Extrait de l'arrêt n° 8/2009 du 15 janvier 2009 Numéro du rôle : 4406 En cause : le recours en annulation de la section 4 du chapitre VI de la loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 8/2009 van 15 januari 2009 Rolnummer 4406 In zake : het beroep tot vernietiging van afdeling 4 van hoofdstuk VI van de wet van 15 mei 2007 betreffende de vergoeding van schade als g(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 8/2009 du 15 janvier 2009 | Uittreksel uit arrest nr. 8/2009 van 15 januari 2009 |
Numéro du rôle : 4406 | Rolnummer 4406 |
En cause : le recours en annulation de la section 4 (« Paiement et | In zake : het beroep tot vernietiging van afdeling 4 (« Betaling en |
clef de répartition ») du chapitre VI de la loi du 15 mai 2007 | verdeelsleutel ») van hoofdstuk VI van de wet van 15 mei 2007 |
relative à l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé, | betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg, |
et de la loi du 15 mai 2007 concernant le règlement des différends | en van de wet van 15 mei 2007 met betrekking tot de regeling van de |
dans le cadre de la loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des | geschillen in het kader van de wet van 15 mei 2007 betreffende de |
vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg, ingesteld door | |
dommages résultant de soins de santé, introduit par l'entreprise | de onderlinge verzekeringsonderneming « Algemene Mutualiteit voor |
mutuelle d'assurances « Association Mutuelle Médicale d'Assurances ». | Medische Assuranties ». |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, | rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 3 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 3 januari |
janvier 2008 et parvenue au greffe le 4 janvier 2008, l'Association | 2008 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 4 |
januari 2008, heeft de « Algemene Mutualiteit voor Medische | |
Mutuelle Médicale d'Assurances, dont le siège est établi à 1000 | Assuranties », met zetel te 1000 Brussel, Renaissancelaan 12/1, beroep |
Bruxelles, avenue de la Renaissance 12/1, a introduit un recours en | |
annulation de la section 4 (« Paiement et clef de répartition ») du | tot vernietiging ingesteld van afdeling 4 (« Betaling en |
chapitre VI de la loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des | verdeelsleutel ») van hoofdstuk VI van de wet van 15 mei 2007 |
betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg, | |
dommages résultant de soins de santé, et de la loi du 15 mai 2007 | en van de wet van 15 mei 2007 met betrekking tot de regeling van de |
concernant le règlement des différends dans le cadre de la loi du 15 | geschillen in het kader van de wet van 15 mei 2007 betreffende de |
mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages résultant de soins de | vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg (bekendgemaakt in |
santé (publiées au Moniteur belge du 6 juillet 2007). | het Belgisch Staatsblad van 6 juli 2007). |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. Le recours en annulation est dirigé, d'une part, contre | B.1.1. Het beroep tot vernietiging is ingesteld tegen, enerzijds, |
l'article 26, §§ 1er, 2 et 4, l'article 28, §§ 1er et 3, et l'article | artikel 26, §§ 1, 2 en 4, artikel 28, §§ 1 en 3, en artikel 29, § 3, |
29, § 3, alinéa 1er, de la loi du 15 mai 2007 relative à | eerste lid, van de wet van 15 mei 2007 betreffende de vergoeding van |
l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé (ci-après : | schade als gevolg van gezondheidszorg (hierna : de eerste wet van 15 |
la première loi du 15 mai 2007) et, d'autre part, contre la loi du 15 | |
mai 2007 concernant le règlement des différends dans le cadre de la | mei 2007) en, anderzijds, de wet van 15 mei 2007 met betrekking tot de |
loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages résultant | regeling van de geschillen in het kader van de wet van 15 mei 2007 |
betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg | |
de soins de santé (ci-après : la deuxième loi du 15 mai 2007). | (hierna : de tweede wet van 15 mei 2007). |
B.1.2. Les articles attaqués de la première loi du 15 mai 2007, | B.1.2. De bestreden artikelen van de eerste wet van 15 mei 2007, |
figurant dans la section 4 (« Paiement et clef de répartition) du | opgenomen in afdeling 4 (« Betaling en verdeelsleutel ») van hoofdstuk |
chapitre VI, disposent : | VI, bepalen : |
« Art. 26.§ 1er. Les indemnités allouées sont dues par l'entreprise |
« Art. 26.§ 1. De toegekende vergoedingen dienen betaald te worden |
d'assurance et le Fonds [des accidents soins de santé], chacun pour | door de verzekeringsonderneming en het Fonds [voor de vergoeding van |
leur part, conformément à la clef de répartition établie au § 2. | ongevallen bij gezondheidszorg], elk voor hun deel, overeenkomstig de verdeelsleutel vastgelegd in § 2. |
§ 2. Le montant des réparations est réparti entre le Fonds et | § 2. Het bedrag van de vergoedingen wordt verdeeld tussen het Fonds en |
l'entreprise d'assurances concernée selon des modalités déterminées | de betrokken verzekeringsonderneming volgens de nadere regels bepaald |
par le Roi par arrêté délibéré en Conseil des Ministres après avis du | door de Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de |
Fonds. | Ministerraad na advies van het Fonds. |
[...] | [...] |
§ 4. Lorsque le prestataire n'a pas conclu de convention avec une | § 4. Wanneer de zorgverlener geen overeenkomst heeft gesloten met een |
entreprise d'assurances en vue de l'application de la présente loi, le | verzekeringsonderneming met het oog op de toepassing van deze wet, |
Fonds commun de Garantie visé à l'article 28 alloue lui-même | keert het Gemeenschappelijk Waarborgfonds bedoeld in artikel 28 zelf |
l'intégralité de l'indemnité, sans préjudice des droits visés à | de volledige vergoeding uit, onverminderd de rechten bedoeld in |
l'article 30 ». | artikel 30 ». |
« Art. 28.§ 1er. Le Roi crée et agrée, aux conditions qu'Il |
« Art. 28.§ 1. De Koning creëert en erkent een Gemeenschappelijk |
détermine, un Fonds commun de Garantie, qui a pour mission de réparer | Waarborgfonds, onder de door Hem bepaalde voorwaarden en met als |
les dommages causés par un prestataire de soins non assuré en | opdracht de schade te vergoeden die werd veroorzaakt door een |
zorgverlener die geen overeenkomst heeft gesloten met een | |
application des dispositions de la présente loi. | verzekeringsonderneming in overeenstemming met de bepalingen van deze wet. |
[...] | [...] |
§ 3. Les entreprises d'assurances qui pratiquent l'assurance | § 3. De verzekeringsondernemingen die de verplichte verzekering |
obligatoire en application de la présente loi sont solidairement | beoefenen in uitvoering van deze wet zijn hoofdelijk gehouden om aan |
tenues d'effectuer au Fonds commun de Garantie les versements | het Gemeenschappelijk Waarborgfonds de stortingen te doen die nodig |
nécessaires pour l'accomplissement de ses missions et pour supporter | zijn voor het volbrengen van haar opdrachten en om haar werkingskosten te dragen. |
ses frais de fonctionnement. | De Koning legt, bij een besluit vastgesteld na overleg in de |
Le Roi fixe chaque année, par arrêté royal délibéré en Conseil des | Ministerraad, jaarlijks de regels vast voor het berekenen van de |
Ministres, la règle de calcul des versements à effectuer par les | stortingen die door de verzekeringsondernemingen moeten worden gedaan |
entreprises d'assurances ». | ». |
« Art. 29.[...] |
« Art. 29.[...] |
§ 3. Le Fonds commun de Garantie assure le secrétariat et la gestion | § 3. Het Gemeenschappelijk Waarborgfonds verzekert het secretariaat en |
journalière du Bureau de tarification ». | het Dagelijks beheer van het Tariferingsbureau ». |
B.1.3. Le texte de la deuxième loi du 15 mai 2007, dont l'annulation | B.1.3. De tekst van de tweede wet van 15 mei 2007, waarvan de gehele |
intégrale est demandée, est reproduit en B.23. | vernietiging wordt gevorderd, is in B.23 weergegeven. |
Quant au contexte des lois attaquées | Ten aanzien van de context van de bestreden wetten |
B.2.1. Lors des travaux préparatoires, les lignes de force des lois | B.2.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werden de krachtlijnen |
attaquées ont fait l'objet du commentaire suivant : | van de bestreden wetten als volgt toegelicht : |
« L'indemnisation de la victime sera accordée pour tout accident lié à | « De vergoeding van het slachtoffer zal kunnen worden toegekend voor |
une prestation de soins. La victime ne devra donc plus démontrer la | elk ongeval dat een gevolg is van de verlening van zorgen. Het |
faute du professionnel de la santé. | slachtoffer zal dus niet meer de fout van de zorgverlener moeten |
Elle devra uniquement démontrer qu'elle a subi un dommage et que | aantonen. Het zal enkel moeten aantonen dat het schade heeft |
celui-ci est lié à une prestation de soins. Il est en effet nécessaire | ondervonden ingevolge een zorgverstrekking. |
de retirer l'indemnisation des dommages médicaux de la sphère de droit | Het is immers noodzakelijk de vergoeding van de medische schade uit de |
commun afin d'une part, de pouvoir garantir suffisamment que les | gemeenrechtelijke sfeer te halen, teneinde enerzijds voldoende te |
autorités, en vue d'une prévention effective, et les victimes | kunnen garanderen dat de overheid, met het oog op een effectieve |
obtiennent toutes les informations pertinentes en ce qui concerne les | preventie, én de slachtoffers alle relevante informatie inzake |
accidents médicaux dans les institutions et les pratiques, et d'autre | medische ongevallen in de instellingen en de praktijken zouden bekomen |
part de pouvoir rompre la tendance actuelle qui conduit à une médecine | en anderzijds de bestaande tendens die leidt tot defensieve |
défensive. | geneeskunde, te kunnen doorbreken. |
Le fait que l'indemnisation des dommages soit retirée de la sphère de | Het feit dat de schadevergoeding uit de gemeenrechtelijke sfeer wordt |
droit commun ne signifie pas que le prestataire est immunisé | gehaald, betekent niet dat de verstrekker volledig wordt geïmmuniseerd |
complètement » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/001, pp. 8-9). « Concrètement, la procédure proposée par le nouveau système peut se résumer de la façon suivante. L'indemnisation des accidents thérapeutiques sera confiée aux entreprises d'assurance, sous le contrôle et la tutelle d'un Fonds qui serait créé à cet effet. Concrètement, on peut schématiser le système proposé comme suit : - Le patient qui s'estime victime d'un dommage indemnisable en vertu de ce projet de loi s'adresse au Fonds. | » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/001, pp. 8-9). « Concreet kan de procedure voorgesteld door het nieuwe systeem als volgt worden samengevat. De schadevergoeding voor medische fouten zal worden toevertrouwd aan verzekeringsondernemingen, onder controle en toezicht van een Fonds dat met dit doel wordt opgericht. Concreet kan het voorgestelde systeem als volgt schematisch worden voorgesteld : - De patiënt die meent slachtoffer te zijn van vergoedbare schade krachtens dit wetsontwerp, richt zich tot het Fonds. |
- Celui-ci examine la demande et la renvoie à l'assureur qu'il estime | - Dit onderzoekt de aanvraag en stuurt deze door naar de verzekeraar |
compétent en fonction du ou des prestataires de soins concernés. En | die het bevoegd acht in functie van de betrokken zorgverlener(s). In |
tout état de cause, l'assureur désigné par le Fonds sur base des | ieder geval behandelt de verzekeraar die door het Fonds wordt |
règles de concours traite le dossier mais il lui est loisible de | aangeduid op basis van de regels inzake samenloop het dossier, maar |
récupérer ultérieurement auprès d'un autre assureur en tout ou en | het staat hem vrij de eventueel betaalde schadevergoeding later geheel |
partie l'éventuelle indemnité payée. | of gedeeltelijk te recupereren bij een andere verzekeraar. |
- L'assureur prend une décision de prise en charge ou refuse son | - De verzekeraar beslist tussen te komen of weigert zijn tussenkomst |
intervention au motif qu'il n'y a pas de dommage. | met als reden dat er geen schade is. |
- Il soumet sa décision, au titre de proposition, au demandeur, qui | - Hij legt zijn beslissing, onder de vorm van voorstel, voor aan de |
dispose d'un délai pour communiquer à l'assureur et au Fonds ses | eiser, die over een termijn beschikt om aan de verzekeraar en het |
remarques sur cette proposition. | Fonds zijn opmerkingen over dit voorstel kenbaar te maken. |
- La proposition de l'assureur, accompagnée des remarques du | - Het voorstel van de verzekeraar, samen met de opmerkingen van de |
demandeur, est communiquée au Fonds. | eiser, wordt overgemaakt aan het Fonds. |
- Celui-ci se prononce sur le dossier et, en cas de désaccord avec | - Het Fonds spreekt zich uit over het dossier en, in geval van |
l'assureur, une procédure d'arbitrage entre ces deux instances, ainsi | onenigheid met de verzekeraar, zijn tussen deze twee instellingen |
qu'un recours contre la décision du collège d'arbitres, sont prévus. | zowel een arbitrageprocedure als een beroep tegen de beslissing van |
Dans ces deux dernières hypothèses, le demandeur perçoit | het college van arbiters mogelijk. In deze twee laatste hypotheses, |
l'incontestablement dû en attendant la décision du collège d'arbitres | [ontvangt] de eiser het bedrag dat zonder betwisting verschuldigd is, |
in afwachting van de beslissing van het college van arbiters of van de | |
ou du tribunal. | rechtbank. |
- La victime peut introduire un recours contre la décision commune de | - Het slachtoffer kan beroep aantekenen tegen de gemeenschappelijke |
l'assureur et du Fonds. Le Tribunal se prononce alors sur l'existence | beslissing van de verzekeraar en het Fonds. In dat geval spreekt de |
du dommage et, le cas échéant, sur le montant de l'indemnité à payer. | Rechtbank zich uit over het bestaan van de schade en, desgevallend, |
Pour les cas où le prestataire de soins ne serait pas assuré, un Fonds | over het bedrag van de te betalen schadevergoeding. |
commun de garantie est créé, à l'instar de ce qui existe pour le | In de gevallen waar de zorgverlener niet verzekerd is, zal een |
gemeenschappelijk waarborgfonds gecreëerd worden, naar analogie met | |
secteur automobile » (ibid., p. 11). | wat er reeds bestaat binnen de automobielsector » (ibid., p. 11). |
B.2.2. Pour ce qui concerne les objectifs poursuivis par le | B.2.2. Wat de door de wetgever nagestreefde doelstellingen betreft, |
législateur, le Conseil d'Etat observe : | merkt de Raad van State op : |
« En poursuivant la mise en place du régime de réparation des dommages | « Met het in het ontwerp bedoelde systeem van vergoeding van de schade |
résultant de soins de santé, visé dans le projet, les auteurs du | als gevolg van medische verzorging, beogen de stellers van het ontwerp |
projet entendent incontestablement réaliser un objectif d'intérêt | ongetwijfeld een doelstelling van algemeen belang te realiseren. In de |
général. En effet, l'exposé des motifs invoque comme motifs de | memorie van toelichting worden immers als de motieven ter |
justification du régime en projet, le caractère peu satisfaisant, pour | verantwoording van het ontworpen stelsel ingeroepen, het voor alle |
toutes les parties concernées, du régime traditionnel de la | betrokken partijen onbevredigende karakter van het traditionele |
responsabilité civile sur le plan médical, résultant notamment des | stelsel van de burgerlijke aansprakelijkheid op medisch vlak mede |
difficultés à démontrer la faute, de la lenteur de la procédure, de la | omwille van de moeilijkheden verbonden aan het bewijs van fout, de |
non-indemnisation de 75 % des victimes, du sentiment d'un traitement | traagheid van de procedure, het onvergoed blijven van 75 % van de |
slachtoffers, het gevoel van onrechtvaardige en repressieve | |
behandeling bij hen die beroepshalve tewerkgesteld zijn in de | |
injuste et répressif chez les professionnels de la santé, des risques | gezondheidszorg, de gevaren van het ontstaan van een defensieve |
de voir naître une médecine défensive, de l'augmentation des actions | geneeskunde, de toename van de rechtszaken en de verhoging van de |
en justice et de la majoration des primes d'assurance, des problèmes | verzekeringspremies, de problemen verbonden aan de geheimhouding, en |
liés au secret, et de la nécessité de rendre le niveau d'indemnisation | de noodzaak om het niveau van de schadevergoeding onder het nieuwe |
dans le nouveau régime à la fois crédible, juste et néanmoins | stelsel tegelijk geloofwaardig, rechtvaardig en niettemin betaalbaar |
abordable » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 50). | te maken » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 50). |
B.2.3. La première loi du 15 mai 2007 prévoit un double régime | B.2.3. De eerste wet van 15 mei 2007 voorziet in een tweeledig |
d'indemnisation : | vergoedingsstelsel : |
a) Lorsque le prestataire de soins est assuré, les indemnités allouées | a) Wanneer de zorgverlener is verzekerd, dienen de toegekende |
doivent être payées par l'entreprise d'assurances et par le Fonds des | vergoedingen door de verzekeringsonderneming en het Fonds voor de |
accidents soins de santé (ci-après : le Fonds) (article 26, § 1er). | vergoeding van ongevallen bij gezondheidszorg (hierna : het Fonds) te worden betaald (artikel 26, § 1). |
Pour l'exécution de ses tâches, le Fonds est, conformément à l'article | Voor de uitvoering van zijn taken wordt het Fonds overeenkomstig |
31, financé par : | artikel 31 gefinancierd door : |
« 1° une dotation annuelle à charge de l'Etat; | « 1° een jaarlijkse toelage ten laste van de Staat; |
2° une dotation annuelle à charge du Budget de l'Institut national | 2° een jaarlijkse toelage ten laste van de begroting van het |
d'Assurance Maladie Invalidité; | Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering; |
3° le revenu de l'action subrogatoire exercée conformément à l'article 7; | 3° de opbrengst van de subrogatievordering, bedoeld in artikel 7; |
4° les produits financiers recueillis sur les sommes dont le Fonds | 4° de financiële opbrengsten van de bedragen waarover het Fonds |
dispose » (article 31, § 1er, alinéa 1er). | beschikt » (artikel 31, § 1, eerste lid). |
« § 2. Nonobstant les dispositions de l'article 28, le financement des | « § 2. Niettegenstaande de bepalingen van artikel 28, wordt de |
indemnités allouées en application de la présente loi est assuré, | financiering van de overeenkomstig deze wet toegewezen |
schadevergoedingen, naast het Fonds, dat gevoed wordt overeenkomstig | |
outre par le Fonds alimenté conformément aux dispositions du § 1er, | de bepalingen van § 1, verzekerd door de door de zorgverstrekkers aan |
par les primes payées par les prestataires de soins aux entreprises | de verzekeringsondernemingen betaalde premies in toepassing van deze |
d'assurance en application de la présente loi » (article 31, § 2, | wet » (artikel 31, § 2, eerste lid). |
alinéa 1er). | b) Wanneer de zorgverlener niet is verzekerd, keert het |
b ) Lorsque le prestataire de soins n'est pas assuré, le Fonds commun | Gemeenschappelijk Waarborgfonds de volledige vergoeding uit (artikel |
de garantie alloue l'intégralité de l'indemnité (article 26, § 4). | 26, § 4). |
Les entreprises d'assurances qui pratiquent l'assurance obligatoire en | De verzekeringsondernemingen die de verplichte verzekering ter |
application de cette loi sont solidairement tenues d'effectuer au | uitvoering van die wet beoefenen, zijn hoofdelijk gehouden om aan het |
Fonds commun de garantie les versements nécessaires pour | Gemeenschappelijk Waarborgfonds de stortingen te doen die nodig zijn |
l'accomplissement de ses missions et pour supporter ses frais de | voor het volbrengen van zijn opdrachten en om zijn werkingskosten te |
fonctionnement (article 28, § 3, alinéa 1er). | dragen (artikel 28, § 3, eerste lid). |
B.2.4. L'entrée en vigueur de ces deux lois du 15 mai 2007, fixée au 1er | B.2.4. De inwerkingtreding van de beide wetten van 15 mei 2007, op 1 |
janvier 2008, a été reportée par les lois du 21 décembre 2007 | januari 2008 vastgesteld, werd bij de wetten van 21 december 2007 |
(Moniteur belge , 31 décembre 2007, quatrième édition) « à une date à | (Belgisch Staatsblad, 31 december 2007, vierde uitgave) uitgesteld tot |
fixer par le Roi et au plus tard [au] 1er janvier 2009 ». Dans les développements de la proposition de loi qui est devenue la | op « een door de Koning te bepalen datum, en uiterlijk op 1 januari 2009 ». |
première loi du 21 décembre 2007, il est dit à ce sujet : | In de toelichting bij het wetsvoorstel dat tot de eerste wet van 21 |
december 2007 heeft geleid, wordt daaromtrent uiteengezet : | |
« La loi du 15 mai 2007 prévoit la responsabilité sans faute et une | « De wet van 15 mei 2007 voorziet in de foutloze aansprakelijkheid en |
indemnisation forfaitaire des dommages résultant de soins de santé. | forfaitaire vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg. Deze |
Cette loi a été publiée au Moniteur belge du 6 juillet 2007. Son | wet werd op 6 juli 2007 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad . De |
entrée en vigueur est prévue le 1er janvier 2008. | inwerkingtreding ervan is voorzien op 1 januari 2008. |
Il n'est pas réaliste de faire entrer cette loi en vigueur dans le | Het is niet realistisch om deze wet binnen de vooropgestelde termijn |
délai prévu. Pour pouvoir fonctionner, toutes les structures prévues | in werking te laten treden. Om werkbaar te zijn moeten alle voorziene |
(Fonds des accidents soins de santé, Fonds commun de garantie, Bureau de tarification) doivent être opérationnelles, ce qui est encore loin d'être le cas. Par ailleurs, différents arrêtés royaux doivent encore être pris. La part du financement qui sera prise en charge par les pouvoirs publics (Santé publique, INAMI) n'a pas encore été budgétisée. L'entrée en vigueur de la loi le 1er janvier 2008 débouchera sur une immunité des médecins sur le plan civil. Ils ne pourront dès lors plus être tenus pour responsables et être attaqués sur la base du Code civil. Le risque existe donc de se trouver face à un vide juridique, dont le citoyen pourrait imputer la responsabilité au gouvernement. En outre, le texte actuel de la loi devrait idéalement subir une série de modifications afin d'éviter des procédures s'étendant sur plusieurs | structuren (fonds voor de vergoeding van ongevallen bij gezondheidszorg, gemeenschappelijk waarborgfonds, tariferingsbureau) operationeel zijn, wat nog lang niet het geval is. Ook moeten er nog verschillende koninklijke besluiten worden genomen. Het gedeelte van de financiering dat door de overheid zal gebeuren (Volksgezondheid, RIZIV) is nog niet gebudgetteerd. De inwerkingtreding van de wet op 1 januari 2008 zal leiden tot een burgerrechtelijke immuniteit van de geneesheren. Zij kunnen dan niet meer verantwoordelijk worden gesteld en worden aangesproken op basis van het Burgerlijk Wetboek. Men loopt dus het gevaar om terecht te komen in een juridisch vacuüm, waarvoor de burger de regering verantwoordelijk zou kunnen stellen. Bovendien zou de huidige wettekst idealiter een aantal wijzigingen |
années et de prévenir les incohérences en ce qui concerne le champ | moeten ondergaan teneinde jarenlange procedures te vermijden en |
d'application, qui sont la conséquence d'une mauvaise rédaction de | incoherenties in het toepassingsgebied, die het gevolg zijn van een |
différents articles de la loi. De nombreux observateurs soulignent de | slechte redactie van verschillende artikels van de wet, te voorkomen. |
plus en plus souvent le caractère ' confus ' de l'actuel texte de la loi. | Talrijke waarnemers onderstrepen steeds meer het ' warrige ' karakter |
Il s'indique dès lors que le Roi fixe la date d'entrée en vigueur de | van de huidige wettekst. |
la loi dès que les structures seront au point et que les améliorations | Het is dus aangewezen dat de Koning de datum van inwerkingtreding |
auront été apportées au texte » (Doc. parl., Chambre, 2007-2008, DOC | bepaalt van zodra de structuren en de tekstuele verbeteringen op punt |
52-0407/001, p. 3). | zijn gesteld » (Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0407/001, p. 3). |
Les développements de la proposition de loi qui est devenue la | De toelichting bij het wetsvoorstel dat tot de tweede wet van 21 |
deuxième loi du 21 décembre 2007 sont libellés dans des termes | december 2007 heeft geleid, is in soortgelijke bewoordingen gesteld |
similaires (Doc. parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0476/001, p. 3). | (Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0476/001, p. 3). |
B.2.5. L'article 97 de la loi du 22 décembre 2008 portant des | B.2.5. Bij artikel 97 van de wet van 22 december 2008 houdende diverse |
dispositions diverses (I) (Moniteur belge , 29 décembre 2008), entré | bepalingen (I) (Belgisch Staatsblad , 29 december 2008), dat in |
en vigueur le 31 décembre 2008 (article 98), a supprimé, dans | werking is getreden op 31 december 2008 (artikel 98), werden in |
l'article 35, § 1er, de la première loi du 15 mai 2007, modifié par la | artikel 35, § 1, van de eerste wet van 15 mei 2007, gewijzigd bij de |
première loi du 21 décembre 2007, les mots « et au plus tard le 1er | eerste wet van 21 december 2007, de woorden « , en uiterlijk op 1 |
janvier 2009 ». | januari 2009 » geschrapt. |
L'article 2 de la loi du 22 décembre 2008 portant des dispositions | Bij artikel 2 van de wet van 22 december 2008 houdende diverse |
diverses (II) (Moniteur belge , 29 décembre 2008), entré en vigueur le | bepalingen (II) (Belgisch Staatsblad , 29 december 2008), dat in |
31 décembre 2008 (article 3), a supprimé, dans l'article 5 de la | werking is getreden op 31 december 2008 (artikel 3), werden in artikel |
deuxième loi du 15 mai 2007, modifié par la deuxième loi du 21 | 5 van de tweede wet van 15 mei 2007, gewijzigd bij de tweede wet van |
décembre 2007, les mots « et au plus tard le 1er janvier 2009 ». | 21 december 2007, de woorden « , en uiterlijk op 1 januari 2009 » |
Quant au fond | geschrapt. |
En ce qui concerne la première loi du 15 mai 2007 | Ten gronde Wat de eerste wet van 15 mei 2007 betreft |
Premier moyen | Eerste middel |
B.3. Le premier moyen, dirigé contre l'article 26, § 2, de la première | B.3. Het eerste middel, gericht tegen artikel 26, § 2, van de eerste |
loi du 15 mai 2007, est pris de la violation des articles 10 et 11 de | wet van 15 mei 2007, is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 |
la Constitution. | en 11 van de Grondwet. |
B.4.1. Sur la base de l'article 26, § 2, attaqué, le montant des | B.4.1. Op grond van het bestreden artikel 26, § 2, wordt het bedrag |
indemnités est « réparti entre le Fonds et l'entreprise d'assurances | van de vergoedingen « verdeeld tussen het Fonds en de betrokken |
concernée ». | verzekeringsonderneming ». |
Cette disposition violerait le principe d'égalité et de | Die bepaling zou het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie |
non-discrimination, en ce qu'elle instaurerait une différence de | schenden, doordat zij een verschil in behandeling zou invoeren tussen, |
traitement entre, d'une part, le Fonds des accidents soins de santé | enerzijds, het Fonds voor de vergoeding van ongevallen bij |
et, d'autre part, l'entreprise d'assurances concernée, parce que le | gezondheidszorg en, anderzijds, de betrokken verzekeringsonderneming, |
Fonds - contrairement à l'entreprise d'assurances concernée - | doordat het Fonds - in tegenstelling tot de betrokken |
disposerait de moyens financiers illimités. | verzekeringsonderneming - over onbeperkte financiële middelen zou |
B.4.2. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale | kunnen beschikken. B.4.2. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere |
du 6 janvier 1989, les moyens de la requête doivent indiquer, parmi | wet van 6 januari 1989 moeten de middelen van het verzoekschrift |
les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient | aangeven welke regels waarvan de naleving door het Hof wordt |
violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et | gewaarborgd, zouden zijn geschonden, alsook welke bepalingen die |
exposer comment ces règles auraient été transgressées par ces | regels zouden schenden, en uiteenzetten hoe die regels door die |
dispositions. | bepalingen zouden zijn geschonden. |
Dès lors que la partie requérante se limite à critiquer une différence | Aangezien de verzoekende partij zich ertoe beperkt een verschil in |
de traitement entre le Fonds et l'entreprise d'assurances concernée, | behandeling tussen het Fonds en de betrokken verzekeringsonderneming |
sans exposer in concreto comment le principe d'égalité et de | te bekritiseren, zonder in concreto uiteen te zetten hoe daardoor het |
non-discrimination pourrait s'en trouver violé, le moyen ne satisfait | beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie zou kunnen worden |
pas à ces exigences. | geschonden, voldoet het middel niet aan die vereisten. |
B.5.1. Dans son mémoire en réponse, la partie requérante invoque une différence de traitement discriminatoire entre, d'une part, la catégorie des grands groupes financiers d'assurance et, d'autre part, la catégorie des entreprises d'assurances spécialisées en responsabilité médicale, alors que ces deux catégories ne disposeraient pas des mêmes moyens financiers. B.5.2. Une partie requérante ne peut modifier, dans son mémoire en réponse, la portée d'un moyen invoqué dans la requête en désignant dans ce mémoire d'autres catégories de personnes à comparer que celles mentionnées dans la requête. | B.5.1. In haar memorie van antwoord voert de verzoekende partij een discriminerend verschil in behandeling aan tussen, enerzijds, de categorie van de grote financiële verzekeringsgroepen en, anderzijds, de categorie van de in medische aansprakelijkheid gespecialiseerde verzekeringsondernemingen, terwijl beide categorieën niet over dezelfde financiële middelen zouden beschikken. B.5.2. Een verzoekende partij vermag niet de draagwijdte van een middel dat in het verzoekschrift werd aangevoerd, in haar memorie van antwoord te wijzigen door in die memorie andere te vergelijken categorieën van personen aan te voeren dan diegene die in het verzoekschrift waren vermeld. |
B.6.1. Sur la base de l'article 26, § 2, attaqué, le montant des | B.6.1. Op grond van het bestreden artikel 26, § 2, wordt het bedrag |
réparations est réparti « selon des modalités déterminées par le Roi | van de vergoeding verdeeld « volgens de nadere regels bepaald door de |
par arrêté délibéré en Conseil des ministres ». | Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad ». |
Cette disposition violerait le principe d'égalité et de | Die bepaling zou het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in |
non-discrimination, combiné avec le principe de la sécurité juridique, | samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel, schenden doordat |
en ce qu'un pouvoir d'appréciation trop large serait accordé au Roi, | aan de Koning een te ruime beoordelingsbevoegdheid zou worden |
en ce qui concerne la fixation de la clef de répartition. | toegekend, wat het bepalen van de verdeelsleutel betreft. |
B.6.2. Par l'article 26, § 2, le législateur habilite le Roi à fixer | B.6.2. Met artikel 26, § 2, machtigt de wetgever de Koning de |
la clef selon laquelle le montant des indemnités est réparti entre le | verdeelsleutel vast te leggen volgens welke het bedrag van de |
Fonds et l'entreprise d'assurances concernée. Ceci ne concerne | vergoedingen tussen het Fonds en de betrokken verzekeringsonderneming |
toutefois pas une matière réservée à la loi par la Constitution, de | wordt verdeeld. Dit betreft evenwel geen aangelegenheid die door de |
sorte que l'habilitation critiquée n'est pas inconstitutionnelle. | Grondwet aan de wet is voorbehouden, zodat de bekritiseerde machtiging |
Par ailleurs, la Cour ne peut se prononcer sur le caractère justifié | niet ongrondwettig is. Overigens vermag het Hof zich enkel uit te spreken over het ten |
ou non d'une différence de traitement au regard des articles 10 et 11 | aanzien van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet al dan niet |
verantwoorde karakter van een verschil in behandeling als dat verschil | |
de la Constitution que si cette différence est imputable à une norme | aan een norm met wetgevend karakter kan worden toegeschreven. In dat |
verband moet worden opgemerkt dat wanneer een wetgever een machtiging | |
législative. A cet égard, il y a lieu de relever que lorsqu'un | verleent, aangenomen dient te worden - behoudens aanwijzingen in de |
législateur délègue, il faut supposer, sauf indications contraires, | tegenovergestelde zin - dat hij de gemachtigde enkel de bevoegdheid |
qu'il entend exclusivement habiliter le délégué à faire de son pouvoir | verleent om die machtiging aan te wenden in overeenstemming met de |
un usage conforme aux articles 10 et 11 de la Constitution. C'est au | artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het staat aan de administratieve |
juge administratif et au juge judiciaire qu'il appartient de contrôler | en aan de justitiële rechter na te gaan in welke mate de gemachtigde |
dans quelle mesure le délégué aurait excédé les termes de | de hem toegekende machtiging te buiten zou zijn gegaan. |
l'habilitation qui lui a été conférée. | |
B.7.1. En vertu de l'article 26, § 2, attaqué, l'arrêté royal visé | B.7.1. Op grond van het bestreden artikel 26, § 2, wordt het daarin |
dans cette disposition est pris « après avis du Fonds ». | bedoelde koninklijk besluit genomen « na advies van het Fonds ». |
Cette disposition violerait le principe d'égalité et de | Die bepaling zou het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie |
non-discrimination, en ce que seul le Fonds - à l'exclusion des | schenden, doordat enkel het Fonds met uitsluiting van de |
entreprises d'assurances - sera consulté avant que soit pris l'arrêté | verzekeringsondernemingen - bij het nemen van het desbetreffende |
royal en question et en ce que les entreprises d'assurances ne | koninklijk besluit zal worden geraadpleegd en doordat de |
comptent dans ce Fonds que trois représentants sur un total de 17 | verzekeringsondernemingen in dat Fonds slechts drie vertegenwoordigers |
membres. | op een totaal van zeventien leden hebben. |
B.7.2. Il appartient au législateur, s'il décide de créer un Fonds, de | B.7.2. Het staat aan de wetgever te oordelen om, indien hij tot de |
fixer la composition de son comité de gestion, comme il l'a fait à | oprichting van een Fonds beslist, de samenstelling van het |
l'article 13, § 2. | beheerscomité ervan te bepalen, zoals hij in artikel 13, § 2, heeft |
Cette disposition n'est toutefois pas attaquée par la partie | gedaan. Die bepaling wordt door de verzoekende partij evenwel niet bestreden, |
requérante, de sorte que le moyen est irrecevable en tant qu'il | zodat het middel niet-ontvankelijk is in zoverre het de samenstelling |
critique la composition du Fonds. | van het Fonds bekritiseert. |
En outre, parmi les droits reconnus aux Belges et qui doivent par | Bovendien behoort tot de rechten en vrijheden die aan de Belgen zijn |
conséquent, en vertu des articles 10 et 11 de la Constitution, être | toegekend en die bijgevolg krachtens de artikelen 10 en 11 van de |
assurés sans discrimination, ne figure pas un droit d'être associé à | Grondwet zonder discriminatie dienen te worden gewaarborgd, niet een |
la remise d'avis non contraignants à l'autorité. | recht om te worden betrokken bij het verstrekken van niet bindende |
adviezen aan de overheid. | |
B.8. Le premier moyen n'est pas fondé. | B.8. Het eerste middel is niet gegrond. |
Deuxième moyen | Tweede middel |
B.9. Le deuxième moyen, dirigé contre l'article 26, § 4, l'article 28, | B.9. Het tweede middel, gericht tegen artikel 26, § 4, artikel 28, § |
§ 3, et l'article 29, § 3, alinéa 1er, de la première loi du 15 mai | 3, en artikel 29, § 3, eerste lid, van de eerste wet van 15 mei 2007, |
2007, est pris de la violation des articles 10, 11, 16 et 170 de la | is afgeleid uit de schending van de artikelen 10, 11, 16 en 170 van de |
Constitution. Il comprend trois branches. | Grondwet. Het omvat drie onderdelen. |
B.10. Dans la mesure où le moyen est dirigé contre l'article 29, § 3, | B.10. In zoverre het middel tegen artikel 29, § 3, eerste lid, is |
alinéa 1er, il est irrecevable puisque la partie requérante n'expose | gericht, is het niet ontvankelijk, vermits de verzoekende partij niet |
pas de quelle manière cette disposition, selon laquelle le Fonds | uiteenzet op welke wijze die bepaling volgens welke het |
commun de garantie se charge du secrétariat et de la gestion | Gemeenschappelijk Waarborgfonds instaat voor het secretariaat en het |
journalière du Bureau de tarification, violerait les dispositions | dagelijks beheer van het Tariferingsbureau, de in het middel |
citées au moyen. | aangehaalde bepalingen zou schenden. |
Première branche | Eerste onderdeel |
B.11. L'article 26, § 4, et l'article 28, § 3, alinéa 1er, violeraient | B.11. Artikel 26, § 4, en artikel 28, § 3, eerste lid, zouden het |
le principe d'égalité et de non-discrimination, en ce que, sur la base | beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie schenden, doordat op |
de ces dispositions, lorsque le prestataire de soins n'a pas conclu | grond van die bepalingen, wanneer de zorgverlener geen verzekering |
d'assurance, le Fonds commun de garantie paierait l'intégralité de | heeft gesloten, de volledige vergoeding door het Gemeenschappelijk |
l'indemnité, sans intervention du Fonds des accidents soins de santé. | Waarborgfonds zou worden betaald, zonder tegemoetkoming van het Fonds |
Le financement du Fonds commun de garantie serait toutefois totalement | voor de vergoeding van ongevallen bij gezondheidszorg. De financiering |
van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds zou evenwel volledig ten laste | |
à charge des entreprises d'assurances. | van de verzekeringsondernemingen zijn. |
B.12.1. Au cours des travaux préparatoires, il a été observé ce qui | B.12.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werd omtrent het |
suit au sujet du Fonds commun de garantie : | Gemeenschappelijk Waarborgfonds opgemerkt : |
« Cet article [28] prévoit la création d'un Fonds commun de garantie, conformément à ce qui existe en matière d'assurance automobile. Ce Fonds prend ainsi en charge le traitement des dossiers impliquant les prestataires non assurés en violation des dispositions de la présente loi, comme le ferait l'entreprise d'assurance si le prestataire était assuré. Il prend également en charge l'intégralité du paiement des indemnités dues aux demandeurs. Il est alimenté, comme le Fonds de garantie automobile, par des versements à effectuer par les entreprises d'assurance qui pratiquent l'assurance obligatoire conformément à la présente loi. | « Dit artikel [28] voorziet de oprichting van een Gemeenschappelijk Waarborgfonds, overeenkomstig hetgeen bestaat inzake autoverzekeringen. Dit Fonds staat aldus in voor het behandelen van dossiers van niet verzekerde zorgverleners in overtreding van de bepalingen van deze wet, zoals de verzekeringsonderneming zou doen indien de zorgverlener verzekerd was. Het neemt ook de volledige betaling van de schadevergoedingen verschuldigd aan de aanvragers op zich. Het wordt net als het Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds gevoed door stortingen door de verzekeringsondernemingen die de verplichte verzekering beoefenen overeenkomstig deze wet. |
Le § 4 de l'article [30] permet à ce Fonds commun de garantie de | § 4 van artikel [30] staat dit Gemeenschappelijk waarborgfonds toe de |
récupérer rétroactivement les primes non versées par le prestataire, | door de zorgverlener niet betaalde premies retroactief terug te |
ainsi que de lui imposer une amende administrative » (Doc. parl., | vorderen alsook hem een administratieve boete op te leggen » (Parl. |
Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/001, pp. 21-22). | St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/001, pp. 21-22). |
B.12.2. Par la création d'un Fonds commun de garantie, le législateur vise à prévoir l'indemnisation de la victime d'un dommage résultant de soins de santé donnés par un prestataire de soins non assuré. Cette réglementation s'inscrit dans les objectifs du législateur rappelés en B.2.2. B.12.3. La différence en matière de financement du Fonds, d'une part, et du Fonds commun de garantie, d'autre part, est fondée sur un critère objectif, à savoir l'intervention en vue d'indemniser un dommage causé par un prestataire de soins assuré ou non. B.12.4. Lorsqu'un prestataire de soins assuré a causé un dommage, l'entreprise d'assurances concernée est assistée par le Fonds dans son obligation de payer une indemnité. Cette entreprise d'assurances a | B.12.2. Met de oprichting van een Gemeenschappelijk Waarborgfonds beoogt de wetgever in een regeling te voorzien waarbij het slachtoffer van schade als gevolg van gezondheidszorg, verleend door een niet verzekerde zorgverlener, wordt vergoed. Die regeling past in de in B.2.2 in herinnering gebrachte doelstellingen van de wetgever. B.12.3. Het verschil in financiering van, enerzijds, het Fonds en, anderzijds, het Gemeenschappelijk Waarborgfonds, berust op een objectief criterium, namelijk het optreden ter vergoeding van schade, veroorzaakt door een al dan niet verzekerde zorgverlener. B.12.4. Wanneer een verzekerde zorgverlener schade heeft veroorzaakt, wordt de betrokken verzekeringsonderneming in haar verplichting tot het betalen van een vergoeding bijgestaan door het Fonds. Die |
perçu les primes d'assurance des prestataires de soins qu'elle assure. | verzekeringsonderneming heeft de verzekeringspremies van de door haar |
Lorsqu'un prestataire de soins non assuré a causé un dommage, | verzekerde zorgverleners geïnd. |
l'entreprise d'assurances concernée est assistée, dans son obligation | Wanneer een niet verzekerde zorgverlener schade heeft veroorzaakt, |
de payer une indemnité, par les autres entreprises d'assurances qui | wordt de betrokken verzekeringsonderneming in haar verplichting tot |
pratiquent l'assurance obligatoire, via le mécanisme de solidarité prévu à l'article 28, § 3, alinéa 1er, attaqué. En outre, l'article 30, § 4, prévoit la possibilité pour le Fonds commun de garantie de récupérer avec effet rétroactif les primes dues et non payées auprès de chaque prestataire de soins et de chaque établissement de soins non assurés et d'imposer une amende administrative. Il s'ensuit que les dispositions attaquées sont raisonnablement justifiées. B.13. Le deuxième moyen n'est pas fondé en sa première branche. Deuxième branche | het betalen van een vergoeding, via het solidariteitsmechanisme waarin het bestreden artikel 28, § 3, eerste lid, voorziet, bijgestaan door de andere verzekeringsondernemingen die de verplichte verzekering beoefenen. Bovendien voorziet artikel 30, § 4, in de mogelijkheid voor het Gemeenschappelijk Waarborgfonds om met terugwerkende kracht de verschuldigde en niet betaalde premies aan elke niet verzekerde zorgverlener en verzorgingsinstelling te verrekenen en kan het Gemeenschappelijk Waarborgfonds een administratieve boete opleggen. Daaruit volgt dat de bestreden bepalingen redelijkerwijze verantwoord zijn. B.13. Het eerste onderdeel van het tweede middel is niet gegrond. Tweede onderdeel |
B.14. L'article 28, § 3, alinéa 1er, combiné avec l'article 28, § 1er, | B.14. Artikel 28, § 3, eerste lid, in samenhang gelezen met artikel |
violerait l'article 16 de la Constitution, en ce que l'obligation, | 28, § 1, zou artikel 16 van de Grondwet schenden, doordat de |
pour les entreprises d'assurances concernées, d'assumer solidairement | verplichting voor de betrokken verzekeringsondernemingen om solidair |
le financement du Fonds commun de garantie constituerait une | in te staan voor de financiering van het Gemeenschappelijk |
expropriation sans juste et préalable indemnité. | Waarborgfonds een onteigening zonder billijke en voorafgaande |
schadeloosstelling zou vormen. | |
B.15. A supposer que la disposition attaquée constitue une ingérence | B.15. In de veronderstelling dat de bestreden bepaling een inmenging |
dans le droit de propriété garanti par l'article 16 de la Constitution et par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, le législateur doit réaliser un juste équilibre entre les impératifs de l'intérêt général et ceux de la protection du droit au respect des biens. Il doit exister un rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but poursuivi. La mesure attaquée s'inscrit dans l'objectif d'intérêt général poursuivi par le législateur et rappelé en B.2.2, qui est d'instaurer un système de réparation des dommages résultant de soins de santé. La mesure attaquée ne porte pas atteinte de manière disproportionnée au droit de propriété de la partie requérante dès lors que les entreprises d'assurance concernées disposent de moyens financiers par | in het recht op eigendom, gewaarborgd bij artikel 16 van de Grondwet en artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zou inhouden, dient de wetgever een billijk evenwicht tot stand te brengen tussen de vereisten van het algemeen belang en van de bescherming van het recht van eenieder op het ongestoorde genot van de eigendom. Er moet een redelijk verband van evenredigheid bestaan tussen de aangewende middelen en het nagestreefde doel. De bestreden maatregel past in het streefdoel van de wetgever, zoals in B.2.2 in herinnering gebracht, dat erin bestaat een doelstelling van algemeen belang te realiseren, namelijk het invoeren van een systeem van vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg. De bestreden maatregel doet niet op buitensporige wijze afbreuk aan het eigendomsrecht van de verzoekende partij, aangezien de betrokken verzekeringsondernemingen over financiële middelen beschikken via de |
le biais des primes d'assurances versées par les prestataires de | verzekeringspremies die door de zorgverleners worden gestort. |
soins. B.16. Le deuxième moyen n'est pas fondé en sa deuxième branche. | B.16. Het tweede onderdeel van het tweede middel is niet gegrond. |
Troisième branche | Derde onderdeel |
B.17. L'article 28, § 3, alinéa 2, violerait le principe de légalité | B.17. Artikel 28, § 3, tweede lid, zou het wettigheidsbeginsel, |
contenu dans l'article 170 de la Constitution, en ce que l'obligation | neergelegd in artikel 170 van de Grondwet, schenden, doordat de |
de cotisation prévue par la mesure attaquée serait un impôt dont les | bijdrageplicht waarin de bestreden maatregel voorziet, een belasting |
éléments essentiels devraient être fixés par le législateur et non par le Roi. | zou zijn waarvan de essentiële elementen door de wetgever - en niet |
B.18. Comme l'a observé la section de législation du Conseil d'Etat, | door de Koning - zouden dienen te worden vastgesteld. |
les cotisations obligatoires dues par les entreprises d'assurances en | B.18. Zoals de afdeling wetgeving van de Raad van State heeft |
vue de financer le Fonds commun de garantie sont des impôts au sens de | opgemerkt, zijn verplichte bijdragen door de verzekeringsondernemingen |
ter financiering van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds, belastingen | |
l'article 170 de la Constitution (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC | in de zin van artikel 170 van de Grondwet (Parl. St., Kamer, |
51-3012/001, p. 61). | 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 61). |
B.19. Il se déduit des articles 170, § 1er, et 172, alinéa 2, de la | B.19. Uit de artikelen 170, § 1, en 172, tweede lid, van de Grondwet |
Constitution qu'aucun impôt ne peut être levé et qu'aucune exemption | kan worden afgeleid dat geen enkele belasting kan worden geheven en |
d'impôt ne peut être accordée sans qu'ait été recueilli le | dat geen enkele vrijstelling van belasting kan worden verleend zonder |
consentement des contribuables, exprimé par leurs représentants. Il | instemming van de belastingplichtigen, uitgedrukt door hun |
s'ensuit que la matière fiscale est une compétence que la Constitution | vertegenwoordigers. Daaruit volgt dat de fiscale aangelegenheid een |
réserve à la loi et que toute délégation qui porte sur la | bevoegdheid is die door de Grondwet aan de wet wordt voorbehouden en |
détermination de l'un des éléments essentiels de l'impôt est, en | dat elke delegatie die betrekking heeft op het bepalen van een van de |
principe, inconstitutionnelle. | essentiële elementen van de belasting, in beginsel ongrondwettig is. |
B.20. L'article 28, § 3, alinéa 2, attaqué, habilite le Roi à fixer | B.20. Het bestreden artikel 28, § 3, tweede lid, machtigt de Koning om |
chaque année la règle de calcul des versements à effectuer par les | jaarlijks de regels vast te leggen voor het berekenen van de |
entreprises d'assurances. Cette disposition revient à habiliter le Roi | stortingen die door de verzekeringsondernemingen moeten worden gedaan. |
à fixer un élément essentiel de l'impôt, à savoir le taux | Die bepaling komt erop neer dat de Koning wordt gemachtigd een |
d'imposition. En outre, la loi ne prévoit pas de confirmation dans un | essentieel element van de belasting, namelijk het belastingtarief, |
vast te stellen. Bovendien voorziet de wet niet in een bekrachtiging | |
délai relativement bref. | binnen een relatief korte termijn. |
Dès lors, l'impôt instauré par la disposition attaquée viole l'article | Bijgevolg schendt de door de bestreden bepaling ingevoerde belasting |
170, § 1er, de la Constitution. | artikel 170, § 1, van de Grondwet. |
B.21. Le deuxième moyen est fondé en sa troisième branche. | B.21. Het derde onderdeel van het tweede middel is gegrond. |
En ce qui concerne la deuxième loi du 15 mai 2007 | Wat de tweede wet van 15 mei 2007 betreft |
B.22. Selon le moyen unique, la deuxième loi du 15 mai 2007 violerait | B.22. De tweede wet van 15 mei 2007 zou volgens het enige middel de |
les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 144 | artikelen 10 en 11, in samenhang gelezen met artikel 144, van de |
de la Constitution, en ce que, sur la base du règlement particulier | Grondwet, schenden, doordat op grond van de bijzondere regeling van de |
geschillen waarin zij voorziet, een bepaalde categorie van burgers, | |
des différends qu'elle prévoit, une catégorie de citoyens, à savoir | namelijk de slachtoffers van schade als gevolg van gezondheidszorg en |
les victimes d'un dommage résultant de soins de santé et les assureurs | de verzekeraars van de zorgverleners, zou worden uitgesloten van het |
des prestataires de soins, serait privée du droit de soumettre à la | recht om geschillen over burgerlijke rechten aan de uitsluitende |
compétence exclusive des tribunaux de l'ordre judiciaire des litiges | bevoegdheid van de rechtbanken van de rechterlijke orde voor te leggen |
portant sur des droits civils, et ce dès le premier degré d'instance. | en zulks vanaf de eerste aanleg. |
B.23. La deuxième loi du 15 mai 2007 dispose : | B.23. De tweede wet van 15 mei 2007 bepaalt : |
« CHAPITRE Ier. - Disposition générale | « HOOFDSTUK I. - Algemene bepaling |
Article 1er.La présente loi règle une matière visée à l'article 77 de la Constitution. |
Artikel 1.Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet. |
CHAPITRE II. - Arbitrage | HOOFDSTUK II. - Arbitrage |
Art. 2.§ 1er. En cas de désaccord entre le Fonds visé à l'article 12 |
Art. 2.§ 1. In geval van onenigheid tussen het Fonds bedoeld in |
de la loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages | artikel 12 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de vergoeding van |
résultant de soins de santé et l'entreprise d'assurances, le Fonds et | schade als gevolg van gezondheidszorg en de verzekeringsonderneming |
l'entreprise d'assurance désignent chacun un arbitre qui en désignent | stellen het Fonds en de verzekeringsonderneming elk een arbiter aan |
un troisième de commun accord. Ceux-ci forment un collège. | die er in onderlinge overeenstemming een derde aanwijzen. Deze vormen |
samen een college. | |
§ 2. Ce collège a pour mission de concilier les points de vue du Fonds | § 2. Dit college heeft als opdracht de standpunten van het Fonds en de |
verzekeringsonderneming te verzoenen en, in voorkomend geval, een | |
et de l'entreprise d'assurances et, le cas échéant, de formuler une | beslissing te nemen die wordt beschouwd als de gemeenschappelijke |
décision qui sera réputée commune entre le Fonds et l'entreprise | beslissing van het Fonds en de verzekeringsonderneming. |
d'assurance. Il dispose pour ce faire d'un délai de 80 jours après l'expiration du | Hiertoe beschikt het over een termijn van 80 dagen nadat de termijn |
délai fixé à l'article 25 de la loi du 15 mai 2007 relative à | vastgelegd in artikel 25 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de |
l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé, compte tenu | vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg is verstreken, |
des périodes de suspension. Il peut faire organiser une | |
contre-expertise dont le coût est supporté pour moitié par | rekening houdend met periodes van opschorting. Het kan een |
l'entreprise d'assurance concernée et pour moitié par le Fonds. | tegenexpertise laten uitvoeren, waarvan de kost voor de helft door de |
Le collège entend le demandeur ou son représentant avant de rendre sa | betrokken verzekeringsonderneming en voor de helft door het Fonds |
décision. | gedekt wordt. |
Le collège notifie sa décision au Fonds et à l'entreprise d'assurances | Het college hoort de verzoeker of zijn vertegenwoordiger alvorens zijn |
beslissing te nemen. | |
par courrier recommandé à la poste dans le délai de 80 jours. | Het college deelt zijn beslissing mee binnen een termijn van 80 dagen |
bij ter post aangetekende brief aan het Fonds en aan de | |
§ 3. La décision du collège est réputée former la volonté commune du | verzekeringsonderneming. § 3. De beslissing van het college wordt beschouwd als de |
Fonds et de l'entreprise d'assurances, qui se l'approprient. | gemeenschappelijke wil van het Fonds en de verzekeringsonderneming, |
die zich ernaar schikken. | |
L'entreprise d'assurances notifie la décision au demandeur dans le | De verzekeringsonderneming deelt de beslissing mee aan de verzoeker |
délai fixé à l'article 25 de la loi du 15 mai 2007 relative à | binnen de termijn vastgelegd in artikel 25 van de wet van 15 mei 2007 |
l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé. | betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg. |
CHAPITRE III. | HOOFDSTUK III. |
Art. 3.§ 1er. Le Tribunal du Travail connaît des recours des |
Art. 3.§ 1. De Arbeidsrechtbank is bevoegd om zich uit te spreken |
demandeurs contre les décisions visées à l'article 25, § 1er, de la | over beroepen van verzoekers tegen de beslissingen bedoeld in artikel |
loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages résultant | 25, § 1, van de wet van 15 mei 2007 betreffende de vergoeding van |
de soins de santé et contre les décisions du Fonds commun de Garantie | schade als gevolg van gezondheidszorg en tegen de beslissingen van het |
visé à l'article 28 de la même loi. A peine de déchéance, le recours est introduit par requête déposée au greffe du Tribunal du Travail du domicile du demandeur dans les nonante jours suivant la date de réception de cette décision. Ce même recours est ouvert aux demandeurs dont la demande n'a pas donné lieu à une décision dans le délai visé à l'article 25. Le Tribunal statue en première instance des décisions du Fonds et de l'entreprise d'assurances. Il jouit d'une compétence de pleine | Gemeenschappelijk Waarborgfonds bedoeld in artikel 28 van dezelfde wet. Op straffe van verval wordt het beroep ingediend via een verzoekschrift dat binnen de negentig dagen volgend op de datum van ontvangst van deze beslissing wordt neergelegd ter Griffie van de Arbeidsrechtbank van de woonplaats van de verzoeker. Hetzelfde beroep kan worden ingesteld door verzoekers van wie het verzoek geen aanleiding heeft gegeven tot een beslissing binnen de termijn bedoeld in artikel 25. De Rechtbank doet in beroep uitspraak over de beslissingen van het Fonds en van de verzekeringsonderneming. Deze is bevoegd in volle |
juridiction, en appliquant les critères et les conditions prévus par | rechtsmacht en past de criteria en de voorwaarden toe waarin de wet |
la loi du 15 mai 2007 relative à l'indemnisation des dommages | van 15 mei 2007 betreffende de vergoeding van de schade als gevolg van |
résultant de soins de santé. | gezondheidszorg voorziet. |
§ 2. L'entreprise d'assurance ou le Fonds qui conteste la décision du | § 2. De verzekeringsonderneming of het Fonds dat de beslissing van het |
collège d'arbitres visée à l'article 2 introduit, à peine [de | college van arbiters vermeld in artikel 2 betwist, dient, op straffe |
déchéance], un recours par voie de requête contre cette décision dans | van verval, een beroep in tegen deze beslissing binnen een maand na de |
le mois qui suit sa notification. | bekendmaking ervan. |
En attendant la décision du Tribunal du Travail, la décision | In afwachting van de beslissing van de Arbeidsrechtbank, blijft de |
provisionnelle visée à l'article 24, § 4, de la loi du 15 mai 2007 | voorlopige beslissing bedoeld in artikel 24, § 4, van de wet van 15 |
mei 2007 betreffende de vergoeding van schade als gevolg van | |
relative à l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé | gezondheidszorg van toepassing en wordt de eiser op de hoogte gesteld |
van het beroep. | |
continue à s'appliquer et le demandeur est informé du recours. | Het eventuele aan de eiser te betalen saldo in toepassing van de |
Le solde éventuel dû au demandeur en application de la décision du | beslissing van de Rechtbank wordt hem betaald, samen met de intresten |
Tribunal lui est payé accompagné d'intérêts au taux légal à la charge | aan de wettelijke rentevoet, exclusief ten koste van de partij die het |
exclusive de la partie qui introduit le recours contre la décision du | beroep heeft ingediend tegen de beslissing van het college van |
collège d'arbitres. | arbiters. |
Art. 4.Un recours peut être déposé contre les décisions visées à |
Art. 4.Er kan een beroep worden ingediend tegen de beslissingen |
l'article 30, § 4, alinéa 2, de la loi du 15 mai 2007 relative à | bedoeld in artikel 30, § 4, tweede lid, van de wet van 15 mei 2007 |
l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé; il peut être | betreffende schade als gevolg van gezondheidszorg; bij de |
interjeté appel auprès du Tribunal du Travail de l'arrondissement dans | Arbeidsrechtbank van het arrondissement waar het Gemeenschappelijk |
lequel le Fonds commun de garantie a son siège contre les décisions | Waarborgfonds zijn zetel heeft, kan in hoger beroep worden gegaan |
visées à l'article 30, § 4, alinéa 3, de la même loi 3, dans les | tegen de beslissingen bedoeld in artikel 30, § 4, derde lid, van |
formes et les délais fixés par le Roi. | dezelfde wet, op de wijze en binnen de termijnen bepaald door de Koning. |
CHAPITRE IV. - Entrée en vigueur | HOOFDSTUK IV. - Inwerkingtreding |
Art. 5.La présente loi entre en vigueur à la date fixée par le Roi et |
Art. 5.Deze wet treedt in werking op een door de Koning te bepalen |
au plus tard le 1er janvier 2009 ». | datum, en uiterlijk op 1 januari 2009 ». |
B.24.1. Selon le Conseil d'Etat, le projet originaire ne faisait pas | B.24.1. Uit het oorspronkelijk ontwerp bleek volgens de Raad van State |
apparaître si un recours en annulation pouvait être introduit contre | niet of tegen de beslissing van de arbiter(s) een vordering tot |
la décision du (des) arbitre(s) : | vernietiging kan worden ingesteld : |
« Le projet n'indique pas clairement si les dispositions des articles | « In het ontwerp wordt niet duidelijk gemaakt of de bepalingen van de |
1676 et suivants du Code judiciaire sont applicables. La question se | artikelen 1676 en volgende van het Gerechtelijk Wetboek van toepassing |
pose notamment de savoir si la décision de l'arbitre (ou des arbitres | zijn. Met name rijst onder meer de vraag of tegen de in artikel 25, § |
3, van het ontwerp bedoelde beslissing van de arbiter (of van de | |
- voir observation 80) visée à l'article 25, § 3, du projet peut faire | arbiters - zie opmerking 80) de vordering tot vernietiging kan worden |
l'objet d'une demande d'annulation. Même si cela était possible, le | ingesteld. Zelfs indien dit mogelijk ware, zou het verplichte karakter |
caractère obligatoire du recours à l'arbitrage entraînerait à | van het beroep op arbitrage neerkomen op een uitsluiting van een |
l'exclusion d'un recours au juge ordinaire et serait dès lors | beroep op de gewone rechter, en derhalve strijdig zijn zowel met de |
contraire tant aux articles 144 et 146, seconde phrase, de la | artikelen 144 en 146, tweede volzin, van de Grondwet als met artikel 6 |
Constitution qu'à l'article 6 de la Convention européenne de | van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en |
sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales. | de fundamentele vrijheden. |
En soi, le caractère obligatoire du recours à une procédure arbitrale | Het verplichte karakter van het beroep op een arbitrale procedure zou |
ne serait pas problématique si la décision pouvait faire l'objet d'un | op zichzelf beschouwd niet problematisch zijn indien een justitieel |
recours judiciaire au fond. Il est toutefois requis que le droit | beroep ten gronde tegen de beslissing mogelijk zou zijn. Maar wel is |
d'accès au juge ne soit pas entravé de manière telle par la procédure | vereist dat het recht op toegang tot de rechter niet op een zodanige |
d'arbitrage préalable obligatoire qu'il ne puisse plus être exercé de | wijze door de verplichte voorafgaande arbitrageprocedure gehinderd |
wordt dat het niet meer op effectieve wijze kan worden uitgeoefend » | |
façon effective » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 64). | (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 64). |
B.24.2. Il ressort de l'article 3 précité de la deuxième loi du 15 mai | B.24.2. Uit het voormelde artikel 3 van de tweede wet van 15 mei 2007 |
2007 que le législateur a prévu un recours auprès du tribunal du | blijkt dat de wetgever in een beroep bij de arbeidsrechtbank tegen de |
travail notamment contre les décisions du collège des arbitres. | beslissingen van onder meer het college van arbiters heeft voorzien. |
Selon les travaux préparatoires : | De parlementaire voorbereiding vermeldt dienaangaande : |
« - Celui-ci se prononce sur le dossier et, en cas de désaccord avec l'assureur, une procédure d'arbitrage entre ces deux instances, ainsi qu'un recours contre la décision du collège d'arbitres, sont prévus. Dans ces deux dernières hypothèses, le demandeur perçoit l'incontestablement dû en attendant la décision du collège d'arbitres ou du tribunal. - La victime peut introduire un recours contre la décision commune de l'assureur et du Fonds. Le Tribunal se prononce alors sur l'existence du dommage et, le cas échéant, sur le montant de l'indemnité à payer » | « - Het Fonds spreekt zich uit over het dossier en, in geval van onenigheid met de verzekeraar, zijn tussen deze twee instellingen zowel een arbitrageprocedure als een beroep tegen de beslissing van het college van arbiters mogelijk. In deze twee laatste hypotheses, [ontvangt] de eiser het bedrag dat zonder betwisting verschuldigd is, in afwachting van de beslissing van het college van arbiters of van de rechtbank. - Het slachtoffer kan beroep aantekenen tegen de gemeenschappelijke beslissing van de verzekeraar en het Fonds. In dat geval spreekt de Rechtbank zich uit over het bestaan van de schade en, desgevallend, over het bedrag van de te betalen schadevergoeding » (Parl. St., |
(Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 11). | Kamer, 2006-2007, DOC 51-3012/001, p. 11). |
B.25.1. En disposant que les contestations qui ont pour objet des | B.25.1. Door te bepalen dat geschillen over burgerlijke rechten bij |
droits civils sont exclusivement du ressort des tribunaux, l'article | uitsluiting tot de bevoegdheid van de rechtbanken behoren, verleent |
144 de la Constitution accorde à tous une garantie qui ne peut être | artikel 144 van de Grondwet aan eenieder een waarborg die niet aan |
retirée à certains. S'il apparaissait qu'une catégorie de personnes | sommigen kan worden ontnomen. Indien zou blijken dat aan een categorie |
est privée du droit de saisir les tribunaux à propos d'une | van personen het recht wordt ontzegd om een betwisting over een |
contestation portant sur un droit civil, cette différence de | burgerlijk recht bij de rechtbanken aanhangig te maken, dan zou dat |
traitement ne pourrait être justifiée puisqu'elle se heurterait à | verschil in behandeling niet kunnen worden verantwoord, aangezien het |
l'article 144 précité. Elle violerait donc les articles 10 et 11 de la | op het voormelde artikel 144 zou stuiten. Het zou de artikelen 10 en |
Constitution. | 11 van de Grondwet dan ook schenden. |
B.25.2. L'article 144 de la Constitution n'interdit cependant pas que | B.25.2. Artikel 144 van de Grondwet verbiedt evenwel niet dat |
des contestations doivent d'abord être soumises à un collège arbitral | geschillen eerst aan een arbitraal college dienen te worden |
avant de pouvoir être portées devant les cours et tribunaux, à | voorgelegd, alvorens voor de hoven en rechtbanken te kunnen worden |
condition toutefois que le droit d'accès à un juge puisse encore être exercé de manière effective. | gebracht, op voorwaarde evenwel dat het recht op toegang tot de |
La loi attaquée prévoit explicitement la possibilité d'introduire un | rechter nog op een daadwerkelijke wijze kan worden uitgeoefend. |
recours contre les décisions de ce collège auprès du tribunal du | De bestreden wet voorziet uitdrukkelijk in de mogelijkheid om beroep |
travail qui « jouit d'une compétence de pleine juridiction » (article | tegen de beslissingen van dat college bij de arbeidsrechtbank « |
3, § 1er, alinéa 4, deuxième phrase). | bevoegd in volle rechtsmacht » in te stellen (artikel 3, § 1, vierde |
lid, tweede zin). | |
B.26. Le moyen n'est pas fondé. | B.26. Het middel is niet gegrond. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
- annule l'article 28, § 3, alinéa 2, de la loi du 15 mai 2007 | - vernietigt artikel 28, § 3, tweede lid, van de wet van 15 mei 2007 |
relative à l'indemnisation des dommages résultant de soins de santé; | betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg; |
- rejette le recours pour le surplus. | - verwerpt het beroep voor het overige. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en | Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, |
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op |
janvier 1989, à l'audience publique du 15 janvier 2009. | de openbare terechtzitting van 15 januari 2009. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |