Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 60/2009 du 25 mars 2009 Numéro du rôle : 4442 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs salar La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 60/2009 du 25 mars 2009 Numéro du rôle : 4442 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs salar La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 60/2009 van 25 maart 2009 Rolnummer 4442 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, gesteld d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 60/2009 du 25 mars 2009 Uittreksel uit arrest nr. 60/2009 van 25 maart 2009
Numéro du rôle : 4442 Rolnummer 4442
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 17 de In zake : de prejudiciële vraag over artikel 17 van het koninklijk
l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en
retraite et de survie des travailleurs salariés, posée par le Tribunal overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door de Arbeidsrechtbank
du travail de Liège. te Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 4 mars 2008 en cause de Olga Iazeva contre l'Office Bij vonnis van 4 maart 2008 in zake Olga Iazeva tegen de Rijksdienst
national des pensions, dont l'expédition est parvenue au greffe de la voor Pensioenen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
Cour le 7 mars 2008, le Tribunal du travail de Liège a posé la ingekomen op 7 maart 2008, heeft de Arbeidsrechtbank te Luik de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la « Schendt artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés viole-t-il 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers de
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus séparément ou artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen,
in zoverre dat artikel het voordeel van het overlevingspensioen alleen
conjointement, en ce que cet article n'accorde l'avantage de la toekent aan de langstlevende echtgenoot die meer dan één jaar met de
pension de survie qu'au seul conjoint survivant marié depuis plus d'un overleden werknemer was gehuwd, zonder datzelfde recht toe te kennen
an avec le travailleur décédé sans accorder ce même droit au conjoint aan de langstlevende echtgenoot die minder dan één jaar met de
survivant marié depuis moins d'un an avec le travailleur décédé bien overleden werknemer was gehuwd, hoewel die twee personen, vóór het
qu'antérieurement au mariage et plus d'un an avant le décès, ces 2 huwelijk en meer dan één jaar vóór het overlijden, een verklaring van
personnes aient fait une déclaration de cohabitation légale ? ». wettelijke samenwoning hebben afgelegd ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967, tel B.1. Artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967,
qu'il a été remplacé par l'article 107 de la loi du 15 mai 1984, dispose : zoals vervangen door artikel 107 van de wet van 15 mei 1984, bepaalt :
« La pension de survie n'est accordée que, si à la date du décès, le « Het overlevingspensioen wordt slechts toegekend indien, op de datum
conjoint survivant était marié depuis un an au moins avec le van het overlijden, de langstlevende echtgenoot ten minste één jaar
travailleur décédé. La durée d'un an de mariage n'est toutefois pas met de overleden werknemer gehuwd was. Het huwelijk dient nochtans
requise si une des conditions suivantes est remplie : niet een jaar te duren indien één van de volgende voorwaarden vervuld is :
- un enfant est né du mariage; - er is een kind geboren uit het huwelijk;
- au moment du décès un enfant est à charge pour lequel l'époux ou - op het ogenblik van het overlijden is er een kind ten laste waarvoor
l'épouse percevait des allocations familiales; één van de echtgenoten kinderbijslag ontving;
- le décès est dû à un accident postérieur à la date du mariage ou a - het overlijden is het gevolg van een na de datum van het huwelijk
été causé par une maladie professionnelle contractée dans l'exercice voorgekomen ongeval of werd veroorzaakt door een beroepsziekte
ou à l'occasion de l'exercice de la profession, d'une mission confiée opgedaan tijdens of naar aanleiding van de uitoefening van het beroep,
par le Gouvernement belge ou de prestations dans le cadre de van een door de Belgische Regering toevertrouwde opdracht of van in
l'assistance technique belge et pour autant que l'origine ou het kader van de Belgische technische bijstand verrichte prestaties,
l'aggravation de cette maladie soit postérieure à la date du mariage. voor zover de aanvang of de verergering van deze ziekte na de datum
van het huwelijk plaatsvond.
[...] ». [...] ».
La question porte uniquement sur la première phrase de l'alinéa 1er de De vraag heeft enkel betrekking op de eerste zin van het eerste lid
la disposition en cause. van de in het geding zijnde bepaling.
B.2. La question invite la Cour à comparer, en ce qui concerne B.2. De vraag noopt tot een vergelijking, met betrekking tot de
l'octroi de pensions de survie, la situation des conjoints qui sont mariés depuis plus d'un an avant le décès de l'un d'eux avec celle des conjoints qui, mariés depuis moins d'un an, ont fait, auparavant, une déclaration de cohabitation légale et pour lesquels la durée cumulée, précédant le décès de l'un deux, de la cohabitation légale et du mariage excède un an. La Cour limite son examen à cette hypothèse. B.3. En imposant une condition de durée minimale d'un an de mariage pour l'octroi d'une pension de survie au conjoint survivant d'un travailleur dont l'activité professionnelle ouvrait le droit à une telle pension, le législateur a entendu décourager certains abus, comme le mariage in extremis, contracté dans le seul but de permettre au conjoint survivant de bénéficier de la pension de survie. Il a, par ailleurs, admis des exceptions à cette règle qui partent du principe que, dans certaines situations, les circonstances démontrent que, bien que le décès ait eu lieu moins d'un an après le mariage, celui-ci n'avait pas été contracté dans le seul but d'obtenir la pension de survie. B.4. La différence de traitement se fonde sur un élément objectif, à savoir que la situation juridique des conjoints décrite en B.2 diffère suivant que, toutes autres choses étant égales, les uns étaient mariés à une époque où les autres étaient des cohabitants légaux. Cette situation diffère aussi bien en ce qui concerne les obligations mutuelles que pour ce qui concerne la situation patrimoniale des intéressés. B.5. Les époux se doivent mutuellement secours et assistance (article toekenning van overlevingspensioenen, van de situatie van de echtgenoten die sedert meer dan één jaar vóór het overlijden van één van hen zijn gehuwd, met die van de echtgenoten die sedert minder dan één jaar zijn gehuwd en, voordien, een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd en voor wie de gecumuleerde duur, voorafgaand aan het overlijden van één van hen, van de wettelijke samenwoning en van het huwelijk meer dan één jaar bedraagt. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat geval. B.3. Door een voorwaarde op te leggen van een minimumduur van één jaar huwelijk voor het toekennen van een overlevingspensioen aan de langstlevende echtgenoot van een werknemer van wie de beroepsactiviteit het recht op een dergelijk pensioen opende, heeft de wetgever bepaalde misbruiken willen ontmoedigen, zoals het huwelijk in extremis, waarvan de enige bedoeling is het de langstlevende echtgenoot mogelijk te maken het overlevingspensioen te genieten. De wetgever heeft, daarenboven, uitzonderingen op die regel aanvaard die uitgaan van de idee dat in bepaalde situaties de omstandigheden aantonen dat, hoewel het overlijden minder dan één jaar na het huwelijk heeft plaatsgehad, dat huwelijk niet enkel is voltrokken om het overlevingspensioen te verkrijgen. B.4. Het verschil in behandeling steunt op het objectieve gegeven dat de in B.2 beschreven juridische toestand van echtgenoten verschilt naar gelang, onder overigens gelijke omstandigheden, de enen gehuwd waren op een tijdstip waarop de anderen wettelijk samenwonenden waren. Die situatie verschilt zowel wat de verplichtingen jegens elkaar betreft als wat de vermogensrechtelijke toestand van de betrokkenen betreft. B.5. Echtgenoten zijn elkaar hulp en bijstand verschuldigd (artikel
213 du Code civil), ils bénéficient de la protection du logement de la 213 van het Burgerlijk Wetboek), zij genieten de bescherming van de
famille et des meubles meublants (article 215 du Code civil); les gezinswoonst en de huisraad (artikel 215 van het Burgerlijk Wetboek);
époux doivent consacrer leurs revenus par priorité à leur contribution de echtgenoten moeten hun inkomsten bij voorrang besteden aan hun
aux charges du mariage (article 217 du Code civil), auxquelles ils bijdrage in de lasten van het huwelijk (artikel 217 van het Burgerlijk
doivent contribuer selon leurs facultés (article 221 du Code civil). Wetboek), waarin zij moeten bijdragen naar vermogen (artikel 221 van
Les dettes qui sont contractées par l'un des époux pour les besoins du het Burgerlijk Wetboek). Schulden die door een der echtgenoten worden
ménage et l'éducation des enfants obligent solidairement l'autre aangegaan ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de
kinderen verbinden de andere echtgenoot hoofdelijk, behoudens wanneer
époux, sauf lorsqu'elles sont excessives eu égard aux ressources du zij, gelet op de bestaansmiddelen van het gezin, buitensporig zijn
ménage (article 222 du Code civil). (artikel 222 van het Burgerlijk Wetboek).
B.6. Par cohabitation légale, il y a lieu d'entendre la situation de B.6. Onder wettelijke samenwoning wordt verstaan de toestand van
vie commune de deux personnes ayant fait une déclaration écrite de samenleven van twee personen die een schriftelijke verklaring van
cohabitation légale (article 1475 du Code civil). wettelijke samenwoning hebben afgelegd (artikel 1475 van het
Burgerlijk Wetboek).
La déclaration est remise à l'officier de l'état civil du domicile De verklaring wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke
commun, qui vérifie si les deux parties ne sont pas liées par un stand van de gemeentelijke woonplaats, die nagaat of beide partijen
mariage ou par une autre cohabitation légale et sont capables de niet verbonden zijn door een huwelijk of door een andere wettelijke
samenwoning en bekwaam zijn om contracten aan te gaan overeenkomstig
contracter conformément aux articles 1123 et 1124 du Code civil. La de artikelen 1123 en 1124 van het Burgerlijk Wetboek. De verklaring
déclaration est actée dans le registre de la population. wordt vermeld in het bevolkingsregister.
La cohabitation légale cesse lorsque l'une des parties se marie ou De wettelijke samenwoning houdt op wanneer een van de partijen in het
décède. Il peut également être mis fin à la cohabitation légale par huwelijk treedt of overlijdt. Zij kan tevens door de samenwonenden
les cohabitants, soit de commun accord, soit unilatéralement, au moyen worden beëindigd, in onderlinge overeenstemming of eenzijdig, door
d'une déclaration écrite qui est remise à l'officier de l'état civil, middel van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de
qui acte la cessation de la cohabitation légale dans le registre de la burgerlijke stand, die daarvan melding maakt in het bevolkingsregister
population (article 1476 du Code civil). (artikel 1476 van het Burgerlijk Wetboek).
B.7. Les dispositions suivantes s'appliquent à la cohabitation légale B.7. Op de wettelijke samenwoning zijn de volgende bepalingen
: la protection légale du domicile familial (articles 215, 220, § 1er, toepasselijk : de wettelijke bescherming van de gezinswoning
et 224, § 1er, 1, du Code civil) s'applique par analogie à la (artikelen 215, 220, § 1, en 224, § 1, 1, van het Burgerlijk Wetboek)
cohabitation légale; les cohabitants légaux contribuent aux charges de wordt van overeenkomstige toepassing verklaard op de wettelijke
samenwoning; de wettelijk samenwonenden dragen bij in de lasten van
la vie commune en proportion de leurs facultés et toute dette non het samenleven naar evenredigheid van hun mogelijkheden en iedere
excessive contractée par l'un des cohabitants légaux pour les besoins niet-buitensporige schuld die door een der wettelijk samenwonenden
wordt aangegaan ten behoeve van het samenleven en van de kinderen die
de la vie commune et des enfants qu'ils éduquent oblige solidairement door hen worden opgevoed, verbindt de andere partner hoofdelijk
l'autre cohabitant (article 1477 du Code civil). (artikel 1477 van het Burgerlijk Wetboek).
Pour le surplus, il est prévu un régime des biens des cohabitants et Voor het overige is voorzien in een regeling van de goederen van de
la possibilité de régler par convention les modalités de la samenwonenden en in de mogelijkheid om de wettelijke samenwoning door
cohabitation légale, pour autant que cette convention ne contienne middel van een overeenkomst te regelen, voor zover die geen beding
aucune clause contraire à l'article 1477 du Code civil, à l'ordre bevat dat strijdig is met artikel 1477 van het Burgerlijk Wetboek, met
public, aux bonnes moeurs ou aux règles relatives à l'autorité de openbare orde of de goede zeden, noch met de regels betreffende het
parentale, à la tutelle et aux règles déterminant l'ordre légal de la ouderlijk gezag en de voogdij, noch met de regels die de wettelijke
succession. Cette convention est passée en la forme authentique devant orde van de erfopvolging bepalen. Die overeenkomst wordt in
notaire, et fait l'objet d'une mention au registre de la population authentieke vorm verleden voor de notaris en wordt in het
(article 1478 du Code civil). bevolkingsregister vermeld (artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek).
B.8. Si l'entente entre les cohabitants légaux est sérieusement B.8. Wanneer de verstandhouding tussen de wettelijk samenwonenden
perturbée, chacun des deux partenaires peut demander au juge de paix ernstig is verstoord, kan elk van beide partners de vrederechter
d'ordonner les mesures urgentes et provisoires relatives à vragen om dringende en voorlopige maatregelen te bevelen betreffende
l'occupation de la résidence commune, à la personne et aux biens des het betrekken van de gemeenschappelijke verblijfplaats, betreffende de
cohabitants et des enfants et aux obligations légales et persoon en de goederen van de samenwonenden en van de kinderen alsmede
contractuelles des deux cohabitants. Même après la cessation de la betreffende de wettelijke en contractuele verplichtingen van beide
cohabitation légale, pour autant que la demande ait été introduite samenwonenden. Ook na de beëindiging van de wettelijke samenwoning en
voor zover de vordering binnen drie maanden na de beëindiging is
dans les trois mois de la cessation, le juge de paix peut ordonner les ingesteld, kan de vrederechter de dringende en voorlopige maatregelen
mesures urgentes et provisoires justifiées par cette cessation gelasten die ingevolge de beëindiging gerechtvaardigd zijn (artikel
(article 1479 du Code civil). 1479 van het Burgerlijk Wetboek).
B.9. Il résulte de ce qui précède que les dispositions du Code civil B.9. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de bepalingen van het
applicables aux cohabitants légaux créent une protection patrimoniale Burgerlijk Wetboek die gelden ten aanzien van wettelijk samenwonenden
limitée qui s'inspire partiellement de dispositions applicables aux een beperkte vermogensrechtelijke bescherming creëren die gedeeltelijk
is geïnspireerd door bepalingen die gelden ten aanzien van
époux. Une telle protection n'implique pas que le législateur soit echtgenoten. Een dergelijke bescherming betekent niet dat de wetgever
tenu de traiter les cohabitants légaux comme les époux dans la matière ertoe is gehouden om de wettelijk samenwonenden zoals de echtgenoten
des pensions de survie. te behandelen wat de overlevingspensioenen betreft.
B.10. Le juge a quo observe toutefois que, par l'effet de la B.10. De verwijzende rechter merkt echter op dat de wettelijk
modification de l'article 12 de la loi du 10 avril 1971 sur les samenwonenden ten gevolge van de wijziging van artikel 12 van de
accidents du travail par la loi du 11 mai 2007 « modifiant diverses Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 door de wet van 11 mei 2007 «
dispositions relatives aux accidents du travail, aux maladies houdende wijziging van diverse bepalingen betreffende
professionnelles et au fonds amiante, en ce qui concerne les arbeidsongevallen, beroepsziekten en het asbestfonds met betrekking
cohabitants légaux » (article 10), les cohabitants légaux bénéficient tot wettelijk samenwonenden » (artikel 10) voortaan de voordelen
désormais des avantages octroyés aux conjoints par cette disposition. genieten die bij die bepaling aan de echtgenoten zijn toegekend.
B.11. Cette loi subordonne l'avantage qu'elle octroie à B.11. Die wet maakt het voordeel dat ze toekent afhankelijk van het
l'établissement, par les deux partenaires et conformément à l'article
1478 du Code civil, d'un contrat obligeant les parties à un devoir de opstellen, door beide partners en overeenkomstig artikel 1478 van het
Burgerlijk Wetboek, van een overeenkomst waarin voor de partijen is
secours qui, même après une rupture éventuelle, peut avoir des voorzien in een verplichting tot hulp die, zelfs na een eventuele
conséquences financières (article 5, alinéa 2, de la loi du 10 avril breuk, financiële gevolgen kan hebben (artikel 5, tweede lid, van de
1971, inséré par l'article 9 de la loi du 11 mai 2007 précitée). Il wet van 10 april 1971, ingevoegd bij artikel 9 van de voormelde wet
s'ensuit que l'avantage visé par cette loi n'est pas accordé à tous van 11 mei 2007). Daaruit volgt dat het in die wet bedoelde voordeel
les cohabitants légaux; cette limitation a été commentée comme suit au niet aan alle wettelijk samenwonenden wordt toegekend; die beperking
cours des travaux préparatoires : werd als volgt becommentarieerd in de parlementaire voorbereiding :
« [Le ministre de l'Emploi] déclare souscrire au principe selon lequel « [De minister van Werk] onderschrijft het principe dat de wettelijk
les cohabitants légaux doivent se voir reconnaître dans le cadre de samenwonenden in de arbeidsongevallenverzekering dezelfde rechten
l'assurance contre les accidents du travail les mêmes droits que les moeten hebben als gehuwden, indien de juridische toestand van
conjoints mariés lorsque la situation juridique des cohabitants légaux wettelijk samenwonenden en gehuwden gelijk is. Hoewel hun toestand
et des conjoints mariés est identique. Or, bien qu'elle soit
comparable, leur situation n'est pas identique. vergelijkbaar is, is hij echter niet gelijk.
L'octroi d'une rente viagère au conjoint marié survivant, à la suite Het toekennen van een lijfrente aan de achterblijvende echtgenoot na
d'un accident du travail mortel, trouve son origine dans l'article 213 een dodelijk arbeidsongeval vindt zijn oorsprong in artikel 213 van
du Code civil, qui dispose que les époux se doivent mutuellement het Burgerlijk Wetboek dat de echtgenoten tot wederzijdse hulp en
secours et assistance, une obligation qui ne reste pas limitée à la bijstand verplicht. Deze hulp en bijstand overstijgt de duurtijd van
durée du mariage. En effet, on peut déduire de l'article 213 qu'une het huwelijk. Uit artikel 213 leidt men immers af dat onderhoudsgeld
pension alimentaire peut être octroyée en cas de divorce ou de kan worden toegekend bij echtscheiding of scheiding van tafel en bed.
séparation de corps. Ook voor de wettelijk samenwonenden gelden een aantal wederzijdse
Une série d'obligations réciproques s'appliquent également aux verplichtingen, maar deze zijn veel minder verregaand.
cohabitants légaux, mais celles-ci sont beaucoup moins étendues.
Le devoir mutuel d'assistance et de secours n'existe pas entre les Tussen wettelijk samenwonenden bestaat de wederzijdse plicht tot hulp
cohabitants légaux, si bien qu'en cas de cessation éventuelle de la en bijstand niet, zodat bij gebeurlijke beëindiging van de wettelijke
cohabitation légale, qui peut intervenir notamment au moyen d'une samenwoning, wat onder meer kan via een eenzijdige verklaring van
déclaration unilatérale de cessation faite par l'un des partenaires, beëindiging door één van de partners, er ook geen grond bestaat voor
il n'y a pas non plus de motif d'octroyer une pension alimentaire. de toekenning van een onderhoudsgeld.
L'article 1478 du Code civil accorde toutefois aux cohabitants légaux Artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek verleent nochtans de wettelijk
la possibilité de régler les modalités de leur cohabitation légale samenwonende partners de mogelijkheid hun wettelijke samenwoning naar
comme ils le jugent à propos, par une convention passée en la forme goeddunken te regelen door middel van een overeenkomst die in
authentique devant notaire, et faisant l'objet d'une mention au authentieke vorm wordt verleden door de notaris en wordt vermeld in
registre de la population. Ils peuvent ainsi convenir d'une obligation het bevolkingsregister. Aldus kunnen zij overeenkomen hetzij tot een
alimentaire, soit unilatérale, soit réciproque. En principe, cette eenzijdige, hetzij tot een wederzijdse onderhoudsverplichting. In
obligation alimentaire est sans objet en cas de cessation de la principe vervalt die onderhoudsverplichting bij de beëindiging van de
cohabitation légale. L'article 1478 du Code civil n'exclut cependant wettelijke samenwoning. Artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek sluit
pas la possibilité que les cohabitants prévoient dans leur convention echter niet uit dat de partners in hun overeenkomst bedingen dat ze
qu'une obligation alimentaire continuera à s'appliquer entre eux (ou elkaar (of een van hen) onderhoudsplichtig blijven na de beëindiging
vis-à-vis de l'un d'eux) après la cessation de la cohabitation légale. van de wettelijke samenwoning.
Le ministre précise que lorsqu'une telle convention a été conclue, la Indien zulke overeenkomst afgesloten is, kan men stellen dat de
situation des cohabitants légaux est pratiquement équivalente à celle situatie van wettelijk samenwonenden vrijwel gelijk is met die van
des époux, du moins en ce qui concerne le devoir mutuel d'assistance echtgenoten, althans wat de wederzijdse hulp en bijstand betreft,
et de secours. aldus de minister.
Le législateur a d'ailleurs souhaité établir formellement un lien De wetgever heeft trouwens uitdrukkelijk de band tussen het recht op
entre le droit à la rente viagère et l'existence d'une obligation de levenslange rente en het bestaan van een onderhoudsverplichting
alimentaire en prévoyant au dernier alinéa de l'article 12 de la loi willen maken door in het laatste lid van artikel 12 van de AOW te
sur les accidents du travail qu'en cas de séparation des époux avant bepalen dat, in geval van scheiding van de echtgenoten, voordat het
la survenance de l'accident, le droit à une rente n'est acquis que si ongeval zich heeft voorgedaan, er slechts een recht op rente is,
l'ex-époux survivant bénéficiait d'une pension alimentaire. indien de overlevende ex-echtgenoot onderhoudsgeld genoot.
La solidarité mutuelle constitue la base de notre sécurité sociale. Il De basis van onze sociale zekerheid is onderlinge solidariteit. Het
serait dès lors étrange que la sécurité sociale doive organiser la zou dan ook vreemd zijn dat de sociale zekerheid zou moeten voorzien
solidarité avec le partenaire survivant d'un couple de cohabitants in solidariteit met de achterblijvende partner van een wettelijk
légaux, si ces personnes n'ont même pas voulu prévoir entre elles un samenwonend koppel indien deze personen niet eens onderling, voor
soutien social » (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-916/5, pp. 7 et elkaar, willen voorzien in sociale ondersteuning » (Parl. St., Senaat,
8; dans le même sens, p. 4 et Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 2006-2007, nr. 3-916/5, pp. 7 en 8; in dezelfde zin, p. 4 en Parl.
51-2984/003, p. 5). St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2984/003, p. 5).
B.12. La Cour constate que, conformément à la législation sur les B.12. Het Hof stelt vast dat in de wetgeving inzake arbeidsongevallen
accidents du travail et les maladies professionnelles, une allocation
doit être octroyée non seulement au conjoint de la victime, mais aussi en beroepsziekten niet enkel aan de echtgenoot van de getroffene, maar
à la personne qui cohabitait légalement avec la victime, lorsque les ook aan de persoon die met de getroffene wettelijk samenwoonde een
partenaires ont établi, conformément à l'article 1478 du Code civil, un contrat obligeant les parties à un devoir de secours qui, même après une rupture éventuelle, peut avoir des conséquences financières. C'est au législateur qu'il appartient d'apprécier si cette même situation doit être prise en compte également pour fixer les conditions auxquelles des personnes ont droit à une pension de survie. B.13. Toutefois, dans l'hypothèse où, comme en l'espèce, le mariage a été précédé d'une cohabitation légale et où la durée cumulée de la cohabitation légale et du mariage atteint au moins un an, les époux se trouvent dans une situation qui permet de tenir pour inexistant le risque d'abus évoqué en B.3. En privant les époux se trouvant dans une telle situation du bénéfice qu'elle prévoit, la disposition en cause uitkering toekomt, wanneer de partners overeenkomstig artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek een overeenkomst hebben opgesteld waarin voor de partijen is voorzien in een verplichting tot hulp die, zelfs na een eventuele breuk, financiële gevolgen kan hebben. Het komt de wetgever toe te oordelen of diezelfde situatie eveneens in aanmerking moet worden genomen bij het bepalen van de voorwaarden waaronder personen recht hebben op een overlevingspensioen. B.13. In het geval echter waarin, zoals te dezen, het huwelijk door een wettelijke samenwoning is voorafgegaan en waarin de gezamenlijke duur van de wettelijke samenwoning en het huwelijk minstens één jaar bedraagt, bevinden de echtgenoten zich in een situatie die het mogelijk maakt het in B.3 vermelde risico van misbruik als onbestaande te beschouwen. Door aan de echtgenoten die zich in een dergelijke situatie bevinden, het voordeel te ontzeggen waarin de in het geding zijnde bepaling voorziet, doet die bepaling op discriminerende wijze
porte une atteinte discriminatoire aux droits des intéressés. afbreuk aan de rechten van de betrokkenen.
B.14. La question préjudicielle appelle une réponse positive, dans la B.14. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord, in
mesure indiquée en B.13. de mate zoals aangegeven in B.13.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la Artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, tel qu'il betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, zoals
a été remplacé par l'article 107 de la loi du 15 mai 1984, viole les vervangen bij artikel 107 van de wet van 15 mei 1984, schendt de
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il prive d'une pension artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het de langstlevende
de survie, accordée selon les conditions définies par cet article 17, echtgenoot die minder dan één jaar met de overleden werknemer was
le conjoint survivant qui a été marié moins d'un an avec le gehuwd, met wie hij eerder een verklaring van wettelijke samenwoning
travailleur décédé, avec lequel il avait antérieurement fait une had afgelegd en waarbij de gezamenlijke duur van het huwelijk en de
wettelijke samenwoning minstens één jaar bedraagt, een
déclaration de cohabitation légale lorsque la durée cumulée de la overlevingspensioen, toegekend volgens de bij dat artikel 17
cohabitation légale et du mariage atteint au moins un an. vastgestelde voorwaarden, ontzegt.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 25 mars 2009. terechtzitting van 25 maart 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^