← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 31/2009 du 24 février 2009 Numéro du rôle : 4436 En cause
: le recours en annulation des articles 27 et 33 de la loi du 15 mai 2007 « modifiant le Code judiciaire
en ce qui concerne l'expertise et rétablissant l'artic La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior
et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 31/2009 du 24 février 2009 Numéro du rôle : 4436 En cause : le recours en annulation des articles 27 et 33 de la loi du 15 mai 2007 « modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne l'expertise et rétablissant l'artic La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 31/2009 van 24 februari 2009 Rolnummer 4436 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 27 en 33 van de wet van 15 mei 2007 « tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek betreffende het deskundigenonderzo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 31/2009 du 24 février 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 31/2009 van 24 februari 2009 |
| Numéro du rôle : 4436 | Rolnummer 4436 |
| En cause : le recours en annulation des articles 27 et 33 de la loi du | In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 27 en 33 van de |
| 15 mai 2007 « modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne | wet van 15 mei 2007 « tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek |
| l'expertise et rétablissant l'article 509quater du Code pénal », | betreffende het deskundigenonderzoek en tot herstel van artikel |
| introduit par Thierry Mansvelt et autres. | 509quater van het Strafwetboek », ingesteld door Thierry Mansvelt en |
| La Cour constitutionnelle, | anderen. Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de |
| Martens, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman et E. Derycke, | rechters P. Martens, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman en E. |
| assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
| Melchior, | voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
| Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 20 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 20 februari |
| février 2008 et parvenue au greffe le 22 février 2008, Thierry | 2008 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 22 |
| Mansvelt, demeurant à 1080 Bruxelles, rue de l'Intendant 115, Pierre | februari 2008, hebben Thierry Mansvelt, wonende te 1080 Brussel, |
| Noël, demeurant à 6120 Ham-sur-Heure, rue de Jamioulx 65, Geoffroy de | Opzichterstraat 115, Pierre Noël, wonende te 6120 Ham-sur-Heure, rue |
| Streel, demeurant à 1320 Beauvechain, rue Marcoen 1, Henry Denis, | de Jamioulx 65, Geoffroy de Streel, wonende te 1320 Bevekom, rue |
| demeurant à 1420 Braine-l'Alleud, avenue Henry de Withem 10, | Marcoen 1, Henry Denis, wonende te 1420 Eigenbrakel, avenue Henry de |
| Jean-Pierre de Dorlodot, demeurant à 1325 Chaumont-Gistoux, rue La | Withem 10, Jean-Pierre de Dorlodot, wonende te 1325 Chaumont-Gistoux, |
| Place 14, et Daniel Drochmans, demeurant à 1471 Genappe, rue | rue La Place 14, en Daniel Drochmans, wonende te 1471 Genepiën, rue |
| Saint-Joseph 24, ont introduit un recours en annulation des articles | Saint-Joseph 24, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 27 |
| 27 et 33 de la loi du 15 mai 2007 « modifiant le Code judiciaire en ce | en 33 van de wet van 15 mei 2007 « tot wijziging van het Gerechtelijk |
| Wetboek betreffende het deskundigenonderzoek en tot herstel van | |
| qui concerne l'expertise et rétablissant l'article 509quater du Code | artikel 509quater van het Strafwetboek » (bekendgemaakt in het |
| pénal » (publiée au Moniteur belge du 22 août 2007). | Belgisch Staatsblad van 22 augustus 2007). |
| (...) | (...) |
| II. En droit | II. In rechte |
| (...) | (...) |
| Quant aux dispositions attaquées | Ten aanzien van de bestreden bepalingen |
| B.1.1. Le recours en annulation est dirigé contre les articles 27 et | B.1.1. Het beroep tot vernietiging is gericht tegen de artikelen 27 en |
| 33 de la loi du 15 mai 2007 « modifiant le Code judiciaire en ce qui | 33 van de wet van 15 mei 2007 « tot wijziging van het Gerechtelijk |
| concerne l'expertise et rétablissant l'article 509quater du Code pénal | Wetboek betreffende het deskundigenonderzoek en tot herstel van |
| » (ci-après : la loi du 15 mai 2007). | artikel 509quater van het Strafwetboek » (hierna : wet van 15 mei |
| B.1.2. S'inscrivant dans le cadre de la lutte contre l'arriéré | 2007). B.1.2. De wet van 15 mei 2007, die in het raam past van de strijd |
| judiciaire, la loi du 15 mai 2007 opère une réforme de la procédure | tegen de gerechtelijke achterstand, hervormt de procedure van het |
| d'expertise afin de la rendre plus rapide et plus souple, en remédiant | deskundigenonderzoek teneinde die te versnellen en te vereenvoudigen, |
| à certaines difficultés qui se posent lors des expertises effectuées | door bepaalde moeilijkheden te verhelpen die zich voordoen tijdens |
| dans le cadre de procédures judiciaires. | deskundigenonderzoeken die in het raam van gerechtelijke procedures |
| worden uitgevoerd. | |
| La loi du 15 mai 2007 souligne ainsi le caractère subsidiaire de | De wet van 15 mei 2007 onderstreept aldus het ondergeschikte karakter |
| van het deskundigenonderzoek ten aanzien van andere wijzen van | |
| l'expertise par rapport aux autres modes de preuve, en invitant le | bewijsvoering, doordat ze de rechter verzoekt enkel voorrang te geven |
| juge à ne privilégier l'expertise que si elle constitue, pour la | aan het deskundigenonderzoek indien het voor de oplossing van het |
| solution du litige, la mesure d'instruction « la plus simple, la plus | geschil « de meest eenvoudige, snelle en goedkope maatregel » (artikel |
| rapide et la moins onéreuse » (article 875bis du Code judiciaire, | 875bis van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 2 van de |
| inséré par l'article 2 de la loi du 15 mai 2007); elle confère par | wet van 15 mei 2007) vormt; de wet verleent de rechter overigens een |
| ailleurs au juge un rôle plus actif dans le déroulement de la | actievere rol wat betreft het verloop van de procedure, zowel ten |
| procédure, afin d'en réduire la durée et le coût, au bénéfice tant des | voordele van de partijen als van de deskundigen, teneinde de duurtijd |
| parties que des experts; elle améliore enfin le régime relatif aux | en de kostprijs ervan te verminderen; zij verbetert ten slotte de |
| frais et à la consignation, dans le but de « créer dès le début une | regeling in verband met de kosten en de consignatie met de bedoeling « |
