Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 Numéro du rôle : 4453 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prési après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)"
Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 Numéro du rôle : 4453 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prési après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...) Uittreksel uit arrest nr. 51/2009 van 11 maart 2009 Rolnummer 4453 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 51/2009 du 11 mars 2009 Uittreksel uit arrest nr. 51/2009 van 11 maart 2009
Numéro du rôle : 4453 Rolnummer 4453
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1057 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1057 van het
judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons. Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Moerman, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier J.-P. Moerman, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Melchior, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 2 avril 2008 en cause de Ariski Boukerdous contre l'Etat Bij arrest van 2 april 2008 in zake Ariski Boukerdous tegen de
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 9 avril ingekomen op 9 april 2008, heeft het Arbeidshof te Bergen de volgende
2008, la Cour du travail de Mons a posé la question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld : « Geven de voorwaarden die op straffe van nietigheid zijn bepaald in
« Les conditions, édictées à peine de nullité par l'article 1057 du artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek geen aanleiding tot
Code judiciaire, n'engendrent-elles pas une discrimination contraire
aux articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en discriminatie die strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 ervan en met
combinaison avec son article 23, ainsi qu'avec l'article 6 de la artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van
Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des de mens en de fundamentele vrijheden, dat het recht op een eerlijk
libertés fondamentales garantissant le droit à un procès équitable, en proces waarborgt, in zoverre de toepassing van de voormelde wettelijke
ce que l'application de la disposition légale précitée (art. 1057 du bepaling (artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek), wegens de
C.J.), en raison des conditions qu'elle édicte de manière indistincte,
aurait pour effet de traiter de façon identique des assurés sociaux, voorwaarden die zij zonder onderscheid bepaalt, zou leiden tot een
soit des justiciables particulièrement démunis (spécifiquement visés à identieke behandeling van sociaal verzekerden, namelijk rechtzoekenden
l'article 704 du Code judiciaire) et qui se trouvent dans des die in hoge mate achtergesteld zijn (en die in artikel 704 van het
situations humaines, sociales, financières et médicales Gerechtelijk Wetboek specifiek worden beoogd) en die zich in
fondamentalement différentes de celles que connaissent ou sont menselijk, sociaal, financieel en medisch opzicht in een situatie
présumés connaître les autres justiciables, moins vulnérables, bevinden die fundamenteel verschilt van de situatie waarin de andere -
impliqués dans des procédures civiles soumises aux règles du Code minder kwetsbare - rechtzoekenden zich bevinden of geacht worden zich
judiciaire dans le cadre des procédures d'appel étrangères aux te bevinden, die, in het kader van de procedures van hoger beroep die
matières visées à l'article 704 du Code judiciaire, et ce d'autant que buiten de in artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde zaken
vallen, verwikkeld zijn in burgerlijke procedures die onderworpen zijn
aan de regels van het Gerechtelijk Wetboek, des te meer omdat de in
les assurés sociaux visés à l'article 704 du Code judiciaire qui ont artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek beoogde sociaal verzekerden
pu introduire initialement leur recours de la manière la plus die hun beroep aanvankelijk op de meest informele manier konden
informelle qui soit en premier degré, se trouvent en quelque sorte instellen in eerste aanleg, in zekere zin bedrogen en ontredderd zijn
trompés et désemparés par l'exigence soudainement posée par le texte door de vereiste die plots wordt opgelegd door de tekst van artikel
de l'article 1057 dès qu'ils interjettent appel, alors que le juge 1057 zodra zij hoger beroep aantekenen, terwijl de rechter in hoger
d'appel, à l'instar du juge du premier degré, reste un juge du fond beroep, net zoals de rechter in eerste aanleg, een feitenrechter
blijft die een identieke rol moet vervullen, namelijk uitspraak doen
amené à remplir un rôle identique, consistant à statuer sur l'objet over het onderwerp van een vordering (een feitelijk resultaat dat
d'une demande (un résultat factuel recherché) articulé au départ d'une wordt nagestreefd) dat wordt omschreven op grond van een geding (een
cause (un édifice de faits) tout en ayant l'obligation, en respectant geheel van feiten), waarbij hij ertoe verplicht is, met eerbiediging
les droits de la défense, de relever d'office les moyens de droit dont van de rechten van de verdediging, ambtshalve de rechtsmiddelen op te
l'application est commandée par les faits spécialement invoqués par werpen waarvan de toepassing zich opdringt door de feiten die door de
les parties au soutien de leurs prétentions ? ». partijen specifiek worden aangevoerd ter ondersteuning van hun eisen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée au sujet de l'article 1057 du Code B.1. Het Hof wordt ondervraagd over artikel 1057 van het Gerechtelijk
judiciaire, qui dispose : Wetboek, dat bepaalt :
« Hormis les cas où il est formé par conclusions, l'acte d'appel « Met uitzondering van het geval waarin het hoger beroep bij conclusie
wordt ingesteld, vermeldt de akte van hoger beroep, op straffe van
contient, à peine de nullité : nietigheid :
1° l'indication des jour, mois et an; 1° de dag, de maand en het jaar;
2° les nom, prénom, profession et domicile de l'appelant; 2° de naam, de voornaam, het beroep en de woonplaats van de eiser in
3° les nom, prénom et domicile ou à défaut de domicile, la résidence hoger beroep; 3° de naam, de voornaam en de woonplaats of, bij gebreke van een
de l'intimé; woonplaats, de verblijfplaats van de gedaagde in hoger beroep;
4° la détermination de la décision dont appel; 4° de beslissing waartegen in hoger beroep wordt gekomen;
5° l'indication du juge d'appel; 5° de rechter in hoger beroep;
6° l'indication du lieu où l'intimé devra faire acter sa déclaration 6° de plaats waar de gedaagde in hoger beroep akte moet laten nemen
de comparution; van zijn verklaring van verschijning;
7° l'énonciation des griefs; 7° de uiteenzetting van de grieven;
8° l'indication des lieu, jour et heure de la comparution, à moins que 8° de plaats, de dag en het uur van verschijning, tenzij hoger beroep
l'appel n'ait été formé par lettre recommandée, auquel cas les parties is ingesteld bij aangetekend schrijven, in welk geval de griffier de
sont convoquées, par le greffier, à comparaître à l'audience fixée par partijen oproept om te verschijnen op de zitting die de rechter
le juge. bepaalt.
Le cas échéant l'acte d'appel contient aussi l'indication du nom de De akte vermeldt eventueel ook de naam van de advocaat van de eiser in
l'avocat de l'appelant ». hoger beroep ».
B.2. La question préjudicielle invite la Cour à juger de la B.2. Met de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht te oordelen over
compatibilité de cette disposition avec les articles 10 et 11 de la de bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 23 de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 ervan en met
celle-ci et avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in
l'homme, en ce qu'elle traite de façon identique des catégories de zoverre zij categorieën van rechtzoekenden die zich in een
justiciables qui se trouveraient dans des situations fondamentalement fundamenteel verschillende situatie zouden bevinden, identiek
différentes : les justiciables visés à l'article 704, § 2, du Code behandelt : enerzijds, de rechtzoekenden die in artikel 704, § 2, van
judiciaire, d'une part, et les autres justiciables impliqués dans des het Gerechtelijk Wetboek worden beoogd, en anderzijds, de andere
procédures civiles dans des matières étrangères à celles qui sont rechtzoekenden die zijn verwikkeld in burgerlijke procedures in zaken
énumérées par cet article, d'autre part. die buiten de in dat artikel opgesomde aangelegenheden vallen.
B.3. L'article 704, § 2, du Code judiciaire prévoit que dans les B.3. Artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat in de
matières énumérées aux articles 508/16, 579, 6°, 580, 2°, 3°, 6°, 7°, in de artikelen 508/16, 579, 6°, 580, 2°, 3°, 6°, 7°, 8°, 9°, 10° en
8°, 9°, 10° et 11°, 581, 2°, 582, 1° et 2°, et 583, les demandes sont 11°, 581, 2°, 582, 1° en 2°, en 583 opgesomde zaken, de vorderingen
introduites par une requête écrite pour laquelle aucune condition de worden ingeleid bij een verzoekschrift waarvoor geen enkele
forme n'est imposée, puisque les articles 1034bis à 1034sexies du Code vormvoorwaarde geldt vermits de artikelen 1034bis tot 1034sexies van
judiciaire ne sont pas applicables à cette requête. Les litiges het Gerechtelijk Wetboek niet op dat verzoekschrift van toepassing
concernés par cette procédure simplifiée d'introduction de l'instance zijn. De geschillen waarvoor die vereenvoudigde procedure van
sont principalement ceux qui surviennent en matière d'octroi de gedinginleiding geldt, zijn hoofdzakelijk geschillen inzake toekenning
prestations de sécurité sociale ou d'aides aux personnes démunies. van prestaties van sociale zekerheid of hulpverlening aan achtergestelde personen.
