← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 65/2009 du 2 avril 2009 Numéro du rôle : 4452 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 150 du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il est
applicable à partir de l'exercice d'imposition 2005, po La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. He(...)"
Extrait de l'arrêt n° 65/2009 du 2 avril 2009 Numéro du rôle : 4452 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 150 du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il est applicable à partir de l'exercice d'imposition 2005, po La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. He(...) | Uittreksel uit arrest nr. 65/2009 van 2 april 2009 Rolnummer 4452 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 150 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing vanaf het aanslagjaar 2005, gesteld door de Rec Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 65/2009 du 2 avril 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 65/2009 van 2 april 2009 |
Numéro du rôle : 4452 | Rolnummer 4452 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 150 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 150 van het |
des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il est applicable à partir de | Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing vanaf |
l'exercice d'imposition 2005, posée par le Tribunal de première | het aanslagjaar 2005, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te |
instance de Liège. | Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de |
Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe et J. Spreutels, assistée | rechters R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe en J. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 1er avril 2008 en cause de Nadia Abbaoui contre l'Etat | Bij vonnis van 1 april 2008 in zake Nadia Abbaoui tegen de Belgische |
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 9 avril | Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 9 |
2008, le Tribunal de première instance de Liège a posé la question | april 2008, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Luik de volgende |
préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 150 du Code des impôts sur les revenus, tel qu'il est | « Is artikel 150 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, zoals |
applicable à partir de l'exercice d'imposition 2005, est-il, en ce | van toepassing vanaf het aanslagjaar 2005, in zoverre het bepaalt dat |
qu'il dispose que la réduction d'impôt pour allocations de chômage | de belastingvermindering voor werkloosheidsuitkeringen moet worden |
doit être calculée ' ensemble pour les deux conjoints ' alors que les | berekend ' voor beide echtgenoten samen ' terwijl de andere |
autres réductions prévues par la sous-section dont ledit article fait | verminderingen die zijn bepaald in de onderafdeling waarvan het |
partie doivent être calculées ' par contribuable ', compatible avec | genoemde artikel deel uitmaakt ' per belastingplichtige ' moeten |
les articles 10 et 11 de la Constitution, étant donné qu'il établit | worden berekend, bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de |
ainsi (et à propos des seules allocations de chômage) une différence | Grondwet, vermits het aldus (en enkel wat de werkloosheidsuitkeringen |
betreft) een verschil in behandeling invoert tussen gehuwde of | |
de traitement entre les contribuables mariés ou cohabitants légaux et | wettelijk samenwonende belastingplichtigen en feitelijk samenwonende |
des contribuables cohabitants de fait alors que ces deux catégories de | belastingplichtigen, terwijl die twee categorieën van personen zich, |
personnes se trouvent, hors la question de leur ' statut civil ', dans | behalve wat hun ' burgerlijke staat ' betreft, in een soortgelijke |
une situation semblable ? ». | situatie bevinden ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. Les articles 146 à 154 forment la sous-section 3 (« Réduction | B.1.1. De artikelen 146 tot 154 vormen onderafdeling III (« |
pour pensions et revenus de remplacement ») de la section Ire (« | Vermindering voor pensioenen en vervangingsinkomsten ») van afdeling I |
Régime ordinaire de taxation ») du chapitre III (« Calcul de l'impôt | (« Gewoon stelsel van aanslag ») van hoofdstuk III (« Berekening van |
») du Titre II (« Impôt des personnes physiques ») du Code des impôts | de belasting ») van titel II (« Personenbelasting ») van het Wetboek |
sur les revenus 1992 (CIR 1992). | van de inkomstenbelastingen 1992 (WIB 1992). |
B.1.2. L'article 147, 7° et 8°, de ce Code, tel qu'il a été remplacé | B.1.2. Bij artikel 147, 7° en 8°, van dat Wetboek, zoals vervangen bij |
par l'article 35 de la loi du 10 août 2001 portant réforme de l'impôt | artikel 35 van de wet van 10 augustus 2001 houdende hervorming van de |
des personnes physiques, instaure une réduction sur l'impôt afférent | personenbelasting, wordt een vermindering ingevoerd voor de belasting |
aux allocations de chômage définies par l'article 146, 3°, du même | op de werkloosheidsuitkeringen die zijn omschreven bij artikel 146, |
Code. | 3°, van hetzelfde Wetboek. |
Tel qu'il est applicable à l'exercice d'imposition 2005, l'article | Zoals het van toepassing is op het aanslagjaar 2005, bepaalt artikel |
151, première phrase, du CIR 1992 - remplacé par l'article 38 de la | 151, eerste zin, van het WIB 1992 - vervangen bij artikel 38 van de |
loi du 10 août 2001 - dispose : | wet van 10 augustus 2001 : |
« Lorsque le revenu imposable atteint ou dépasse 22.660 EUR, la | « Wanneer het belastbare inkomen 22.660 EUR of meer bedraagt, wordt de |
réduction afférente aux allocations de chômage, autres que celles qui | vermindering voor werkloosheidsuitkeringen, andere dan die welke zijn |
sont attribuées aux chômeurs âgés de 58 ans ou plus au 1er janvier de | toegekend aan werklozen die op 1 januari van het aanslagjaar 58 jaar |
l'exercice d'imposition et comprenant un complément d'ancienneté, | of ouder zijn en een anciënniteitstoeslag bevatten, niet toegepast ». |
n'est pas accordée ». | |
B.1.3. Tel qu'il est applicable à l'exercice d'imposition 2005, | B.1.3. Zoals het van toepassing is op het aanslagjaar 2005, bepaalt |
l'article 150 du même Code - remplacé par l'article 37 de la loi du 10 | artikel 150 van hetzelfde Wetboek, vervangen bij artikel 37 van de wet |
août 2001, puis modifié par l'article 97 de la loi du 23 décembre 2005 relative au pacte de solidarité entre les générations - dispose : « Lorsqu'une imposition commune est établie, les réductions et les limites prévues par la présente sous-section, à l'exclusion de la réduction pour allocations de chômage, sont calculées par contribuable. La réduction pour allocations de chômage est calculée ensemble pour les deux conjoints. A cet effet, les allocations de chômage, les revenus nets et les revenus imposables des deux conjoints sont respectivement additionnés pour calculer la réduction et les limites. La réduction pour allocations de chômage calculée conformément à l'alinéa 2 est ensuite répartie par contribuable en proportion de la quotité de ses allocations de chômage dans le total des allocations de chômage des deux conjoints ». Le mot « conjoints » utilisé dans cette disposition vise tant les personnes mariées que les cohabitants légaux (article 2, § 1er, 2°, du | van 10 augustus 2001, en vervolgens gewijzigd bij artikel 97 van de wet van 23 december 2005 betreffende het generatiepact : « Wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd, worden, met uitzondering van de vermindering voor werkloosheidsuitkeringen, de in deze onderafdeling bepaalde verminderingen en grenzen per belastingplichtige berekend. De vermindering voor werkloosheidsuitkeringen wordt voor beide echtgenoten samen berekend. Daarbij worden respectievelijk werkloosheidsuitkeringen, de netto-inkomens en de belastbare inkomens van beide echtgenoten samengeteld om de vermindering en de grenzen te berekenen. De overeenkomstig het tweede lid berekende vermindering voor werkloosheidsuitkeringen wordt daarna omgedeeld per belastingplichtige in verhouding tot het aandeel van zijn werkloosheidsuitkeringen in het totaal van de werkloosheidsuitkeringen van beide echtgenoten ». De term « echtgenoten » die in die bepaling wordt gebruikt, heeft betrekking zowel op gehuwden als op wettelijk samenwonenden (artikel |
Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il a été inséré par | 2, § 1, 2°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals |
l'article 2 de la loi du 10 août 2001). | ingevoegd bij artikel 2 van de wet van 10 augustus 2001). |
B.2. Il ressort des faits de la cause portée devant le juge a quo, des | B.2. Uit de feiten van de aan de verwijzende rechter voorgelegde zaak, |
motifs de la décision de renvoi et des dispositions précitées que la | uit de motieven van de verwijzingsbeslissing en uit de voormelde |
bepalingen blijkt dat het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de | |
Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article 150, | bestaanbaarheid van het voormelde artikel 150, eerste en tweede lid, |
alinéas 1er et 2, précité du CIR 1992 avec les articles 10 et 11 de la | van het WIB 1992, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat |
Constitution, en ce que cette disposition introduirait une différence | die bepaling een verschil in behandeling zou invoeren tussen twee |
de traitement entre deux catégories de personnes âgées de moins de | categorieën van personen die op 1 januari 2005 jonger zijn dan 58 |
cinquante-huit ans au 1er janvier 2005, percevant des allocations de | jaar, die naast andere beroepsinkomsten werkloosheidsuitkeringen |
chômage parmi d'autres revenus professionnels, et cohabitant avec une | ontvangen en die samenwonen met een persoon die zulke uitkeringen niet |
personne ne percevant pas de telles allocations : d'une part, la | ontvangt : enerzijds, de gehuwde of wettelijk samenwonende persoon ten |
personne mariée ou dans une situation de cohabitation légale qui fait | aanzien van wie een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd en, |
l'objet d'une imposition commune, et d'autre part, la personne qui | anderzijds, de persoon die niet gehuwd is, noch wettelijk samenwonend. |
n'est ni mariée, ni dans une situation de cohabitation légale. | De in het geding zijnde bepaling heeft tot gevolg dat het belastbare |
La disposition en cause a pour effet que le revenu imposable visé par | inkomen bedoeld in artikel 151, eerste zin, van het WIB 1992, in het |
l'article 151, première phrase, du CIR 1992 est, dans le cas de la | geval van de eerstgenoemde persoon, wordt bepaald door diens |
première personne précitée, déterminé par l'addition de son revenu | belastbare inkomen samen te tellen met het bedrag van het belastbare |
imposable et du montant du revenu imposable de son cohabitant, de | inkomen van de persoon met wie hij samenwoont, zodat het door die |
sorte que le plafond fixé par cette disposition - et au-dessus duquel | bepaling vastgestelde maximumbedrag - waarboven de voormelde |
la réduction d'impôt précitée n'est pas accordée - sera plus vite | belastingvermindering niet wordt toegekend - vlugger zal zijn bereikt |
atteint que pour la seconde catégorie de personnes. | dan voor de tweede categorie van personen. |
B.3.1. La disposition en cause a été adoptée dans le cadre d'une | B.3.1. De in het geding zijnde bepaling werd aangenomen in het kader |
réforme fiscale visant entre autres à développer « un système fiscal | van een fiscale hervorming die onder andere tot doel had « een |
belastingsysteem [te ontwikkelen] dat neutraal is ten aanzien van de | |
neutre vis-à-vis des choix de vie » et à « supprimer les mesures | samenlevingsvorm » en « de maatregelen die ongunstig zijn voor de |
défavorables aux couples mariés », toute « différence de pression | gehuwden te schrappen », doordat elk « verschil in belastingdruk |
fiscale entre couples mariés et cohabitants » étant considérée comme | tussen gehuwde koppels en samenwonenden » als ongerechtvaardigd werd |
injustifiée (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-1270/001, pp. | beschouwd (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1270/001, pp. 6-7). |
6-7). B.3.2. La différence de traitement visée en B.2 a été justifiée par « | B.3.2. Het in B.2 vermelde verschil in behandeling werd verantwoord |
la volonté [...] de réaliser un [E]tat social actif » (Doc. parl., | door « het streven [...] om een actieve welvaartstaat tot stand te |
Chambre, 2000-2001, DOC 50-1270/006, p. 98), Etat dont le | brengen » (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1270/006, p. 98), |
développement exige des « mesures modulant le traitement fiscal | waarvan de ontwikkeling « maatregelen [vereist] om de voordelige |
favorable des revenus de remplacement » qui « empêche trop souvent les | fiscale behandeling van vervangingsinkomsten te moduleren », die « |
gens d'effectuer les étapes nécessaires pour participer activement ou | [...] al te vaak [belet] dat mensen de nodige stappen zetten om actief |
pour rester actifs sur le marché du travail » (Doc. parl., Chambre, | deel te nemen of te blijven deelnemen aan de arbeidsmarkt » (Parl. |
2000-2001, DOC 50-1270/001, p. 27). La différence de traitement est | St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1270/001, p. 27). Het verschil in |
présentée comme « une mise en balance entre, d'une part, le principe | behandeling wordt voorgesteld als « een afweging tussen enerzijds het |
de l'Etat social actif et, d'autre part, la suppression des | principe van de actieve welvaartstaat en anderzijds dat van het |
discriminations » (Doc. parl., Sénat, 2000-2001, n° 832/3, p. 43). | opheffen van discriminaties » (Parl. St., Senaat, 2000-2001, nr. 832/3, p. 43). |
Cette justification a été rappelée lors de l'examen de l'article 97 de | Die verantwoording werd in herinnering gebracht tijdens het onderzoek |
la loi du 23 décembre 2005 qui avait pour objet de supprimer une | van artikel 97 van de wet van 23 december 2005 dat tot doel had een |
différence de traitement similaire relative à d'autres revenus de | soortgelijk verschil in behandeling weg te werken met betrekking tot |
remplacement (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2128/012, p. 10), | andere vervangingsinkomsten (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC |
différence de traitement alors « jugée inopportune » (Doc. parl., | 51-2128/012, p. 10), verschil in behandeling dat toen « niet opportuun |
Chambre, 2005-2006, DOC 51-2128/001, p. 54). | werd geacht » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2128/001, p. 54). |
B.4. La situation juridique d'un cohabitant marié ou ayant fait une | B.4. De juridische toestand van een samenwonende die is gehuwd of die |
déclaration de cohabitation légale diffère de celle d'un cohabitant | een verklaring van wettelijke samenwoning heeft afgelegd, verschilt |
qui n'est ni marié, ni cohabitant légal, tant en ce qui concerne ses | van die van een samenwonende die noch gehuwd, noch wettelijk |
obligations vis-à-vis de son cohabitant qu'en ce qui concerne sa | samenwonend is, zowel wat zijn plichten tegenover de persoon met wie |
situation patrimoniale. | hij samenwoont als wat zijn vermogensrechtelijke toestand betreft. |
Ces différences peuvent, lorsqu'elles sont liées au but de la mesure, | Die verschillen kunnen, wanneer zij verband houden met het doel van de |
justifier une différence de traitement entre ces deux catégories de | maatregel, een verschil in behandeling tussen die twee categorieën van |
cohabitants. | samenwonenden verantwoorden. |
B.5. L'objectif décrit en B.3.2 ne permet toutefois pas de justifier | B.5. Het in B.3.2 beschreven doel kan echter niet het in B.2 vermelde |
raisonnablement la différence de traitement visée en B.2. | verschil in behandeling redelijk verantwoorden. |
En effet, le mode de cohabitation ne peut influencer la volonté de | De wijze van samenleving kan het streven naar re-integratie op de |
réinsertion sur le marché du travail. | arbeidsmarkt immers niet beïnvloeden. |
B.6. La disposition en cause n'est pas compatible avec les articles 10 | B.6. De in het geding zijnde bepaling is niet bestaanbaar met de |
et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
En ce qu'il prévoit l'addition des revenus imposables des époux ou des | Doordat het bepaalt dat de belastbare inkomens van gehuwden of |
cohabitants légaux, l'article 150, alinéas 1er et 2, du Code des | wettelijk samenwonenden worden samengeteld, schendt artikel 150, |
impôts sur les revenus 1992, tel qu'il a été remplacé par l'article 37 | eerste en tweede lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen |
de la loi du 10 août 2001, puis modifié par l'article 97 de la loi du | 1992, zoals het werd vervangen bij artikel 37 van de wet van 10 |
23 décembre 2005 relative au pacte de solidarité entre les | augustus 2001 en vervolgens gewijzigd bij artikel 97 van de wet van 23 |
générations, viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | december 2005 betreffende het generatiepact, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 2 avril 2009. | terechtzitting van 2 april 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |