← Retour vers  "Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 Numéro du rôle : 4453 En cause  : la 
question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code judiciaire, posée par la Cour du travail de 
Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prési après 
en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)"
                    
                        
                        
                
              | Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 Numéro du rôle : 4453 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prési après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...) | Uittreksel uit arrest nr. 51/2009 van 11 maart 2009 Rolnummer 4453 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | 
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF | 
| Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 51/2009 van 11 maart 2009 | 
| Numéro du rôle : 4453 | Rolnummer 4453 | 
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1057 van het | 
| judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons. | Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. | 
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, | 
| composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | 
| Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. | rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, | 
| Moerman, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier | J.-P. Moerman, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de | 
| P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. | 
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | Melchior, wijst na beraad het volgende arrest : | 
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | 
| Par arrêt du 2 avril 2008 en cause de Ariski Boukerdous contre l'Etat | Bij arrest van 2 april 2008 in zake Ariski Boukerdous tegen de | 
| Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | |
| belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 9 avril | ingekomen op 9 april 2008, heeft het Arbeidshof te Bergen de volgende | 
| 2008, la Cour du travail de Mons a posé la question préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : « Geven de voorwaarden die op straffe van nietigheid zijn bepaald in | 
| « Les conditions, édictées à peine de nullité par l'article 1057 du | artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek geen aanleiding tot | 
| Code judiciaire, n'engendrent-elles pas une discrimination contraire | |
| aux articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en | discriminatie die strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de | 
| Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 ervan en met | |
| combinaison avec son article 23, ainsi qu'avec l'article 6 de la | artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van | 
| Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des | de mens en de fundamentele vrijheden, dat het recht op een eerlijk | 
| libertés fondamentales garantissant le droit à un procès équitable, en | proces waarborgt, in zoverre de toepassing van de voormelde wettelijke | 
| ce que l'application de la disposition légale précitée (art. 1057 du | bepaling (artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek), wegens de | 
| C.J.), en raison des conditions qu'elle édicte de manière indistincte, | |
| aurait pour effet de traiter de façon identique des assurés sociaux, | voorwaarden die zij zonder onderscheid bepaalt, zou leiden tot een | 
| soit des justiciables particulièrement démunis (spécifiquement visés à | identieke behandeling van sociaal verzekerden, namelijk rechtzoekenden | 
| l'article 704 du Code judiciaire) et qui se trouvent dans des | die in hoge mate achtergesteld zijn (en die in artikel 704 van het | 
| situations humaines, sociales, financières et médicales | Gerechtelijk Wetboek specifiek worden beoogd) en die zich in | 
| fondamentalement différentes de celles que connaissent ou sont | menselijk, sociaal, financieel en medisch opzicht in een situatie | 
| présumés connaître les autres justiciables, moins vulnérables, | bevinden die fundamenteel verschilt van de situatie waarin de andere - | 
| impliqués dans des procédures civiles soumises aux règles du Code | minder kwetsbare - rechtzoekenden zich bevinden of geacht worden zich | 
| judiciaire dans le cadre des procédures d'appel étrangères aux | te bevinden, die, in het kader van de procedures van hoger beroep die | 
| matières visées à l'article 704 du Code judiciaire, et ce d'autant que | buiten de in artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde zaken | 
| vallen, verwikkeld zijn in burgerlijke procedures die onderworpen zijn | |
| aan de regels van het Gerechtelijk Wetboek, des te meer omdat de in | |
| les assurés sociaux visés à l'article 704 du Code judiciaire qui ont | artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek beoogde sociaal verzekerden | 
| pu introduire initialement leur recours de la manière la plus | die hun beroep aanvankelijk op de meest informele manier konden | 
| informelle qui soit en premier degré, se trouvent en quelque sorte | instellen in eerste aanleg, in zekere zin bedrogen en ontredderd zijn | 
| trompés et désemparés par l'exigence soudainement posée par le texte | door de vereiste die plots wordt opgelegd door de tekst van artikel | 
| de l'article 1057 dès qu'ils interjettent appel, alors que le juge | 1057 zodra zij hoger beroep aantekenen, terwijl de rechter in hoger | 
| d'appel, à l'instar du juge du premier degré, reste un juge du fond | beroep, net zoals de rechter in eerste aanleg, een feitenrechter | 
| blijft die een identieke rol moet vervullen, namelijk uitspraak doen | |
| amené à remplir un rôle identique, consistant à statuer sur l'objet | over het onderwerp van een vordering (een feitelijk resultaat dat | 
| d'une demande (un résultat factuel recherché) articulé au départ d'une | wordt nagestreefd) dat wordt omschreven op grond van een geding (een | 
| cause (un édifice de faits) tout en ayant l'obligation, en respectant | geheel van feiten), waarbij hij ertoe verplicht is, met eerbiediging | 
| les droits de la défense, de relever d'office les moyens de droit dont | van de rechten van de verdediging, ambtshalve de rechtsmiddelen op te | 
| l'application est commandée par les faits spécialement invoqués par | werpen waarvan de toepassing zich opdringt door de feiten die door de | 
| les parties au soutien de leurs prétentions ? ». | partijen specifiek worden aangevoerd ter ondersteuning van hun eisen ? ». | 
| (...) | (...) | 
| III. En droit | III. In rechte | 
| (...) | (...) | 
| B.1. La Cour est interrogée au sujet de l'article 1057 du Code | B.1. Het Hof wordt ondervraagd over artikel 1057 van het Gerechtelijk | 
| judiciaire, qui dispose : | Wetboek, dat bepaalt : | 
| « Hormis les cas où il est formé par conclusions, l'acte d'appel | « Met uitzondering van het geval waarin het hoger beroep bij conclusie | 
| wordt ingesteld, vermeldt de akte van hoger beroep, op straffe van | |
| contient, à peine de nullité : | nietigheid : | 
| 1° l'indication des jour, mois et an; | 1° de dag, de maand en het jaar; | 
| 2° les nom, prénom, profession et domicile de l'appelant; | 2° de naam, de voornaam, het beroep en de woonplaats van de eiser in | 
| 3° les nom, prénom et domicile ou à défaut de domicile, la résidence | hoger beroep; 3° de naam, de voornaam en de woonplaats of, bij gebreke van een | 
| de l'intimé; | woonplaats, de verblijfplaats van de gedaagde in hoger beroep; | 
| 4° la détermination de la décision dont appel; | 4° de beslissing waartegen in hoger beroep wordt gekomen; | 
| 5° l'indication du juge d'appel; | 5° de rechter in hoger beroep; | 
| 6° l'indication du lieu où l'intimé devra faire acter sa déclaration | 6° de plaats waar de gedaagde in hoger beroep akte moet laten nemen | 
| de comparution; | van zijn verklaring van verschijning; | 
| 7° l'énonciation des griefs; | 7° de uiteenzetting van de grieven; | 
| 8° l'indication des lieu, jour et heure de la comparution, à moins que | 8° de plaats, de dag en het uur van verschijning, tenzij hoger beroep | 
| l'appel n'ait été formé par lettre recommandée, auquel cas les parties | is ingesteld bij aangetekend schrijven, in welk geval de griffier de | 
| sont convoquées, par le greffier, à comparaître à l'audience fixée par | partijen oproept om te verschijnen op de zitting die de rechter | 
| le juge. | bepaalt. | 
| Le cas échéant l'acte d'appel contient aussi l'indication du nom de | De akte vermeldt eventueel ook de naam van de advocaat van de eiser in | 
| l'avocat de l'appelant ». | hoger beroep ». | 
| B.2. La question préjudicielle invite la Cour à juger de la | B.2. Met de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht te oordelen over | 
| compatibilité de cette disposition avec les articles 10 et 11 de la | de bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10 en 11 van de | 
| Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 23 de | Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 ervan en met | 
| celle-ci et avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in | 
| l'homme, en ce qu'elle traite de façon identique des catégories de | zoverre zij categorieën van rechtzoekenden die zich in een | 
| justiciables qui se trouveraient dans des situations fondamentalement | fundamenteel verschillende situatie zouden bevinden, identiek | 
| différentes : les justiciables visés à l'article 704, § 2, du Code | behandelt : enerzijds, de rechtzoekenden die in artikel 704, § 2, van | 
| judiciaire, d'une part, et les autres justiciables impliqués dans des | het Gerechtelijk Wetboek worden beoogd, en anderzijds, de andere | 
| procédures civiles dans des matières étrangères à celles qui sont | rechtzoekenden die zijn verwikkeld in burgerlijke procedures in zaken | 
| énumérées par cet article, d'autre part. | die buiten de in dat artikel opgesomde aangelegenheden vallen. | 
| B.3. L'article 704, § 2, du Code judiciaire prévoit que dans les | B.3. Artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat in de | 
| matières énumérées aux articles 508/16, 579, 6°, 580, 2°, 3°, 6°, 7°, | in de artikelen 508/16, 579, 6°, 580, 2°, 3°, 6°, 7°, 8°, 9°, 10° en | 
| 8°, 9°, 10° et 11°, 581, 2°, 582, 1° et 2°, et 583, les demandes sont | 11°, 581, 2°, 582, 1° en 2°, en 583 opgesomde zaken, de vorderingen | 
| introduites par une requête écrite pour laquelle aucune condition de | worden ingeleid bij een verzoekschrift waarvoor geen enkele | 
| forme n'est imposée, puisque les articles 1034bis à 1034sexies du Code | vormvoorwaarde geldt vermits de artikelen 1034bis tot 1034sexies van | 
| judiciaire ne sont pas applicables à cette requête. Les litiges | het Gerechtelijk Wetboek niet op dat verzoekschrift van toepassing | 
| concernés par cette procédure simplifiée d'introduction de l'instance | zijn. De geschillen waarvoor die vereenvoudigde procedure van | 
| sont principalement ceux qui surviennent en matière d'octroi de | gedinginleiding geldt, zijn hoofdzakelijk geschillen inzake toekenning | 
| prestations de sécurité sociale ou d'aides aux personnes démunies. | van prestaties van sociale zekerheid of hulpverlening aan achtergestelde personen. | 
| La requête prévue par l'article 704, § 2, du Code judiciaire a été | Het verzoekschrift waarin artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk | 
| insérée dans le projet de Code judiciaire à la demande du ministre de | Wetboek voorziet, werd op verzoek van de minister van Tewerkstelling | 
| en Arbeid in het ontwerp van Gerechtelijk Wetboek ingevoegd (Parl. | |
| l'Emploi et du Travail (Doc. parl., Sénat, 1964-1965, n° 170, p. 123), | St., Senaat, 1964-1965, nr. 170, p. 123) in het kader van het | 
| dans le cadre de la « déformalisation » du droit procédural social, en | deformaliseren van het sociaal procesrecht met als doel het uitsparen | 
| vue d'économiser les frais d'huissier de justice, de conserver un mode | van gerechtsdeurwaarderskosten, het behoud van een soepele wijze van | 
| d'introduction souple, couramment utilisé devant les juridictions | inleiding die gangbaar is voor de administratieve rechtscolleges, en | 
