← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 Numéro du rôle : 4598 En cause
: le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code
civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la La Cour constitutionnelle, composée du président
M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant foncti(...)"
Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 Numéro du rôle : 4598 En cause : le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant foncti(...) | Uittreksel uit arrest nr. 151/2009 van 30 september 2009 Rolnummer 4598 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, tweede lid, van de wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, waarnemend (...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 151/2009 van 30 september 2009 |
Numéro du rôle : 4598 | Rolnummer 4598 |
En cause : le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, tweede lid, van |
loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois | de wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en |
coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue | de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit |
d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la | met het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot |
suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat », introduit | schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de |
par Jan Herremans. | Raad van State », ingesteld door Jan Herremans. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant | samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, |
fonction de président, et des juges A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, | waarnemend voorzitter, en de rechters A. Alen, J.-P. Snappe, E. |
J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. | Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de |
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, | griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 januari |
janvier 2009 et parvenue au greffe le 7 janvier 2009, Jan Herremans, | 2009 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 7 |
demeurant à 1500 Hal, Chopinlaan 3, a introduit un recours en | januari 2009, heeft Jan Herremans, wonende te 1500 Halle, Chopinlaan |
3, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 4, tweede lid, van de | |
annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « | wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de |
modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur | gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit met |
la comptabilité de l'Etat en vue d'interrompre la prescription de | het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot |
l'action en dommages et intérêts à la suite d'un recours en annulation | schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de |
devant le Conseil d'Etat » (publiée au Moniteur belge du 22 août | Raad van State » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22 |
2008). | augustus 2008). |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois | B.1.1. De wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk |
coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue | Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de |
d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la | Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de |
suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat » (ci-après | vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot |
: la loi du 25 juillet 2008) prévoit que le délai de prescription | vernietiging bij de Raad van State » (hierna : de wet van 25 juli |
d'une action en réparation du dommage causé par un acte administratif | 2008) voorziet in een regeling waarbij de verjaringstermijn van een |
annulé est interrompu par suite de l'introduction d'un recours en | vordering tot herstel van de schade veroorzaakt door een vernietigde |
administratieve handeling wordt gestuit als gevolg van het instellen | |
annulation auprès du Conseil d'Etat. | van een beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State. |
B.1.2. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, relatif à l'entrée en | B.1.2. Artikel 4 van de wet van 25 juli 2008, die de inwerkingtreding |
vigueur de cette règle, dispose : | van die regeling betreft, bepaalt : |
« La présente loi est applicable aux recours en annulation introduits | « Deze wet is van toepassing op beroepen tot vernietiging die bij de |
devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur. | Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. |
Elle n'est toutefois pas applicable lorsque l'action en dommages et | Zij is evenwel niet van toepassing wanneer de vordering tot |
intérêts a été déclarée prescrite par une décision passée en force de | schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van deze wet verjaard is |
chose jugée avant son entrée en vigueur et contre laquelle un recours | verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen |
en cassation n'est pas introduit ». | geen cassatieberoep is ingediend ». |
B.1.3. Le recours en annulation est dirigé contre l'alinéa 2 de | B.1.3. Het beroep tot vernietiging is gericht tegen het tweede lid van |
l'article 4 précité. | het voormelde artikel 4. |
B.2. Selon la partie requérante, cette disposition viole les articles | B.2. Volgens de verzoekende partij schendt die bepaling de artikelen |
10 et 11 de la Constitution, au motif qu'elle fait naître une | 10 en 11 van de Grondwet, omdat zij een verschil in behandeling doet |
différence de traitement entre, d'une part, les personnes dont | ontstaan tussen, enerzijds, de personen wier vordering tot |
l'action en dommages et intérêts a été déclarée prescrite avant | |
l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de | schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard is |
chose jugée contre laquelle il n'a pas été introduit de recours en | verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen |
cassation et, d'autre part, les personnes dont l'action en dommages et | geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, de personen wier |
intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de | vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet |
la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle | niet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane |
il n'a pas été introduit de recours en cassation. | beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld. |
B.3.1. En ce qui concerne l'entrée en vigueur de la loi, l'article 3 | B.3.1. Wat de inwerkingtreding van de wet betreft, bepaalde artikel 3 |
de la proposition de loi originaire, qui est devenue la loi du 25 | van het oorspronkelijke wetsvoorstel dat tot de wet van 25 juli 2008 |
juillet 2008, disposait que l'entrée en vigueur de la loi n'a pas pour | heeft geleid dat de inwerkingtreding van de wet niet tot gevolg heeft |
effet qu'un nouveau délai de prescription commence à courir « lorsque | dat een nieuwe verjaringstermijn begint te lopen « wanneer de |
l'action en réparation d'un dommage est prescrite avant l'entrée en | rechtsvordering tot vergoeding van schade verjaard is vóór de |
vigueur de la présente loi » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1, | inwerkingtreding van deze wet » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr. |
p. 6). | 4-10/1, p. 6). |
B.3.2. In de Senaat werd een amendement aangenomen dat het | |
B.3.2. Le Sénat a adopté un amendement remplaçant l'article 3 proposé | voorgestelde artikel 3 verving door de volgende tekst : |
par le texte suivant : « La présente loi s'applique aux litiges en cours dans la mesure où | « De wet is van toepassing op de bestaande rechtsgeschillen in de mate |
ils n'ont pas été tranchés par une décision passée en force de chose | ze niet beslecht werden bij een in kracht van gewijsde gegane |
jugée » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/2, p. 2, et n° 4-10/3, | beslissing » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/2, p. 2, en nr. |
p. 17). | 4-10/3, p. 17). |
La justification de cet amendement renvoie, d'une part, à l'article 11 | De toelichting bij dat amendement verwijst, enerzijds, naar artikel 11 |
de la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière | van de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige bepalingen |
de prescription et, d'autre part, à l'arrêt de la Cour n° 98/2003 du 2 | betreffende de verjaring en, anderzijds, naar het arrest nr. 98/2003 |
juillet 2003 « dans lequel la Cour constitutionnelle, répondant à une | van 2 juli 2003 van het Hof « waarbij het Arbitragehof, op een |
question préjudicielle posée par la Cour d'appel de Mons, a clairement | prejudiciële vraag gesteld door het hof van beroep te Bergen, |
affirmé qu'un jugement ou arrêt passé en force de chose jugée | duidelijk stelde dat een in kracht van gewijsde gegaan vonnis of |
constitue un critère de rattachement objectif et ne revêt donc pas un | arrest een objectief aanknopingspunt vormt en aldus niet |
caractère discriminatoire » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3, | discriminerend is » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/3, p. 15). |
p. 15). B.3.3. Le Conseil d'Etat a toutefois observé ce qui suit en ce qui | B.3.3. De Raad van State merkte evenwel het volgende op met betrekking |
concerne le texte adopté par le Sénat : | tot de door de Senaat aangenomen tekst : |
« Pour traduire l'intention du législateur, telle qu'elle résulte | « Om de bedoeling van de wetgever weer te geven, zoals ze thans blijkt |
actuellement des discussions au Sénat, l'article 3 devrait être adapté | uit de besprekingen in de Senaat, zou artikel 3 zo moeten worden |
aangepast dat de personen die op het arrest van de Raad van State | |
de manière à permettre aux personnes ayant attendu l'arrêt du Conseil | hebben gewacht, de mogelijkheid krijgen om voor de burgerlijke rechter |
d'Etat d'encore agir devant le juge civil lorsque l'arrêt a été | nog op te treden wanneer het arrest is uitgesproken (of ter kennis |
prononcé (ou notifié) à une date se situant dans un délai inférieur au | gebracht) op een datum die valt binnen een kortere termijn dan de |
délai légal de prescription » (avis n° 44.302/2 du 29 avril 2008, Doc. | wettelijke verjaringstermijn » (advies nr. 44.302/2 van 29 april 2008, |
parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). | Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). |
B.3.4. En réponse à cette observation, la Chambre des représentants a | B.3.4. In antwoord hierop heeft de Kamer van volksvertegenwoordigers |
adopté un amendement correspondant à la disposition attaquée. Cet | een amendement aangenomen dat overeenkomt met de bestreden bepaling. |
amendement a été justifié comme suit : | Dat amendement werd als volgt verantwoord : |
« Le présent amendement reformule l'article 3 afin de tenter de répondre aux observations du Conseil d'Etat relatives à son manque de clarté. La loi est déclarée applicable aux recours en annulation introduits devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur : soit le recours est toujours pendant et, dans ce cas, il interrompra la prescription jusqu'au prononcé de la décision du Conseil d'Etat, soit il a déjà été statué sur le recours et, dans ce cas, un nouveau délai de prescription aura commencé à courir à partir du prononcé de la décision du Conseil d'Etat et pourra ou non avoir expiré au moment de l'entrée en vigueur de la présente loi. | « In dit amendement wordt artikel 3 opnieuw geformuleerd teneinde te trachten rekening te houden met de opmerkingen van de Raad van State over het gebrek aan duidelijkheid ervan. De wet is van toepassing verklaard op beroepen tot vernietiging die bij de Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. Ofwel is het beroep nog steeds aanhangig en in dit geval stuit het de verjaring tot het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing uitspreekt, ofwel is er reeds uitspraak gedaan over het beroep en in dit geval is een nieuwe verjaringstermijn beginnen te lopen vanaf het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing heeft uitgesproken en kan de verjaringstermijn al dan niet verstreken zijn op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet. |
L'application de la loi ne peut toutefois pas avoir pour effet de | De toepassing van de wet kan evenwel niet tot gevolg hebben dat een in |
remettre en cause une décision passée en force de chose jugée qui | kracht van gewijsde gegane beslissing, waarmee de burgerrechtelijke |
aurait déclaré l'action civile prescrite et contre laquelle un recours | vordering verjaard is verklaard en waartegen geen cassatieberoep is |
en cassation ne serait pas introduit » (Doc. parl., Chambre, | ingediend, ter discussie wordt gesteld » (Parl. St., Kamer, 2007-2008, |
2007-2008, DOC 52-0832/005, pp. 3-4). | DOC 52-0832/005, pp. 3-4). |
B.4. Par l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, le législateur | B.4. Met artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 wenst de wetgever te |
souhaitait s'assurer que la nouvelle loi serait applicable aux | verzekeren dat de nieuwe wet van toepassing zou zijn op « hangende » |
affaires « pendantes » ainsi qu'aux « affaires dans lesquelles le | zaken, alsmede op « de zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van |
Conseil d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins de 5 ans avant | de nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het |
l'entrée en vigueur du nouveau régime » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, | vernietigingsarrest van de Raad van State » (Parl. St., Senaat, |
n° 4-10/3, p. 12), sans qu'il soit toutefois « possible de remettre en | 2007-2008, nr. 4-10/3, p. 12), zonder dat het evenwel « mogelijk [is] |
beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan op losse schroeven | |
cause des décisions coulées en force de chose jugée » (ibid., p. 13). | te zetten » (ibid., p. 13). Uit de bestreden bepaling vloeit dan ook |
Il découle dès lors de la disposition attaquée que la loi n'est pas | voort dat de wet niet van toepassing is wanneer een definitief |
applicable lorsqu'une décision judiciaire devenue définitive a déclaré | geworden rechterlijke beslissing de vordering tot schadevergoeding |
prescrite l'action en dommages et intérêts. | verjaard heeft verklaard. |
B.5.1. La différence de traitement, mentionnée en B.2, qui découle de | B.5.1. Het in B.2 vermelde verschil in behandeling dat uit die |
cette disposition est raisonnablement justifiée eu égard au principe | bepaling voortvloeit, is redelijk verantwoord gelet op het |
fondamental de notre ordre juridique selon lequel les décisions | fundamentele beginsel van onze rechtsorde dat de rechterlijke |
judiciaires ne peuvent être modifiées que par la mise en oeuvre de | beslissingen niet kunnen worden gewijzigd dan ingevolge de aanwending |
voies de recours. Par conséquent, la loi ne peut s'appliquer | van rechtsmiddelen. Bijgevolg kan de wet niet van toepassing zijn |
lorsqu'une décision judiciaire devenue définitive a déclaré prescrite | wanneer een definitief geworden rechterlijke beslissing een vordering |
une action en dommages et intérêts. | tot schadevergoeding verjaard heeft verklaard. |
B.5.2. Le fait qu'il résulte de la disposition attaquée que la loi | B.5.2. Het feit dat uit de bestreden bepaling voortvloeit dat de wet |
peut effectivement s'appliquer à des actions en dommages et intérêts | wel van toepassing kan zijn op vorderingen tot schadevergoeding die |
déclarées prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi par une | vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard zijn verklaard bij een in |
décision passée en force de chose jugée contre laquelle un recours en | kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen cassatieberoep is |
cassation a été introduit ne porte pas atteinte à ce qui précède. En | ingesteld, doet geen afbreuk aan het voorgaande. Gelet op dat |
effet, compte tenu de ce recours en cassation, il n'y a pas encore de | cassatieberoep is er immers nog geen sprake van een definitief |
décision judiciaire devenue définitive. | geworden rechterlijke beslissing. |
B.6. Le moyen n'est pas fondé. | B.6. Het middel is niet gegrond. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
rejette le recours. | verwerpt het beroep. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en | Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, |
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op |
janvier 1989, à l'audience publique du 30 septembre 2009. | de openbare terechtzitting van 30 september 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |