Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4637 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1 er , du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement d La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)"
Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4637 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1 er , du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement d La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...) Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4637 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009
Numéro du rôle : 4637 Rolnummer 4637
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van
d'accompagnement du budget 1993 et les articles 3, 9 et 11 de la loi de begroting 1993 en over de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12
du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et autres april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere
par canalisations, posées par le Conseil d'Etat. door middel van leidingen, gesteld door de Raad van State.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et E. Derycke, rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en E.
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt n° 190.233 du 5 février 2009 en cause de l'ASBL « Fédération Bij arrest nr. 190.233 van 5 februari 2009 in zake de vzw « Federatie
des transporteurs par pipeline » contre la Région flamande, dont van transporteurs door middel van pipeline » tegen het Vlaamse Gewest,
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 11 février 2009, le waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11
Conseil d'Etat a posé les questions préjudicielles suivantes : februari 2009, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vragen
« 1. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 contenant des gesteld : « 1. Schendt artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992
mesures d'accompagnement du budget 1993 viole-t-il les règles qui houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993, de regels
déterminent les compétences respectives de l'Etat et des régions en die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de Staat en de
soumettant les titulaires d'une autorisation de transport, gewesten door de houders van een vervoervergunning overeenkomstig de
conformément à la loi du 12 avril 1965 relative au transport de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten
produits gazeux et autres par canalisations, à l'obligation d'obtenir en andere door middel van leidingen, aan een vergunningsplicht te
une autorisation pour l'usage privatif du domaine des routes et de onderwerpen voor het privatief gebruik van het domein van de wegen en
leurs dépendances, des cours d'eau et de leurs dépendances, de la hun aanhorigheden, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de
digue de mer et des digues, relevant de la gestion de la Région zeewering en de dijken, ressorterend onder het beheer van het Vlaamse
flamande ? Gewest ?
2. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au 2. Schenden de artikelen 3, 9, 11 van de wet van 12 april 1965
transport de produits gazeux et autres par canalisations violent-ils betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel
les règles qui déterminent les compétences respectives de l'Etat et van leidingen, de regels die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen
des régions en conférant aux titulaires d'une autorisation de van de Staat en de gewesten door de houders van een vervoervergunning
transport le droit d'exécuter sous ou sur le domaine public ou te machtigen om alle werken uit te voeren, onder, op of boven het
au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à l'établissement, au openbaar domein, die nodig zijn voor de oprichting, de werking en het
fonctionnement et à l'entretien en bon état des installations de onderhoud in goede staat van de gasvervoerinstallaties en door een
transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen zonder dat
publique, sans que la Région flamande puisse soumettre à l'obtention het Vlaamse Gewest het toelaten van dit privatief gebruik van zijn
d'une autorisation cet usage privatif de son domaine public ? ». openbaar domein aan een vergunningsplicht mag onderwerpen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Concernant les dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 40, § 1er, B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 40, § 1,
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot
d'accompagnement du budget 1993 ainsi que sur les articles 3, 9 et 11 begeleiding van de begroting 1993 en op de artikelen 3, 9 en 11 van de
de la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten
autres par canalisations. en andere door middel van leidingen.
B.1.2. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 dispose : B.1.2. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 luidt als
« L'usage privatif du domaine des routes et de leurs dépendances volgt : « Het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun
relevant de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest,
leurs dépendances, des digues de mer et des digues peut faire l'objet van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken kan
d'une autorisation ». worden toegestaan met een vergunning ».
B.1.3. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965, tels qu'ils B.1.3. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965, zoals
ont été remplacés ou modifiés par les articles 5 et 8 de la loi du 29 vervangen of gewijzigd bij de artikelen 5 en 8 van de wet van 29 april
avril 1999 relative à l'organisation du marché du gaz et au statut 1999 betreffende de organisatie van de gasmarkt en het fiscaal statuut
fiscal des producteurs d'électricité, sont libellés comme suit : van de elektriciteitsproducten, luiden als volgt :
«

Art. 3.Sans préjudice des dispositions de la loi du 18 juillet 1975

«

Art. 3.Onverminderd de bepalingen van de wet van 18 juli 1975

relative à la recherche et à l'exploitation des sites-réservoirs betreffende het opsporen en exploiteren van ondergrondse bergruimten
souterrains destinés au stockage de gaz et des dispositions du in situ bestemd voor het opslaan van gas en de bepalingen van
chapitre IVbis de la présente loi, la construction et l'exploitation hoofdstuk IVbis van deze wet, zijn de bouw en de exploitatie van elke
de toute installation de transport sont soumises à l'octroi préalable vervoerinstallatie onderworpen aan de voorafgaande toekenning van een
d'une autorisation individuelle délivrée par le ministre. individuele vergunning door de minister.
En ce qui concerne les conduites directes, sans préjudice des autres Wat de directe leidingen betreft, wordt, onverminderd de andere
critères fixés en application de l'article 4, 1°, l'octroi d'une criteria bepaald met toepassing van artikel 4, 1°, de toekenning van
autorisation de transport est subordonné à l'absence d'une offre een vervoervergunning onderworpen aan het ontbreken van een aanbod tot
d'utilisation du réseau interconnecté à des conditions économiques et gebruik van het geïnterconnecteerd net tegen redelijke economische en
techniques raisonnables ». technische voorwaarden ».
«

Art. 9.Le titulaire d'une autorisation de transport a le droit

«

Art. 9.De houder van een vervoervergunning heeft het recht alle

d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous
travaux nécessaires à l'établissement, au fonctionnement et à werken uit te voeren, onder, op of boven het openbaar domein, die
l'entretien en bon état des installations de transport de gaz. Ces nodig zijn voor de oprichting, de werking en het onderhoud in goede
travaux doivent être exécutés conformément aux conditions stipulées staat van de gasvervoerinstallaties. Deze werken moeten worden
dans l'autorisation de transport, et dans le respect de toutes uitgevoerd overeenkomstig de voorwaarden die in de vervoervergunning
dispositions légales et réglementaires en vigueur en la matière. zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake geldende wets- en
verordeningsbepalingen.
Lorsque l'intérêt national le commande, le Roi a le droit de faire Wanneer 's lands belang het vereist, heeft de Koning het recht de
modifier l'implantation ou le tracé de l'installation de transport de ligging of het tracé van de gasvervoerinstallatie en de desbetreffende
gaz ainsi que les ouvrages qui s'y rapportent. Le coût de ces werken te doen wijzigen. De kosten van deze wijzigingen komen ten
modifications est à la charge de l'exploitant de l'installation de laste van degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert.
transport de gaz. L'Etat, les provinces et les communes possèdent le même droit en ce Ditzelfde recht bezitten ook de Staat, de provincie en de gemeente ten
qui concerne les installations de transport de gaz établies sur leur aanzien van de gasvervoerinstallaties op hun openbaar domein
domaine public. Les modifications ainsi produites sont réalisées aux opgericht. De aldus verrichte wijzigingen geschieden op kosten van
frais de l'exploitant de l'installation de transport de gaz degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert, indien zij zijn
lorsqu'elles sont imposées soit pour un motif de sécurité publique, opgelegd hetzij terwille van de openbare veiligheid, hetzij terwille
soit pour préserver la beauté d'un site, soit dans l'intérêt d'un van de vrijwaring van het landschapsschoon, hetzij in het belang van
service public ou des cours d'eau, canaux et voies publiques, soit en een openbare dienst of van de waterlopen, kanalen en openbare wegen,
raison de changements apportés aux accès des propriétés situées en hetzij wegens verandering in de toegangen tot de eigendommen gelegen
bordure de la voie publique. Dans les autres cas, elles sont à la langs de openbare weg. In de andere gevallen komen de kosten ten laste
charge de l'Etat, de la province ou de la commune, qui peuvent alors van de Staat, de provincie of de gemeente; deze laatste kunnen dan een
exiger un devis préalable et, en cas de désaccord sur le prix des voorafgaande prijsberekening vragen; als er onenigheid is over de
travaux à exécuter, procéder eux-mêmes à cette exécution ». prijs van de uit te voeren werken, kunnen zij ze zelf uitvoeren ».
«

Art. 11.L'occupation partielle du domaine public ou privé doit

«

Art. 11.Het gebruik waartoe het openbaar of het privaat domein dat

respecter l'usage auquel celui-ci est affecté. Elle n'entraîne aucune gedeeltelijk wordt bezet, is bestemd, moet worden geëerbiedigd. Deze
bezetting brengt generlei bezitsberoving mee, maar vormt een
dépossession mais est constitutive d'une servitude légale d'utilité wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt
publique interdisant tout acte de nature à nuire aux installations de welke de gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden.
transport de gaz ou à leur exploitation. De eigenaar van het private erf dat met deze erfdienstbaarheid is
Le propriétaire du fonds privé grevé de cette servitude peut, dans le bezwaard, kan binnen de termijn door de Koning bepaald, aan de
délai fixé par le Roi, informer le Ministre qui a l'énergie dans ses Minister tot wiens bevoegdheid de energie behoort, laten weten dat hij
attributions qu'il demande au bénéficiaire de cette servitude aan de gerechtigde op de erfdienstbaarheid vraagt het bezette terrein
d'acheter le terrain occupé. aan te kopen.
Si aucun accord de vente amiable n'intervient entre le propriétaire du Wanneer tussen de eigenaar van het bezwaarde erf en de houder van een
fonds grevé et le titulaire d'une autorisation de transport, les vervoervergunning geen overeenstemming wordt bereikt voor een verkoop
dispositions de l'article 14 ci-après trouvent application ». in der minne, is het hiernavolgende artikel 14 van toepassing ».
Concernant les deux questions préjudicielles Ten aanzien van de twee prejudiciële vragen
B.2. Par la première question préjudicielle, la juridiction a quo B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst het verwijzende
demande à la Cour si l'article 40, § 1er, du décret flamand du 18 rechtscollege van het Hof te vernemen of artikel 40, § 1, van het
décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993 Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot
viole les règles répartitrices de compétence en ce qu'il soumet les begeleiding van de begroting 1993 de bevoegdheidverdelende regels
titulaires d'une autorisation de transport délivrée conformément à la schendt in zoverre het de houders van een vervoervergunning
loi du 12 avril 1965 à une obligation d'autorisation pour l'usage overeenkomstig de wet van 12 april 1965 aan een vergunningsplicht
privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la onderwerpt voor het privatieve gebruik van het domein van de wegen en
gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs hun aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse
dépendances, des digues de mer et des digues. Gewest, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de
Par la deuxième question préjudicielle, la juridiction a quo demande à dijken. Met de tweede prejudiciële vraag wenst het verwijzende rechtscollege
la Cour si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 violent van het Hof te vernemen of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12
les règles répartitrices de compétence en autorisant les titulaires april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden door de houders
d'une autorisation de transport à exécuter sous ou sur le domaine van een vervoervergunning te machtigen alle werken uit te voeren,
public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de
l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de
installations de transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité publique, sans que les régions puissent soumettre à une obligation d'autorisation cet usage privatif de leur domaine public. Les deux questions préjudicielles sont traitées conjointement, aussi bien en raison de leur libellé qu'en raison de la connexité des dispositions en cause en ce qui concerne la matière qu'elles règlent. B.3. La Cour contrôle les dispositions en cause au regard des règles répartitrices de compétence applicables au moment où elles ont été adoptées. gasvervoerinstallaties en door een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen, zonder dat gewesten dat privatieve gebruik van hun openbaar domein aan een vergunningsplicht mogen onderwerpen. Beide prejudiciële vragen worden, zowel wegens hun bewoordingen als wegens de samenhang van de in het geding zijnde bepalingen met betrekking tot de aangelegenheid die zij regelen, gezamenlijk behandeld. B.3. Het Hof toetst de in het geding zijnde bepalingen aan de bevoegdheidverdelende regels, zoals die van toepassing waren op het tijdstip waarop de bepalingen werden aangenomen.
B.4. En vertu de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de la loi spéciale B.4. Op grond van artikel 6, § 1, X, eerste lid, van de bijzondere wet
du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, remplacé par l'article van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, zoals vervangen
4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988, les régions sont, entre bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van 8 augustus 1988, zijn
autres, compétentes pour les routes et leurs dépendances (1°), les de gewesten onder meer bevoegd voor de wegen en hun aanhorigheden
voies hydrauliques et leurs dépendances (2°), les défenses côtières (1°), de waterwegen en hun aanhorigheden (2°), de zeewering (4°) en de
(4°) et les digues (5°). Il ressort des travaux préparatoires de cette dijken (5°). Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling
disposition que la compétence attribuée est « une compétence de blijkt dat de toegekende bevoegdheid « een beheersbevoegdheid in de
gestion au sens large » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 516/1, p. 13). ruime zin » is (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/1, p. 13).
B.5. L'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993 visant à B.5. Bij artikel 2 van de bijzondere wet van 16 juli 1993 tot
achever la structure fédérale de l'Etat a inséré dans l'article 6, § 1er, vervollediging van de federale staatsstructuur werd in artikel 6, § 1,
X, de la loi spéciale du 8 août 1980 un 2°bis, aux termes duquel les X, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 een 2°bis ingevoegd, naar
régions sont également compétentes pour « le régime juridique de la luid waarvan de gewesten eveneens bevoegd zijn voor « het juridisch
voirie terrestre et des voies hydrauliques, quel qu'en soit le stelsel van de land- en waterwegenis, welke ook de beheerder ervan
gestionnaire, à l'exclusion des voies ferrées gérées par la Société zij, met uitzondering van de spoorwegen beheerd door de Nationale
nationale des chemins de fers belges ». Maatschappij der Belgische Spoorwegen ».
La portée de cette attribution de compétence a été précisée comme suit De draagwijdte van die bevoegdheidstoewijzing werd tijdens de
lors des travaux préparatoires : parlementaire voorbereiding als volgt verduidelijkt :
« Le but n'est pas de mettre à charge des Régions des travaux publics « Het is niet de bedoeling de Gewesten te belasten met de openbare
werken op de gemeentelijke of provinciale wegenis, maar wel om deze in
sur la voirie communale ou provinciale, mais bien de leur permettre de de mogelijkheid te stellen om de wetgevingen te wijzigen of één te
modifier ou d'uniformiser les législations régissant le statut des maken, die het statuut van de wegenis regelen (begrenzing,
voiries (délimitation, classement, gestion, domanialité, autorisations rangschikking, beheer, domanialiteit, vergunningen voor privé-gebruik,
d'utilisation privative, sanction des empiétements, etc.). A l'heure bestraffing van de inbreuken, enz.). Momenteel wordt dit statuut
actuelle, ce statut est régi par la loi communale, la loi provinciale geregeld door de gemeentewet, de provinciewet of door specifieke
ou par des lois spécifiques (loi du 10 avril 1841 sur les chemins wetten (wet van 10 april 1841 op de lokale wegenis, wet van 9 augustus
vicinaux, loi du 9 août 1948 portant modification à la législation sur 1948 tot wijziging van de wetgeving op de landwegenis, de wet van 12
la voirie par terre, loi du 12 juillet 1956 établissant le statut des juli 1956 tot bepaling van het statuut van de autosnelwegen, enz.) »
autoroutes, etc.) » (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° 558/5, pp. (Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 558/5, pp. 412-413).
412-413). La raison de l'insertion de cette disposition était liée à la De reden voor de invoeging van die bepaling hield verband met de
jurisprudence de la Cour relative aux matières que la Constitution rechtspraak van het Hof betreffende de door de Grondwet aan de
réserve au législateur fédéral : federale wetgever voorbehouden aangelegenheden :
« Il y a lieu de rappeler que la voirie communale est une matière « Er moet worden herinnerd aan het feit dat de gemeentelijke wegenis
d'intérêt communal réservée jusqu'à présent au seul législateur een materie is van gemeentelijk belang die tot hiertoe is voorbehouden
fédéral, en vertu de l'article 108 de la Constitution, mais que, aan de federale wetgever, overeenkomstig artikel 108 van de Grondwet,
suivant la jurisprudence de la Cour d'arbitrage, fondée sur l'article maar dat volgens de jurisprudentie van het Arbitragehof, gebaseerd op
19, § 1er, alinéa 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980, le artikel 19, § 1, eerste lid van de bijzondere wet van 8 augustus 1980,
législateur est habilité à confier aux législateurs décrétaux ou de wetgever gemachtigd is om aan de decreet- of ordonnantiegevers de
d'ordonnance le règlement de matières réservées. Il est dès lors regeling toe te vertrouwen van voorbehouden materies. Het is bijgevolg
capital que le texte de la loi spéciale soit tout à fait précis sur ce uiterst belangrijk dat de tekst van de bijzondere wet op dit punt heel
point : lorsqu'une compétence est transférée aux législateurs duidelijk is : indien een bevoegdheid wordt overgedragen aan de
décrétaux ou d'ordonnance et que cette compétence touche, en tout ou decreet- of ordonnantiegevers en deze bevoegdheid volledig of
en partie, à une matière constitutionnellement réservée, il ne peut y gedeeltelijk betrekking heeft op een grondwettelijk voorbehouden
avoir aucune ambiguïté quant à la volonté du législateur spécial materie, dan mag er geen dubbelzinnigheid bestaan voor wat betreft de
d'inclure celle-ci dans la compétence transférée. Or, d'aucuns wil van de bijzondere wetgever om deze op te nemen in de overgedragen
pourraient considérer que le texte actuel de la loi spéciale n'offre bevoegdheid. Welnu, sommigen zouden ervan kunnen uitgaan dat de
huidige tekst van de bijzondere wet in verband hiermee niet de
pas la clarté voulue, en ce qui concerne la compétence des Régions de gewenste duidelijkheid verschaft voor wat betreft de bevoegdheid van
régler le statut juridique de la voirie. de gewesten om het juridisch statuut van de wegenis te regelen.
Le même problème se pose en termes identiques en ce qui concerne la Hetzelfde probleem stelt zich op precies dezelfde wijze voor wat
voirie provinciale et la voirie d'agglomération. betreft de provinciale wegenis en de wegenis van de agglomeratie.
La modification envisagée vise donc à remédier à cette lacune en De geplande wijziging moet deze leemte bijgevolg opvullen door
affirmant nettement que la compétence des Régions dans le domaine de duidelijk te bevestigen dat de bevoegdheid van de Gewesten op het vlak
la voirie s'entend d'une compétence englobant toute la voirie sans van de wegenis een bevoegdheid is die de gehele wegenis omvat, zonder
préjudice des différents statuts administratifs qui sont actuellement afbreuk te doen aan de verschillende administratieve statuten die het
les siens (statut régional, provincial, communal ou d'agglomération) » momenteel bezit (gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk statuut of
(ibid., p. 412). statuut van de agglomeratie) » (ibid., p. 412).
B.6. Compte tenu des principes selon lesquels, d'une part, le B.6. Rekening houdend met de beginselen, enerzijds, dat, voor zover
Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils n'en zij niet anders erover hebben beschikt, de Grondwetgever en de
disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux régions bijzondere wetgever moeten worden geacht aan de gemeenschappen en de
toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières qui leur gewesten de volledige bevoegdheid te hebben toegekend tot het
ont été transférées et, d'autre part, sauf dispositions contraires, le uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen
législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions aangelegenheden, en, anderzijds, dat behoudens andersluidende
l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées, bepalingen de bijzondere wetgever het gehele beleid inzake de door hem
il faut déduire de ce qui précède qu'au moment où la disposition en toegewezen aangelegenheden aan de gemeenschappen en de gewesten heeft
cause a été adoptée, le législateur décrétal était en tout état de overgedragen, moet uit wat voorafgaat worden afgeleid dat de
cause compétent pour régler le statut des routes et de leurs decreetgever op het ogenblik waarop de in het geding zijnde bepaling
dépendances, des voies hydrauliques et de leurs dépendances, des werd aangenomen, in ieder geval over de bevoegdheid beschikte om het
digues de mer et des digues qui relèvent de la gestion de la Région statuut te regelen van de wegen en hun aanhorigheden, van de
flamande. En effet, les travaux préparatoires cités font clairement apparaître waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken die onder het beheer van het Vlaamse Gewest ressorteren.
Uit de aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt immers duidelijk
que l'insertion d'un 2°bis dans l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de dat de invoeging van een 2°bis in artikel 6, § 1, X, eerste lid, van
la loi spéciale du 8 août 1980 n'est rien de plus que la confirmation de bijzondere wet van 8 augustus 1980, niet meer is dan de bevestiging
de la compétence des régions en matière de réglementation du régime van de bevoegdheid van de gewesten om het juridisch stelsel van de
juridique de la voirie terrestre et des voies hydrauliques pour ce qui land- en waterwegenis te regelen voor wat betreft de wegenis die onder
concerne la voirie qui relève de leur compétence, telle que celle-ci hen ressorteert, zoals die reeds voortvloeide uit de
découlait déjà de l'attribution de compétence accordée par l'article bevoegdheidstoewijzing bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van
4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988. Le 2°bis, inséré par 8 augustus 1988. Het 2°bis, zoals ingevoegd bij artikel 2 van de
l'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993, implique seulement bijzondere wet van 16 juli 1993, houdt slechts een nieuwe
une nouvelle attribution explicite de compétence aux régions, pour uitdrukkelijke bevoegdheidstoewijzing aan de gewesten in voor zover
autant qu'elle porte sur la réglementation du statut juridique de la zij betrekking heeft op de regeling van het juridisch statuut van de
voirie qui relève des communes, provinces et agglomérations. wegenis die ressorteert onder de gemeenten, provincies en agglomeraties.
B.7. L'exercice de la compétence de gestion, en général, et de la B.7. De uitoefening van de beheersbevoegdheid in het algemeen, en van
compétence de fixation du régime juridique de la voirie terrestre et de bevoegdheid om het juridisch stelsel van de land- en waterwegenis
des voiries hydrauliques, en particulier, implique que les régions vast te stellen, in het bijzonder, houdt in dat de gewesten het
peuvent régler l'usage privatif du domaine de la voirie, des défenses privatieve gebruik van het domein van de wegenis, de zeewering en de
côtières et des digues qui relèvent de la compétence de la région. dijken die onder de bevoegdheid van het gewest ressorteren, mogen
L'imposition d'une obligation d'autorisation aux différents regelen. Het opleggen van een vergunningsplicht aan de diverse
utilisateurs est effectivement un moyen adéquat pour surveiller gebruikers is immers een adequaat middel om toe te zien op de
l'utilisation du domaine public. aanwending van het openbaar domein.
B.8. Dans l'exercice de la compétence qui leur est attribuée par B.8. Bij de uitoefening van de bevoegdheid die hun is verleend bij
l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet
spéciale du 8 août 1980, les régions doivent respecter le principe de van 8 augustus 1980 dienen de gewesten het evenredigheidsbeginsel in
proportionnalité qui est inhérent à tout exercice de compétence et, acht te nemen, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, en
dès lors, veiller à ne pas rendre impossible ou exagérément difficile moeten zij derhalve erover waken dat zij de uitoefening van de
l'exercice des compétences fédérales. federale bevoegdheden niet onmogelijk of overdreven moeilijk maken.
La Cour doit donc vérifier si, en l'espèce, la compétence de la Région Het Hof dient dan ook na te gaan of, te dezen, de bevoegdheid van het
flamande interfère avec une compétence du législateur fédéral et, dans Vlaamse Gewest interfereert met een bevoegdheid van de federale
l'affirmative, si elle ne rend pas impossible ou exagérément difficile wetgever en zo ja, of zij de uitoefening van die federale bevoegdheid
l'exercice de cette compétence fédérale. A cette fin, la Cour doit niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. Daartoe dient het Hof
d'abord examiner si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 allereerst te onderzoeken of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12
violent les règles répartitrices de compétence. april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden.
En ce qui concerne les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 Wat de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 betreft
B.9. Aux termes de l'article 3 de la loi du 12 avril 1965, la B.9. Luidens artikel 3 van de wet van 12 april 1965 zijn de bouw en de
construction et l'exploitation de toute installation de transport sont exploitatie van elke vervoerinstallatie voor gas onderworpen aan de
soumises à l'octroi préalable d'une autorisation individuelle délivrée voorafgaande toekenning van een individuele vergunning door de
par le ministre. L'article 9 de cette même loi confère au titulaire minister. Artikel 9 van diezelfde wet verleent de houder van een
d'une autorisation le droit d'exécuter, aux conditions stipulées dans vergunning het recht om, overeenkomstig de voorwaarden die in de
l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake
réglementaires et légales en vigueur en la matière, sous ou sur le geldende wets- en verordeningsbepalingen, alle werken uit te voeren,
domaine public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de
l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de
installations de transport de gaz. En vertu de l'article 11 de la loi, gasvervoerinstallaties. Volgens artikel 11 van de wet vormt de
l'occupation du domaine public ou privé est constitutive d'une bezetting van het openbaar of privaat domein een wettelijke
servitude légale d'utilité publique interdisant tout acte de nature à erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt welke de
nuire aux installations de transport de gaz ou à leur exploitation. gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden.
B.10.1. En ce qui concerne la politique de l'énergie, l'autorité B.10.1. Wat het energiebeleid betreft, is de federale overheid bevoegd
fédérale est compétente pour les matières dont l'indivisibilité voor de aangelegenheden die wegens hun technische en economische
technique et économique requiert une mise en oeuvre homogène sur le ondeelbaarheid een gelijke behandeling op het nationaal vlak behoeven.
plan national. Le « transport et la production de l'énergie » en font Het « vervoer en de productie van energie » maken hiervan deel uit
partie (article 6, § 1er, VII, alinéa 2, c), de la loi spéciale du 8 (artikel 6, § 1, VII, tweede lid, c), van de bijzondere wet van 8
août 1980 de réformes institutionnelles). augustus 1980 tot hervorming der instellingen).
B.10.2. Les travaux préparatoires de l'article 6, § 1er, VII, alinéa B.10.2. De parlementaire voorbereiding van het voormelde artikel 6, §
1, VII, tweede lid, c), (Parl. St., Kamer, nr. 516/6, B.Z. 1988, pp.
2, c), précité (Doc. parl., Chambre, n° 516/6, S.E. 1988, pp. 143 à 143 tot 145), doet ervan blijken dat de bijzondere wetgever dat
145), font apparaître que le législateur spécial a conçu cette réserve bevoegdheidsvoorbehoud heeft gemaakt om de federale Staat ertoe in
de compétence pour permettre à l'Etat fédéral de continuer soit à staat te stellen hetzij te blijven deelnemen aan het beheer van de
prendre part à la gestion des entreprises et organismes actifs dans ondernemingen en instellingen welke in de betrokken sectoren actief
les secteurs concernés, soit à exercer un contrôle dans la production, zijn, hetzij toezicht te blijven uitoefenen op de productie, de opslag
le stockage et le transport d'énergie et à intervenir en la matière en het transport van energie en hierbij op te treden in het belang van
dans l'intérêt de l'approvisionnement du pays en énergie. Cette 's lands energiebevoorrading. Het voorbehoud ontneemt de gewesten niet
réserve n'enlève pas aux régions les compétences dont elles sont de bevoegdheden die hun bij de bijzondere wet zijn toegekend op het
investies par la loi spéciale en matière de routes et de leurs vlak van de wegen en hun aanhorigheden, de waterwegen en hun
dépendances, de voies hydrauliques et de leurs dépendances, de aanhorigheden, de zeewering en de dijken.
défenses côtières et de digues.
Dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980, il a In de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus
également été précisé que la réserve de compétence attribuée à 1988 werd tevens gepreciseerd dat het bevoegdheidsvoorbehoud voor de
l'autorité fédérale s'applique « par rapport aux aspects régionaux de federale overheid geldt « ten opzichte van de gewestelijke aspecten
la politique de l'énergie » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 405/2, van het energiebeleid » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 405/2, p.
p. 110). 110).
B.11. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 s'inscrivent B.11. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 passen in
dans la compétence du législateur fédéral en matière de réglementation het kader van de bevoegdheid van de federale wetgever om het vervoer
du transport et de la production de l'énergie. en de productie van energie te regelen.
Dans l'exercice de cette compétence, le législateur fédéral doit tout Bij de uitoefening van die bevoegdheid dient de federale wetgever
autant respecter le principe de proportionnalité et, dès lors, veiller evenzeer het evenredigheidsbeginsel in acht te nemen, en moet hij
à ce qu'il ne rende pas impossible ou exagérément difficile l'exercice derhalve erover waken dat hij de uitoefening van de gewestbevoegdheden
des compétences régionales. niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt.
B.12. Il faut constater à cet égard que l'article 3 de la loi du 12 B.12. Te dien aanzien dient te worden vastgesteld dat artikel 3 van de
avril 1965 se limite à soumettre la construction et l'exploitation de wet van 12 mei 1965 zich ertoe beperkt de bouw en de exploitatie van
toute installation de transport de gaz à l'octroi préalable d'une elke vervoerinstallatie voor gas te onderwerpen aan de voorafgaande
autorisation individuelle délivrée par le ministre. Cette disposition toekenning van een individuele vergunning door de minister. Die
ne dispense pas les titulaires d'une autorisation de transport qui bepaling stelt de houders van een vervoervergunning die privatief
souhaitent faire un usage privatif du domaine public relevant de la gebruik wensen te maken van het openbaar domein dat onder het beheer
gestion d'une région de demander une autorisation à la région van een gewest ressorteert, niet vrij van het vragen van een
concernée. vergunning aan het desbetreffende gewest.
B.13. L'autorisation, visée à l'article 9 de la loi du 12 avril 1965, B.13. De in artikel 9 van de wet van 12 april 1965 bedoelde machtiging
d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous om alle werken uit te voeren onder, op of boven het openbaar domein
travaux ne peut être utilisée qu'« aux conditions stipulées dans kan slechts worden aangewend « overeenkomstig de voorwaarden die in de
l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake
réglementaires et légales en vigueur en la matière ». La Cour constate geldende wets- en verordeningsbepalingen ». Het Hof stelt vast dat die
que cette disposition peut s'interpréter de deux manières. bepaling op twee wijzen kan worden geïnterpreteerd.
Elle peut s'interpréter en ce sens que le législateur fédéral n'aurait Die bepaling kan aldus worden begrepen dat de federale wetgever het de
pas interdit aux régions de soumettre à une autorisation l'usage gewesten niet zou hebben verboden het privatieve gebruik van hun
privatif de leur domaine public par, entre autres, les titulaires openbaar domein, onder meer door de houders van een vervoervergunning,
d'une autorisation de transport. Par la condition précitée, il est te onderwerpen aan een vergunning. Door de voormelde voorwaarde wordt
tenu compte du fait que ledit domaine public et lesdites propriétés rekening ermee gehouden dat het bedoelde openbaar domein en de
sont gérés par d'autres autorités que les autorités fédérales, en bedoelde eigendommen worden beheerd door andere overheden dan de
particulier par les régions, sur la base de l'article 6, § 1er, X, federale, inzonderheid door de gewesten, op grond van artikel 6, § 1,
alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980, et X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus
que les régions doivent être à même d'exercer leurs compétences, 1980 en dat de gewesten in staat moeten zijn hun bevoegdheid uit te
telles que celles-ci sont définies en B.7 et B.8. oefenen, zoals omschreven in B.7 en B.8.
Toutefois, s'il est postulé - comme cela semble être soutenu dans la Indien er evenwel van wordt uitgegaan - zoals in de tweede
deuxième question préjudicielle - que, sur la base de l'article 9 de prejudiciële vraag lijkt te worden beweerd - dat de gewesten, op grond
la loi du 12 avril 1965, les régions ne pourraient soumettre à une van artikel 9 van de wet van 12 april 1965, het privatieve gebruik van
obligation d'autorisation l'usage privatif du domaine public pour le het openbaar domein voor het vervoer van gasachtige producten en
transport de produits gazeux et autres par canalisations, le andere door middel van leidingen niet aan een vergunningsplicht zouden
législateur fédéral rendrait impossible, par la disposition précitée, mogen onderwerpen, zou de federale wetgever met de voormelde bepaling
l'exercice de la compétence régionale découlant de l'article 6, § 1er, de uitoefening van de gewestelijke bevoegdheid op grond van het
X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, précité de la loi spéciale du 8 août 1980. B.14. En ce qui concerne l'article 11 de la loi du 12 avril 1965, il faut constater que cette disposition vise seulement à régler le statut juridique de l'occupation du domaine public ou privé par le titulaire d'une autorisation de transport. Le simple fait que le titulaire d'une autorisation de transport bénéficie d'une servitude légale d'utilité publique ne le dispense pas de demander une autorisation pour l'usage privatif du domaine public relevant de la gestion d'une région. voormelde artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 onmogelijk maken. B.14. Wat artikel 11 van de wet van 12 april 1965 betreft, dient te worden vastgesteld dat die bepaling enkel het juridisch statuut van de bezetting van het openbaar of het privaat domein door de houder van een vervoervergunning beoogt te regelen. Het loutere feit dat de houder van een vervoervergunning over een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut beschikt, stelt hem niet vrij van het vragen van een vergunning voor het privatieve gebruik van het openbaar domein dat onder het beheer van een gewest ressorteert.
En ce qui concerne l'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 Wat artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 betreft
B.15. Le législateur fédéral étant compétent, dans les limites B.15. In zoverre de federale wetgever, binnen de grenzen vastgesteld
définies en B.13, alinéa 2, pour adopter les articles 3, 9 et 11 de la in B.13, tweede alinea, bevoegd was de artikelen 3, 9 en 11 van de wet
loi du 12 avril 1965, il faut encore vérifier si le législateur van 12 april 1965 aan te nemen, dient nog te worden nagegaan of de
décrétal n'a pas pris de mesure qui rende impossible ou exagérément decreetgever geen maatregel heeft genomen die de uitoefening van de
difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van energie
et de production de l'énergie. onmogelijk of overdreven moeilijk maakt.
B.16. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 se limite à B.16. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 beperkt
ne permettre l'usage privatif du domaine des routes et de leurs zich ertoe het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun
dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest,
d'eau et de leurs dépendances, des défenses côtières et des digues, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken,
que moyennant une autorisation. Une telle autorisation doit tout slechts toe te staan met een vergunning. Een dergelijke vergunning
autant être demandée par les titulaires d'une autorisation de dient evenzeer te worden aangevraagd door de houders van een
transport délivrée conformément à la loi du 12 avril 1965. vervoervergunning overeenkomstig de wet van 12 april 1965.
Demander et obtenir cette autorisation ne saurait être considéré comme Het aanvragen en verkrijgen van een dergelijke vergunning kan niet
une mesure disproportionnée rendant impossible ou exagérément worden beschouwd als een onevenredige maatregel die de uitoefening van
difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport de federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van
et de production de l'énergie. Il a du reste été explicitement reconnu energie onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. In de parlementaire
dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980 que voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 werd overigens
la réserve de compétence fédérale en matière de politique de l'énergie uitdrukkelijk erkend dat het federale bevoegdheidsvoorbehoud inzake
n'excluait pas une autorisation régionale (Doc. parl., Chambre, S.E. energiebeleid een gewestelijke vergunning niet uitsluit (Parl. St.,
1988, n° 516/6, p. 144). Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/6, p. 144).
L'article 40, § 1er, du décret précité du 18 décembre 1992 ne viole Artikel 40, § 1, van het voormelde decreet van 18 december 1992
donc pas le principe de proportionnalité. schendt dus het evenredigheidsbeginsel niet.
B.17. Dès lors que, conformément à l'article 41 du décret du 18 B.17. Aangezien de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 41 van het
décembre 1992, le Gouvernement flamand est autorisé à fixer les decreet van 18 december 1992 wordt gemachtigd de voorwaarden en de
conditions et la procédure en matière d'octroi de l'autorisation, il procedure inzake het toekennen van de vergunning vast te stellen, komt
appartient à la juridiction a quo de vérifier si, dans l'exercice de het aan het verwijzende rechtscollege toe na te gaan of zij in de
cette compétence, le Gouvernement flamand a respecté le principe de uitoefening van die bevoegdheid het evenredigheidsbeginsel in acht
proportionnalité. heeft genomen.
B.18. Sous réserve de ce qui est dit en B.13, alinéa 2, et en B.17, B.18. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea,
les deux questions préjudicielles appellent une réponse négative. en B.17, dienen beide prejudiciële vragen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
1. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.17, l'article 40, § 1er, 1. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.17, schendt artikel
du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende
d'accompagnement du budget 1993 ne viole pas les règles répartitrices bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 de
de compétence. bevoegdheidverdelende regels niet.
2. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.13, alinéa 2, les 2. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea,
articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au transport schenden de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965
de produits gazeux et autres par canalisations ne violent pas les betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel
règles répartitrices de compétence. van leidingen de bevoegdheidverdelende regels niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 17 septembre 2009. terechtzitting van 17 september 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^