| clarté suffisante concernant cet aspect » (Doc. parl., Chambre, | betreffende dit aspect vanaf het begin voldoende duidelijkheid te |
| 2005-2006, DOC 51-2540/007, p. 5). | creëren » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2540/007, p. 5). |
| Lors d'une réunion d'installation, le juge déterminera ainsi les | Tijdens een installatievergadering zal de rechter aldus de essentiële |
| paramètres essentiels de l'expertise, tels que la durée de la mission, | parameters van het deskundigenonderzoek vaststellen, zoals de duurtijd |
| le calendrier de la mission, le coût estimé de l'expertise, le montant | van de opdracht, het tijdpad van de opdracht, de geraamde kostprijs |
| van het deskundigenonderzoek, het bedrag van het voorschot en het | |
| de la provision et la partie raisonnable de la provision pouvant être | redelijk deel van het voorschot dat kan worden vrijgegeven aan de |
| libérée au profit de l'expert (article 972, § 2, du Code judiciaire, | deskundige (artikel 972, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het |
| tel qu'il a été remplacé par l'article 9 de la loi du 15 mai 2007). | is vervangen bij artikel 9 van de wet van 15 mei 2007). |
| B.2.1. L'article 27 de la loi du 15 mai 2007 remplace l'article 987 du | B.2.1. Artikel 27 van de wet van 15 mei 2007 vervangt artikel 987 van |
| Code judiciaire, modifié par la loi du 27 mai 1974, comme suit : « Le juge peut fixer la provision que chaque partie est tenue de consigner au greffe ou auprès de l'établissement de crédit dont les parties ont convenu, ainsi que le délai dans lequel elle doit satisfaire à cette obligation. Le juge ne peut imposer cette obligation à la partie qui, conformément à l'article 1017, ne peut être condamnée aux dépens. Le juge peut déterminer la partie raisonnable de la provision à libérer en vue de couvrir les frais de l'expert. Dès que la provision est consignée, le greffe ou l'établissement de crédit en informe l'expert par lettre missive. Le cas échéant, le greffe verse la partie libérée à l'expert ». | het Gerechtelijk Wetboek, gewijzigd bij de wet van 27 mei 1974, als volgt : « De rechter kan het voorschot bepalen dat elke partij moet consigneren ter griffie of bij de kredietinstelling die de partijen gezamenlijk hebben gekozen, en de termijn waarbinnen zij aan deze verplichting moet voldoen. De rechter kan deze verplichting niet opleggen aan de partij die overeenkomstig artikel 1017 niet in de kosten kan worden verwezen. De rechter kan het redelijk deel van het voorschot bepalen dat wordt vrijgegeven teneinde de kosten van de deskundige te dekken. Zodra het voorschot in consignatie werd gegeven, brengt de griffie of de kredietinstelling de deskundige hiervan op de hoogte bij gewone brief. In voorkomend geval stort de griffie het vrijgegeven deel door naar de deskundige ». |
| B.2.2. L'article 33 de la loi du 15 mai 2007 rétablit l'article | B.2.2. Artikel 33 van de wet van 15 mei 2007 herstelt artikel |
| 509quater du Code pénal, inséré par la loi du 9 mars 1989 et abrogé | 509quater van het Strafwetboek, ingevoegd bij de wet van 9 maart 1989 |
| par la loi du 4 décembre 1990, dans la rédaction suivante : | en opgeheven bij de wet van 4 december 1990, in de volgende |
| « Sera puni d'un emprisonnement de huit jours à trois mois et d'une | formulering : « Met gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en met geldboete |
| van tweehonderd euro tot vijftienhonderd euro of met een van die | |
| amende de deux cents euros à quinze cents euros, ou d'une de ces | straffen alleen wordt gestraft de deskundige die, wetende dat een |
| peines seulement, l'expert qui, sachant qu'un paiement direct n'est | rechtstreekse betaling niet toegelaten is, deze toch aanvaardt van een |
| pas autorisé, l'accepte malgré tout d'une partie à la cause ». | partij in het geding ». |
| Quant au premier moyen | Ten aanzien van het eerste middel |
| B.3. Dans leur premier moyen, pris de la violation des articles 10 et | B.3. In hun eerste middel, afgeleid uit de schending van de artikelen |
| 11 de la Constitution, du principe de proportionnalité et du principe | 10 en 11 van de Grondwet, het evenredigheidsbeginsel en het beginsel |
| d'égalité et de non-discrimination, les requérants invoquent une différence de traitement injustifiée entre l'expert judiciaire et les autres travailleurs indépendants qui participent au fonctionnement de la justice, en ce que l'expert judiciaire est le seul travailleur indépendant à être sanctionné pénalement s'il accepte un paiement direct non autorisé d'une partie à la cause (première branche du moyen) et à ne pouvoir, sous peine de sanction pénale, percevoir directement une provision pour les frais et honoraires de l'expertise, dont il devra lui-même financer le coût (deuxième branche du moyen). Selon les requérants, la discrimination serait accentuée par le fait | van gelijkheid en niet-discriminatie, voeren de verzoekers een onverantwoord verschil in behandeling aan tussen de gerechtelijk deskundige en de andere zelfstandigen die bijdragen tot de werking van het gerecht, in zoverre de gerechtelijk deskundige de enige zelfstandige is die strafrechtelijk wordt gestraft indien hij een niet-toegelaten rechtstreekse betaling aanvaardt van een partij in het geding (eerste onderdeel van het middel) en die, op straffe van strafrechtelijke sanctie, niet rechtstreeks een voorschot kan ontvangen voor de kosten en honoraria van het deskundigenonderzoek, waarvan hijzelf de kostprijs zal moeten financieren (tweede onderdeel van het middel). Volgens de verzoekers zou de discriminatie nog worden verscherpt door |
| que l'article 987 du Code judiciaire ne prévoit qu'une possibilité, et | het feit dat artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek slechts in een |
| non une obligation, pour le juge de fixer une provision à consigner. | mogelijkheid en niet in een verplichting voor de rechter voorziet om |
| een te consigneren voorschot te bepalen. | |
| B.4. Avant sa modification par la loi du 15 mai 2007, l'article 990 du | B.4. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 15 mei 2007 stelde artikel |
| Code judiciaire énonçait les règles applicables à la consignation au | 990 van het Gerechtelijk Wetboek de regels vast betreffende de |
| greffe d'une provision destinée à garantir le paiement de l'expert : | consignatie ter griffie van een voorschot dat is bestemd om de betaling van de deskundige te waarborgen : |
| « Les experts peuvent différer l'accomplissement de leur mission | « De deskundigen kunnen de vervulling van hun opdracht uitstellen |
| jusqu'à ce que la partie la plus diligente ait consigné au greffe une | totdat de meest gerede partij op de griffie een voorschot in |
| provision destinée à garantir, dans une proportion modérée le payement | consignatie heeft gegeven om in een gematigde verhouding tot zekerheid |
| de leurs honoraires et le remboursement de leurs frais. Tout autre mode de versement d'une provision oblige l'expert à restitution. La consignation de la provision est à charge de la partie qui, suivant les lois particulières ou l'article 1017, alinéa 2, est toujours condamnée aux dépens. En cas de contestation ou lorsque la partie qui y est tenue ne verse pas la provision, le juge qui a ordonné l'expertise délivre exécutoire, à concurrence du montant qu'il détermine, sur requête présentée par la partie la plus diligente, après avoir, le cas échéant, entendu les observations des intéressés en chambre du conseil. L'ordonnance n'est susceptible ni d'opposition ni d'appel. La provision reste consignée au greffe jusqu'à ce que les honoraires et les frais des experts aient été définitivement taxés, ou que les parties se soient déclarées, d'accord sur leur montant lorsqu'il y a eu règlement amiable de la cause. La provision est ensuite retirée par les experts à concurrence de la somme qui leur est due et le reliquat éventuel est restitué à la partie qui a consigné la provision. Lorsque l'expertise est de nature à entraîner pour les experts des frais considérables, le magistrat compétent, pour fixer le montant de la provision, peut, sur requête motivée des experts, les autoriser à | te dienen van de betaling van hun ereloon en de vergoeding van hun kosten. Indien een voorschot op enige andere wijze wordt gestort, is de deskundige verplicht tot teruggave. De consignatie van het voorschot moet worden verricht door de partij die volgens bijzondere wetten of artikel 1017, tweede lid, steeds in de kosten wordt verwezen. In geval van betwisting of wanneer de partij het verschuldigd voorschot niet stort, geeft de rechter die het deskundig onderzoek gelast heeft, op verzoek van de meest gerede partij, een bevel tot tenuitvoerlegging ten belope van het bedrag dat hij vaststelt, na zo nodig de opmerkingen van de betrokkenen in raadkamer te hebben gehoord. Die beschikking is niet vatbaar voor verzet of hoger beroep. Het voorschot blijft in consignatie op de griffie totdat het ereloon en de kosten van de deskundigen definitief begroot zijn, of de partijen hun instemming hebben betuigd met het bedrag ervan wanneer de zaak in der minne is geregeld. De deskundigen nemen het voorschot vervolgens op ten belope van de hun verschuldigde som en het eventuele overschot wordt teruggegeven aan de partij die het voorschot in consignatie heeft gegeven. Wanneer het deskundigenonderzoek voor de deskundige hoge kosten kan medebrengen, kan de magistraat die bevoegd is om het bedrag van het voorschot vast te stellen, de deskundigen, op een met redenen omkleed verzoekschrift, machtigen om tijdens het vervullen van hun opdracht |
| prélever, au cours de l'accomplissement de leur mission, une partie de | een gedeelte van het op de griffie in consignatie gegeven voorschot op |
| la provision consignée au greffe ». | te nemen ». |
| La consignation d'une provision au greffe a pour but d'assurer | De consignatie ter griffie van een voorschot heeft tot doel de |
| l'indépendance de l'expert par rapport aux parties, de garantir | onafhankelijkheid van de deskundige ten aanzien van de partijen te |
| l'expert contre l'insolvabilité de la partie qui sera débitrice des | verzekeren, de deskundige te vrijwaren tegen de insolventie van de |
| partij die de honoraria en de kosten van het deskundigenonderzoek | |
| honoraires et des frais de l'expertise, et d'inciter l'expert à | verschuldigd zal zijn, en de deskundige ertoe aan te zetten zijn |
| accomplir sa mission avec diligence. | opdracht met bekwame spoed te vervullen. |
| B.5.1. L'article 987 du Code judiciaire et l'article 509quater du Code | B.5.1. Artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek en artikel 509quater |
| pénal, insérés respectivement par les articles 27 et 33 attaqués, | van het Strafwetboek, respectievelijk ingevoegd bij de bestreden |
| s'inscrivent tous les deux dans le cadre de la réforme de la procédure | artikelen 27 en 33, passen beide in het raam van de hervorming van de |
| de l'expertise relative aux frais et à la consignation. | procedure van het deskundigenonderzoek wat betreft de kosten en de consignatie. |
| A la différence de ce que prévoyait l'ancien article 990 du Code | In tegenstelling tot datgene waarin het oude artikel 990 van het |
| judiciaire, qui laissait à la « partie la plus diligente » le soin de | Gerechtelijk Wetboek voorzag, dat aan de « meest gerede partij » de |
| verser au greffe une provision pour l'expert et d'en déterminer le | zorg overliet aan de griffie een voorschot te storten voor de |
| montant, l'article 987 du Code judiciaire prévoit que seul le juge peut fixer le montant de la provision à consigner ou à libérer, ainsi que la ou les parties tenues de consigner cette provision. En outre, alors que l'expert qui percevait un autre mode de versement de la provision, notamment un paiement direct d'une partie, n'était auparavant soumis qu'à une obligation de restitution (ancien article 990, alinéa 2, du Code judiciaire), l'article 509quater du Code pénal sanctionne désormais pénalement l'expert qui perçoit en connaissance de cause un paiement direct non autorisé. Par ailleurs, l'article 991bis du Code judiciaire, inséré par | deskundige en het bedrag daarvan vast te stellen, bepaalt artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek dat enkel de rechter het bedrag van het te consigneren of vrij te geven voorschot kan bepalen, alsmede welke partij of partijen ertoe gehouden zijn dat voorschot te consigneren. Terwijl de deskundige die een ander type van storting van het voorschot ontving, met name een rechtstreekse betaling van een partij, voordien enkel was onderworpen aan een verplichting tot teruggave (het oude artikel 990, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek), bestraft artikel 509quater van het Strafwetboek de deskundige die met kennis van zaken een niet-toegelaten rechtstreekse betaling ontvangt, voortaan met een strafrechtelijke sanctie. Bovendien bepaalt artikel 991bis van het Gerechtelijk Wetboek, |
| l'article 32 de la loi du 15 mai 2007, dispose : | ingevoegd bij artikel 32 van de wet van 15 mei 2007 : |
| « Après la taxation définitive, la provision est retirée par les | « Na definitieve begroting nemen de deskundigen het voorschot op ten |
| experts à concurrence de la somme qui leur est due. Le reliquat | belope van de hun verschuldigde som. Het eventuele saldo wordt door de |
| éventuel est remboursé d'office aux parties par le greffier au prorata | griffier ambtshalve aan de partijen terugbetaald in verhouding tot de |
| des montants qu'elles étaient tenues de consigner et qu'elles ont | bedragen die zij in consignatie moesten geven en die zij ook werkelijk |
| effectivement consigné. | hebben geconsigneerd. |
| Les experts peuvent seulement recevoir un paiement direct après que | De deskundigen mogen slechts een rechtstreekse betaling in ontvangst |
| leur état de frais et honoraires a été définitivement taxé et pour | nemen nadat hun staat van kosten en ereloon definitief is begroot en |
| autant que la provision consignée soit insuffisante ». | voor zover het geconsigneerde voorschot ontoereikend is ». |
| B.5.2. En ce qui concerne la question des frais et de la consignation | B.5.2. Wat betreft de kwestie van de kosten en de consignatie van een |
| d'une provision, il est exposé dans les travaux préparatoires de la | voorschot wordt in de parlementaire voorbereiding van de wet van 15 |
| loi du 15 mai 2007 : | mei 2007 uiteengezet : |
| « La loi actuelle prévoit déjà que les frais doivent être consignés au | « De huidige wet bepaalt reeds dat de kosten ter griffie moeten worden |
| greffe et que l'expert ne peut accepter aucun paiement direct. Faute | geconsigneerd, en de dat deskundige geen rechtstreekse betalingen mag |
| de sanction, cette disposition est restée lettre morte. Les parties ne veulent pas contrarier l'expert et acceptent dès lors facilement de payer directement une provision. Lors de la réunion d'installation, l'expert donnera une estimation du coût de l'expertise. En se basant sur cette estimation, le juge décidera du montant à donner en consignation et de la partie de ce montant qui sera éventuellement libérée, pour que l'expert puisse déjà couvrir ses frais indispensables. Le juge déterminera aussi explicitement quelles sont les parties qui doivent procéder à la consignation, et dans quel délai. Le juge taxera ensuite les honoraires des experts en tenant compte du | aanvaarden. Bij gebrek aan een sanctie is deze bepaling dode letter gebleven. De partijen willen de deskundige niet misnoegen en gaan gemakkelijk over tot de rechtstreekse betaling van een voorschot. De deskundige zal op de installatievergadering een raming geven van de kostprijs van het deskundigenonderzoek. Op basis hiervan zal de rechter beslissen welk bedrag in consignatie moet worden gegeven, en het deel hiervan dat eventueel wordt vrijgegeven, zodat de deskundige reeds noodzakelijke kosten kan dekken. De rechter bepaalt ook uitdrukkelijk welke partijen moeten consigneren en binnen welke termijn. De rechter zal nadien het honorarium van de deskundigen begroten, rekening houdende met de zorgvuldigheid en snelheid waarmee het |
| soin et de la rapidité avec lesquels l'expertise a été réalisée » | deskundigenonderzoek werd uitgevoerd » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, |
| (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2540/001, p. 6). | DOC 51-2540/001, p. 6). |
| Les nouvelles règles relatives à la consignation d'une provision | De nieuwe regels in verband met de consignatie van een voorschot |
| s'inscrivent dans la volonté d'accentuer le contrôle du juge sur la | liggen in de lijn van de wil om de controle van de rechter op de |
| procédure d'expertise : | procedure van het deskundigenonderzoek te verscherpen : |
| « Dans la réglementation actuelle, la consignation de la provision | « In de huidige regeling moet de consignatie van het voorschot op de |
| doit être opérée au greffe. Il est souvent dérogé à cette règle, bien | griffie gebeuren. Al is deze regeling interessant voor de partijen, |
| qu'elle soit intéressante pour les parties. L'avantage d'une | toch wordt er vaak van afgeweken. Het voordeel van een consignatie op |
| consignation au greffe est que s'institue, par ce biais, un contrôle | de griffie is dat de magistraat toezicht kan uitoefenen op het |
| du magistrat sur la provision revenant à l'expert tout au long de | voorschot waarop de deskundige, zolang het deskundigenonderzoek duurt, |
| l'expertise, ce qui devrait d'ailleurs vraisemblablement constituer un | recht heeft. Zulks kan wellicht een stimulans zijn om de |
| incitant à l'accélération des expertises et permettre, en outre, au | deskundigenonderzoeken te versnellen. Nog een voordeel is dat de |
| magistrat de suivre de plus près le déroulement de celles-ci » (Doc. | magistraat het verloop ervan van nabij kan volgen » (Parl. St., Kamer, |
| parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2540/007, pp. 6-7). | 2005-2006, DOC 51-2540/007, pp. 6-7). |
| L'intervention obligatoire du juge pour déterminer la provision à | Het verplichte optreden van de rechter om het te consigneren of vrij |
| consigner ou à libérer tend à assurer au justiciable une plus grande | te geven voorschot vast te stellen, strekt ertoe de rechtzoekende een |
| sécurité juridique en édictant clairement « que l'expert n'est plus | grotere rechtszekerheid te waarborgen door duidelijk te stellen « dat |
| habilité à demander paiement directement aux parties sous peine de | de deskundige niet langer ertoe gemachtigd is aan de partijen de |
| rechtstreekse betaling te vragen, op straffe van strafrechtelijke | |
| sanctions pénales » (CRIV 51 PLEN 277, séance du jeudi 12 avril 2007, | sancties » (eigen vertaling) (CRIV 51 PLEN 277, vergadering van |
| p. 43). | donderdag 12 april 2007, p. 43). |
| B.5.3. Les dispositions attaquées se sont par ailleurs inspirées d'un | B.5.3. De bestreden bepalingen zijn bovendien geïnspireerd op een |
| avis du Conseil supérieur de la justice du 29 juin 2005 « sur sept | advies van de Hoge Raad voor de Justitie van 29 juni 2005 « |
| propositions de loi modifiant le Code judiciaire en ce qui concerne | betreffende zeven wetsvoorstellen tot wijziging van het Gerechtelijk |
| l'expertise », dans lequel le Conseil supérieur de la justice estimait | Wetboek voor wat betreft het deskundigenonderzoek », waarin de Hoge |
| souhaitable de « permettre au juge de désigner la partie qui devra | Raad voor de Justitie het wenselijk achtte « de rechter toe te laten |
| de partij aan te duiden die de provisie, geheel of gedeeltelijk, moet | |
| consigner, en tout ou en partie, la provision, d'en fixer le montant | consigneren, er het bedrag en de termijn van vast te stellen, en |
| et le délai, tout en lui permettant de désigner également la partie | waarbij het hem toegelaten is eveneens de partij aan te duiden die, |
| qui devra payer, en tout ou en partie, le montant qui doit être payé à | geheel of gedeeltelijk, het bedrag moet betalen dat aan de deskundige |
| l'expert et qui est nécessaire à couvrir ses frais » (Doc. parl., | moet worden betaald en dat nodig is om zijn kosten te dekken » (Parl. |
| Chambre, 2004-2005, DOC 51-0073/002, p. 36). | St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-0073/002, p. 36). |
| Le Conseil supérieur de la justice estimait également que « l'absence | De Hoge Raad voor de Justitie is eveneens van mening dat « de |
| de consignation doit être sanctionnée » (ibid. ). | afwezigheid van consignatie moet worden bestraft » (ibid. ). |
| B.5.4. Il résulte de ce qui précède que les deux dispositions | B.5.4. Uit wat voorafgaat volgt dat de beide bestreden bepalingen |
| attaquées sont complémentaires : si l'article 987 du Code judiciaire | elkaar aanvullen : ofschoon artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek |
| maintient le principe de la consignation d'une provision, qui était | het beginsel van de consignatie van een voorschot, dat reeds was |
| déjà contenu dans l'ancien article 990, alinéa 1er, du Code | vervat in het oude artikel 990, eerste lid, van het Gerechtelijk |
| judiciaire, l'article 509quater du Code pénal tend à assurer l'effectivité de ce système, en sanctionnant pénalement l'expert qui, sachant qu'un paiement direct n'est pas autorisé, accepterait un tel paiement direct non autorisé d'une partie à la cause. Dès lors qu'elles critiquent les deux aspects complémentaires d'une même obligation, les deux branches du moyen doivent par conséquent être examinées ensemble. B.6. Les requérants invoquent une discrimination entre les experts judiciaires et les autres travailleurs indépendants, en ce que les dispositions attaquées, d'une part, empêcheraient, sous peine de sanction pénale, l'expert judiciaire de percevoir directement d'une partie à la cause une provision pour frais et honoraires, et, d'autre part, en ce qu'elles empêcheraient l'expert, dans certains cas, de | Wetboek, handhaaft, strekt artikel 509quater van het Strafwetboek ertoe de werkzaamheid van dat systeem te verzekeren door de deskundige strafrechtelijk te bestraffen die, wetende dat een rechtstreekse betaling niet toegelaten is, een dergelijke betaling zou aanvaarden van een partij in het geding. Aangezien in de beide onderdelen van het middel de beide complementaire aspecten van eenzelfde verplichting worden bekritiseerd, moeten zij bijgevolg samen worden onderzocht. B.6. De verzoekers voeren een discriminatie aan tussen de gerechtelijk deskundigen en de andere zelfstandigen, in zoverre de bestreden bepalingen, enerzijds, op straffe van strafrechtelijke sanctie, de gerechtelijk deskundige zouden verhinderen rechtstreeks van een partij in het geding een voorschot voor kosten en honoraria te ontvangen en, anderzijds, in zoverre zij in bepaalde gevallen de deskundige zouden |
| percevoir une provision. Les requérants interprètent ainsi le terme « | verhinderen een voorschot te innen. De verzoekers interpreteren de |
| peut » utilisé dans l'article 987 du Code judiciaire comme portant sur une faculté, et non une obligation, pour le juge, de prévoir une provision. La Cour limitera dès lors son examen à ces seuls aspects, dans l'interprétation des requérants. B.7.1. Contrairement à ce que les parties requérantes prétendent, les experts judiciaires se trouvent dans une situation fort différente des autres travailleurs indépendants « qui participent au fonctionnement de la justice », tels que les avocats ou les huissiers. En effet, alors que les autres professions visées par les requérants sont fondées sur une relation contractuelle librement choisie et s'exercent dans l'intérêt des clients, l'expert judiciaire est un auxiliaire de justice désigné par le juge pour exercer sa mission en toute indépendance et impartialité, en vue de trouver une solution au litige. B.7.2. Les administrateurs provisoires, curateurs ou commissaires au sursis se trouvent également dans une situation fort différente de celle des experts judiciaires. En effet, si les administrateurs, curateurs et commissaires au sursis sont, comme les experts judiciaires, également désignés par un juge et soumis à de nombreuses règles légales, ils sont des mandataires judiciaires qui exercent avant tout, dans l'intérêt du plus grand nombre, une mission de gestion des biens respectivement de la personne protégée et du débiteur en faillite ou en concordat, dans un contexte | term « kan » gebruikt in artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek als betrekking hebbende op een mogelijkheid en niet op een verplichting voor de rechter om in een voorschot te voorzien. Het Hof zal bijgevolg zijn onderzoek beperken tot enkel die aspecten, in de interpretatie van de verzoekers. B.7.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partijen beweren, bevinden de gerechtelijk deskundigen zich in een situatie die zeer verschilt van die van de andere zelfstandigen « die bijdragen tot de werking van het gerecht », zoals de advocaten of de gerechtsdeurwaarders. Terwijl de andere door de verzoekers bedoelde beroepen gebaseerd zijn op een vrij gekozen contractuele relatie en worden uitgeoefend in het belang van de cliënten, is de gerechtelijk deskundige immers een medewerker van het gerecht die door de rechter wordt aangewezen om zijn taak in alle onafhankelijkheid en onpartijdigheid uit te voeren teneinde een oplossing te vinden voor het geschil. B.7.2. De voorlopig bewindvoerders, curatoren of commissarissen inzake opschorting bevinden zich eveneens in een situatie die zeer verschilt van die van de gerechtelijk deskundigen. Ofschoon de voorlopig bewindvoerders, de curatoren en de commissarissen inzake opschorting, net zoals de gerechtelijke deskundigen, ook worden aangewezen door een rechter en onderworpen zijn aan talrijke wettelijke regels, zijn zij immers gerechtelijke mandatarissen die vóór alles, in het belang van zoveel mogelijk personen, een opdracht uitvoeren van beheer van de goederen van respectievelijk de beschermde persoon, de gefailleerde schuldenaar of de concordataire schuldenaar, in een context die verschillend is van |
| différent du contexte juridictionnel entourant la mission de l'expert, | de jurisdictionele context waarmee de opdracht is omgeven van de |
| appelé à jouer un rôle qui peut être déterminant pour l'issue d'un | deskundige, die een rol moet spelen die beslissend kan zijn voor de |
| litige, sans toutefois être le mandataire des parties ou un mandataire | oplossing van een geschil, zonder echter de mandataris van de partijen |
| de justice. | of een mandataris van het gerecht te zijn. |
| B.7.3. Le fait que l'avis de l'expert puisse, dans certaines circonstances, jouer un rôle décisif pour la solution d'un litige peut raisonnablement justifier que le législateur instaure à l'égard des experts judiciaires des règles spécifiques de paiement qui ont pour but de garantir l'impartialité indispensable à leur fonction. La spécificité de la fonction d'expert judiciaire peut ainsi justifier que leur mission soit encadrée par des règles particulières, qui ne s'appliquent pas aux autres professions visées dans le moyen, dont la mission est différente de celle d'expert judiciaire. B.8.1. Dans le souci de garantir l'impartialité indispensable à la fonction de l'expert judiciaire et son indépendance vis-à-vis des parties en litige, le législateur a pu choisir, d'une part, de | B.7.3. Het feit dat het advies van de deskundige in sommige omstandigheden een beslissende rol kan spelen voor de oplossing van een geschil, kan redelijkerwijze verantwoorden dat de wetgever ten aanzien van de gerechtelijk deskundigen specifieke regels inzake betaling invoert die tot doel hebben de voor hun functie noodzakelijke onpartijdigheid te waarborgen. Het specifieke karakter van de functie van gerechtelijk deskundige kan aldus verantwoorden dat voor hun opdracht bijzondere regels gelden, die niet van toepassing zijn op de andere in het middel beoogde beroepen, waarvan de opdracht verschilt van die van de gerechtelijk deskundige. B.8.1. Uit zorg om de onpartijdigheid te waarborgen die onontbeerlijk is voor de functie van de gerechtelijk deskundige en diens onafhankelijkheid ten aanzien van de partijen in het geding, vermocht de wetgever, enerzijds, ervoor te opteren voorrang te geven aan de |
| privilégier la consignation de la provision pour frais et honoraires | consignatie van het voorschot voor de kosten en honoraria bij een |
| auprès d'un tiers - le greffe ou un établissement de crédit -, dans le | derde - de griffie of een kredietinstelling -, met de bedoeling te |
| but d'éviter que l'expert ne s'adresse directement aux parties pour | vermijden dat de deskundige zich rechtstreeks tot de partijen wendt om |
| demander à recevoir un paiement pour ses travaux d'expertise (Doc. | een betaling te vragen voor zijn werk als deskundige (Parl. St., |
| parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2549/001, p. 59) - même s'il s'agit | Kamer, 2005-2006, DOC 51-2549/001, p. 59) - zelfs indien het gaat om |
| d'une provision dont le montant est fixé par le juge - et, d'autre part, d'assurer l'effectivité de ces règles spécifiques de paiement en prévoyant une sanction spécifique pour l'expert qui accepterait un paiement direct non autorisé d'une partie à la cause. B.8.2. Le fait que ce soit au juge qu'il appartient de déterminer le montant de la provision à consigner ainsi que le montant de la provision à libérer éventuellement, sans que la provision puisse être versée directement par une partie à la cause, ne discrimine pas les experts et ne peut entraîner des retards ou négligences dans l'expertise. En effet, le fait que la provision ne puisse être versée directement par une partie à la cause, mais doive être consignée, n'en modifie pas le montant, déterminé par le juge, de sorte que la disposition en cause ne diminue aucunement la garantie de paiement de l'expert que constitue la provision. Comme il a été rappelé précédemment, l'expert est un auxiliaire de | een voorschot waarvan het bedrag door de rechter wordt vastgesteld - en, anderzijds, de werkzaamheid van die specifieke betalingsregels te waarborgen door te voorzien in een specifieke sanctie voor de deskundige die een niet-toegelaten rechtstreekse betaling zou aanvaarden van een partij in het geding. B.8.2. Het feit dat het aan de rechter toekomt het bedrag van het te consigneren voorschot vast te stellen alsmede het bedrag van het eventueel vrij te geven voorschot, zonder dat het voorschot rechtstreeks kan worden gestort door een partij in het geding, discrimineert de deskundigen niet en zou geen vertraging of onachtzaamheid kunnen teweegbrengen in het deskundigenonderzoek. Het feit dat het voorschot niet rechtstreeks kan worden gestort door een partij in het geding maar moet worden geconsigneerd, wijzigt immers niet het door de rechter vastgestelde bedrag ervan, zodat de in het geding zijnde bepaling geenszins de door het voorschot gevormde waarborg van betaling voor de deskundige vermindert. Zoals voordien in herinnering werd gebracht, is de deskundige een medewerker van het gerecht die is onderworpen aan de wettelijke |
| justice soumis aux obligations légales prévues par les articles 962 et | verplichtingen bedoeld in de artikelen 962 en volgende van het |
| suivants du Code judiciaire, et dont la responsabilité civile peut | Gerechtelijk Wetboek, en die wettelijk aansprakelijk kan worden |
| gesteld in geval van foutieve onachtzaamheid. Zijn opdracht bestaat | |
| être engagée en cas de négligence fautive. Sa mission consiste à | erin zijn medewerking te verlenen aan het gerecht zonder een |
| collaborer à la justice sans poursuivre un but de lucre, de sorte que | winstoogmerk na te streven, zodat de kwaliteit van zijn |
| la qualité de son expertise ne peut être influencée par le mode - direct ou indirect - de versement de la provision. Un expert sollicité a d'ailleurs toujours le droit de refuser sa désignation, et, s'il l'accepte, il accomplira sa mission dans le respect des règles déontologiques applicables, le cas échéant, à sa profession, et sous le contrôle du juge. Le juge devra remplacer l'expert si les parties le demandent conjointement, ou il pourra le remplacer, à la demande d'une partie, si l'expert ne remplit pas correctement sa mission (article 979, § 1er, du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 17 de la loi du 15 mai 2007), et si le juge ne s'estime pas suffisamment informé, il pourra demander une expertise complémentaire ou une nouvelle expertise par un autre expert | deskundigenonderzoek niet kan worden beïnvloed door de wijze - rechtstreeks of indirect - van storting van het voorschot. Een deskundige op wie een beroep wordt gedaan, heeft overigens steeds het recht zijn aanwijzing te weigeren en, indien hij ze aanvaardt, zal hij zijn opdracht volbrengen met inachtneming van de deontologische regels die, in voorkomend geval, toepasbaar zijn op zijn beroep en onder toezicht van de rechter. De rechter zal de deskundige moeten vervangen indien de partijen dat gezamenlijk vragen, of hij zal hem op verzoek van een partij kunnen vervangen, indien de deskundige zijn opdracht niet naar behoren vervult (artikel 979, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is vervangen bij artikel 17 van de wet van 15 mei 2007) en, indien de rechter zich niet voldoende geïnformeerd acht, zal hij een aanvullend deskundigenonderzoek kunnen vragen, of een nieuw deskundigenonderzoek door een ander deskundige |
| (article 984 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par | (artikel 984 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is vervangen bij |
| l'article 23 de la loi du 15 mai 2007). Si l'expert estime que la | artikel 23 van de wet van 15 mei 2007). Indien de deskundige meent dat |
| provision consignée ou libérée n'est pas suffisante, il pourra saisir | het geconsigneerde of vrijgegeven voorschot daarvan niet volstaat, kan |
| le juge afin de lui demander une provision supplémentaire ou d'en | hij zich tot de rechter wenden teneinde hem om een bijkomend voorschot |
| libérer une plus grande partie (article 988 du Code judiciaire, tel | of een verdere vrijgave ervan te verzoeken (artikel 988 van het |
| qu'il a été remplacé par l'article 28 de la loi du 15 mai 2007). | Gerechtelijk Wetboek, zoals het is vervangen bij artikel 28 van de wet van 15 mei 2007). |
| Enfin, il ne peut être présumé que la partie désignée ou les parties | Er kan ten slotte niet worden verondersteld dat de door de rechter |
| désignées par le juge ne veilleront pas à une consignation rapide de | aangewezen partij of partijen niet zullen zorgen voor een spoedige |
| la provision ou que la provision ne sera pas libérée rapidement : ces | consignatie van het voorschot of dat het voorschot niet snel zal |
| considérations, à les supposer établies, ne résulteraient que d'une | worden vrijgegeven : die overwegingen zouden, indien zij gegrond zijn, |
| application erronée des dispositions attaquées, et non de celles-ci, | enkel voortvloeien uit een verkeerde toepassing van de bestreden |
| l'expert restant d'ailleurs libre, après la réunion d'installation, de | bepalingen, en niet uit die bepalingen zelf, aangezien de deskundige |
| différer le début de l'expertise en attendant que la provision soit | overigens, ook na de installatievergadering, vrij blijft de aanvang |
| van het deskundigenonderzoek te verdagen in afwachting dat het | |
| consignée. En toute hypothèse, si la consignation n'est pas effectuée | voorschot wordt geconsigneerd. De rechter zal hoe dan ook, indien de |
| dans le délai imparti, le juge pourra en tirer les conclusions qu'il | consignatie niet binnen de toebedeelde tijd wordt uitgevoerd, daaruit |
| estime appropriées (article 989 du Code judiciaire, tel qu'il a été | de conclusies kunnen trekken die hij geschikt acht (artikel 989 van |
| remplacé par l'article 29 de la loi du 15 mai 2007). | het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is vervangen bij artikel 29 van de wet van 15 mei 2007). |
| B.8.3. Les dispositions attaquées sont par conséquent justifiées et | B.8.3. De bestreden bepalingen zijn bijgevolg verantwoord en hebben |
| n'ont pas d'effets disproportionnés en ce qu'elles ne permettent pas à | geen onevenredige gevolgen, in zoverre zij, op straffe van sanctie, |
| un expert judiciaire, sous peine de sanction, de percevoir la | een gerechtelijk deskundige niet toestaan het voorschot rechtstreeks |
| provision directement d'une partie à la cause. | te innen van een partij in het geding. |
| B.9.1. Si, comme les requérants l'interprètent, l'article 987 du Code | B.9.1. Ofschoon, zoals de verzoekers het interpreteren, artikel 987 |
| judiciaire ne prévoit qu'une possibilité et non une obligation pour le | van het Gerechtelijk Wetboek slechts in een mogelijkheid en niet in |
| juge de fixer une provision, cette possibilité devra s'exercer en | een verplichting voorziet voor de rechter om een voorschot vast te |
| tenant compte des lignes directrices établies dans le rapport du | stellen, zal die mogelijkheid moeten worden uitgeoefend rekening |
| houdend met de richtsnoeren die zijn vastgelegd in het verslag van de | |
| groupe de travail « sur l'expertise judiciaire en matière civile », | werkgroep « het gerechtelijk deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken |
| sur la base duquel la loi du 15 mai 2007 a été adoptée. | », op basis waarvan de wet van 15 mei 2007 is aangenomen. |
| Si ce rapport souligne « que le texte n'impose pas une obligation, | Hoewel in dat verslag wordt onderstreept « dat de tekst geen |
| mais laisse au juge le choix d'imposer ou pas une consignation » (Doc. | verplichting oplegt, maar de rechter de keuze laat om al dan niet tot |
| parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2549/001, p. 45), il précise | consignatie over te gaan » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC |
| toutefois : | 51-2549/001, p. 45), wordt evenwel gepreciseerd : |
| « Il est cependant souhaitable que cette consignation soit largement | « Niettemin ware het verkieslijk die consignatiemogelijkheid ruim te |
| utilisée, car elle fournit de nombreuses garanties aux parties, et | benutten, want ze biedt de partijen tal van garanties. |
| c'est pourquoi les articles 29 et suivants [en projet] règlent | Precies om die reden strekken de artikelen 29 en volgende [van het |
| précisément cette possibilité » (ibid. ). | ontwerp] ertoe die consignatiemogelijkheid te regelen » (ibid. ). |
| Il est donc possible qu'un juge n'ordonne pas de consignation, s'il | Het is dus mogelijk dat een rechter niet de consignatie oplegt, indien |
| estime que c'est superflu, parce qu'il s'agit d'une « petite expertise | hij van mening is dat die overbodig is omdat het gaat om een « |
| courante » (ibid., p. 47). B.9.2. Compte tenu de ce qui précède et des objectifs de la consignation d'une provision, rappelés en B.4, il faut considérer que les hypothèses dans lesquelles le juge ne déterminera pas une provision à consigner seront limitées à des travaux d'expertise dont le coût, la difficulté et la durée ne peuvent, compte tenu de la pratique, qu'être minimes. Pour le surplus, l'expert pour lequel aucune provision n'aurait été prévue pourra, si les travaux d'expertise se révèlent plus importants que prévu, solliciter ultérieurement du juge la consignation d'une provision et, le cas échéant, sa libération, conformément à l'article 988 du Code judiciaire, inséré par l'article 28 de la loi du 15 mai 2007. Il n'existe par conséquent aucune différence de traitement injustifiée entre des experts judiciaires qui ne percevraient pas de provision et | courant, klein deskundigenonderzoek » (ibid., p. 47). B.9.2. Rekening houdend met wat voorafgaat en met de in B.4 in herinnering gebrachte doelstellingen van de consignatie van een voorschot, moet worden geoordeeld dat de gevallen waarin de rechter niet een te consigneren voorschot zal bepalen, beperkt zullen zijn tot de deskundigenonderzoeken waarvan de kostprijs, de moeilijkheid en de duurtijd, rekening houdend met de praktijk, slechts minimaal kunnen zijn. Voor het overige zal de deskundige voor wie in geen enkel voorschot werd voorzien, wanneer de deskundigenonderzoeken aanzienlijker blijken te zijn dan verwacht, nadien aan de rechter de consignatie van een voorschot kunnen vragen en, in voorkomend geval, de vrijgave ervan, overeenkomstig artikel 988 van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 28 van de wet van 15 mei 2007. Er bestaat bijgevolg geen enkel onverantwoord verschil in behandeling tussen de gerechtelijk deskundigen die geen voorschot zouden ontvangen |
| les autres travailleurs indépendants visés dans le moyen. | en de andere in het middel bedoelde zelfstandigen. |
| B.10. Le moyen n'est pas fondé. | B.10. Het middel is niet gegrond. |
| Quant au second moyen | Ten aanzien van het tweede middel |
| B.11. In het tweede middel, afgeleid uit de schending van de artikelen | |
| B.11. Dans le second moyen, pris de la violation des articles 10 et 11 | 10 en 11 van de Grondwet en uit het evenredigheidsbeginsel, zijn de |
| de la Constitution et du principe de proportionnalité, les requérants | verzoekers van mening dat, door de deskundige die, wetende dat een |
| estiment qu'en sanctionnant d'une peine d'emprisonnement de huit jours | rechtstreekse betaling niet toegelaten is, ze ondanks alles aanvaardt |
| à trois mois et d'une amende de deux cents euros à quinze cents euros, | van een partij in het geding, te bestraffen met een gevangenisstraf |
| ou d'une de ces peines seulement, l'expert qui, sachant qu'un paiement | van acht dagen tot drie maanden en een geldboete van tweehonderd euro |
| direct n'est pas autorisé, l'accepte malgré tout d'une partie à la | tot vijftienhonderd euro, of slechts één van die straffen, artikel |
| cause, l'article 509quater du Code pénal prévoit une sanction | 509quater van het Strafwetboek in een sanctie voorziet die kennelijk |
| manifestement disproportionnée par rapport à l'objectif poursuivi. | onevenredig is met de nagestreefde doelstelling. |
| B.12. Le législateur peut assortir de sanctions pénales la violation | B.12. De wetgever kan voorzien in strafsancties voor de schending van |
| d'obligations qu'il impose. | verplichtingen die hij oplegt. |
| Comme il a été exposé dans les travaux préparatoires cités en B.5.2, | Zoals is uiteengezet in de in B.5.2 geciteerde parlementaire |
| la sanction instaurée par l'article 509quater du Code pénal a pour | voorbereiding, heeft de bij artikel 509quater van het Strafwetboek |
| objectif d'assurer l'effectivité du système établi par l'article 987 du Code judiciaire. Ce mode spécifique de consignation d'une provision et de sa libération a pour but de garantir l'impartialité indispensable à la fonction d'expert judiciaire. Il n'est pas disproportionné de rendre contraignant ce mode spécifique de paiement, en punissant d'un emprisonnement de huit jours à trois mois et d'une amende de deux cents euros à quinze cents euros, ou d'une de ces peines seulement, l'expert qui, sachant qu'un paiement direct n'est pas autorisé, l'accepte malgré tout d'une partie à la cause. | ingevoerde sanctie tot doel de werkzaamheid van het in artikel 987 van het Gerechtelijk Wetboek vastgestelde systeem te verzekeren. Die specifieke wijze van consignatie van een voorschot en de vrijgave ervan heeft tot doel de onpartijdigheid te waarborgen die absoluut noodzakelijk is voor de functie van de gerechtelijk deskundige. Het is niet onevenredig die specifieke wijze van betaling verplicht te maken, door de deskundige die, wetende dat een rechtstreekse betaling niet toegelaten is en ze ondanks alles aanvaardt van een partij in het geding, te bestraffen met een gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en een geldboete van tweehonderd euro tot vijftienhonderd euro of met slechts één van die straffen. |
| La circonstance que l'obligation de consignation d'une provision | De omstandigheid dat de verplichting tot consignatie van een voorschot |
| n'était pas sanctionnée pénalement auparavant - l'ancien article 990, | voordien niet strafrechtelijk werd bestraft - het oude artikel 990, |
| alinéa 2, du Code judiciaire ne prévoyant qu'une obligation de | tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek voorzag enkel in een |
| restitution - ne permet pas de conclure à la disproportion de la sanction pénale instaurée par l'article 509quater du Code pénal, dont l'objectif est précisément d'inciter au respect d'une obligation qui n'était pas auparavant respectée, en l'absence de sanction efficace. Dans le cas d'espèce, il s'agit en effet de réprimer la méconnaissance intentionnelle par l'expert d'une interdiction de paiement direct d'une partie à la cause, alors que cette interdiction de principe n'existe pas à l'égard d'autres professions qui, n'étant pas soumises à cette obligation, ne sont pas susceptibles d'être sanctionnées. B.13. Le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en | verplichting tot teruggave - maakt het niet mogelijk te besluiten tot de onevenredigheid van de bij artikel 509quater van het Strafwetboek ingevoerde strafrechtelijke sanctie, waarvan de doelstelling precies erin bestaat aan te sporen tot de inachtneming van een verplichting die voordien, bij ontstentenis van een doeltreffende sanctie, niet in acht werd genomen. Te dezen gaat het immers erom de opzettelijke schending door de deskundige van een verbod van rechtstreekse betaling vanwege een partij in het geding te bestraffen, terwijl dat principiële verbod niet bestaat ten aanzien van andere beroepen die, aangezien ze niet aan die verplichting zijn onderworpen, niet kunnen worden bestraft. B.13. Het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, |
| langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op |
| janvier 1989, à l'audience publique du 24 février 2009. | de openbare terechtzitting van 24 februari 2009. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |