Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 43/2009 du 11 mars 2009 Numéros du rôle : 4437, 4438, 4462, 4475 et 4476 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la réparation des dégâ La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 43/2009 du 11 mars 2009 Numéros du rôle : 4437, 4438, 4462, 4475 et 4476 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la réparation des dégâ La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 43/2009 van 11 maart 2009 Rolnummers 4437, 4438, 4462, 4475 en 4476 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel der door grof wild a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 43/2009 du 11 mars 2009 Uittreksel uit arrest nr. 43/2009 van 11 maart 2009
Numéros du rôle : 4437, 4438, 4462, 4475 et 4476 Rolnummers 4437, 4438, 4462, 4475 en 4476
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 3, In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 3, derde lid, van
alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer la de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het herstel der door grof
réparation des dégâts causés par le gros gibier » et à l'article 7bis wild aangerichte schade » en artikel 7bis van de jachtwet van 28
de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, posées par le Tribunal de februari 1882, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te
première instance de Neufchâteau, le Juge de paix du premier canton de Neufchâteau, de Vrederechter van het eerste kanton Hoei, de
Huy, le Juge de paix du canton de Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul Vrederechter van het kanton Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul en de
et le Juge de paix du canton de Vielsalm - La Roche-en-Ardenne - Vrederechter van het kanton Vielsalm - La Roche-en-Ardenne -
Houffalize. Houffalize.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en J.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par jugement du 13 février 2008 en cause de Marcel Dufour contre a. Bij vonnis van 13 februari 2008 in zake Marcel Dufour tegen Daniel
Daniel Cassart, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le Cassart, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op
25 février 2008, le Tribunal de première instance de Neufchâteau a 25 februari 2008, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Neufchâteau
posé la question préjudicielle suivante : de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer « Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot
la réparation des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade de
articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, se référant à artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het, door te verwijzen
l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, il organise naar artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, voorziet in
un mode particulier d'introduction de la demande, dérogatoire aux een bijzondere wijze om de eis in te stellen, die afwijkt van de
modes du droit commun prévus par le Code judiciaire, et permet l'usage wijzen van het gemeen recht bepaald in het Gerechtelijk Wetboek, en
d'une voie judiciaire plus aisée pour celui qui réclame een gerechtelijke weg mogelijk maakt die gemakkelijker is voor diegene
l'indemnisation des dégâts causés par le gros gibier alors qu'une die de vergoeding van de door grof wild aangerichte schade eist,
telle possibilité n'existe pas pour les victimes de dommages terwijl een dergelijke mogelijkheid niet bestaat voor de slachtoffers
occasionnés par d'autres animaux, dont la demande est régie par le van door andere dieren aangerichte schade, wier eis door het gemeen
droit commun ? ». recht wordt geregeld ? ».
b. Par jugement du 21 février 2008 en cause de Marc Letihon et b. Bij vonnis van 21 februari 2008 in zake Marc Letihon en Catharina
Catharina Vrancken contre Henri Cop, en présence d'Etienne Caprasse et Vrancken tegen Henri Cop, in aanwezigheid van Etienne Caprasse en
autres, parties intervenantes, dont l'expédition est parvenue au anderen, tussenkomende partijen, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 27 février 2008, le Juge de paix du premier het Hof is ingekomen op 27 februari 2008, heeft de Vrederechter van
canton de Huy a posé la question préjudicielle suivante : het eerste kanton Hoei de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 3 de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer la « Is artikel 3 van de wet van 14 juli 1961 tot regeling van het
réparation des dégâts causés par le gros gibier qui prévoit que le herstel der door grof wild aangerichte schade, dat bepaalt dat de
propriétaire de la récolte endommagée peut recourir à la procédure eigenaar van de beschadigde oogst een beroep kan doen op de procedure
prévue par l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse waarin artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 voorziet voor
pour la réparation de dégâts de lapins est-elle, dans les het herstel van door konijnen aangerichte schade, in de huidige
circonstances actuelles, toujours une mesure justifiée et
constitue-t-elle une mesure proportionnée au regard du principe omstandigheden nog steeds een verantwoorde maatregel, die evenredig is
d'égalité et de non discrimination ? ». met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie ? ».
c. Par jugement du 11 avril 2008 en cause de la SC « SOCOSAPAR » c. Bij vonnis van 11 april 2008 in zake de cv « SOCOSAPAR » tegen
contre Zacharie Van Hassel, dont l'expédition est parvenue au greffe Zacharie Van Hassel, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
de la Cour le 25 avril 2008, le Juge de paix du canton de Saint-Hubert ingekomen op 25 april 2008, heeft de Vrederechter van het kanton
- Bouillon - Paliseul a posé la question préjudicielle suivante : Saint-Hubert - Bouillon - Paliseul de volgende prejudiciële vraag
« Dès lors que votre Cour a dit pour droit, dans son arrêt n° 44/2007 gesteld : « Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot
du 21 mars 2007 que l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade,
chasse et l'article 24 du décret de la région flamande du 24 juillet doordat het de eigenaar van beschadigde akkers, vruchten en oogsten
1991 sur la chasse violent les articles 10 et 11 de la Constitution, toestaat een beroep te doen op de procedure voorgeschreven bij artikel
l'alinéa 3 de l'article 3 de la loi du 14 juillet 1961 en vue 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, de artikelen 10 en 11 van
d'assurer la réparation des dégâts causés par le gros gibier, en ce de Grondwet, in zoverre het verwijst naar een artikel dat zelf door uw
qu'il permet au propriétaire des champs, fruits et récoltes, Hof ongrondwettig werd geacht aangezien uw Hof in zijn arrest nr.
endommagés, de recourir à la procédure prévue par l'article 7bis de la 44/2007 van 21 maart 2007 voor recht heeft gezegd dat artikel 7bis van
loi du 28 février 1882 sur la chasse, viole-t-il, lui-même, les de jachtwet van 28 februari 1882 en artikel 24 van het jachtdecreet
articles 10 et 11 de la Constitution, dans la mesure où il renvoie à van het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991 de artikelen 10 en 11 van de
un article lui-même considéré comme inconstitutionnel par votre Cour ? Grondwet schenden ? ».
». d. Par jugement du 10 juin 2008 en cause de la SA « Pépinières d. Bij vonnis van 10 juni 2008 in zake de nv « Pépinières Pirothon »
Pirothon » contre Fernand Humblet et autres, dont l'expédition est tegen Fernand Humblet en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van
parvenue au greffe de la Cour le 16 juin 2008, le Juge de paix du het Hof is ingekomen op 16 juni 2008, heeft de Vrederechter van het
canton de Vielsalm La Roche-en-Ardenne - Houffalize a posé les kanton Vielsalm La Roche-en-Ardenne - Houffalize de volgende
questions préjudicielles suivantes : prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 3, § 3, de la loi du 14 juillet 1961 sur la réparation 1. « Schendt artikel 3, § 3, van de wet van 14 juli 1961 tot regeling
des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les articles 10 et 11 van het herstel der door grof wild aangerichte schade de artikelen 10
en 11 van de Grondwet door te verwijzen naar artikel 7bis van de
de la Constitution en se référant à l'article 7bis de la loi du 28 jachtwet van 28 februari 1882, terwijl het Grondwettelijk Hof in zijn
février 1882 sur la chasse alors que la Cour constitutionnelle par son
arrêt du 21 mars 2007 dit pour droit que cet article viole les arrest van 21 maart 2007 voor recht heeft gezegd dat dat artikel in
articles 10 et 11 de la Constitution ? »; strijd is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? »;
2. « La procédure prévue à l'alinéa 3 de l'article 7bis de la loi du 2. « Schendt het derde lid van artikel 7bis van de jachtwet van 28
28 février 1882 sur la chasse viole-t-il les articles 10 et 11 de la februari 1882 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het
Constitution en ce qu'il instaure une procédure de désignation een procedure invoert tot aanwijzing van een deskundige zonder
d'expert sans débats préalables et impose aux parties de faire voorafgaande debatten en de partijen ertoe verplicht al hun middelen
connaître tous leurs moyens au plus tard lors de la descente sur les uiterlijk tijdens de plaatsopneming te doen kennen, terwijl, in het
lieux alors que dans le cadre de la procédure organisée par le Code kader van de bij het Gerechtelijk Wetboek geregelde procedure, artikel
judiciaire, l'article 972 rend l'expertise possible après un débat 972 het deskundigenonderzoek mogelijk maakt na een debat op
contradictoire ? ». tegenspraak ? ».
e. Par jugement du 10 juin 2008 en cause d'Agnès Collard contre Pierre e. Bij vonnis van 10 juni 2008 in zake Agnès Collard tegen Pierre
Bourgeois, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
Bourgeois, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 16 op 16 juni 2008, heeft de Vrederechter van het kanton Vielsalm - La
juin 2008, le Juge de paix du canton de Vielsalm - La Roche-en-Ardenne Roche-en-Ardenne - Houffalize de volgende prejudiciële vraag gesteld :
- Houffalize a posé la question préjudicielle suivante :
« L'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 en vue d'assurer « Schendt artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 tot
la réparation des dégâts causés par le gros gibier viole-t-il les regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade de
articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, se référant à artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het, door te verwijzen
l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse, il organise naar artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882, voorziet in
un mode particulier d'introduction de la demande, dérogatoire aux een bijzondere wijze om de eis in te stellen, die afwijkt van de
modes du droit commun prévu par le Code judiciaire, et permet l'usage wijzen van het gemeen recht bepaald in het Gerechtelijk Wetboek, en
d'une voie judiciaire plus aisée pour celui qui réclame een gerechtelijke weg mogelijk maakt die gemakkelijker is voor diegene
l'indemnisation des dégâts causés par le gros gibier alors qu'une die de vergoeding van de door grof wild aangerichte schade eist,
telle possibilité n'existe pas pour les victimes des dommages terwijl een dergelijke mogelijkheid niet bestaat voor de slachtoffers
occasionnés par d'autres animaux, dont la demande est régie par le van door andere dieren aangerichte schade, wier eis door het gemeen
droit commun ? ». recht wordt geregeld ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 4437, 4438, 4462, 4475 et Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4437, 4438, 4462, 4475 en
4476 du rôle de la Cour, ont été jointes. 4476 van de rol van het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 1er de la loi du 14 juillet 1961 « en vue d'assurer B.1.1. Artikel 1 van de wet van 14 juli 1961 « tot regeling van het
la réparation des dégâts causés par le gros gibier », tel qu'il est herstel der door grof wild aangerichte schade », zoals het van
applicable en Région wallonne, dispose : toepassing is in het Waalse Gewest, bepaalt :
« Les titulaires du droit de chasse répondent du dommage causé aux « De houders van het jachtrecht staan in voor de schade welke aan de
champs, fruits et récoltes par les cervidés [lire : cerfs], velden, vruchten en oogsten wordt toegebracht door herten, reeën,
chevreuils, daims, mouflons ou sangliers provenant des parcelles damherten, wildschapen en everzwijnen welke te voorschijn komen uit de
boisées sur lesquelles ils possèdent le droit de chasse, sans qu'ils bospercelen waarop zij het jachtrecht hebben; zij kunnen noch toeval
ne puissent invoquer le cas fortuit, ni la force majeure. noch heirkracht inroepen.
Si le cité prouve que le gibier provient d'un ou de plusieurs autres Indien de gedaagde het bewijs levert dat het wild van een of meer
territoires de chasse que le sien, il pourra appeler en cause le ou andere jachtgebieden dan het zijne voortkomt, kan hij de houders van
les titulaires du droit de chasse sur ces territoires et ceux-ci het jachtrecht op die jachtgebieden in de zaak roepen en deze kunnen,
pourront, dans le cas, être condamnés à la réparation de tout ou in dat geval, tot herstelling van de gehele schade of van een deel van
partie du dommage causé ». de schade veroordeeld worden ».
L'article 3 de la même loi, tel qu'il est applicable en Région Artikel 3 van dezelfde wet, zoals het van toepassing is in het Waalse
wallonne, dispose : Gewest, bepaalt :
« L'action doit être intentée dans les six mois du dommage et, pour ce « De vordering moet ingesteld worden binnen zes maanden na de schade
qui concerne les cultures, avant l'enlèvement de la récolte. en, wat de landbouwteelten betreft, vóór het binnenhalen van de oogst.
Elle peut être intentée contre le propriétaire des biens, sauf audit Zij kan ingesteld worden tegen de eigenaar der goederen, zo de houder
van het jachtrecht zich niet heeft doen kennen, tenzij bedoelde
propriétaire à appeler le titulaire du droit de chasse en intervention eigenaar laatstgenoemde doet dagvaarden tot tussenkomst en tot
et garantie. vrijwaring.
Le propriétaire de la récolte endommagée peut recourir à la procédure De eigenaar van de beschadigde oogst kan zijn toevlucht nemen tot de
prévue par l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse procedure omschreven in artikel 7bis van de wet van 28 februari 1882
pour la réparation des dégâts de lapins. op de jacht, met het oog op de vergoeding van de konijnenschade.
Toutefois, en ce qui concerne l'article 7bis précité, les dispositions Evenwel, wat voornoemd artikel 7bis betreft, zijn de bepalingen van
de l'alinéa 1er, relatif au double dommage et du dernier alinéa, het eerste lid, betreffende de dubbele schadevergoeding, en deze van
contenant le droit d'appel, ne sont pas applicables aux dommages het laatste lid, betreffende het recht tot hoger beroep, niet
causés par le gibier visé à l'article 1er ci-dessus ». toepasselijk op de schade van het in voornoemd artikel 1 bedoeld wild ».
B.1.2. Tel qu'il a été inséré par l'article 2 de la loi du 4 avril B.1.2. Zoals ingevoegd bij artikel 2 van de wet van 4 april 1900 «
1900 « modifiant la loi du 28 février 1882 sur la Chasse », puis waarbij de wet van 28 Februari 1882 op de jacht gewijzigd wordt »,
modifié par l'article 290 du Code des droits d'enregistrement, vervolgens gewijzigd bij artikel 290 van het Wetboek der registratie-,
d'hypothèque et de greffe, par l'article 81 du Code des droits de hypotheek- en griffierechten, bij artikel 81 van het Wetboek der
timbre, par l'article 2, alinéa 3, de la loi du 20 mars 1948 portant zegelrechten, bij artikel 2, derde lid, van de wet van 20 maart 1948
modification de certains taux en matière civile et commerciale, par tot wijziging van sommige bedragen in burgerlijke en handelszaken, bij
l'article 1er, 2, de la loi du 30 juin 1967 « modifiant le texte artikel 1, punt 2, van de wet van 30 juni 1967 « tot wijziging van de
français de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et portant Franse tekst van de jachtwet van 28 februari 1882 en tot invoering van
établissement du texte néerlandais de la même loi » et par l'article 7 de Nederlandse tekst van dezelfde wet » en bij artikel 7 van het
du décret de la Région wallonne du 4 juillet 2002 « portant decreet van het Waalse Gewest van 4 juli 2002 « houdende bekrachtiging
confirmation des arrêtés du Gouvernement wallon pris en application de van de besluiten van de Waalse Regering tot uitvoering van artikel 4
l'article 4 du décret du 18 juillet 2001 relatif à l'introduction de van het decreet van 18 juli 2001 betreffende de invoering van de euro
l'euro dans la réglementation et dans les programmes informatiques de in de regelgeving en in de computerprogramma's van het Waalse Gewest,
la Région wallonne, et portant modification, en vue de l'introduction en houdende wijziging, met het oog op de invoering van de euro, van de
de l'euro, de la législation économique et des législations en matière economische wetgeving en de wetgeving inzake jacht en bossen »,
de chasse et de forêts », l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 bepaalt artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 ten aanzien
sur la chasse dispose, en ce qui concerne la Région wallonne : van het Waalse Gewest :
« Les indemnités pour dommages causés par les lapins aux fruits et « De vergoeding voor schade, door konijnen aan vruchten en gewassen
récoltes seront portées au double. veroorzaakt, bedraagt het dubbele van de schade.
Celui qui se prétend lésé présente au juge de paix, soit verbalement, Hij die beweert schade te hebben geleden, richt tot de vrederechter
soit par écrit, requête indiquant ses noms, profession et domicile, een mondeling of schriftelijk verzoek, waarin hij zijn naam, beroep en
ceux de la personne responsable, ainsi que l'objet et la cause de la demande. woonplaats en die van de verantwoordelijke persoon vermeldt, alsmede
Si la requête est présentée de vive voix, le juge en dresse het voorwerp en de oorzaak van de eis.
procès-verbal. Dans la huitaine, il nomme un expert et, après avoir, Geschiedt het verzoek mondeling, dan maakt de rechter daarvan
en temps utile, fait connaître aux parties, par lettre recommandée, et proces-verbaal op. Binnen de acht dagen benoemt hij een deskundige en,
au besoin par télégramme enregistré, le contenu de la requête ainsi na te bekwamer tijd aangetekende brief en zo nodig bij geregistreerd
que le jour et l'heure de la visite des lieux et de l'expertise, il se telegram aan partijen kennis te hebben gegeven van de inhoud van het
transporte sur les lieux accompagné de l'expert. Quand la demande est verzoek, alsmede van de dag en het uur van de plaatsopneming en van
sujette à appel, il dresse procès-verbal des déclarations de l'expert, het deskundig onderzoek, begeeft hij zich, vergezeld van de deskundige
et, s'il y a lieu, de ses propres constatations. Les parties sont ter plaatse. Is de eis vatbaar voor hoger beroep, dan maakt hij van de
invitées à faire connaître tous leurs moyens, au plus tard lors de cette descente. verklaringen van de deskundige proces-verbaal op en, indien daartoe
Si le défendeur n'aime mieux payer sur-le-champ la somme fixée par reden is, ook van zijn eigen bevindingen. De partijen worden verzocht
l'expert comme double indemnité, ainsi que les frais, le juge renvoie la cause à une audience de la huitaine. Si l'une des parties n'est pas présente lors de ce renvoi, elle en est immédiatement avisée par lettre recommandée. A l'audience de renvoi, les parties sont entendues sans autre procédure et le juge statue. Lorsque le juge ordonne une enquête ou une nouvelle expertise, elles se font dans la huitaine, et les parties, s'il y a lieu, plaident sans désemparer. Le jugement est rendu sur l'heure ou au plus tard dans la huitaine. Si, pour des motifs exceptionnels, les délais indiqués ci-dessus ont été prorogés, le jugement fera mention de ces motifs. Celui qui se prétend lésé peut aussi introduire l'instance par voie de citation ordinaire. Dans ce cas, il peut assigner soit à toutes fins, soit à seule fin d'expertise; les alinéas 2 à 6 ne seront pas applicables. Les parties sont avisées, dans les trois jours du prononcé et par lettre recommandée à la poste, du dispositif de tout jugement non rendu en leur présence. L'appel n'est plus recevable après la quinzaine du prononcé du jugement. Les demandes s'élevant à 24,79 euros de dommage simple et au-dessous sont jugées sans appel et seules sujettes à opposition ». B.2. Il ressort des faits des causes soumises aux juges a quo, dans les cinq affaires, ainsi que de la motivation des décisions de renvoi, que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec les al hun middelen uiterlijk tijdens deze plaatsopneming te doen kennen. Tenzij de verweerder verkiest het bedrag, door de deskundige als dubbele vergoeding bepaald, en de kosten dadelijk te betalen, verwijst de rechter de zaak naar een terechtzitting, te houden binnen de eerstvolgende acht dagen. Is bij deze verwijzing een van de partijen niet aanwezig, dan wordt haar daarvan aanstonds kennis gegeven bij aangetekende brief. Op de terechtzitting waarnaar de zaak is verwezen, worden partijen zonder enige andere procesvorm gehoord en doet de rechter uitspraak. Indien de rechter een getuigenverhoor of een nieuw deskundig onderzoek beveelt, geschieden deze binnen acht dagen en partijen pleiten in voorkomend geval zonder verwijl. Het vonnis wordt terstond of uiterlijk binnen acht dagen uitgesproken. Worden de hierboven gestelde termijnen verlengd om uitzonderlijke redenen, dan worden deze in het vonnis vermeld. Hij die beweert schade te hebben geleden, kan de zaak ook bij gewone dagvaarding aanhangig maken. In dat geval kan hij dagvaarden, hetzij tot behandeling van de zaak in haar geheel, hetzij alleen tot instelling van een deskundig onderzoek en dan zijn de leden 2 tot 6 niet van toepassing. Aan partijen wordt, binnen drie dagen na de uitspraak, bij ter post aangetekende brief kennis gegeven van het beschikkende gedeelte van elk vonnis dat niet in hun tegenwoordigheid is gewezen. Hoger beroep is niet meer ontvankelijk na veertien dagen, te rekenen van de uitspraak van het vonnis. Eisen van 24,79 euro en minder, berekend op de grondslag van het enkele schadebedrag, worden uitgewezen bij een vonnis dat niet vatbaar is voor hoger beroep, maar alleen voor verzet ». B.2. Uit de feiten van de vijf zaken die aan de verwijzende rechters zijn voorgelegd, alsook uit de motivering van de verwijzingsbeslissingen blijkt dat het Hof wordt verzocht zich uit te
articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 3, alinéa 3, de la spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de
loi précitée du 14 juillet 1961 en ce que cette disposition introduit Grondwet, van artikel 3, derde lid, van de voormelde wet van 14 juli
une différence de traitement entre deux catégories de personnes visées 1961, in zoverre die bepaling een verschil in behandeling invoert
tussen twee categorieën van personen tegen wie een
par une action en responsabilité tendant à la réparation de dommages aansprakelijkheidsvordering tot herstel van schade veroorzaakt door
causés par des animaux aux champs, fruits et récoltes : d'une part, dieren aan velden, vruchten en gewassen is gericht : enerzijds,
celles auxquelles il est demandé réparation de dégâts causés par un diegenen van wie het herstel wordt gevorderd van schade veroorzaakt
cerf, un chevreuil, un daim ou un sanglier et, d'autre part, celles door een hert, een ree, een damhert of een everzwijn en, anderzijds,
auxquelles il est demandé réparation de dégâts causés par des animaux diegenen van wie het herstel wordt gevorderd van schade veroorzaakt
n'appartenant pas au gros gibier visé par la loi du 14 juillet 1961. door dieren die niet behoren tot het grofwild bedoeld in de wet van 14
La demande de réparation visant la seconde catégorie de personnes ne juli 1961. De herstelvordering met betrekking tot de tweede categorie van
peut être introduite, instruite et jugée que selon les règles de droit personen kan alleen worden ingediend, onderzocht en afgedaan volgens
commun de la procédure civile, tandis que la demande de réparation de gemeenrechtelijke regels van de burgerlijke procedure, terwijl de
visant la première catégorie de personnes peut être introduite, herstelvordering met betrekking tot de eerste categorie van personen
instruite et jugée selon les règles dérogatoires qui sont formulées kan worden ingediend, onderzocht en afgedaan volgens de afwijkende
aux alinéas 2 à 6 de l'article 7bis de la loi précitée du 28 février regels geformuleerd in het tweede tot zesde lid van artikel 7bis van
1882. de voormelde wet van 28 februari 1882.
B.3.1. La loi du 14 juillet 1961 trouve son origine dans la B.3.1. De wet van 14 juli 1961 vindt haar oorsprong in het gegeven dat
circonstance que « des dégâts considérables sont occasionnés chaque « ieder jaar door het grof wild aanzienlijke schade aangericht wordt
année par le gros gibier aux cultures voisinant les bois et forêts, et aan de aan bossen en wouden palende akkers en hieruit, voor de
qu'il en résulte, pour les exploitants agricoles intéressés, des betrokken landbouwbedrijven, belangrijke verliezen voortvloeien »
dommages importants » (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 420/2, p. 1). (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 420/2, p. 1).
Les trois premiers articles de cette loi ont pour but de « permettre De eerste drie artikelen van die wet hebben tot doel « de vergoeding
d'indemniser des cultivateurs appartenant à des régions déshéritées ou mogelijk te maken van de telers in de meest achtergestelde of armste
les plus pauvres du Luxembourg et où les dégâts sont limités à un regio's van Luxemburg waar de schade zich beperkt tot een vrij klein
territoire assez restreint, et également à permettre l'indemnisation gebied, alsook de vergoeding mogelijk te maken van de schade
des dégâts causés par [le] gros gibier » (Ann., Chambre, 8 février aangericht door grof wild » (Hand., Kamer, 8 februari 1961, p. 27).
1961, p. 27). Il s'agit de « protéger les récoltes normales contre les Het gaat erom « de normale oogsten te beschermen tegen beschadiging
déprédations du gibier » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1961, n° 67, p. 3). door het wild » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1961, nr. 67, p. 3).
B.3.2. Au cours des travaux préparatoires, l'accent a été mis « sur B.3.2. Tijdens de parlementaire voorbereiding is nadrukkelijk erop
l'intérêt qu'il y a à prévoir une procédure simple, seule à même gewezen « dat het noodzakelijk is, te voorzien in een eenvoudige
rechtspleging, die, met uitsluiting van elke andere rechtspleging, tot
d'assurer la réparation des dommages » (Doc. parl., Chambre, schadeloosstelling kan leiden » (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr.
1959-1960, n° 420/2, p. 2). 420/2, p. 2).
Il a aussi été relevé que « la procédure a été simplifiée à l'extrême Er is ook opgemerkt dat « de procedure extreem vereenvoudigd is »
» en partant du constat que « la juridiction ordinaire est encore uitgaande van de vaststelling dat « het gewone rechtscollege nog
toujours la plus rapide, la moins chère et celle dont on peut attendre steeds het snelste en minst dure is, waarvan de beste beslissingen
les meilleures décisions » (Ann., Chambre, 8 février 1961, p. 27). La kunnen worden verwacht » (Hand., Kamer, 8 februari 1961, p. 27). De
vereenvoudiging van de procedure heeft tot doel « met grotere
simplification de la procédure a pour but d'« arriver avec plus de zekerheid te komen tot de vaststelling van de schade en tot de
sûreté à la constatation des dégâts et à leur réparation » (ibid. ). vergoeding ervan » (ibid. ). De procedure waarnaar de in het geding
La procédure à laquelle renvoie la disposition en cause est encore
présentée comme « simple et rapide » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1961, n° zijnde bepaling verwijst, wordt voorts voorgesteld als « eenvoudig en
67, p. 4). snel » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1961, nr. 67, p. 4).
B.3.3. Les règles procédurales que contient l'article 7bis, alinéas 2 B.3.3. De procedureregels vervat in artikel 7bis, tweede tot zesde
à 6, de la loi précitée du 28 février 1882 ont été originellement lid, van de voormelde wet van 28 februari 1882 waren oorspronkelijk
conçues afin de permettre au paysan dont les récoltes avaient été ontworpen om het de landbouwer wiens gewassen door de konijnen waren
dévorées par des lapins d'obtenir une indemnité « autrement que par verwoest, mogelijk te maken « op een andere manier dan via trage en
des procès lents et coûteux » (Doc. parl., Chambre, 1897-1898, n° 175, dure rechtsgedingen » een vergoeding te verkrijgen (Parl. St., Kamer,
p. 14). Faciliter le recours au juge pour la demande en réparation des 1897-1898, nr. 175, p. 14). Het beroep op de rechter vergemakkelijken
voor de vordering tot herstel van de aangerichte schade werd dan
dommages causés était alors présenté comme un moyen de « sauvegarder voorgesteld als een middel om « de belangen van de telers zo goed
le mieux les intérêts des cultivateurs » (ibid., p. 17). Il s'agissait mogelijk te vrijwaren » (ibid., p. 17). Het ging erom « de procedure
« de simplifier la procédure en réparation des dommages, et de tot vergoeding van de schade te vereenvoudigen en, voor diegenen die
supprimer pour ceux qui le désirent l'intervention d'intermédiaires dat wensen, een einde te maken aan het optreden van tussenpersonen dat
qui augmente inutilement les frais et souvent les lenteurs dans des de kosten onnodig doet toenemen en vaak zorgt voor vertragingen in
litiges où les contestations sont, dans la plupart des cas, de simples geschillen waar de betwistingen veelal gewone feitelijke kwesties zijn
questions de fait » (ibid., p. 20). » (ibid. p. 20).
C'est donc en vue de « restreindre les frais de la procédure [...] Het is dus om « de kosten van de procedure te beperken [...], vooral
surtout pour les petits paysans et l'agriculteur pauvre, qui cultivent voor de kleine en arme landbouwers, die enkele stukken grond bebouwen
quelques lopins et n'ont à demander que des sommes minimes, bien que en slechts kleine bedragen moeten eisen, hoewel die voor hen
toujours importantes pour eux » que ces dispositions simplifient la belangrijk zijn » dat die bepalingen de procedure voor de vrederechter
procédure devant le juge de paix « autant qu'il est possible », « zoveel mogelijk » vereenvoudigen, dat zij die versnellen « door
qu'elles l'accélèrent « en fixant de nouveaux délais » et qu'elles nieuwe termijnen vast te stellen » en dat zij de verweerder beletten «
empêchent le défendeur « de faire traîner le procès au moyen d'une het rechtsgeding te laten aanslepen door de verdediging te spreiden »
défense échelonnée » (ibid., p. 23). (ibid., p. 23).
En autorisant le recours à la requête écrite ou verbale, l'article Door het schriftelijke of mondelinge verzoek toe te staan, stelt
7bis, alinéa 2, de la loi du 28 février 1882 dispense la personne artikel 7bis, tweede lid, van de wet van 28 februari 1882 de
lésée « d'aller à la ville voisine consulter l'avocat, même de benadeelde persoon ervan vrij « zich naar de naburige stad te begeven
om een advocaat te raadplegen, zelfs om de deurwaarder om een
requérir l'huissier pour assigner » (ibid., p. 25). En exigeant des dagvaarding te verzoeken » (ibid., p. 25). Door de partijen ertoe te
parties qu'elles fassent connaître tous leurs moyens au plus tard lors verplichten al hun middelen uiterlijk bij de plaatsopneming kenbaar te
de la descente sur les lieux, l'article 7bis, alinéa 3, quatrième maken, heeft artikel 7bis, derde lid, vierde zin, van de wet van 28
phrase, de la loi du 28 février 1882 a pour but de permettre au juge februari 1882 tot doel het de vrederechter mogelijk te maken om
de paix de faire sur-le-champ et en compagnie de l'expert les dadelijk en in aanwezigheid van de deskundige de controles uit te
vérifications qu'appelle l'examen des moyens fondés sur les faits. voeren die nodig zijn voor het onderzoek van de op de feiten gegronde
Cette règle n'exclut pas la formulation ultérieure de moyens fondés middelen. Die regel sluit niet uit dat later middelen worden
sur des faits que le défendeur ne pouvait connaître avant la visite aangevoerd op grond van feiten waarvan de verweerder geen kennis kon
des lieux (ibid., p. 25). hebben vóór de plaatsopneming (ibid., p. 25).
B.4.1. La différence de traitement qu'introduit l'article 3, alinéa 3, B.4.1. Het verschil in behandeling dat artikel 3, derde lid, van de
de la loi du 14 juillet 1961 - par le renvoi que fait cette wet van 14 juli 1961 - door de verwijzing in die bepaling naar de
disposition aux règles particulières de procédure énoncées à l'article bijzondere procedureregels vermeld in artikel 7bis, tweede tot zesde
7bis, alinéas 2 à 6, de la loi du 28 février 1882 - n'est pas, compte lid, van de wet van 28 februari 1882 - invoert, is, gelet op het doel
tenu de l'objectif de simplification poursuivi par le législateur dans van vereenvoudiging dat de wetgever nastreeft in de in B.3.1
le contexte décrit en B.3.1, dénuée de justification raisonnable. omschreven context, niet zonder redelijke verantwoording.
B.4.2. Il n'apparaît pas, en effet, au vu des divers documents B.4.2. Uit de verschillende door de partijen voorgelegde documenten
présentés par les parties, que les circonstances de fait dans blijkt immers niet dat de feitelijke omstandigheden waarin de wetgever
lesquelles le législateur a adopté la disposition en cause auraient à de in het geding zijnde bepaling heeft aangenomen, dermate zouden zijn
ce point changé que ces règles particulières seraient désormais privées de justification. gewijzigd dat die bijzondere regels niet meer zouden zijn verantwoord.
B.5. Il ressort des motifs de l'arrêt n° 44/2007 du 21 mars 2007 que B.5. Uit de motieven van arrest nr. 44/2007 van 21 maart 2007 blijkt
ce n'est qu'en ce qu'il vise les dégâts causés par les lapins que la dat het Hof bij dat arrest slechts heeft geoordeeld dat artikel 7bis
Cour a, par cet arrêt, jugé que l'article 7bis de la loi du 28 février van de jachtwet van 28 februari 1882 de artikelen 10 en 11 van de
1882 sur la chasse viole les articles 10 et 11 de la Constitution. Grondwet schendt in zoverre het de schade veroorzaakt door konijnen
B.6. La question préjudicielle posée dans l'affaire n° 4438 appelle beoogt. B.6. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 4438 dient derhalve
dès lors une réponse positive, tandis que les autres questions bevestigend te worden beantwoord, terwijl de andere prejudiciële
préjudicielles appellent une réponse négative. vragen ontkennend dienen te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
En ce qu'il renvoie à l'article 7bis, alinéas 2 à 6, de la loi du 28
février 1882, l'article 3, alinéa 3, de la loi du 14 juillet 1961 « en In zoverre artikel 3, derde lid, van de wet van 14 juli 1961 « tot
vue d'assurer la réparation des dégâts causés par le gros gibier » ne regeling van het herstel der door grof wild aangerichte schade »
verwijst naar artikel 7bis, tweede tot zesde lid, van de wet van 28
viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. februari 1882, schendt het de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 11 mars 2009. terechtzitting van 11 maart 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^