La requête prévue par l'article 704, § 2, du Code judiciaire a été Het verzoekschrift waarin artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk
insérée dans le projet de Code judiciaire à la demande du ministre de Wetboek voorziet, werd op verzoek van de minister van Tewerkstelling
en Arbeid in het ontwerp van Gerechtelijk Wetboek ingevoegd (Parl.
l'Emploi et du Travail (Doc. parl., Sénat, 1964-1965, n° 170, p. 123), St., Senaat, 1964-1965, nr. 170, p. 123) in het kader van het
dans le cadre de la « déformalisation » du droit procédural social, en deformaliseren van het sociaal procesrecht met als doel het uitsparen
vue d'économiser les frais d'huissier de justice, de conserver un mode van gerechtsdeurwaarderskosten, het behoud van een soepele wijze van
d'introduction souple, couramment utilisé devant les juridictions inleiding die gangbaar is voor de administratieve rechtscolleges, en
administratives, et d'éviter la procédure d'assistance judiciaire. het vermijden van de rechtspleging voor rechtsbijstand.
B.4. En permettant, en dérogation au droit commun, la saisine du B.4. Door, in afwijking van het gemeen recht, het mogelijk te maken
tribunal du travail selon une procédure extrêmement simplifiée et een zaak voor de arbeidsrechtbank te brengen volgens een uiterst
dépourvue de toute condition formelle dans les matières énumérées à vereenvoudigde procedure zonder enige formele voorwaarde, in de in
l'article 704, § 2, du Code judiciaire, le législateur a eu égard à la artikel 704, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek opgesomde zaken, heeft
de wetgever rekening gehouden met het specifieke karakter van het
spécificité du contentieux concerné dans lequel intervient betrokken contentieux waarin het auditoraat tussenkomt, alsook met de
l'auditorat, ainsi qu'à la situation particulière des justiciables, bijzondere situatie van de rechtzoekenden - die zich over het algemeen
généralement démunis face au formalisme de la procédure, qui doivent in een zwakke positie bevinden tegenover het formalisme van de
avoir recours au juge pour obtenir la prestation sociale qu'ils procedure - die een beroep moeten doen op de rechter om de sociale
demandent. prestatie waarop zij aanspraak maken, te verkrijgen.
B.5. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de décider si B.5. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever te
la même procédure « déformalisée » doit être appliquée en degré beslissen of dezelfde « gedeformaliseerde » procedure moet worden
toegepast in hoger beroep, dan wel of daarentegen, zelfs in de
d'appel ou si, au contraire, même dans les recours qui concernent les beroepen die betrekking hebben op de zaken die zijn opgesomd in
matières énumérées au paragraphe 2 de l'article 704 du Code paragraaf 2 van artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek, het gemeen
judiciaire, il faut en revenir au droit commun de la procédure et, recht van de procedure dient te worden toegepast en, meer bepaald, de
plus particulièrement, aux exigences de l'article 1057 du Code vereisten van artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek met betrekking
judiciaire relatives à l'acte d'appel. tot de akte van hoger beroep.
B.6. La question préjudicielle fait toutefois observer que les assurés B.6. In de prejudiciële vraag wordt niettemin erop gewezen dat de
sociaux « qui ont pu introduire initialement leur recours de la sociaal verzekerden « die hun beroep aanvankelijk op de meest
manière la plus informelle qui soit en premier degré, se trouvent en informele manier konden instellen in eerste aanleg, in zekere zin
quelque sorte trompés et désemparés par l'exigence soudainement posée bedrogen en ontredderd zijn door de vereiste die plots wordt opgelegd
par [...] l'article 1057 dès qu'ils interjettent appel ». door [...] artikel 1057 zodra zij hoger beroep aantekenen ».
B.7.1. En l'espèce, l'appelant devant le juge a quo a pu valablement B.7.1. Te dezen kon de appellant voor de verwijzende rechter
introduire initialement un recours devant le tribunal du travail par aanvankelijk op geldige wijze beroep instellen bij de arbeidsrechtbank
met een aangetekende brief die niet de door artikel 1034ter van het
une lettre recommandée qui ne contenait pas les mentions exigées par Gerechtelijk Wetboek vereiste vermeldingen bevatte, zonder dat het
l'article 1034ter du Code judiciaire, sans que le caractère informel informele karakter van dat verzoekschrift de ontvankelijkheid ervan
de cette requête en affectât la recevabilité. L'article 704 précité du aantastte. Het voormelde artikel 704 van het Gerechtelijk Wetboek
Code judiciaire dispense en effet le requérant de satisfaire, ontslaat immers de verzoekende partij van de verplichting om onder
notamment, aux exigences de cet article 1034ter. meer aan de vereisten van dat artikel 1034ter te voldoen.
B.7.2. Le jugement statuant sur cette requête a été notifié au B.7.2. Het vonnis waarbij over dat verzoekschrift uitspraak werd
gedaan, werd bij gerechtsbrief ter kennis gebracht van de verzoekende
requérant par pli judiciaire, conformément à l'article 792, alinéa 2, partij, overeenkomstig artikel 792, tweede lid, van het Gerechtelijk
du Code judiciaire, et, en application de l'alinéa 3 du même article, Wetboek en, met toepassing van het derde lid van hetzelfde artikel,
la lettre d'accompagnement faisait mention « des voies de recours, du vermeldde de begeleidende brief « de rechtsmiddelen, de termijn binnen
délai dans lequel ce ou ces recours doivent être introduits ainsi que welke dit verhaal moet worden ingesteld evenals de benaming en het
de la dénomination et de l'adresse de la juridiction compétente pour adres van de rechtsmacht die bevoegd is om er kennis van te nemen ».
en connaître ». B.7.3. En revanche, cette lettre d'accompagnement n'indiquait pas que B.7.3. In die begeleidende brief werd echter niet aangegeven dat de
le requérant, qui n'était pas tenu en première instance de satisfaire verzoekende partij, die in eerste aanleg niet moest voldoen aan de
aux exigences de forme détaillées à l'article 1034ter du Code vormvereisten van artikel 1034ter van het Gerechtelijk Wetboek, in
judiciaire, devait, en degré d'appel, satisfaire aux exigences hoger beroep wel moest voldoen aan de vergelijkbare vereisten van
équivalentes de l'article 1057 du même Code. artikel 1057 van hetzelfde Wetboek.
B.8. En ce qu'il peut aboutir à faire déclarer irrecevable l'appel B.8. Doordat het ertoe kan leiden dat het hoger beroep dat door een
introduit par un assuré social dans les circonstances décrites en B.7, sociaal verzekerde in de in B.7 beschreven omstandigheden wordt
l'article 1057 du Code judiciaire a des effets disproportionnés. Dans ingesteld, onontvankelijk wordt verklaard, heeft artikel 1057 van het
Gerechtelijk Wetboek onevenredige gevolgen. In zoverre, in zulke
la mesure où, dans de telles circonstances, ni l'article 792, alinéa omstandigheden, noch artikel 792, derde lid, noch enige andere
3, ni aucune autre disposition du Code judiciaire ne prévoient bepaling van het Gerechtelijk Wetboek voorziet in de verplichting om,
l'obligation d'indiquer, dans la lettre accompagnant la notification in de begeleidende brief bij de kennisgeving van het vonnis, de
du jugement, les conditions de forme auxquelles doit satisfaire l'acte vormvoorwaarden te vermelden waaraan de akte van hoger beroep moet
d'appel, la personne qui introduit un appel dans ces circonstances voldoen, wordt de persoon die in die omstandigheden hoger beroep
est, sans justification, traitée de la même manière que celle qui, dès instelt zonder verantwoording op dezelfde wijze behandeld als de
le début de la procédure, a dû satisfaire aux exigences de forme persoon die, vanaf de aanvang van de procedure, moest voldoen aan de
mentionnées à l'article 1034ter du Code judiciaire. vormvereisten van artikel 1034ter van het Gerechtelijk Wetboek.
B.9. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse B.9. In die mate dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden
positive. beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 1057 du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de la Artikel 1057 van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 en
Constitution dans la mesure indiquée en B.8. 11 van de Grondwet in de in B.8 aangegeven mate.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 11 mars 2009. terechtzitting van 11 maart 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^