijk te bevestigen dat de bevoegdheid van de Gewesten op het vlak |
la voirie s'entend d'une compétence englobant toute la voirie sans | van de wegenis een bevoegdheid is die de gehele wegenis omvat, zonder |
préjudice des différents statuts administratifs qui sont actuellement | afbreuk te doen aan de verschillende administratieve statuten die het |
les siens (statut régional, provincial, communal ou d'agglomération) » | momenteel bezit (gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk statuut of |
(ibid., p. 412). | statuut van de agglomeratie) » (ibid., p. 412). |
B.6. Compte tenu des principes selon lesquels, d'une part, le | B.6. Rekening houdend met de beginselen, enerzijds, dat, voor zover |
Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils n'en | zij niet anders erover hebben beschikt, de Grondwetgever en de |
disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux régions | bijzondere wetgever moeten worden geacht aan de gemeenschappen en de |
toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières qui leur | gewesten de volledige bevoegdheid te hebben toegekend tot het |
ont été transférées et, d'autre part, sauf dispositions contraires, le | uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen |
législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions | aangelegenheden, en, anderzijds, dat behoudens andersluidende |
l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées, | bepalingen de bijzondere wetgever het gehele beleid inzake de door hem |
il faut déduire de ce qui précède qu'au moment où la disposition en | toegewezen aangelegenheden aan de gemeenschappen en de gewesten heeft |
cause a été adoptée, le législateur décrétal était en tout état de | overgedragen, moet uit wat voorafgaat worden afgeleid dat de |
cause compétent pour régler le statut des routes et de leurs | decreetgever op het ogenblik waarop de in het geding zijnde bepaling |
dépendances, des voies hydrauliques et de leurs dépendances, des | werd aangenomen, in ieder geval over de bevoegdheid beschikte om het |
digues de mer et des digues qui relèvent de la gestion de la Région | statuut te regelen van de wegen en hun aanhorigheden, van de |
flamande. En effet, les travaux préparatoires cités font clairement apparaître | waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken die onder het beheer van het Vlaamse Gewest ressorteren. |
Uit de aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt immers duidelijk | |
que l'insertion d'un 2°bis dans l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de | dat de invoeging van een 2°bis in artikel 6, § 1, X, eerste lid, van |
la loi spéciale du 8 août 1980 n'est rien de plus que la confirmation | de bijzondere wet van 8 augustus 1980, niet meer is dan de bevestiging |
de la compétence des régions en matière de réglementation du régime | van de bevoegdheid van de gewesten om het juridisch stelsel van de |
juridique de la voirie terrestre et des voies hydrauliques pour ce qui | land- en waterwegenis te regelen voor wat betreft de wegenis die onder |
concerne la voirie qui relève de leur compétence, telle que celle-ci | hen ressorteert, zoals die reeds voortvloeide uit de |
découlait déjà de l'attribution de compétence accordée par l'article | bevoegdheidstoewijzing bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van |
4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988. Le 2°bis, inséré par | 8 augustus 1988. Het 2°bis, zoals ingevoegd bij artikel 2 van de |
l'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993, implique seulement | bijzondere wet van 16 juli 1993, houdt slechts een nieuwe |
une nouvelle attribution explicite de compétence aux régions, pour | uitdrukkelijke bevoegdheidstoewijzing aan de gewesten in voor zover |
autant qu'elle porte sur la réglementation du statut juridique de la | zij betrekking heeft op de regeling van het juridisch statuut van de |
voirie qui relève des communes, provinces et agglomérations. | wegenis die ressorteert onder de gemeenten, provincies en agglomeraties. |
B.7. L'exercice de la compétence de gestion, en général, et de la | B.7. De uitoefening van de beheersbevoegdheid in het algemeen, en van |
compétence de fixation du régime juridique de la voirie terrestre et | de bevoegdheid om het juridisch stelsel van de land- en waterwegenis |
des voiries hydrauliques, en particulier, implique que les régions | vast te stellen, in het bijzonder, houdt in dat de gewesten het |
peuvent régler l'usage privatif du domaine de la voirie, des défenses | privatieve gebruik van het domein van de wegenis, de zeewering en de |
côtières et des digues qui relèvent de la compétence de la région. | dijken die onder de bevoegdheid van het gewest ressorteren, mogen |
L'imposition d'une obligation d'autorisation aux différents | regelen. Het opleggen van een vergunningsplicht aan de diverse |
utilisateurs est effectivement un moyen adéquat pour surveiller | gebruikers is immers een adequaat middel om toe te zien op de |
l'utilisation du domaine public. | aanwending van het openbaar domein. |
B.8. Dans l'exercice de la compétence qui leur est attribuée par | B.8. Bij de uitoefening van de bevoegdheid die hun is verleend bij |
l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi | artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet |
spéciale du 8 août 1980, les régions doivent respecter le principe de | van 8 augustus 1980 dienen de gewesten het evenredigheidsbeginsel in |
proportionnalité qui est inhérent à tout exercice de compétence et, | acht te nemen, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, en |
dès lors, veiller à ne pas rendre impossible ou exagérément difficile | moeten zij derhalve erover waken dat zij de uitoefening van de |
l'exercice des compétences fédérales. | federale bevoegdheden niet onmogelijk of overdreven moeilijk maken. |
La Cour doit donc vérifier si, en l'espèce, la compétence de la Région | Het Hof dient dan ook na te gaan of, te dezen, de bevoegdheid van het |
flamande interfère avec une compétence du législateur fédéral et, dans | Vlaamse Gewest interfereert met een bevoegdheid van de federale |
l'affirmative, si elle ne rend pas impossible ou exagérément difficile | wetgever en zo ja, of zij de uitoefening van die federale bevoegdheid |
l'exercice de cette compétence fédérale. A cette fin, la Cour doit | niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. Daartoe dient het Hof |
d'abord examiner si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 | allereerst te onderzoeken of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 |
violent les règles répartitrices de compétence. | april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden. |
En ce qui concerne les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 | Wat de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 betreft |
B.9. Aux termes de l'article 3 de la loi du 12 avril 1965, la | B.9. Luidens artikel 3 van de wet van 12 april 1965 zijn de bouw en de |
construction et l'exploitation de toute installation de transport sont | exploitatie van elke vervoerinstallatie voor gas onderworpen aan de |
soumises à l'octroi préalable d'une autorisation individuelle délivrée | voorafgaande toekenning van een individuele vergunning door de |
par le ministre. L'article 9 de cette même loi confère au titulaire | minister. Artikel 9 van diezelfde wet verleent de houder van een |
d'une autorisation le droit d'exécuter, aux conditions stipulées dans | vergunning het recht om, overeenkomstig de voorwaarden die in de |
l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions | vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake |
réglementaires et légales en vigueur en la matière, sous ou sur le | geldende wets- en verordeningsbepalingen, alle werken uit te voeren, |
domaine public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à | onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de |
l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des | oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de |
installations de transport de gaz. En vertu de l'article 11 de la loi, | gasvervoerinstallaties. Volgens artikel 11 van de wet vormt de |
l'occupation du domaine public ou privé est constitutive d'une | bezetting van het openbaar of privaat domein een wettelijke |
servitude légale d'utilité publique interdisant tout acte de nature à | erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt welke de |
nuire aux installations de transport de gaz ou à leur exploitation. | gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden. |
B.10.1. En ce qui concerne la politique de l'énergie, l'autorité | B.10.1. Wat het energiebeleid betreft, is de federale overheid bevoegd |
fédérale est compétente pour les matières dont l'indivisibilité | voor de aangelegenheden die wegens hun technische en economische |
technique et économique requiert une mise en oeuvre homogène sur le | ondeelbaarheid een gelijke behandeling op het nationaal vlak behoeven. |
plan national. Le « transport et la production de l'énergie » en font | Het « vervoer en de productie van energie » maken hiervan deel uit |
partie (article 6, § 1er, VII, alinéa 2, c), de la loi spéciale du 8 | (artikel 6, § 1, VII, tweede lid, c), van de bijzondere wet van 8 |
août 1980 de réformes institutionnelles). | augustus 1980 tot hervorming der instellingen). |
B.10.2. Les travaux préparatoires de l'article 6, § 1er, VII, alinéa | B.10.2. De parlementaire voorbereiding van het voormelde artikel 6, § |
1, VII, tweede lid, c), (Parl. St., Kamer, nr. 516/6, B.Z. 1988, pp. | |
2, c), précité (Doc. parl., Chambre, n° 516/6, S.E. 1988, pp. 143 à | 143 tot 145), doet ervan blijken dat de bijzondere wetgever dat |
145), font apparaître que le législateur spécial a conçu cette réserve | bevoegdheidsvoorbehoud heeft gemaakt om de federale Staat ertoe in |
de compétence pour permettre à l'Etat fédéral de continuer soit à | staat te stellen hetzij te blijven deelnemen aan het beheer van de |
prendre part à la gestion des entreprises et organismes actifs dans | ondernemingen en instellingen welke in de betrokken sectoren actief |
les secteurs concernés, soit à exercer un contrôle dans la production, | zijn, hetzij toezicht te blijven uitoefenen op de productie, de opslag |
le stockage et le transport d'énergie et à intervenir en la matière | en het transport van energie en hierbij op te treden in het belang van |
dans l'intérêt de l'approvisionnement du pays en énergie. Cette | 's lands energiebevoorrading. Het voorbehoud ontneemt de gewesten niet |
réserve n'enlève pas aux régions les compétences dont elles sont | de bevoegdheden die hun bij de bijzondere wet zijn toegekend op het |
investies par la loi spéciale en matière de routes et de leurs | vlak van de wegen en hun aanhorigheden, de waterwegen en hun |
dépendances, de voies hydrauliques et de leurs dépendances, de | aanhorigheden, de zeewering en de dijken. |
défenses côtières et de digues. | |
Dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980, il a | In de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus |
également été précisé que la réserve de compétence attribuée à | 1988 werd tevens gepreciseerd dat het bevoegdheidsvoorbehoud voor de |
l'autorité fédérale s'applique « par rapport aux aspects régionaux de | federale overheid geldt « ten opzichte van de gewestelijke aspecten |
la politique de l'énergie » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 405/2, | van het energiebeleid » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 405/2, p. |
p. 110). | 110). |
B.11. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 s'inscrivent | B.11. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 passen in |
dans la compétence du législateur fédéral en matière de réglementation | het kader van de bevoegdheid van de federale wetgever om het vervoer |
du transport et de la production de l'énergie. | en de productie van energie te regelen. |
Dans l'exercice de cette compétence, le législateur fédéral doit tout | Bij de uitoefening van die bevoegdheid dient de federale wetgever |
autant respecter le principe de proportionnalité et, dès lors, veiller | evenzeer het evenredigheidsbeginsel in acht te nemen, en moet hij |
à ce qu'il ne rende pas impossible ou exagérément difficile l'exercice | derhalve erover waken dat hij de uitoefening van de gewestbevoegdheden |
des compétences régionales. | niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. |
B.12. Il faut constater à cet égard que l'article 3 de la loi du 12 | B.12. Te dien aanzien dient te worden vastgesteld dat artikel 3 van de |
avril 1965 se limite à soumettre la construction et l'exploitation de | wet van 12 mei 1965 zich ertoe beperkt de bouw en de exploitatie van |
toute installation de transport de gaz à l'octroi préalable d'une | elke vervoerinstallatie voor gas te onderwerpen aan de voorafgaande |
autorisation individuelle délivrée par le ministre. Cette disposition | toekenning van een individuele vergunning door de minister. Die |
ne dispense pas les titulaires d'une autorisation de transport qui | bepaling stelt de houders van een vervoervergunning die privatief |
souhaitent faire un usage privatif du domaine public relevant de la | gebruik wensen te maken van het openbaar domein dat onder het beheer |
gestion d'une région de demander une autorisation à la région | van een gewest ressorteert, niet vrij van het vragen van een |
concernée. | vergunning aan het desbetreffende gewest. |
B.13. L'autorisation, visée à l'article 9 de la loi du 12 avril 1965, | B.13. De in artikel 9 van de wet van 12 april 1965 bedoelde machtiging |
d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous | om alle werken uit te voeren onder, op of boven het openbaar domein |
travaux ne peut être utilisée qu'« aux conditions stipulées dans | kan slechts worden aangewend « overeenkomstig de voorwaarden die in de |
l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions | vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake |
réglementaires et légales en vigueur en la matière ». La Cour constate | geldende wets- en verordeningsbepalingen ». Het Hof stelt vast dat die |
que cette disposition peut s'interpréter de deux manières. | bepaling op twee wijzen kan worden geïnterpreteerd. |
Elle peut s'interpréter en ce sens que le législateur fédéral n'aurait | Die bepaling kan aldus worden begrepen dat de federale wetgever het de |
pas interdit aux régions de soumettre à une autorisation l'usage | gewesten niet zou hebben verboden het privatieve gebruik van hun |
privatif de leur domaine public par, entre autres, les titulaires | openbaar domein, onder meer door de houders van een vervoervergunning, |
d'une autorisation de transport. Par la condition précitée, il est | te onderwerpen aan een vergunning. Door de voormelde voorwaarde wordt |
tenu compte du fait que ledit domaine public et lesdites propriétés | rekening ermee gehouden dat het bedoelde openbaar domein en de |
sont gérés par d'autres autorités que les autorités fédérales, en | bedoelde eigendommen worden beheerd door andere overheden dan de |
particulier par les régions, sur la base de l'article 6, § 1er, X, | federale, inzonderheid door de gewesten, op grond van artikel 6, § 1, |
alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980, et | X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus |
que les régions doivent être à même d'exercer leurs compétences, | 1980 en dat de gewesten in staat moeten zijn hun bevoegdheid uit te |
telles que celles-ci sont définies en B.7 et B.8. | oefenen, zoals omschreven in B.7 en B.8. |
Toutefois, s'il est postulé - comme cela semble être soutenu dans la | Indien er evenwel van wordt uitgegaan - zoals in de tweede |
deuxième question préjudicielle - que, sur la base de l'article 9 de | prejudiciële vraag lijkt te worden beweerd - dat de gewesten, op grond |
la loi du 12 avril 1965, les régions ne pourraient soumettre à une | van artikel 9 van de wet van 12 april 1965, het privatieve gebruik van |
obligation d'autorisation l'usage privatif du domaine public pour le | het openbaar domein voor het vervoer van gasachtige producten en |
transport de produits gazeux et autres par canalisations, le | andere door middel van leidingen niet aan een vergunningsplicht zouden |
législateur fédéral rendrait impossible, par la disposition précitée, | mogen onderwerpen, zou de federale wetgever met de voormelde bepaling |
l'exercice de la compétence régionale découlant de l'article 6, § 1er, | de uitoefening van de gewestelijke bevoegdheid op grond van het |
X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, précité de la loi spéciale du 8 août 1980. B.14. En ce qui concerne l'article 11 de la loi du 12 avril 1965, il faut constater que cette disposition vise seulement à régler le statut juridique de l'occupation du domaine public ou privé par le titulaire d'une autorisation de transport. Le simple fait que le titulaire d'une autorisation de transport bénéficie d'une servitude légale d'utilité publique ne le dispense pas de demander une autorisation pour l'usage privatif du domaine public relevant de la gestion d'une région. | voormelde artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 onmogelijk maken. B.14. Wat artikel 11 van de wet van 12 april 1965 betreft, dient te worden vastgesteld dat die bepaling enkel het juridisch statuut van de bezetting van het openbaar of het privaat domein door de houder van een vervoervergunning beoogt te regelen. Het loutere feit dat de houder van een vervoervergunning over een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut beschikt, stelt hem niet vrij van het vragen van een vergunning voor het privatieve gebruik van het openbaar domein dat onder het beheer van een gewest ressorteert. |
En ce qui concerne l'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 | Wat artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 betreft |
B.15. Le législateur fédéral étant compétent, dans les limites | B.15. In zoverre de federale wetgever, binnen de grenzen vastgesteld |
définies en B.13, alinéa 2, pour adopter les articles 3, 9 et 11 de la | in B.13, tweede alinea, bevoegd was de artikelen 3, 9 en 11 van de wet |
loi du 12 avril 1965, il faut encore vérifier si le législateur | van 12 april 1965 aan te nemen, dient nog te worden nagegaan of de |
décrétal n'a pas pris de mesure qui rende impossible ou exagérément | decreetgever geen maatregel heeft genomen die de uitoefening van de |
difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport | federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van energie |
et de production de l'énergie. | onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. |
B.16. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 se limite à | B.16. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 beperkt |
ne permettre l'usage privatif du domaine des routes et de leurs | zich ertoe het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun |
dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours | aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, |
d'eau et de leurs dépendances, des défenses côtières et des digues, | van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken, |
que moyennant une autorisation. Une telle autorisation doit tout | slechts toe te staan met een vergunning. Een dergelijke vergunning |
autant être demandée par les titulaires d'une autorisation de | dient evenzeer te worden aangevraagd door de houders van een |
transport délivrée conformément à la loi du 12 avril 1965. | vervoervergunning overeenkomstig de wet van 12 april 1965. |
Demander et obtenir cette autorisation ne saurait être considéré comme | Het aanvragen en verkrijgen van een dergelijke vergunning kan niet |
une mesure disproportionnée rendant impossible ou exagérément | worden beschouwd als een onevenredige maatregel die de uitoefening van |
difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport | de federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van |
et de production de l'énergie. Il a du reste été explicitement reconnu | energie onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. In de parlementaire |
dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980 que | voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 werd overigens |
la réserve de compétence fédérale en matière de politique de l'énergie | uitdrukkelijk erkend dat het federale bevoegdheidsvoorbehoud inzake |
n'excluait pas une autorisation régionale (Doc. parl., Chambre, S.E. | energiebeleid een gewestelijke vergunning niet uitsluit (Parl. St., |
1988, n° 516/6, p. 144). | Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/6, p. 144). |
L'article 40, § 1er, du décret précité du 18 décembre 1992 ne viole | Artikel 40, § 1, van het voormelde decreet van 18 december 1992 |
donc pas le principe de proportionnalité. | schendt dus het evenredigheidsbeginsel niet. |
B.17. Dès lors que, conformément à l'article 41 du décret du 18 | B.17. Aangezien de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 41 van het |
décembre 1992, le Gouvernement flamand est autorisé à fixer les | decreet van 18 december 1992 wordt gemachtigd de voorwaarden en de |
conditions et la procédure en matière d'octroi de l'autorisation, il | procedure inzake het toekennen van de vergunning vast te stellen, komt |
appartient à la juridiction a quo de vérifier si, dans l'exercice de | het aan het verwijzende rechtscollege toe na te gaan of zij in de |
cette compétence, le Gouvernement flamand a respecté le principe de | uitoefening van die bevoegdheid het evenredigheidsbeginsel in acht |
proportionnalité. | heeft genomen. |
B.18. Sous réserve de ce qui est dit en B.13, alinéa 2, et en B.17, | B.18. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea, |
les deux questions préjudicielles appellent une réponse négative. | en B.17, dienen beide prejudiciële vragen ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
1. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.17, l'article 40, § 1er, | 1. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.17, schendt artikel |
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures | 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende |
d'accompagnement du budget 1993 ne viole pas les règles répartitrices | bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 de |
de compétence. | bevoegdheidverdelende regels niet. |
2. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.13, alinéa 2, les | 2. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea, |
articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au transport | schenden de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 |
de produits gazeux et autres par canalisations ne violent pas les | betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel |
règles répartitrices de compétence. | van leidingen de bevoegdheidverdelende regels niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 17 septembre 2009. | terechtzitting van 17 september 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |