Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 142/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4591 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égar(...)"
Extrait de l'arrêt n° 142/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4591 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égar(...) Uittreksel uit arrest nr. 142/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4591 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde se Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 142/2009 du 17 septembre 2009 Uittreksel uit arrest nr. 142/2009 van 17 september 2009
Numéro du rôle : 4591 Rolnummer 4591
En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 9 avril 1930 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 9 april 1930
de défense sociale à l'égard des anormaux, des délinquants d'habitude tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen,
et des auteurs de certains délits sexuels, telle qu'elle a été gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele strafbare feiten,
remplacée par la loi du 1er juillet 1964, posée par la Commission de zoals vervangen bij de wet van 1 juli 1964, gesteld door de Commissie
défense sociale de Gand. tot bescherming van de maatschappij te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de
Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par décision du 15 décembre 2008 en cause de A. V.H., rectifiée par Bij beslissing van 15 december 2008 in zake A. V.H., verbeterd bij
décision du 12 janvier 2009, dont les expéditions sont parvenues au beslissing van 12 januari 2009, waarvan de expedities ter griffie van
greffe de la Cour le 23 décembre 2008 et le 14 janvier 2009, la het Hof zijn ingekomen op 23 december 2008 en 14 januari 2009, heeft
Commission de défense sociale de Gand a posé la question préjudicielle de Commissie tot bescherming van de maatschappij te Gent de volgende
suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« La loi de défense sociale du 30 [lire : 9] avril 1930 viole-t-elle « Schendt de wet op de bescherming van de maatschappij d.d. 30 [lees :
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 5 de 9] april 1930 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in
la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle samenhang met art. 5 EVRM, nu deze de commissie tot bescherming van de
n'autorise la commission de défense sociale à confier des internés à maatschappij slechts toelaat om geïnterneerden toe te wijzen aan een
un autre établissement que si celui-ci accepte d'accueillir l'interné andere inrichting indien deze instemt om de geïnterneerde op te nemen,
et en ce que la loi n'accorde ni à la commission ni à l'autorité en de wet noch de commissie, noch de overheid de noodzakelijke
publique le pouvoir requis pour assurer dans un délai raisonnable bevoegdheid geeft om te verzekeren dat de opgelegde
l'accomplissement des conditions de reclassement imposées dans les reclasseringsvoorwaarden uit de vorige beslissingen binnen een
décisions antérieures ? ». redelijke tijd zouden uitgevoerd worden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Il ressort de l'objet du litige pendant devant le juge a quo que B.1. Uit het onderwerp van het voor de verwijzende rechter hangende
la Cour est interrogée en substance sur le point de savoir si la loi geschil blijkt dat het Hof in essentie wordt gevraagd of de wet van 9
du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égard des anormaux, des april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen,
délinquants d'habitude et des auteurs de certains délits sexuels est gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele strafbare feiten
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
avec l'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, gelezen met artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van
en ce qu'elle ne prévoit pas que la commission de défense sociale de mens, doordat niet erin is voorzien dat de commissie tot
puisse obliger un « établissement approprié » visé à l'article 14, bescherming van de maatschappij een « geschikte instelling », zoals
alinéa 2, de la loi du 9 avril 1930 à accueillir un interné, ce qui a bedoeld in artikel 14, tweede lid, van de wet van 9 april 1930, kan
pour effet qu'il ne peut être garanti que les décisions relatives à verplichten tot het opnemen van een geïnterneerde, waardoor niet kan
l'accueil de cet interné dans un établissement psychiatrique adapté worden gewaarborgd dat beslissingen betreffende de opname van die
soient exécutées dans un délai raisonnable. geïnterneerde in een aangepaste psychiatrische instelling binnen een
B.2. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle est redelijke termijn worden uitgevoerd.
irrecevable, parce qu'il n'est indiqué ni dans la question même, ni B.2. Volgens de Ministerraad is de prejudiciële vraag onontvankelijk,
dans la motivation de la décision de renvoi, à l'égard de quelle omdat noch in de vraag zelf, noch in de motivering van de
verwijzingsbeslissing wordt aangegeven ten aanzien van welke categorie
catégorie de personnes la discrimination est alléguée. van personen de discriminatie wordt aangevoerd.
B.3. Lorsqu'il est demandé à la Cour si une loi est compatible avec B.3. Wanneer het Hof wordt gevraagd of een wet bestaanbaar is met de
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec une artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met een
disposition conventionnelle garantissant un droit fondamental, la verdragsrechtelijke bepaling waarin een grondrecht wordt gewaarborgd,
catégorie des personnes dont ce droit fondamental serait violé doit moet de categorie van personen van wie dat grondrecht zou zijn
être comparée à la catégorie des personnes auxquelles ce droit geschonden, worden vergeleken met de categorie van personen voor wie
fondamental est garanti. dat grondrecht is gewaarborgd.
L'exception est rejetée. De exceptie wordt verworpen.
B.4. Le Conseil des ministres fait également valoir que la réponse à B.4. De Ministerraad voert eveneens aan dat het antwoord op de
la question préjudicielle n'est pas pertinente pour la solution du prejudiciële vraag niet pertinent is voor de oplossing van het geschil
litige pendant devant le juge a quo, puisqu'il ressortirait de la dat hangende is bij de verwijzende rechter, vermits uit de
décision de renvoi que la demande a été rejetée comme étant verwijzingsbeslissing zou blijken dat de vordering als onontvankelijk
irrecevable. werd afgewezen.
B.5. C'est au juge qui pose une question préjudicielle qu'il B.5. Het staat in beginsel aan de rechter die een prejudiciële vraag
appartient en règle d'apprécier si la réponse à cette question est stelt, te oordelen of het antwoord op die vraag nodig is voor de
utile à la solution du litige qu'il doit trancher. oplossing van het geschil dat hij moet beslechten.
En l'occurrence, il faut du reste constater que le juge a quo n'a In onderhavig geval dient overigens te worden vastgesteld dat de
déclaré irrecevable qu'un seul aspect de la demande dont il est saisi. verwijzende rechter slechts één aspect van de bij hem aanhangige
vordering onontvankelijk heeft verklaard.
L'exception est rejetée. De exceptie wordt verworpen.
B.6.1. L'article 14, alinéas 1er et 2, de la loi du 9 avril 1930, B.6.1. Artikel 14, eerste en tweede lid, van de wet van 9 april 1930,
remplacé par l'article 1er de la loi du 1er juillet 1964 et modifié zoals vervangen bij artikel 1 van de wet van 1 juli 1964 en gewijzigd
par l'article 8 de la loi-programme (II) du 27 décembre 2006, dispose : « L'internement a lieu dans l'établissement désigné par la commission de défense sociale. Celui-ci est choisi parmi les établissements organisés par le gouvernement. La commission peut toutefois, pour des raisons thérapeutiques et par décision spécialement motivée, ordonner le placement et le maintien dans un établissement approprié quant aux mesures de sécurité et aux soins à donner. Les établissements appropriés qui accueillent des internés peuvent recevoir une subvention à charge du budget de l'Etat. Le Roi fixe, par arrêté bij artikel 8 van de programmawet (II) van 27 december 2006, bepaalt : « De internering vindt plaats in een inrichting aangewezen door de commissie tot bescherming van de maatschappij. Zij wordt gekozen uit de inrichtingen georganiseerd door de regering. De commissie kan evenwel, om therapeutische redenen en bij speciaal met redenen omklede beslissing, de plaatsing en bewaring gelasten in een inrichting die daarvoor geschikt is uit het oogpunt van veiligheid en verzorging. De geschikte instellingen die geïnterneerden opnemen, kunnen daarvoor een subsidie ten laste van het budget van de Staat krijgen. De Koning bepaalt, bij een besluit vastgesteld na overleg in
délibéré en Conseil des ministres, les catégories d'internés pour de Ministerraad, de categorieën van geïnterneerden voor wie de
lesquels l'établissement peut bénéficier de cette subvention ainsi que instellingen recht op die subsidie hebben, evenals de regels voor de
les règles selon lesquelles il en bénéficie ». toekenning van die subsidie ».
B.6.2. Il ressort de ce qui précède que l'internement peut avoir lieu B.6.2. Daaruit blijkt dat de internering niet alleen kan plaatsvinden
non seulement dans des établissements organisés à cette fin par le in inrichtingen die daartoe worden georganiseerd door de Regering,
Gouvernement mais également dans d'autres établissements - entre maar ook in andere - onder meer privaatrechtelijke - inrichtingen die
autres privés - qui sont appropriés quant aux mesures de sécurité et daarvoor zijn geschikt uit het oogpunt van veiligheid en verzorging en
aux soins à donner et qui, s'ils accueillent des internés, peuvent die, indien zij geïnterneerden opnemen, daarvoor een subsidie kunnen
recevoir une subvention à charge du budget de l'Etat. krijgen ten laste van het budget van de Staat.
B.6.3. En vertu de l'article 18, alinéa 2, de la loi du 9 avril 1930, B.6.3. Volgens artikel 18, tweede lid, van de wet van 9 april 1930 kan
la commission de défense sociale peut, soit d'office, soit à la de commissie tot bescherming van de maatschappij, hetzij ambtshalve,
demande du procureur du Roi, de l'interné ou de son avocat, ordonner hetzij op verzoek van de procureur des Konings, van de geïnterneerde
la mise en liberté définitive ou à l'essai de l'interné, lorsque of van zijn advocaat, gelasten dat de geïnterneerde voorgoed of op
l'état mental de celui-ci s'est suffisamment amélioré et que les proef in vrijheid zal worden gesteld, wanneer zijn geestestoestand
conditions de sa réadaptation sociale sont réunies. voldoende is verbeterd en de voorwaarden voor zijn reclassering zijn vervuld.
Une condition pour la réadaptation sociale peut être, entre autres, Een voorwaarde voor reclassering kan onder meer zijn de opname in een
l'accueil dans un établissement adapté. aangepaste inrichting.
B.7.1. L'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme B.7.1. Artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
dispose : mens bepaalt :
« 1. Toute personne a droit à la liberté et à la sûreté. Nul ne peut « 1. Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid.
être privé de sa liberté, sauf dans les cas suivants et selon les Niemand mag van zijn vrijheid worden beroofd, behalve in de navolgende
voies légales : gevallen en langs wettelijke weg :
[...] [...]
e) s'il s'agit de la détention régulière d'une personne susceptible de e) in het geval van rechtmatige gevangenhouding van personen die een
propager une maladie contagieuse, d'un aliéné, d'un alcoolique, d'un besmettelijke ziekte zouden kunnen verspreiden, van geesteszieken, van
toxicomane ou d'un vagabond; verslaafden aan alcohol of verdovende middelen of van landlopers;
[...] ». [...] ».
B.7.2. Il ressort de la jurisprudence de la Cour européenne des droits B.7.2. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de
de l'homme que la privation de liberté d'un malade mental n'est Mens blijkt dat de vrijheidsberoving van een geesteszieke slechts
régulière au sens de l'article 5.1 précité que si elle se déroule dans rechtmatig is in de zin van het voormelde artikel 5.1 indien ze
un établissement adapté aux besoins particuliers des malades mentaux plaatsvindt in een inrichting die is aangepast aan de bijzondere
(CEDH, 28 mai 1985, Ashingdane c. Royaume-Uni, § 44; 30 juillet 1998, behoeften van geesteszieken (EHRM, 28 mei 1985, Ashingdane t. Verenigd
Aerts c. Belgique, § 46). Koninkrijk, § 44; 30 juli 1998, Aerts t. België, § 46).
B.7.3. Lorsque la juridiction compétente a jugé qu'une personne B.7.3. Wanneer het bevoegde rechtscollege heeft geoordeeld dat een
internée doit être accueillie dans un établissement approprié, il geïnterneerde persoon moet worden opgenomen in een aangepaste
appartient aux autorités compétentes de faire en sorte que cette inrichting, staat het aan de bevoegde overheden ervoor te zorgen dat
personne puisse y être accueillie (CEDH, Johnson c. Royaume-Uni, 24 die persoon daar kan worden opgenomen (EHRM, Johnson t. Verenigd
octobre 1997; Brand c. Pays-Bas, 11 mai 2004; Morsink c. Pays-Bas, 11 Koninkrijk, 24 oktober 1997; Brand t. Nederland, 11 mei 2004; Morsink
mai 2004). Si, lorsque l'établissement désigné par la commission de défense sociale ne peut accueillir la personne internée, un équilibre raisonnable doit être recherché entre les intérêts des autorités et ceux de l'intéressé, un tel équilibre est rompu lorsque celui-ci est laissé indéfiniment dans un établissement que la juridiction compétente a jugé inadapté pour permettre son reclassement. B.7.4. Cette atteinte au droit fondamental mentionné en B.7.1 ne provient cependant pas de la disposition législative sur laquelle la Cour est interrogée. Elle est due à l'insuffisance de places t. Nederland, 11 mei 2004). Indien, wanneer de door de commissie tot bescherming van de maatschappij aangewezen inrichting de geïnterneerde persoon niet kan opnemen, een redelijk evenwicht moet worden gezocht tussen de belangen van de overheden en die van de betrokkene, wordt een dergelijk evenwicht verbroken wanneer de betrokkene voor onafzienbare tijd in een inrichting wordt gelaten die het bevoegde rechtscollege met het oog op de reclassering van betrokkene onaangepast heeft geacht. B.7.4. Die inbreuk op het in B.7.1 vermelde fundamentele recht vloeit echter niet voort uit de wetsbepaling waarover aan het Hof een vraag wordt gesteld. Ze is te wijten aan het gebrek aan voldoende plaatsen
disponibles dans les établissements dans lesquels la mesure ordonnée in de inrichtingen waarin de door de verwijzende rechter gelaste
par le juge a quo pourrait être exécutée. maatregel zou kunnen worden uitgevoerd.
B.8. Une telle situation concerne l'application de la loi. Sa sanction B.8. Een dergelijke situatie betreft de toepassing van de wet. De
relève des cours et tribunaux et échappe par conséquent à la desbetreffende sanctie behoort toe aan de hoven en rechtbanken en
compétence de la Cour, de telle sorte que la question préjudicielle ontsnapt bijgevolg aan de bevoegdheid van het Hof, zodat de
appelle une réponse négative. prejudiciële vraag ontkennend dient te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
La loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égard des anormaux, des De wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen
délinquants d'habitude et des auteurs de certains délits sexuels, abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele
telle qu'elle a été remplacée par la loi du 1er juillet 1964, ne viole strafbare feiten, zoals vervangen bij de wet van 1 juli 1964, schendt
pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
l'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 17 septembre 2009. terechtzitting van 17 september 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^