Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 Numéro du rôle : 4598 En cause : le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant foncti(...)"
Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 Numéro du rôle : 4598 En cause : le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant foncti(...) Uittreksel uit arrest nr. 151/2009 van 30 september 2009 Rolnummer 4598 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, tweede lid, van de wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, waarnemend (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 151/2009 du 30 septembre 2009 Uittreksel uit arrest nr. 151/2009 van 30 september 2009
Numéro du rôle : 4598 Rolnummer 4598
En cause : le recours en annulation de l'article 4, alinéa 2, de la In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 4, tweede lid, van
loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois de wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en
coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit
d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la met het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot
suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat », introduit schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de
par Jan Herremans. Raad van State », ingesteld door Jan Herremans.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior,
fonction de président, et des juges A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, waarnemend voorzitter, en de rechters A. Alen, J.-P. Snappe, E.
J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 januari
janvier 2009 et parvenue au greffe le 7 janvier 2009, Jan Herremans, 2009 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 7
demeurant à 1500 Hal, Chopinlaan 3, a introduit un recours en januari 2009, heeft Jan Herremans, wonende te 1500 Halle, Chopinlaan
3, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 4, tweede lid, van de
annulation de l'article 4, alinéa 2, de la loi du 25 juillet 2008 « wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de
modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit met
la comptabilité de l'Etat en vue d'interrompre la prescription de het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot
l'action en dommages et intérêts à la suite d'un recours en annulation schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de
devant le Conseil d'Etat » (publiée au Moniteur belge du 22 août Raad van State » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22
2008). augustus 2008).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La loi du 25 juillet 2008 « modifiant le Code civil et les lois B.1.1. De wet van 25 juli 2008 « tot wijziging van het Burgerlijk
coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de
d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de
suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat » (ci-après vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot
: la loi du 25 juillet 2008) prévoit que le délai de prescription vernietiging bij de Raad van State » (hierna : de wet van 25 juli
d'une action en réparation du dommage causé par un acte administratif 2008) voorziet in een regeling waarbij de verjaringstermijn van een
annulé est interrompu par suite de l'introduction d'un recours en vordering tot herstel van de schade veroorzaakt door een vernietigde
administratieve handeling wordt gestuit als gevolg van het instellen
annulation auprès du Conseil d'Etat. van een beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State.
B.1.2. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, relatif à l'entrée en B.1.2. Artikel 4 van de wet van 25 juli 2008, die de inwerkingtreding
vigueur de cette règle, dispose : van die regeling betreft, bepaalt :
« La présente loi est applicable aux recours en annulation introduits « Deze wet is van toepassing op beroepen tot vernietiging die bij de
devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur. Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan.
Elle n'est toutefois pas applicable lorsque l'action en dommages et Zij is evenwel niet van toepassing wanneer de vordering tot
intérêts a été déclarée prescrite par une décision passée en force de schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van deze wet verjaard is
chose jugée avant son entrée en vigueur et contre laquelle un recours verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen
en cassation n'est pas introduit ». geen cassatieberoep is ingediend ».
B.1.3. Le recours en annulation est dirigé contre l'alinéa 2 de B.1.3. Het beroep tot vernietiging is gericht tegen het tweede lid van
l'article 4 précité. het voormelde artikel 4.
B.2. Selon la partie requérante, cette disposition viole les articles B.2. Volgens de verzoekende partij schendt die bepaling de artikelen
10 et 11 de la Constitution, au motif qu'elle fait naître une 10 en 11 van de Grondwet, omdat zij een verschil in behandeling doet
différence de traitement entre, d'une part, les personnes dont ontstaan tussen, enerzijds, de personen wier vordering tot
l'action en dommages et intérêts a été déclarée prescrite avant
l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard is
chose jugée contre laquelle il n'a pas été introduit de recours en verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen
cassation et, d'autre part, les personnes dont l'action en dommages et geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, de personen wier
intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet
la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle niet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane
il n'a pas été introduit de recours en cassation. beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld.
B.3.1. En ce qui concerne l'entrée en vigueur de la loi, l'article 3 B.3.1. Wat de inwerkingtreding van de wet betreft, bepaalde artikel 3
de la proposition de loi originaire, qui est devenue la loi du 25 van het oorspronkelijke wetsvoorstel dat tot de wet van 25 juli 2008
juillet 2008, disposait que l'entrée en vigueur de la loi n'a pas pour heeft geleid dat de inwerkingtreding van de wet niet tot gevolg heeft
effet qu'un nouveau délai de prescription commence à courir « lorsque dat een nieuwe verjaringstermijn begint te lopen « wanneer de
l'action en réparation d'un dommage est prescrite avant l'entrée en rechtsvordering tot vergoeding van schade verjaard is vóór de
vigueur de la présente loi » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1, inwerkingtreding van deze wet » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr.
p. 6). 4-10/1, p. 6).
B.3.2. In de Senaat werd een amendement aangenomen dat het
B.3.2. Le Sénat a adopté un amendement remplaçant l'article 3 proposé voorgestelde artikel 3 verving door de volgende tekst :
par le texte suivant : « La présente loi s'applique aux litiges en cours dans la mesure où « De wet is van toepassing op de bestaande rechtsgeschillen in de mate
ils n'ont pas été tranchés par une décision passée en force de chose ze niet beslecht werden bij een in kracht van gewijsde gegane
jugée » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/2, p. 2, et n° 4-10/3, beslissing » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/2, p. 2, en nr.
p. 17). 4-10/3, p. 17).
La justification de cet amendement renvoie, d'une part, à l'article 11 De toelichting bij dat amendement verwijst, enerzijds, naar artikel 11
de la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière van de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige bepalingen
de prescription et, d'autre part, à l'arrêt de la Cour n° 98/2003 du 2 betreffende de verjaring en, anderzijds, naar het arrest nr. 98/2003
juillet 2003 « dans lequel la Cour constitutionnelle, répondant à une van 2 juli 2003 van het Hof « waarbij het Arbitragehof, op een
question préjudicielle posée par la Cour d'appel de Mons, a clairement prejudiciële vraag gesteld door het hof van beroep te Bergen,
affirmé qu'un jugement ou arrêt passé en force de chose jugée duidelijk stelde dat een in kracht van gewijsde gegaan vonnis of
constitue un critère de rattachement objectif et ne revêt donc pas un arrest een objectief aanknopingspunt vormt en aldus niet
caractère discriminatoire » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3, discriminerend is » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/3, p. 15).
p. 15). B.3.3. Le Conseil d'Etat a toutefois observé ce qui suit en ce qui B.3.3. De Raad van State merkte evenwel het volgende op met betrekking
concerne le texte adopté par le Sénat : tot de door de Senaat aangenomen tekst :
« Pour traduire l'intention du législateur, telle qu'elle résulte « Om de bedoeling van de wetgever weer te geven, zoals ze thans blijkt
actuellement des discussions au Sénat, l'article 3 devrait être adapté uit de besprekingen in de Senaat, zou artikel 3 zo moeten worden
aangepast dat de personen die op het arrest van de Raad van State
de manière à permettre aux personnes ayant attendu l'arrêt du Conseil hebben gewacht, de mogelijkheid krijgen om voor de burgerlijke rechter
d'Etat d'encore agir devant le juge civil lorsque l'arrêt a été nog op te treden wanneer het arrest is uitgesproken (of ter kennis
prononcé (ou notifié) à une date se situant dans un délai inférieur au gebracht) op een datum die valt binnen een kortere termijn dan de
délai légal de prescription » (avis n° 44.302/2 du 29 avril 2008, Doc. wettelijke verjaringstermijn » (advies nr. 44.302/2 van 29 april 2008,
parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13).
B.3.4. En réponse à cette observation, la Chambre des représentants a B.3.4. In antwoord hierop heeft de Kamer van volksvertegenwoordigers
adopté un amendement correspondant à la disposition attaquée. Cet een amendement aangenomen dat overeenkomt met de bestreden bepaling.
amendement a été justifié comme suit : Dat amendement werd als volgt verantwoord :
« Le présent amendement reformule l'article 3 afin de tenter de répondre aux observations du Conseil d'Etat relatives à son manque de clarté. La loi est déclarée applicable aux recours en annulation introduits devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur : soit le recours est toujours pendant et, dans ce cas, il interrompra la prescription jusqu'au prononcé de la décision du Conseil d'Etat, soit il a déjà été statué sur le recours et, dans ce cas, un nouveau délai de prescription aura commencé à courir à partir du prononcé de la décision du Conseil d'Etat et pourra ou non avoir expiré au moment de l'entrée en vigueur de la présente loi. « In dit amendement wordt artikel 3 opnieuw geformuleerd teneinde te trachten rekening te houden met de opmerkingen van de Raad van State over het gebrek aan duidelijkheid ervan. De wet is van toepassing verklaard op beroepen tot vernietiging die bij de Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. Ofwel is het beroep nog steeds aanhangig en in dit geval stuit het de verjaring tot het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing uitspreekt, ofwel is er reeds uitspraak gedaan over het beroep en in dit geval is een nieuwe verjaringstermijn beginnen te lopen vanaf het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing heeft uitgesproken en kan de verjaringstermijn al dan niet verstreken zijn op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet.
L'application de la loi ne peut toutefois pas avoir pour effet de De toepassing van de wet kan evenwel niet tot gevolg hebben dat een in
remettre en cause une décision passée en force de chose jugée qui kracht van gewijsde gegane beslissing, waarmee de burgerrechtelijke
aurait déclaré l'action civile prescrite et contre laquelle un recours vordering verjaard is verklaard en waartegen geen cassatieberoep is
en cassation ne serait pas introduit » (Doc. parl., Chambre, ingediend, ter discussie wordt gesteld » (Parl. St., Kamer, 2007-2008,
2007-2008, DOC 52-0832/005, pp. 3-4). DOC 52-0832/005, pp. 3-4).
B.4. Par l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, le législateur B.4. Met artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 wenst de wetgever te
souhaitait s'assurer que la nouvelle loi serait applicable aux verzekeren dat de nieuwe wet van toepassing zou zijn op « hangende »
affaires « pendantes » ainsi qu'aux « affaires dans lesquelles le zaken, alsmede op « de zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van
Conseil d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins de 5 ans avant de nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het
l'entrée en vigueur du nouveau régime » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, vernietigingsarrest van de Raad van State » (Parl. St., Senaat,
n° 4-10/3, p. 12), sans qu'il soit toutefois « possible de remettre en 2007-2008, nr. 4-10/3, p. 12), zonder dat het evenwel « mogelijk [is]
beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan op losse schroeven
cause des décisions coulées en force de chose jugée » (ibid., p. 13). te zetten » (ibid., p. 13). Uit de bestreden bepaling vloeit dan ook
Il découle dès lors de la disposition attaquée que la loi n'est pas voort dat de wet niet van toepassing is wanneer een definitief
applicable lorsqu'une décision judiciaire devenue définitive a déclaré geworden rechterlijke beslissing de vordering tot schadevergoeding
prescrite l'action en dommages et intérêts. verjaard heeft verklaard.
B.5.1. La différence de traitement, mentionnée en B.2, qui découle de B.5.1. Het in B.2 vermelde verschil in behandeling dat uit die
cette disposition est raisonnablement justifiée eu égard au principe bepaling voortvloeit, is redelijk verantwoord gelet op het
fondamental de notre ordre juridique selon lequel les décisions fundamentele beginsel van onze rechtsorde dat de rechterlijke
judiciaires ne peuvent être modifiées que par la mise en oeuvre de beslissingen niet kunnen worden gewijzigd dan ingevolge de aanwending
voies de recours. Par conséquent, la loi ne peut s'appliquer van rechtsmiddelen. Bijgevolg kan de wet niet van toepassing zijn
lorsqu'une décision judiciaire devenue définitive a déclaré prescrite wanneer een definitief geworden rechterlijke beslissing een vordering
une action en dommages et intérêts. tot schadevergoeding verjaard heeft verklaard.
B.5.2. Le fait qu'il résulte de la disposition attaquée que la loi B.5.2. Het feit dat uit de bestreden bepaling voortvloeit dat de wet
peut effectivement s'appliquer à des actions en dommages et intérêts wel van toepassing kan zijn op vorderingen tot schadevergoeding die
déclarées prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi par une vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard zijn verklaard bij een in
décision passée en force de chose jugée contre laquelle un recours en kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen cassatieberoep is
cassation a été introduit ne porte pas atteinte à ce qui précède. En ingesteld, doet geen afbreuk aan het voorgaande. Gelet op dat
effet, compte tenu de ce recours en cassation, il n'y a pas encore de cassatieberoep is er immers nog geen sprake van een definitief
décision judiciaire devenue définitive. geworden rechterlijke beslissing.
B.6. Le moyen n'est pas fondé. B.6. Het middel is niet gegrond.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette le recours. verwerpt het beroep.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op
janvier 1989, à l'audience publique du 30 septembre 2009. de openbare terechtzitting van 30 september 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^