Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 90/2009 du 28 mai 2009 Numéro du rôle : 4508 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 du décret de la Région flamande du 21 octobre 1997 concernant la conservation de la nature et le milieu naturel La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 90/2009 du 28 mai 2009 Numéro du rôle : 4508 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 du décret de la Région flamande du 21 octobre 1997 concernant la conservation de la nature et le milieu naturel La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 90/2009 van 28 mei 2009 Rolnummer 4508 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, gesteld door Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 90/2009 du 28 mai 2009 Uittreksel uit arrest nr. 90/2009 van 28 mei 2009
Numéro du rôle : 4508 Rolnummer 4508
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 44 du décret In zake : de prejudiciële vraag over artikel 44 van het decreet van
de la Région flamande du 21 octobre 1997 concernant la conservation de het Vlaamse Gewest van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en
la nature et le milieu naturel, posée par le Conseil d'Etat. het natuurlijk milieu, gesteld door de Raad van State.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Groot, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en J.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 185.810 du 28 août 2008 en cause de l'ASBL « Bij arrest nr. 185.810 van 28 augustus 2008 in zake de vzw «
Hubertusvereniging Vlaanderen » et de la SA « Blauwmolen » contre la Hubertusvereniging Vlaanderen » en de nv « Blauwmolen » tegen het
Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
le 5 septembre 2008, le Conseil d'Etat a posé la question ingekomen op 5 september 2008, heeft de Raad van State de volgende
préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 44 du décret du 21 octobre 1997 concernant la conservation « Schendt artikel 44 van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende
de la nature et le milieu naturel viole-t-il les articles 10 et 11 de het natuurbehoud en het natuurlijk milieu de artikelen 10 en 11 van de
la Constitution en ce qu'il lie le subventionnement de l'acquisition
de zones en vue de la conservation de la nature à la création de Grondwet, in de mate dat het de subsidiëring van de aankoop van
réserves naturelles agréées par des associations de défense de la gebieden met het oog op natuurbehoud verbindt aan de oprichting van
nature agréées pour la gestion de terrains et permet ainsi le erkende reservaten door erkende terreinbeherende natuurverenigingen en
subventionnement, quelle que soit la destination donnée aux terrains de subsidiëring aldus mogelijk maakt ongeacht de bestemming die aan de
en question conformément à la législation sur l'aménagement du desbetreffende terreinen overeenkomstig de wetgeving op de ruimtelijke
territoire, à l'exception des restrictions prévues à l'article 44, § ordening wordt verleend, met uitzondering van de beperkingen die in
2, alinéa 2 ? ». artikel 44, § 2, lid 2, voorzien werden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 44 du décret de la B.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 44 van het decreet van het
Région flamande du 21 octobre 1997 concernant la conservation de la Vlaamse Gewest van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het
nature et le milieu naturel (ci-après : décret concernant la natuurlijk milieu (hierna : Decreet Natuurbehoud) dat bepaalt :
conservation de la nature), qui dispose : « § 1. Het Vlaamse Gewest kan de aankoop van gebieden met het oog op
« § 1er. Dans les limites budgétaires, le Gouvernement flamand peut de oprichting van erkende reservaten, conform artikel 36, § 1, door
subventionner l'acquisition de zones en vue de la création de réserves erkende terreinbeherende natuurverenigingen subsidiëren, binnen de
beperkingen van de begroting.
naturelles agréées, conformément à l'article 36, § 1er, par des § 2. Deze onroerende goederen kunnen slechts vervreemd worden mits
associations de défense de la nature agréées pour la gestion de instemming van en onder de voorwaarden bepaald door de Vlaamse
terrains. regering.
§ 2. L'aliénation de ces biens immobiliers est subordonnée au
consentement du Gouvernement flamand et aux conditions qu'il fixe.
L'acquisition de terrains, situés dans les zones agricoles hors du De subsidiëring van de aankoop van de gronden gelegen in agrarische
VEN, ne peut être subventionnée qu'en cas de zones répondant aux gebieden buiten het VEN is enkel mogelijk voor gebieden die voldoen
critères de l'article 36, § 2 ou 3. Les subventions sont nettement aan de criteria van artikel 36, § 2 of § 3. De subsidiëring is
inférieures à celles octroyées pour les zones situées dans le VEN et substantieel lager dan voor gebieden gelegen in VEN en groengebieden
pour les zones d'espaces verts et les zones forestières. Ces en bosgebieden. Deze subsidiëring wordt tevens in omvang beperkt.
subventions sont également limitées quant à leur ampleur.
L'acquisition de ces zones est tributaire du consentement du Deze gebieden kunnen alleen na akkoord van de eigenaar aangekocht
propriétaire. worden.
§ 3. Le Gouvernement flamand arrête les modalités de l'agrément des § 3. De Vlaamse regering stelt de nadere regels vast voor de erkenning
associations de défense de la nature agréées pour la gestion de van terreinbeherende natuurverenigingen en voor het toekennen van de
terrains et de l'octroi de subventions ». subsidies ».
Les paragraphes 1er à 3 de l'article 36, auxquels renvoie l'article en De paragrafen 1 tot 3 van artikel 36, waarnaar het in het geding
cause, disposent : zijnde artikel verwijst, bepalen :
« § 1er. Le Gouvernement flamand arrête les conditions auxquelles les « § 1. De Vlaamse regering stelt de voorwaarden vast waaronder de
terrains, appartenant à des particuliers ou des personnes morales, terreinen van private personen of van rechtspersonen andere dan het
autres que la Région flamande ou l'Etat, peuvent être agréés comme Vlaamse Gewest of de Staat erkend kunnen worden als natuurreservaat.
réserve naturelle. § 2. Dans les zones agricoles et les zones agricoles d'intérêt paysager situées en dehors des sites délimités en application des conventions et traités internationaux concernant la conservation de la nature ou des actes concernant la conservation de la nature, en ce comprises les directives européennes, arrêtées sur la base des traités internationaux, des réserves naturelles peuvent être agréées, si elles satisfont aux critères suivants : 1° soit il s'agit de terres à haut intérêt naturel actuel et impropres à un usage agricole normal dans la zone agricole concernée et dont l'agrément n'affecte pas la structure agricole; § 2. In de agrarische gebieden en de landschappelijk waardevolle agrarische gebieden gelegen buiten de gebieden afgebakend in uitvoering van internationale overeenkomsten of verdragen betreffende het natuurbehoud of van akten betreffende het natuurbehoud, met inbegrip van Europese richtlijnen, vastgesteld op grond van internationale verdragen, kunnen natuurreservaten erkend worden als ze aan de volgende criteria voldoen : 1° ofwel zijn het gronden die een actuele hoge natuurwaarde hebben en weinig geschikt zijn voor normaal landbouwgebruik in de betrokken landbouwstreek en waarvan de erkenning de agrarische structuur niet aantast;
2° soit il s'agit de terres à haut intérêt naturel actuel ou potentiel 2° ofwel zijn het gebieden met een hoge actuele of potentiële
et de moindre intérêt agricole désignées comme telles dans le cadre natuurwaarde en lage landbouwwaarde die in het kader van een
d'un plan de remembrement approuvé ou d'un plan directeur approuvé goedgekeurd ruilverkavelingsplan of een goedgekeurd richtplan van een
d'un projet de rénovation rurale et dont l'agrément n'affecte pas la landinrichtingsproject hiertoe zijn aangewezen en waarvan de erkenning
structure agricole. de agrarische structuur niet aantast.
§ 3. Dans les zones vallonnées, les zones de sources, les zones § 3. In de valleigebieden, de brongebieden, de agrarische gebieden met
agricoles d'intérêt écologique ou des zones agricoles d'intérêt ecologisch belang of agrarische gebieden met bijzondere waarde buiten
particulier, hors du VEN et en dehors des sites délimités en het VEN en buiten de gebieden afgebakend in uitvoering van
application des conventions et traités internationaux concernant la internationale overeenkomsten of verdragen betreffende het
conservation de la nature ou des actes concernant la conservation de natuurbehoud of van akten betreffende het natuurbehoud, met inbegrip
la nature, en ce comprises les directives européennes, arrêtées sur la van Europese richtlijnen, vastgesteld op grond van internationale
base des traités internationaux, le Gouvernement flamand peut arrêter verdragen, kan de Vlaamse regering specifieke criteria voor erkenning
des critères d'agrément spécifiques ». vaststellen ».
La disposition en cause a été exécutée par l'arrêté du Gouvernement De in het geding zijnde bepaling werd uitgevoerd bij besluit van de
flamand du 27 juin 2003 fixant les conditions d'agrément de réserves Vlaamse Regering van 27 juni 2003 tot vaststelling van de voorwaarden
naturelles et d'associations de défense de la nature gérant des voor de erkenning van natuurreservaten en van terreinbeherende
natuurverenigingen en houdende toekenning van subsidies (Belgisch
terrains et portant l'octroi de subventions (Moniteur belge , 12 Staatsblad , 12 september 2003), waartegen het beroep tot
septembre 2003), contre lequel est dirigé le recours en annulation nietigverklaring bij het verwijzende rechtscollege is gericht.
introduit devant la juridiction a quo.
B.2. La question préjudicielle interroge la Cour sur le point de B.2. De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of
savoir si l'article 44 du décret concernant la conservation de la artikel 44 van het Decreet Natuurbehoud bestaanbaar is met de
nature est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution en artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de subsidiëring van
ce qu'il lie le subventionnement de l'acquisition de zones en vue de de aankoop van gebieden met het oog op natuurbehoud verbindt aan de
la conservation de la nature à la création de réserves naturelles oprichting van erkende reservaten door erkende terreinbeherende
agréées, par des associations de défense de la nature agréées pour la natuurverenigingen en de subsidiëring aldus mogelijk zou maken,
gestion de terrains, et permettrait ainsi le subventionnement, quelle ongeacht de bestemming die de desbetreffende terreinen hebben
que soit la destination des terrains concernés prescrite par la
réglementation sur l'aménagement du territoire et l'urbanisme overeenkomstig de regelgeving betreffende de ruimtelijke ordening en
(ci-après : affectation spatiale), à l'exception des restrictions de stedenbouw (hierna : ruimtelijke bestemming), met uitzondering van
prévues à l'article 44, § 2, alinéa 2. de beperkingen waarin artikel 44, § 2, tweede lid, voorziet.
B.3. L'article 44 du décret concernant la conservation de la nature B.3. Artikel 44 van het Decreet Natuurbehoud biedt de mogelijkheid om
offre la possibilité d'accorder des subventions d'achat à des
associations agréées pour la gestion de terrains en vue d'acquérir des aankoopsubsidies te verlenen aan erkende terreinbeherende verenigingen
zones entrant en ligne de compte pour être agréées comme réserve voor de aankoop van gebieden die in aanmerking komen voor erkenning
naturelle. Cette disposition ne contient en principe aucune als natuurreservaat. Die bepaling specificeert in beginsel niet naar
spécification en fonction de l'affectation spatiale des zones. Elle gelang van de ruimtelijke bestemming van de gebieden. Zij beperkt
limite exclusivement la possibilité de subventionner l'acquisition de uitsluitend de mogelijkheid van de subsidiëring van de aankoop van de
terrains situés dans des zones agricoles extérieures au Réseau
écologique flamand (« Vlaams Ecologisch Netwerk ») et précise que les gronden gelegen in agrarische gebieden buiten het Vlaams Ecologisch
subventions sont dans ce cas nettement inférieures à celles octroyées Netwerk (hierna : VEN) en bepaalt dat de subsidiëring in dat geval
pour les zones situées dans le Réseau écologique flamand ainsi que substantieel lager is dan voor gebieden gelegen in het VEN en in
dans les zones d'espaces verts et les zones forestières. groen- en bosgebieden.
Cette différence de traitement a été justifiée par la présence de Dat verschil in behandeling werd verantwoord door het bestaan van
richesses naturelles et de caractéristiques structurelles dans ces natuurwaarden en structuurkenmerken in die laatste gebieden (Parl.
dernières zones (Doc. parl., Parlement flamand, 1996-1997, n° 690/1, St., Vlaams Parlement, 1996-1997, nr. 690/1, p. 19). Ter zake werd
p. 19). Il a été affirmé : verder gesteld :
« Il faut [...] donner la priorité à l'acquisition de terrains au sein « Er moet [...] prioriteit worden gegeven aan de aankoop van gronden
du Réseau écologique flamand. L'acquisition de terrains situés dans binnen het VEN. De aankoop van gronden gelegen in agrarische gebieden
des zones agricoles extérieures à celui-ci ne peut se faire qu'à titre buiten het VEN kan slechts zeer uitzonderlijk gebeuren. In de huidige
tout à fait exceptionnel. Ce type de gradation existe également dans subsidieregeling bestaat ook een dergelijke gradatie. Het Forum
la réglementation actuelle des subventions. Le forum ' Landbouw-Natuur Landbouw-Natuur zal verder overleg plegen over de voorwaarden
' continuera à se concerter au sujet des conditions auxquelles des
terrains situés en dehors du Réseau écologique flamand peuvent être waaronder gronden buiten het VEN als natuurreservaat kunnen worden
agréés comme réserve naturelle » (Doc. parl., Parlement flamand, 1996-1997, n° 690/9, p. 50). erkend » (Parl. St., Vlaams Parlement, 1996-1997, nr. 690/9, p. 50).
La disposition en cause instaure ainsi une différence de traitement De in het geding zijnde bepaling stelt aldus een verschil in
qui, compte tenu de ces éléments, est raisonnablement justifiée. behandeling in, dat, rekening houdend met die elementen, redelijk is
B.4. Les parties requérantes devant la juridiction a quo semblent verantwoord. B.4. De verzoekende partijen voor het verwijzende rechtscollege lijken
toutefois reprocher avant tout à l'article en cause de prévoir het in het geding zijnde artikel evenwel vooral te verwijten dat het
exclusivement le subventionnement de l'acquisition de terrains en vue uitsluitend voorziet in de subsidiëring van de aankoop van gronden met
de la création de réserves (naturelles) agréées, quelle que soit het oog op de oprichting van erkende (natuur)reservaten, ongeacht de
l'affectation spatiale des biens immobiliers, et non un ruimtelijke bestemming van de onroerende goederen, en niet in een
subventionnement adapté pour l'acquisition de terrains ayant une autre aangepaste subsidiëring voor de aankoop van gronden met een andere
finalité de conservation, de gestion ou de développement de la nature, bestemming van natuurbehoud, -beheer of -ontwikkeling, wat de
ce qui empêcherait l'affectation spatiale de ces biens immobiliers, ruimtelijke bestemming van die onroerende goederen zou verhinderen,
compte tenu des restrictions qui découlent de l'agrément comme réserve rekening houdend met de beperkingen die voortvloeien uit een erkenning
naturelle, en ce qui concerne les droits exercés sur ces biens et als natuurreservaat, wat betreft de uitgeoefende rechten op die
l'usage de ces derniers. goederen en hun gebruik.
B.5. Il appartient au législateur décrétal de prendre les mesures B.5. Het staat aan de decreetgever om de nodige maatregelen te nemen
nécessaires en vue de la conservation des richesses naturelles et met het oog op het behoud van natuur- en landschapswaarden. De
paysagères. Le législateur décrétal pouvait limiter le decreetgever vermocht de subsidiëring van de aankoop van gebieden te
subventionnement de l'acquisition de zones aux acquisitions destinées beperken tot de aankopen die gericht zijn op de oprichting van erkende reservaten.
à la création de réserves naturelles agréées. Rekening houdend met de hiervoor aangehaalde parlementaire
Compte tenu des travaux préparatoires cités plus haut, le choix du
subventionnement d'acquisitions en vue de la création de réserves voorbereiding, is de keuze voor de subsidiëring van aankopen met het
naturelles agréées n'est pas manifestement déraisonnable. oog op de oprichting van erkende reservaten niet kennelijk onredelijk.
Si cette acquisition a une incidence sur l'affectation spatiale des In zoverre die aankoop een weerslag heeft op de ruimtelijke bestemming
biens immobiliers acquis, cette conséquence n'est inconnue ni du van de aangekochte onroerende goederen, is dat gevolg niet onbekend
propriétaire-vendeur, qui doit donner son consentement à l'acquisition aan de eigenaar-verkoper, die dient in te stemmen met de aankoop
(article 44, § 2, alinéa 3, du décret concernant la conservation de la (artikel 44, § 2, derde lid, van het Decreet Natuurbehoud) noch, a
nature), ni, a fortiori, de l'acheteur, qui souhaite recourir à la fortiori, aan de koper die een beroep wil doen op de mogelijkheid van
possibilité de subventionnement de son acquisition. Bien qu'on puisse subsidiëring van zijn aankoop. Hoewel het, vanuit het oogpunt van een
considérer qu'il serait souhaitable, du point de vue de la cohérence coherente regelgeving, wenselijk kan worden geacht dat de ruimtelijke
de la réglementation, que l'affectation spatiale d'un site corresponde bestemming van een gebied is afgestemd op de beschermingsvoorschriften
aux prescriptions de conservation applicables à ce site et que, die in dat gebied van toepassing zijn en dat bijgevolg, wanneer de
lorsque l'affectation spatiale ne peut plus être réalisée en raison ruimtelijke bestemming ten gevolge van de beschermingsvoorschriften
des prescriptions de conservation, cette affectation soit dès lors niet meer kan worden gerealiseerd, zij dienvolgens wordt aangepast,
adaptée, cette absence de correspondance ne saurait être considérée kan dat gebrek aan afstemming niet als een onevenredig gevolg van de
comme un effet disproportionné de la mesure. maatregel worden beschouwd.
B.6. On ne saurait nier que l'acquisition subventionnée peut avoir des B.6. Het valt niet te ontkennen dat de gesubsidieerde aankoop gevolgen
effets sur les droits dont les éventuels usagers de ces biens kan hebben voor de rechten waarover de eventuele gebruikers van die
immobiliers disposaient avant la vente desdits biens par leur onroerende goederen beschikken vóór de verkoop van die goederen door
propriétaire. de eigenaar.
Lors des travaux préparatoires, il a été explicitement envisagé Tijdens de parlementaire voorbereiding werd uitdrukkelijk overwogen
d'exiger également le consentement de ces usagers à la vente. Cette ook de instemming van die gebruikers met de verkoop te vereisen. Die
possibilité a toutefois été rejetée sur la base de la considération mogelijkheid werd evenwel verworpen op grond van de overweging dat dit
qu'elle viderait totalement de sa substance la possibilité de mogelijkheid tot aankoop volledig zou uithollen, vermits een
d'acquisition, puisqu'un usager temporaire, un preneur saisonnier ou tijdelijke gebruiker, een seizoenspachter of iemand met de toestemming
quelqu'un ayant l'autorisation d'utiliser le terrain gratuitement om de grond kosteloos gedurende een bepaalde periode te gebruiken, de
pendant une certaine période pourraient bloquer la vente volontaire vrijwillige verkoop door de eigenaar zou kunnen blokkeren. Tevens werd
par le propriétaire. On a également souligné la possibilité pour les gewezen op de mogelijkheid voor de gebruikers om in bepaalde gevallen
usagers de demander réparation au propriétaire dans certains cas (Doc. een schadevergoeding te vorderen van de eigenaar (Parl. St., Vlaams
parl., Parlement flamand, 1996-1997, n° 690/91, p. 50). Enfin, il faut Parlement, 1996-1997, nr. 690/91, p. 50). Tot slot dient eraan te
rappeler, en ce que sont en cause les intérêts spécifiques des parties worden herinnerd dat, in zoverre de specifieke belangen van de
requérantes devant la juridiction a quo, que le décret concernant la verzoekende partijen voor het verwijzende rechtscollege in het geding
conservation de la nature, comme la Cour l'a déjà jugé dans son arrêt zijn, het Decreet Natuurbehoud, zoals het Hof reeds heeft geoordeeld
n° 31/2004 du 30 mars 2004, ne rend pas totalement impossible in zijn arrest nr. 31/2004 van 3 maart 2004, de uitoefening van de
l'exercice de la chasse dans les zones spéciales de conservation et jacht in speciale beschermingszones en natuurreservaten niet volstrekt
dans les réserves naturelles. onmogelijk maakt.
B.7. Il découle de ce qui précède que la mesure limitant la B.7. Uit wat voorafgaat, vloeit voort dat de maatregel waarbij de
possibilité de subventionnement de l'acquisition de biens immobiliers mogelijkheid tot subsidiëring van de aankoop van onroerende goederen
à l'acquisition de zones en vue de la création de réserves naturelles wordt beperkt tot de aankoop van gebieden met het oog op de oprichting
agréées, avec toutes les restrictions que cet agrément entraîne en ce van erkende reservaten, met alle beperkingen die deze erkenning met
qui concerne les droits exercés sur ces biens et l'usage de ces zich meebrengt wat betreft de uitgeoefende rechten op de goederen en
derniers, est raisonnablement justifiée, quelle que soit l'affectation hun gebruik, redelijk is verantwoord, ongeacht de stedenbouwkundige
urbanistique des terrains acquis. bestemming van de aangekochte gronden.
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 44 du décret de la Région flamande du 21 octobre 1997 Artikel 44 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 21 oktober 1997
concernant la conservation de la nature et le milieu naturel ne viole betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu schendt de
pas les articles 10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 28 mai 2009. terechtzitting van 28 mei 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^