Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 176/2008 du 3 décembre 2008 Numéro du rôle : 4440 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs s La Cour constitutionnelle, composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, du prési(...)"
Extrait de l'arrêt n° 176/2008 du 3 décembre 2008 Numéro du rôle : 4440 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs s La Cour constitutionnelle, composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, du prési(...) Uittreksel uit arrest nr. 176/2008 van 3 december 2008 Rolnummer 4440 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, voorzitter (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 176/2008 du 3 décembre 2008 Uittreksel uit arrest nr. 176/2008 van 3 december 2008
Numéro du rôle : 4440 Rolnummer 4440
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 25 de In zake : de prejudiciële vraag over artikel 25 van het koninklijk
l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en
retraite et de survie des travailleurs salariés, posée par la Cour du overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door het Arbeidshof te
travail de Bruxelles. Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, du samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter,
président M. Melchior, et des juges P. Martens, J.-P. Snappe, J.-P. voorzitter M. Melchior, en de rechters P. Martens, J.-P. Snappe, J.-P.
Moerman, E. Derycke et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. Moerman, E. Derycke en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le juge E. De Groot, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van rechter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 21 février 2008 en cause de l'Office national des Bij arrest van 21 februari 2008 in zake de Rijksdienst voor Pensioenen
pensions contre Annie Francis, dont l'expédition est parvenue au tegen Annie Francis, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
greffe de la Cour le 29 février 2008, la Cour du travail de Bruxelles ingekomen op 29 februari 2008, heeft het Arbeidshof te Brussel de
a posé la question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la « Schendt artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 dd. 24 oktober
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés viole-t-il 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers de
les articles 10 et 11 de la Constitution, artikelen 10 en 11 van de Grondwet,
- en tant qu'il prévoit que la pension de retraite et la pension de - in zoverre het voorziet dat het rust- en overlevingspensioen slechts
survie ne sont payables que si le bénéficiaire ne jouit pas d'une uitbetaalbaar is zo de gerechtigde geen vergoeding wegens ziekte of
indemnité pour cause de maladie ou d'invalidité, créant ainsi une invaliditeit geniet en aldus een onderscheid creëert tussen gezonde
différence entre les pensionnés sains, qui peuvent cumuler leur gepensioneerden die hun pensioen, weliswaar beperkt, kunnen cumuleren
pension, certes limitée, avec un revenu du travail, et les pensionnés met een inkomen uit arbeid en de zieke gepensioneerden die hun
malades, qui ne peuvent cumuler leur pension avec rien, alors que leur pensioen met niets mogen cumuleren, terwijl hun toestand in feite
situation est en fait plus préoccupante et que les indemnités de zorgwekkender is en de ziekte- en invaliditeitsuitkeringen een
maladie et d'invalidité constituent un revenu de remplacement pour le vervangingsinkomen uitmaken voor de toegelaten arbeid en
travail autorisé, et - in zoverre een gepensioneerde die een toegelaten activiteit
- en tant qu'un pensionné qui exerce une activité autorisée est soumis uitoefent als gewone loon- of weddetrekkende onderworpen is aan de
à la législation ONSS normale, comme un salarié ou un appointé normale R.S.Z.-wetgeving, maar in tegenstelling tot deze loon- en
ordinaire, mais ne peut pas, contrairement à ce salarié ou appointé, weddetrekkende niet alle voordelen van deze onderwerping kan genieten,
bénéficier de tous les avantages de cet assujettissement, puisque la vermits hij door de aangehaalde bepaling de facto uitgesloten wordt
disposition citée le prive de facto du bénéfice des indemnités AMI ? ». van het genot van de Z.I.V.-uitkeringen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article B.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van artikel 25
25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het
retraite et de survie des travailleurs salariés avec les articles 10 rust- en overlevingspensioen voor werknemers met de artikelen 10 en 11
et 11 de la Constitution. van de Grondwet.
Cet article, tel qu'il a été remplacé par l'article 10 de la loi du 27 Dat artikel, zoals vervangen bij artikel 10 van de wet van 27 juli
juillet 1971 modifiant certaines dispositions en matière de pensions 1971 tot wijziging van sommige bepalingen inzake pensioenen voor
pour ouvriers, employés, mineurs, marins navigant sous pavillon belge, arbeiders, bedienden, mijnwerkers, zeelieden varend onder Belgische
travailleurs salariés, de revenu garanti aux personnes âgées et vlag, werknemers, inzake gewaarborgd inkomen voor bejaarden en inzake
allocations complémentaires aux handicapés (Moniteur belge , 11 août aanvullende tegemoetkoming voor minder-validen (Belgisch Staatsblad ,
1971) et complété par l'article 19 de la loi de redressement du 10 11 augustus 1971), en aangevuld bij artikel 19 van de herstelwet van
février 1981 relative aux pensions du secteur social (Moniteur belge , 10 februari 1981 inzake de pensioenen van de sociale sector (Belgisch
14 février 1981) et par l'article 9 de l'arrêté royal n° 415 du 16 Staatsblad , 14 februari 1981) en bij artikel 9 van het koninklijk
juillet 1986 modifiant certaines dispositions en matière de pensions besluit nr. 415 van 16 juli 1986 tot wijziging van sommige bepalingen
pour travailleurs salariés (Moniteur belge , 30 juillet 1986), dans la version applicable à l'affaire dont est saisi le juge a quo, disposait : « Sauf dans les cas et sous les conditions déterminés par le Roi, la pension de retraite et la pension de survie ne sont payables que si le bénéficiaire n'exerce pas d'activité professionnelle et s'il ne jouit pas d'une indemnité pour cause de maladie, d'invalidité ou de chômage involontaire, par application d'une législation de sécurité sociale belge ou étrangère, ni d'une allocation pour cause d'interruption de carrière ou de réduction des prestations. Il peut déterminer également les cas et les conditions dans lesquels betreffende de werknemerspensioenen (Belgisch Staatsblad , 30 juli 1986), van toepassing op de bij het verwijzende rechtscollege aanhangig gemaakte zaak, bepaalde : « Uitgezonderd in de gevallen en onder de voorwaarden door de Koning bepaald zijn het rust- en overlevingspensioen slechts uitbetaalbaar zo de gerechtigde geen beroepsarbeid uitoefent en zo hij geen vergoeding geniet wegens ziekte, invaliditeit of onvrijwillige werkloosheid bij toepassing van een Belgische of van een buitenlandse wetgeving inzake sociale zekerheid, noch een uitkering wegens loopbaanonderbreking of wegens het verminderen van de arbeidsprestaties. Hij kan eveneens de gevallen en de voorwaarden bepalen waaronder een
une partie de la pension est payable ». deel van het pensioen uitbetaalbaar is ».
La modification apportée à cette disposition par l'arrêté royal du 23 De wijziging die in die bepaling werd aangebracht door het koninklijk
décembre 1996 est sans incidence sur la présente affaire. besluit van 23 december 1996 heeft geen invloed op de huidige zaak.
B.2. La question préjudicielle invite la Cour à contrôler cette disposition au regard du principe d'égalité et de non-discrimination en ce qu'elle créerait une double distinction. Premièrement, une différence de traitement serait créée entre les pensionnés sains, qui peuvent cumuler leur pension, de manière certes limitée, avec un revenu du travail, et les pensionnés malades, qui ne peuvent cumuler leur pension avec rien, alors que leur situation est plus préoccupante et que les indemnités de maladie et d'invalidité constituent un revenu de remplacement pour le travail autorisé. Deuxièmement, une différence de traitement serait créée entre les B.2. De prejudiciële vraag nodigt het Hof uit die bepaling te toetsen aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie in zoverre zij een tweevoudig onderscheid in het leven zou roepen. Allereerst zou een verschil in behandeling worden ingesteld tussen gezonde gepensioneerden, die hun pensioen beperkt kunnen cumuleren met een inkomen uit arbeid, en zieke gepensioneerden, die hun pensioen met niets mogen cumuleren ofschoon hun toestand zorgwekkender is en de invaliditeitsuitkering een vervangingsinkomen uitmaakt voor de toegelaten arbeid. Verder zou een verschil in behandeling worden ingesteld tussen gepensioneerden die een toegelaten activiteit als loon- en
pensionnés qui exercent une activité autorisée en tant que weddetrekkende uitoefenen en onderworpen zouden zijn aan de
travailleurs salariés et seraient soumis à la législation en matière socialezekerheidswetgeving, en niet-gepensioneerde loon- en
de sécurité sociale et les travailleurs salariés qui ne sont pas weddetrekkenden, doordat de eerste categorie niet alle voordelen van
pensionnés, en ce que la première catégorie ne peut bénéficier de tous die wetgeving kan genieten vermits zij door de in het geding zijnde
les avantages de cette législation, puisqu'elle est de facto exclue, bepaling de facto wordt uitgesloten van het genot van de
par la disposition en cause, du bénéfice des indemnités d'invalidité. invaliditeitsuitkeringen.
B.3. L'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à B.3. Artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967
la pension de retraite et de survie des travailleurs salariés betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers voert
n'instaure aucune différence de traitement entre les pensionnés « geen verschil in behandeling in tussen « gezonde » en « zieke »
sains » et les pensionnés « malades ». Cet article ne fait gepensioneerden. Dat artikel staat slechts de uitbetaling van het
qu'autoriser le versement d'une pension de retraite et de survie si le rust- en overlevingspensioen toe indien de gerechtigde geen
bénéficiaire n'exerce aucune activité professionnelle et s'il ne beroepsarbeid uitoefent en hij geen vergoeding geniet wegens onder
bénéficie d'aucune indemnité pour cause, entre autres, de maladie ou meer ziekte of invaliditeit. Het maakt als dusdanig zelfs geen
d'invalidité. En tant que tel, il ne crée même aucune différence entre onderscheid tussen gepensioneerden die beperkt toegelaten arbeid
les pensionnés qui exercent une activité professionnelle limitée et verrichten en gepensioneerden die een ander vervangingsinkomen
les pensionnés qui bénéficient d'un autre revenu de remplacement mais genieten, doch het staat de Koning uitsluitend toe in voorkomend geval
il autorise seulement le Roi à prévoir, le cas échéant, « les cas et te voorzien in « de gevallen en de voorwaarden » waaronder een
les conditions » dans lesquels un tel cumul d'une pension de retraite dergelijke cumulatie van een rust- en overlevingspensioen met andere
et de survie avec d'autres revenus serait possible. L'article 64 de inkomsten mogelijk zou zijn. Bij artikel 64 van het koninklijk besluit
l'arrêté royal du 21 décembre 1967 portant règlement général du régime van 21 december 1967 tot vaststelling van het algemeen reglement
de pension de retraite et de survie des travailleurs salariés betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers werd
détermine les cas et les conditions dans lesquels l'exercice d'une bepaald in welke gevallen en onder welke voorwaarden de uitoefening
activité professionnelle n'empêche pas le versement d'une pension. van een beroepswerkzaamheid geen beletsel vormt voor de uitbetaling
van een pensioen.
La Cour examine l'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre Het Hof onderzoekt artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24
1967 dans la mesure seulement où il aurait habilité le Roi à créer la oktober 1967 in zoverre het de Koning zou hebben toegelaten het in de
distinction invoquée dans la question préjudicielle. prejudiciële vraag omschreven onderscheid in het leven te roepen.
B.4. La mesure en cause instaure une différence de traitement entre B.4. De in het geding zijnde maatregel voert een verschil in
les bénéficiaires d'une pension, selon qu'ils bénéficient d'un revenu behandeling in tussen de gerechtigden van een pensioen, naargelang zij
limité résultant du travail autorisé et obtiennent le paiement de leur een beperkt inkomen uit toegelaten arbeid genieten en hun rust- of
pension de retraite ou de survie ou qu'ils jouissent d'un autre revenu overlevingspensioen uitbetaald krijgen, dan wel een ander
de remplacement et n'obtiennent pas le paiement de leur pension de vervangingsinkomen genieten en hun rust- of overlevingspensioen niet
retraite ou de survie. La distinction est donc fondée sur la nature uitbetaald krijgen. Het onderscheid berust derhalve op de aard van de
des revenus qui peuvent être cumulés avec la pension de survie ou de inkomsten die met het rust- of overlevingspensioen kunnen worden
retraite, à savoir un revenu limité du travail ou un revenu de gecumuleerd, namelijk een beperkt inkomen uit arbeid dan wel een -
remplacement - éventuellement tout aussi limité. mogelijk even beperkt - vervangingsinkomen.
La législation en matière de pension est dictée par le souci de De pensioenwetgeving is ingegeven door de zorg om een inkomen te
garantir un revenu lorsque le revenu du travail disparaît. La verzekeren wanneer het inkomen uit arbeid wegvalt. De in het geding
disposition en cause tend à éviter qu'une pension de retraite ou de zijnde bepaling strekt ertoe te vermijden dat een rust- of
survie puisse être perçue en même temps que d'autres revenus de overlevingspensioen gelijktijdig met andere vervangingsinkomens zou
remplacement, afin de ne pas compromettre la viabilité du régime de la kunnen worden genoten, om aldus de betaalbaarheid van het stelsel van
sécurité sociale en général et celui des pensions en particulier. de sociale zekerheid in het algemeen en van de pensioenen in het
Ce problème ne se pose pas lorsque c'est l'exercice autorisé d'une bijzonder niet in het gedrang te brengen.
activité professionnelle limitée qui procure un revenu complémentaire Die zorg doet zich niet voor in zoverre door een beperkte toegelaten
au bénéficiaire d'une pension de retraite ou de survie, étant donné arbeid een bijkomend inkomen zou worden gegenereerd door de genieter
que cette activité professionnelle ne porte pas préjudice au régime de van een rust- of overlevingspensioen, vermits die arbeid het
la sécurité sociale, voire contribue, le cas échéant - de façon socialezekerheidsstelsel niet bezwaart maar in voorkomend geval zelfs
modérée certes - au financement de celui-ci. - weliswaar in beperkte mate - bijdraagt tot de financiering ervan.
Par contre, la viabilité du système serait à coup sûr compromise si la De betaalbaarheid van het stelsel zou daarentegen zeer zeker in het
pension pouvait être cumulée avec un revenu de remplacement provenant gedrang komen indien het pensioen zou kunnen worden gecumuleerd met
du travail autorisé en complément de la pension, sans préjudice du een vervangingsinkomen uit toegelaten arbeid bij het pensioen,
constat qu'une différence de traitement serait également créée entre onverminderd de vaststelling dat tevens een verschil in behandeling
les bénéficiaires d'un revenu de remplacement ayant droit à une zou worden ingesteld tussen de pensioengerechtigde genieters van een
pension, selon que le revenu de remplacement provient ou non du vervangingsinkomen, naargelang dat vervangingsinkomen al dan niet zou
travail autorisé en complément de la pension. worden ontvangen voor toegelaten aanvullende arbeid bij het pensioen.
En rendant impossible le versement simultané d'une pension de retraite Door de gelijktijdige uitbetaling van een rust- en overlevingspensioen
et de survie et de différents revenus de remplacement, le législateur en van verschillende vervangingsinkomens onmogelijk te maken, heeft de
a par conséquent pris une mesure qui est raisonnablement justifiée. wetgever bijgevolg een maatregel genomen die redelijk is verantwoord.
B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 25 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la Artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967
pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, dans la betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, in de
version antérieure à la modification apportée par l'arrêté royal du 23 versie vóór de wijziging ervan bij het koninklijk besluit van 23
décembre 1996, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution december 1996, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in
en ce qu'il dispose qu'une pension de retraite ou de survie n'est zoverre het bepaalt dat een rust- of overlevingspensioen slechts
payable que si le bénéficiaire ne jouit d'aucune indemnité pour cause uitbetaalbaar is indien de gerechtigde geen vergoeding geniet wegens
notamment de maladie ou d'invalidité. onder meer ziekte of invaliditeit.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 3 décembre 2008. terechtzitting van 3 december 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
E. De Groot. E. De Groot.
^