| administratives, et d'éviter la procédure d'assistance judiciaire. | het vermijden van de rechtspleging voor rechtsbijstand. | 
| B.4. En permettant, en dérogation au droit commun, la saisine du | B.4. Door, in afwijking van het gemeen recht, het mogelijk te maken | 
| tribunal du travail selon une procédure extrêmement simplifiée et | een zaak voor de arbeidsrechtbank te brengen volgens een uiterst | 
| dépourvue de toute condition formelle dans les matières énumérées à | vereenvoudigde procedure zonder enige formele voorwaarde, in de in | 
| l'article 704, § 2, du Code judiciaire, le législateur a eu égard à la | artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek opgesomde zaken, heeft | 
| de wetgever rekening gehouden met het specifieke karakter van het | |
| spécificité du contentieux concerné dans lequel intervient | betrokken contentieux waarin het auditoraat tussenkomt, alsook met de | 
| l'auditorat, ainsi qu'à la situation particulière des justiciables, | bijzondere situatie van de rechtzoekenden - die zich over het algemeen | 
| généralement démunis face au formalisme de la procédure, qui doivent | in een zwakke positie bevinden tegenover het formalisme van de | 
| avoir recours au juge pour obtenir la prestation sociale qu'ils | procedure - die een beroep moeten doen op de rechter om de sociale | 
| demandent. | prestatie waarop zij aanspraak maken, te verkrijgen. | 
| B.5. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de décider si | B.5. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever te | 
| la même procédure « déformalisée » doit être appliquée en degré | beslissen of dezelfde « gedeformaliseerde » procedure moet worden | 
| toegepast in hoger beroep, dan wel of daarentegen, zelfs in de | |
| d'appel ou si, au contraire, même dans les recours qui concernent les | beroepen die betrekking hebben op de zaken die zijn opgesomd in | 
| matières énumérées au paragraphe 2 de l'article 704 du Code | paragraaf 2 van artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek, het gemeen | 
| judiciaire, il faut en revenir au droit commun de la procédure et, | recht van de procedure dient te worden toegepast en, meer bepaald, de | 
| plus particulièrement, aux exigences de l'article 1057 du Code | vereisten van artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking | 
| judiciaire relatives à l'acte d'appel. | tot de akte van hoger beroep. | 
| B.6. La question préjudicielle fait toutefois observer que les assurés | B.6. In de prejudiciële vraag wordt niettemin erop gewezen dat de | 
| sociaux « qui ont pu introduire initialement leur recours de la | sociaal verzekerden « die hun beroep aanvankelijk op de meest | 
| manière la plus informelle qui soit en premier degré, se trouvent en | informele manier konden instellen in eerste aanleg, in zekere zin | 
| quelque sorte trompés et désemparés par l'exigence soudainement posée | bedrogen en ontredderd zijn door de vereiste die plots wordt opgelegd | 
| par [...] l'article 1057 dès qu'ils interjettent appel ». | door [...] artikel 1057 zodra zij hoger beroep aantekenen ». | 
| B.7.1. En l'espèce, l'appelant devant le juge a quo a pu valablement | B.7.1. Te dezen kon de appellant voor de verwijzende rechter | 
| introduire initialement un recours devant le tribunal du travail par | aanvankelijk op geldige wijze beroep instellen bij de arbeidsrechtbank | 
| met een aangetekende brief die niet de door artikel 1034ter van het | |
| une lettre recommandée qui ne contenait pas les mentions exigées par | Gerechtelijk Wetboek vereiste vermeldingen bevatte, zonder dat het | 
| l'article 1034ter du Code judiciaire, sans que le caractère informel | informele karakter van dat verzoekschrift de ontvankelijkheid ervan | 
| de cette requête en affectât la recevabilité. L'article 704 précité du | aantastte. Het voormelde artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek | 
| Code judiciaire dispense en effet le requérant de satisfaire, | ontslaat immers de verzoekende partij van de verplichting om onder | 
| notamment, aux exigences de cet article 1034ter. | meer aan de vereisten van dat artikel 1034ter te voldoen. | 
| B.7.2. Le jugement statuant sur cette requête a été notifié au | B.7.2. Het vonnis waarbij over dat verzoekschrift uitspraak werd | 
| gedaan, werd bij gerechtsbrief ter kennis gebracht van de verzoekende | |
| requérant par pli judiciaire, conformément à l'article 792, alinéa 2, | partij, overeenkomstig artikel 792, tweede lid, van het Gerechtelijk | 
| du Code judiciaire, et, en application de l'alinéa 3 du même article, | Wetboek en, met toepassing van het derde lid van hetzelfde artikel, | 
| la lettre d'accompagnement faisait mention « des voies de recours, du | vermeldde de begeleidende brief « de rechtsmiddelen, de termijn binnen | 
| délai dans lequel ce ou ces recours doivent être introduits ainsi que | welke dit verhaal moet worden ingesteld evenals de benaming en het | 
| de la dénomination et de l'adresse de la juridiction compétente pour | adres van de rechtsmacht die bevoegd is om er kennis van te nemen ». | 
| en connaître ». B.7.3. En revanche, cette lettre d'accompagnement n'indiquait pas que | B.7.3. In die begeleidende brief werd echter niet aangegeven dat de | 
| le requérant, qui n'était pas tenu en première instance de satisfaire | verzoekende partij, die in eerste aanleg niet moest voldoen aan de | 
| aux exigences de forme détaillées à l'article 1034ter du Code | vormvereisten van artikel 1034ter van het Gerechtelijk Wetboek, in | 
| judiciaire, devait, en degré d'appel, satisfaire aux exigences | hoger beroep wel moest voldoen aan de vergelijkbare vereisten van | 
| équivalentes de l'article 1057 du même Code. | artikel 1057 van hetzelfde Wetboek. | 
| B.8. En ce qu'il peut aboutir à faire déclarer irrecevable l'appel | B.8. Doordat het ertoe kan leiden dat het hoger beroep dat door een | 
| introduit par un assuré social dans les circonstances décrites en B.7, | sociaal verzekerde in de in B.7 beschreven omstandigheden wordt | 
| l'article 1057 du Code judiciaire a des effets disproportionnés. Dans | ingesteld, onontvankelijk wordt verklaard, heeft artikel 1057 van het | 
| Gerechtelijk Wetboek onevenredige gevolgen. In zoverre, in zulke | |
| la mesure où, dans de telles circonstances, ni l'article 792, alinéa | omstandigheden, noch artikel 792, derde lid, noch enige andere | 
| 3, ni aucune autre disposition du Code judiciaire ne prévoient | bepaling van het Gerechtelijk Wetboek voorziet in de verplichting om, | 
| l'obligation d'indiquer, dans la lettre accompagnant la notification | in de begeleidende brief bij de kennisgeving van het vonnis, de | 
| du jugement, les conditions de forme auxquelles doit satisfaire l'acte | vormvoorwaarden te vermelden waaraan de akte van hoger beroep moet | 
| d'appel, la personne qui introduit un appel dans ces circonstances | voldoen, wordt de persoon die in die omstandigheden hoger beroep | 
| est, sans justification, traitée de la même manière que celle qui, dès | instelt zonder verantwoording op dezelfde wijze behandeld als de | 
| le début de la procédure, a dû satisfaire aux exigences de forme | persoon die, vanaf de aanvang van de procedure, moest voldoen aan de | 
| mentionnées à l'article 1034ter du Code judiciaire. | vormvereisten van artikel 1034ter van het Gerechtelijk Wetboek. | 
| B.9. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse | B.9. In die mate dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden | 
| positive. | beantwoord. | 
| Par ces motifs, | Om die redenen, | 
| la Cour | het Hof | 
| dit pour droit : | zegt voor recht : | 
| L'article 1057 du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de la | Artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 en | 
| Constitution dans la mesure indiquée en B.8. | 11 van de Grondwet in de in B.8 aangegeven mate. | 
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | 
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | 
| l'audience publique du 11 mars 2009. | terechtzitting van 11 maart 2009. | 
| Le greffier, | De griffier, | 
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. | 
| Le président, | De voorzitter, | 
| M. Melchior. | M. Melchior. |