Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 54/2009 du 19 mars 2009 Numéro du rôle : 4466 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , 3°, alinéa 1 er , de l'article 3 de la loi du 14 juillet (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 54/2009 du 19 mars 2009 Numéro du rôle : 4466 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , 3°, alinéa 1 er , de l'article 3 de la loi du 14 juillet (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 54/2009 van 19 maart 2009 Rolnummer 4466 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, 3°, eerste lid, van artikel 3 van de wet van 14 juli 1976 betreffende de wederzijdse rechten en ver(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 54/2009 du 19 mars 2009 Uittreksel uit arrest nr. 54/2009 van 19 maart 2009
Numéro du rôle : 4466 Rolnummer 4466
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, 3°, In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, 3°, eerste lid, van
alinéa 1er, de l'article 3 (« Dispositions transitoires ») de la loi artikel 3 (« Overgangsbepalingen ») van de wet van 14 juli 1976
du 14 juillet 1976 relative aux droits et devoirs respectifs des époux betreffende de wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten
et aux régimes matrimoniaux, posée par le Tribunal de première en de huwelijksvermogensstelsels, gesteld door de Rechtbank van eerste
instance de Nivelles. aanleg te Nijvel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 7 mai 2008 en cause de B.M. contre R.C., dont Bij vonnis van 7 mei 2008 in zake B.M. tegen R.C., waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 15 mai 2008, le expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 15 mei 2008, heeft
Tribunal de première instance de Nivelles a posé la question de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel de volgende prejudiciële
préjudicielle suivante : vraag gesteld :
« L'article 1er, 3°, alinéa 1er, de l'article 3 des dispositions « Schendt artikel 1, 3°, eerste lid, van artikel 3 van de
transitoires de la loi du 14 juillet 1976 relative aux droits et overgangsbepalingen van de wet van 14 juli 1976 betreffende de
devoirs respectifs des époux et aux régimes matrimoniaux qui dispose, wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten en de
qu'à défaut de déclaration visée au 1er, les époux qui avaient adopté huwelijksvermogensstelsels, dat bepaalt dat de echtgenoten die de in
het 1° bedoelde verklaring niet hebben afgelegd en die de tot de
la communauté réduite aux acquêts seront soumis aux dispositions des aanwinsten beperkte gemeenschap hadden aanvaard, worden onderworpen
articles 1415 à 1426 pour tout ce qui concerne la gestion de la aan de bepalingen van de artikelen 1415 tot 1426 voor al wat
communauté et de leur biens propres ainsi qu'à celles des articles betrekking heeft op het bestuur van de gemeenschap en van hun eigen
1408 à 1414 définissant les dettes communes et réglant le droit des goederen, alsook aan die van de artikelen 1408 tot 1414 betreffende de
gemeenschappelijke schulden en de rechten van de schuldeisers, in die
créanciers, interprété en ce sens que les articles 1453 et 1463 zin geïnterpreteerd dat de vroegere artikelen 1453 en 1463 van het
anciens du Code civil sont applicables aux catégories d'époux visées Burgerlijk Wetboek van toepassing zijn op de in het voormelde artikel
dans l'article précité, violent-ils les articles 10, 11 et 11bis de la bedoelde categorieën van echtgenoten, de artikelen 10, 11 en 11bis van
Constitution et le principe d'égalité et de non discrimination, en ce de Grondwet en het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in
que la femme divorcée qui n'a point dans les trois mois et quarante zoverre de gescheiden vrouw die niet binnen drie maanden en veertig
jours après le divorce accepté la communauté est censée y avoir dagen na de echtscheiding de gemeenschap heeft aanvaard, wordt geacht
renoncé alors que l'homme est investi de plein droit de ses droits daarvan afstand te hebben gedaan, terwijl de man zijn rechten in de
dans la communauté ? ». gemeenschap van rechtswege verkrijgt ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la question préjudicielle, aux dispositions en cause et à Ten aanzien van de prejudiciële vraag, de in het geding zijnde
l'exception bepalingen en de exceptie
B.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité, avec le B.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de
principe d'égalité et de non-discrimination, de l'article 1er, 3°, bestaanbaarheid, met het beginsel van gelijkheid en
alinéa 1er, de l'article 3 (« Dispositions transitoires ») de la loi niet-discriminatie, van artikel 1, 3°, eerste lid, van artikel 3 («
du 14 juillet 1976 relative aux droits et devoirs respectifs des époux Overgangsbepalingen ») van de wet van 14 juli 1976 betreffende de
wederzijdse rechten en verplichtingen van echtgenoten en de
et aux régimes matrimoniaux (ci-après : la loi du 14 juillet 1976), huwelijksvermogensstelsels (hierna : de wet van 14 juli 1976), in die
interprété en ce sens que les articles 1453 et 1463 anciens du Code zin geïnterpreteerd dat de vroegere artikelen 1453 en 1463 van het
Burgerlijk Wetboek van toepassing zijn op de echtgenoten die, vóór de
civil sont applicables aux époux qui avaient adopté, avant la loi voormelde wet, de tot de aanwinsten beperkte gemeenschap hadden
précitée, la communauté réduite aux acquêts, avec pour conséquence que aanvaard, met als gevolg dat de uit de echt gescheiden vrouw die niet
la femme divorcée qui n'a pas, dans les trois mois et quarante jours binnen drie maanden en veertig dagen na de echtscheiding de
après le divorce, accepté la communauté, est censée y avoir renoncé gemeenschap heeft aanvaard, wordt geacht daarvan afstand te hebben
alors que l'homme divorcé est investi de plein droit de ses droits gedaan, terwijl de uit de echt gescheiden man zijn rechten in de
dans la communauté. gemeenschap van rechtswege verkrijgt.
B.2.1. L'article 1er, 1° à 3°, de l'article 3 (« Dispositions B.2.1. Artikel 1, 1° tot 3°, van artikel 3 (« Overgangsbepalingen »)
transitoires ») de la loi du 14 juillet 1976 (Moniteur belge, 18 van de wet van 14 juli 1976 (Belgisch Staatsblad , 18 september 1976)
septembre 1976) - dont seul le 3°, alinéa 1er, est en cause - dispose - waarvan alleen het 3°, eerste lid, in het geding is - bepaalt :
: « Les dispositions de la présente loi sont applicables, suivant les « Overeenkomstig de volgende regels zijn de bepalingen van deze wet
règles ci-après, aux époux mariés avant la date de son entrée en van toepassing op de echtgenoten die vóór de inwerkingtreding van deze
wet zijn gehuwd zonder huwelijksvoorwaarden te hebben gemaakt of na
vigueur sans avoir établi de conventions matrimoniales ou après avoir een stelsel van gemeenschap te hebben aangenomen dan wel het stelsel
adopté un régime en communauté ou après avoir choisi le régime de la van scheiding van goederen of het dotaal stelsel te hebben gekozen,
séparation de biens ou celui des biens dotaux comportant une société waarin een gemeenschap van aanwinsten is bedongen als omschreven in de
d'acquêts régie par les articles 1498 et 1499 du Code civil : artikelen 1498 en 1499 van het Burgerlijk Wetboek :
1° Pendant un délai d'un an prenant cours à l'entrée en vigueur de la 1° Gedurende een termijn van een jaar te rekenen van de
présente loi, les époux peuvent déclarer devant notaire qu'ils inwerkingtreding van deze wet kunnen de echtgenoten ten overstaan van
entendent maintenir sans changement, leur régime matrimonial légal ou een notaris verklaren dat zij hun wettelijk of bedongen
conventionnel. huwelijksvermogensstelsel ongewijzigd wensen te handhaven.
2° A défaut de pareille déclaration, les époux qui n'avaient pas 2° Indien een dergelijke verklaring niet wordt afgelegd, zullen de
établi de conventions matrimoniales ou avaient adopté le régime de la echtgenoten die geen huwelijksvoorwaarden hebben gemaakt of het
communauté légale, seront dès l'expiration du délai, soumis aux stelsel van wettelijke gemeenschap hebben aangenomen, bij het
dispositions des articles 1398 à 1450 concernant le régime légal, sans préjudice des clauses de leur contrat de mariage comportant des avantages aux deux époux ou à l'un d'eux. Ils peuvent toutefois, sans attendre l'expiration de ce délai, déclarer devant notaire, qu'ils entendent se soumettre immédiatement aux dispositions régissant le régime légal. 3° A défaut de la déclaration visée au 1°, les époux qui avaient adopté la communauté réduite aux acquêts ou la communauté universelle seront, dès l'expiration du délai, soumis aux dispositions des articles 1415 à 1426 pour tout ce qui concerne la gestion de la communauté et de leurs biens propres, ainsi qu'à celles des articles verstrijken van die termijn onderworpen zijn aan de bepalingen van de artikelen 1398 tot 1450 betreffende het wettelijk stelsel, onverminderd hetgeen zij bij huwelijkscontract hebben bedongen betreffende de voordelen aan beide echtgenoten of aan een van hen. Evenwel kunnen zij, zonder het verstrijken van die termijn af te wachten, ten overstaan van een notaris verklaren dat zij zich onmiddellijk wensen te onderwerpen aan de bepalingen betreffende het wettelijk stelsel. 3° Indien de verklaring bedoeld in 1° niet wordt afgelegd, zullen de echtgenoten die de gemeenschap beperkt tot de aanwinsten of de algemene gemeenschap hebben aangenomen, bij het verstrijken van die termijn onderworpen zijn aan de bepalingen van de artikelen 1415 tot 1426 voor alles wat betrekking heeft op het bestuur van de gemeenschap en van de eigen goederen, alsook aan de bepalingen van de artikelen
1408 à 1414 définissant les dettes communes et réglant les droits des 1408 tot 1414 betreffende de gemeenschappelijke schulden en de rechten
créanciers. van de schuldeisers.
Il en sera de même pour les époux ayant choisi le régime de la Hetzelfde geldt voor de echtgenoten die de scheiding van goederen of
séparation de biens ou le régime dotal, tout en ayant stipulé une het dotaal stelsel hebben gekozen onder beding van een gemeenschap van
société d'acquêts régie par les articles 1498 et 1499 du Code civil aanwinsten als omschreven in de artikelen 1498 en 1499 van het
mais en ce qui concerne cette société seulement ». Burgerlijk Wetboek, doch uitsluitend wat die gemeenschap betreft ».
B.2.2. Les articles 1453 et 1463 anciens du Code civil disposent : B.2.2. De vroegere artikelen 1453 en 1463 van het Burgerlijk Wetboek
«

Art. 1453.Après la dissolution de la communauté, la femme ou ses

bepalen : «

Art. 1453.Na de ontbinding van de gemeenschap heeft de vrouw of

héritiers et ayants cause ont la faculté de l'accepter ou d'y renoncer hebben haar erfgenamen en rechtverkrijgenden de bevoegdheid om de
gemeenschap te aanvaarden of daarvan afstand te doen; elke hiermee
: toute convention contraire est nulle ». strijdige overeenkomst is nietig ».
«

Art. 1463.La femme divorcée ou séparée de corps, qui n'a point,

«

Art. 1463.De uit de echt of van tafel en bed gescheiden vrouw die

de gemeenschap niet aanvaard heeft binnen drie maanden en veertig
dans les trois mois et quarante jours après le divorce ou la dagen nadat de echtscheiding of de scheiding van tafel en bed
séparation définitivement prononcés, accepté la communauté, est censée definitief is uitgesproken, wordt geacht van de gemeenschap afstand te
y avoir renoncé, à moins qu'étant encore dans le délai, elle n'en ait hebben gedaan, behalve indien zij, nog voor het verstrijken van de
obtenu la prorogation en justice, contradictoirement avec le mari, ou termijn, van de rechter een verlenging daarvan bekomen heeft, op
lui dûment appelé ». tegenspraak van de man of deze behoorlijk opgeroepen zijnde ».
B.3.1. Selon l'ex-époux, la question préjudicielle n'appellerait pas B.3.1. Volgens de ex-echtgenoot zou de prejudiciële vraag geen
de réponse puisqu'elle omettrait de viser la disposition susceptible antwoord behoeven, vermits daarin niet de bepaling zou worden beoogd
de contenir la différence de traitement en cause, à savoir l'article die het in het geding zijnde verschil in behandeling kan bevatten,
47 des dispositions abrogatoires et modificatives contenues à namelijk artikel 47 van de opheffings- en wijzigingsbepalingen vervat
l'article 4, § 5, de la loi du 14 juillet 1976. in artikel 4, § 5, van de wet van 14 juli 1976.
B.3.2. L'article 47 précité dispose : B.3.2. Het voormelde artikel 47 bepaalt :
« § 1er. Sont toutefois maintenus en vigueur à titre transitoire pour
les époux mariés antérieurement à l'entrée en vigueur de la présente
loi, soit qu'il aient adopté un régime autre qu'en communauté, soit
qu'étant soumis légalement ou conventionnellement aux règles du régime
en communauté, ils aient convenu de maintenir sans changement le
régime préexistant, et ce jusqu'à la liquidation de leur régime
matrimonial, les articles 226bis à 226septies, 300, 307, 776, alinéa 1er, « § 1. De artikelen 226bis tot 226septies, 300, 307, 776, eerste lid,
818, 905, 940, alinéa 1er, 1399 à 1535, 1540 à 1581, 2255 et 2256 du Code civil, 64 à 72 de la loi hypothécaire du 16 décembre 1851, 1562 du Code judiciaire, 553 à 560 du Code de commerce et 6 du Code des droits de succession. 818, 905, 940, eerste lid, 1399 tot 1535, 1540 tot 1581, 2255 en 2256 van het Burgerlijk Wetboek, de artikelen 64 tot 72 van de Hypotheekwet van 16 december 1851, artikel 1562 van het Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 553 tot 560 van het Wetboek van koophandel en artikel 6 van het Wetboek der successierechten blijven, bij wijze van overgangsmaatregel, tot aan de vereffening van hun huwelijksvermogensstelsel, van kracht voor echtgenoten die, gehuwd vóór de inwerkingtreding van deze wet, een ander stelsel dan de gemeenschap hebben aangenomen dan wel krachtens de wet of een overeenkomst onder de regels van het gemeenschapsstelsel vallen, en overeengekomen zijn het bestaande stelsel ongewijzigd te handhaven.
§ 2. Sont également maintenus transitoirement en vigueur dans leur § 2. Bij wijze van overgangsmaatregel blijven eveneens van kracht,
rédaction antérieure à la publication de la présente loi les articles zoals zij vóór de bekendmaking van deze wet luidden, de artikelen 124,
124, 295, alinéa 3, 942, 1304, alinéa 2, 1990 et 2254 du Code civil, 295, derde lid, 942, 1304, tweede lid, 1990 en 2254 van het Burgerlijk
47 et 90bis de la loi hypothécaire du 16 décembre 1851, 567, alinéa 1er, Wetboek, de artikelen 47 en 90bis van de Hypotheekwet van 16 december
1851 en de artikelen 567, eerste lid, 853, 1148, 1167, 1180, 1185,
853, 1148, 1167, 1180, 1185, 1283 et 1319 du Code judiciaire. 1283 en 1319 van het Gerechtelijk Wetboek.
§ 3. Lorsque des époux mariés après avoir adopté un régime en § 3. Indien echtgenoten, gehuwd na een gemeenschap van goederen te
communauté, sont soumis par l'effet des dispositions transitoires de hebben aangenomen, krachtens de overgangsmaatregelen van deze wet, aan
la présente loi, aux dispositions de cette loi uniquement en ce qui de bepalingen van deze wet alleen onderworpen zijn wat betreft het
concerne la gestion de la communauté et de leurs biens propres, la bestuur van de gemeenschap en van hun eigen goederen, de vaststelling
définition des dettes communes et les droits des créanciers, les van de gemeenschappelijke schulden en de rechten van de schuldeisers,
articles énumérés aux §§ 1er et 2 leur resteront applicables dans la blijven de artikelen opgesomd in de §§ 1 en 2 op hen toepasselijk in
mesure où ils sont nécessaires au fonctionnement et à la liquidation zoverre zij noodzakelijk zijn voor de werking en de vereffening van
de leur régime matrimonial ». hun huwelijksvermogensstelsel ».
B.3.3. Il ressort des motifs de la décision qui interroge la Cour que B.3.3. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat de
le juge a quo considère que l'article 1463 ancien du Code civil reste verwijzende rechter van mening is dat het vroegere artikel 1463 van
applicable « en vertu des dispositions transitoires de la loi du 14 het Burgerlijk Wetboek van toepassing blijft « krachtens de
juillet 1976 » et qu'il interprète ces dispositions transitoires par overgangsbepalingen van de wet van 14 juli 1976 » en dat hij die
overgangsbepalingen interpreteert met verwijzing naar een arrest van
référence à un arrêt de la Cour de cassation du 6 juin 2005 (Pas., het Hof van Cassatie van 6 juni 2005 (Arr. Cass., 2005, nr. 318).
2005, n° 318). Or, dans l'arrêt que cite le juge a quo, la Cour de cassation se In het arrest dat de verwijzende rechter aanhaalt, verwijst het Hof
réfère tant à l'article 1er, 3°, de l'article 3 (« Dispositions van Cassatie echter zowel naar artikel 1, 3°, van artikel 3 («
transitoires ») qu'à l'article 47 de la loi pour conclure « qu'il suit Overgangsbepalingen ») als naar artikel 47 van de wet om te besluiten
« dat uit het geheel van die bepalingen volgt dat het oude artikel
de l'ensemble de ces dispositions que l'article 1463 ancien du Code 1463 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing blijft op de ontbinding
civil demeure d'application à la dissolution et à la liquidation d'une
société d'acquêts que des époux mariés avant l'entrée en vigueur de la en de vereffening van een gemeenschap van aanwinsten die de
loi du 14 juillet 1976 avaient adjointe à leur régime de séparation de echtgenoten die vóór de inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976
zijn gehuwd, bij hun stelsel van scheiding van goederen hadden gevoegd
biens ». ».
La Cour est donc valablement saisie des dispositions qui fondent De bepalingen die ten grondslag liggen aan de toepassing van de
l'application des articles 1453 et 1463 anciens du Code civil et la vroegere artikelen 1453 en 1463 van het Burgerlijk Wetboek en aan het
in B.1 uiteengezette verschil in behandeling, zijn dus op geldige
différence de traitement exposée en B.1. wijze aan het Hof voorgelegd.
B.3.4. L'exception est rejetée. B.3.4. De exceptie wordt verworpen.
Quant au fond Ten gronde
B.4. La loi du 14 juillet 1976 avait pour objectif principal de B.4. De wet van 14 juli 1976 had in hoofdzaak tot doel de juridische
concrétiser, dans la législation relative aux régimes matrimoniaux, ontvoogding van de gehuwde vrouw, tot stand gebracht door de wet van
l'émancipation juridique de la femme mariée consacrée par la loi du 30 30 april 1958 betreffende de wederzijdse rechten en plichten van de
avril 1958 relative aux droits et devoirs respectifs des époux : echtgenoten, te concretiseren in de wetgeving betreffende de huwelijksvermogensstelsels :
« Dès l'instant où l'on reconnaît à la femme mariée une pleine « Vanaf het ogenblik dat aan de gehuwde vrouw volle rechtsbekwaamheid
capacité juridique, [...] cette indépendance doit trouver sa wordt toegekend, [...] moet deze onafhankelijkheid haar normale
contrepartie normale dans le domaine des régimes matrimoniaux. L'une tegenhanger vinden op het gebied van de huwelijksvermogensstelsels. De
ene hervorming gaat niet zonder de andere. Het bekrachtigen van de
des réformes ne va pas sans l'autre. Consacrer la capacité civile de handelingsbekwaamheid van de gehuwde vrouw zonder daarbij de
la femme mariée, sans modifier ou aménager les régimes matrimoniaux, huwelijksvermogensstelsels te wijzigen of aan te passen, zou er op
serait faire oeuvre théorique et pratiquement illusoire » (Doc. parl., neerkomen een theoretisch werk te leveren dat praktisch denkbeeldig
Sénat, 1964-1965, n° 138, p. 1; Doc. parl., Sénat, 1976-1977, n° blijft » (Parl. St., Senaat, 1964-1965, nr. 138, p. 1; Parl. St.,
683/2, p. 1). Senaat, 1976-1977, nr. 683/2, p. 1).
Le but du législateur a été de faire en sorte que l'adaptation de la De wetgever heeft de aanpassing van de wetgeving betreffende de
législation sur les régimes matrimoniaux à la capacité juridique de la huwelijksvermogensstelsels aan de rechtsbekwaamheid van de gehuwde
femme mariée puisse se concilier avec le respect de l'autonomie de la vrouw willen verzoenen met de eerbied voor de wilsautonomie van de
volonté des parties. partijen.
B.5. In de interpretatie van de verwijzende rechter zijn de vroegere
B.5. Dans l'interprétation du juge a quo, les articles 1453 et 1463 artikelen 1453 en 1463 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing op de
anciens du Code civil sont applicables à la liquidation du régime vereffening van het huwelijksvermogensstelsel van echtgenoten die vóór
matrimonial d'époux mariés, avant l'entrée en vigueur de la loi du 14 de inwerkingtreding van de wet van 14 juli 1976 zijn gehuwd onder het
stelsel van de tot de aanwinsten beperkte gemeenschap. Het is in die
juillet 1976, sous le régime de la communauté réduite aux acquêts. interpretatie dat het Hof de prejudiciële vraag beantwoordt.
C'est dans cette interprétation que la Cour répond à la question préjudicielle. Aan het Hof wordt het verschil in behandeling voorgelegd dat, volgens
La Cour est saisie de la différence de traitement que, selon la de prejudiciële vraag, die bepalingen zouden invoeren tussen de
question préjudicielle, ces dispositions opéreraient entre les époux, echtgenoten, in zoverre de uit de echt gescheiden vrouw die niet
en ce que la femme divorcée qui n'a pas dans les trois mois et binnen drie maanden en veertig dagen na de scheiding de gemeenschap
quarante jours après le divorce accepté la communauté, est censée y heeft aanvaard, wordt geacht daarvan afstand te hebben gedaan, terwijl
avoir renoncé alors que l'homme divorcé est investi d'office de ses de uit de echt gescheiden man zijn rechten in de gemeenschap
droits dans la communauté. ambtshalve verkrijgt.
B.6. Selon la disposition transitoire sur laquelle la Cour est B.6. Volgens de overgangsbepaling waarover het Hof wordt ondervraagd,
interrogée, les articles 1453 et 1463 anciens du Code civil zijn de vroegere artikelen 1453 en 1463 van het Burgerlijk Wetboek van
s'appliquent à des communautés qui ont été régies successivement par toepassing op gemeenschappen die achtereenvolgens door twee
deux régimes différents en ce qui concerne la capacité juridique de la verschillende stelsels zijn geregeld wat de rechtsbekwaamheid van de
femme mariée. gehuwde vrouw betreft.
Avant l'entrée en vigueur de la loi précitée, l'article 1421 du Code Vóór de inwerkingtreding van de voormelde wet behield artikel 1421 van
civil réservait au seul mari la gestion des biens de la communauté, het Burgerlijk Wetboek het beheer van de goederen van de gemeenschap
alors que, ainsi qu'il ressort notamment des articles 222 et 1416 du voor aan de man, terwijl, zoals met name blijkt uit de artikelen 222
Code civil, modifiés par la loi du 14 juillet 1976, chacun des époux, en 1416 van het Burgerlijk Wetboek, gewijzigd bij de wet van 14 juli
dans les limites et selon les modalités indiquées par la loi, peut 1976, iedere echtgenoot, binnen de in de wet aangegeven perken en
onder de daarin vastgestelde voorwaarden, voortaan het
désormais engager le patrimoine commun. L'article 1416 fait partie des gemeenschappelijk vermogen kan aanspreken. Artikel 1416 maakt deel uit
dispositions que l'article 1er, 2° et 3°, de l'article 3 (« van de bepalingen die artikel 1, 2° en 3°, van artikel 3 («
Dispositions transitoires ») de la loi du 14 juillet 1976 rend Overgangsbepalingen ») van de wet van 14 juli 1976 van rechtswege
applicables de droit, à défaut pour les époux d'avoir procédé à la toepasselijk maakt, indien de echtgenoten de in het 1° van hetzelfde
déclaration visée au 1° du même article. artikel bedoelde verklaring niet hebben afgelegd.
B.7.1. Une disposition qui prive l'ex-épouse de tous ses droits dans B.7.1. Een bepaling die de ex-echtgenote al haar rechten in de tot de
la communauté réduite aux acquêts si elle n'a pas accepté celle-ci aanwinsten beperkte gemeenschap ontzegt indien zij die niet binnen een
dans un délai de trois mois et quarante jours, traite celle-ci termijn van drie maanden en veertig dagen heeft aanvaard, behandelt
différemment de l'ex-époux qui, sans avoir aucune démarche à haar anders dan de ex-echtgenoot die, zonder stappen te moeten
accomplir, se trouve automatiquement investi de ses droits dans la ondernemen, zijn rechten in de gemeenschap automatisch verkrijgt en
communauté et pourra bénéficier de la totalité de celle-ci si die gemeenschap volledig zal kunnen genieten indien de ex-echtgenote
l'ex-épouse n'a pas exercé son droit d'option dans le délai légal. haar optierecht niet binnen de wettelijke termijn heeft uitgeoefend.
B.7.2. Cette différence de traitement était justifiée lorsqu'elle B.7.2. Dat verschil in behandeling was verantwoord toen het de
constituait un correctif à l'inégalité des époux, à l'époque où le ongelijkheid tussen de echtgenoten corrigeerde op een ogenblik dat de
mari gérait seul les biens communs. Elle permettait à l'ex-épouse de man als enige de gemeenschappelijke goederen beheerde. Wanneer de
ne pas supporter les charges d'une communauté à la gestion de laquelle gemeenschap deficitair bleek, moest de ex-echtgenote dus niet de
elle était restée étrangère, si la communauté se révélait déficitaire. lasten dragen van die gemeenschap, die niet door haar werd beheerd.
B.7.3. Par contre, ce souci de protection de l'épouse ne se justifie B.7.3. De zorg om de echtgenote te beschermen, is daarentegen niet
plus depuis que le législateur a organisé une gestion égalitaire du langer verantwoord sinds de wetgever een egalitair beheer van het
patrimoine commun. La disposition en cause a des effets gemeenschappelijk vermogen heeft geregeld. De in het geding zijnde
disproportionnés pour l'ex-épouse puisqu'elle peut aboutir à la priver bepaling heeft onevenredige gevolgen voor de ex-echtgenote, vermits
de tous ses droits sur une communauté que, depuis l'entrée en vigueur zij ertoe kan leiden dat haar al haar rechten worden ontzegd op een
de la loi du 14 juillet 1976, elle a géré à égalité avec son mari. gemeenschap die zij, sinds de inwerkingtreding van de wet van 14 juli
1976, op gelijkwaardige wijze met haar man heeft beheerd.
B.7.4. La disposition en cause établit par conséquent, entre ex-époux, B.7.4. De in het geding zijnde bepaling voert bijgevolg tussen de
une différence de traitement qui n'est pas raisonnablement justifiée. ex-echtgenoten een verschil in behandeling in dat niet redelijk is verantwoord.
B.8. Il découle de ce qui précède que l'article 1er, 3°, alinéa 1er, B.8. Hieruit vloeit voort dat artikel 1, 3°, eerste lid, van artikel 3
de l'article 3 (« Dispositions transitoires ») de la loi du 14 juillet (« Overgangsbepalingen ») van de wet van 14 juli 1976 niet bestaanbaar
1976 n'est pas compatible avec les articles 10, 11 et 11bis de la is met de artikelen 10, 11 en 11bis van de Grondwet.
Constitution. B.9. La question préjudicielle appelle une réponse positive. B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 1er, 3°, alinéa 1er, de l'article 3 (« Dispositions Artikel 1, 3°, eerste lid, van artikel 3 (« Overgangsbepalingen ») van
transitoires ») de la loi du 14 juillet 1976 relative aux droits et de wet van 14 juli 1976 betreffende de wederzijdse rechten en
devoirs respectifs des époux et aux régimes matrimoniaux viole les verplichtingen van echtgenoten en de huwelijksvermogensstelsels
articles 10, 11 et 11bis de la Constitution en ce qu'il rend les schendt de artikelen 10, 11 en 11bis van de Grondwet, in zoverre het
articles 1453 et 1463 anciens du Code civil applicables à des droits de vroegere artikelen 1453 en 1463 van het Burgerlijk Wetboek
toepasselijk maakt op rechten en verplichtingen van een tot de
et obligations d'une communauté réduite aux acquêts dissoute après aanwinsten beperkte gemeenschap die na de inwerkingtreding van de wet
l'entrée en vigueur de la loi du 14 juillet 1976. van 14 juli 1976 is ontbonden.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 19 mars 2009. terechtzitting van 19 maart 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^