← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 166/2008 du 27 novembre 2008 Numéro du rôle : 4424 En cause
: les questions préjudicielles concernant l'article 5, § 1 er , des décrets de
la Communauté flamande relatifs aux structures destinées aux pers La Cour constitutionnelle, composée
des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 166/2008 du 27 novembre 2008 Numéro du rôle : 4424 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 5, § 1 er , des décrets de la Communauté flamande relatifs aux structures destinées aux pers La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) | Uittreksel uit arrest nr. 166/2008 van 27 november 2008 Rolnummer 4424 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 5, § 1, van de decreten van de Vlaamse Gemeenschap inzake voorzieningen voor bejaarden, gecoördineerd op 18 dec Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 166/2008 du 27 novembre 2008 | Uittreksel uit arrest nr. 166/2008 van 27 november 2008 |
Numéro du rôle : 4424 | Rolnummer 4424 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 5, § 1er, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 5, § 1, van de |
des décrets de la Communauté flamande relatifs aux structures | decreten van de Vlaamse Gemeenschap inzake voorzieningen voor |
destinées aux personnes âgées, coordonnés le 18 décembre 1991, et | bejaarden, gecoördineerd op 18 december 1991, en artikel 7 van het |
l'article 7 du décret flamand du 6 juillet 2001 contenant diverses | Vlaamse decreet van 6 juli 2001 houdende bepalingen tot begeleiding |
mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 2001, posées par le | van de aanpassing van de begroting 2001, gesteld door de Raad van |
Conseil d'Etat. | State. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe, | rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Snappe, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêt n° 178.740 du 21 janvier 2008 en cause de l'ASBL « Federatie | Bij arrest nr. 178.740 van 21 januari 2008 in zake de vzw « Federatie |
voor Onafhankelijke Seniorenzorg » et autres contre la Région | voor Onafhankelijke Seniorenzorg » en anderen tegen het Vlaamse |
Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op | |
flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 29 | 29 januari 2008, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële |
janvier 2008, le Conseil d'Etat a posé les questions préjudicielles | |
suivantes : | vragen gesteld : |
1. « L'article 5, § 1er, des décrets relatifs aux structures destinées | 1. « Schenden artikel 5, § 1, van de decreten inzake voorzieningen |
aux personnes âgées, coordonnés le 18 décembre 1991, et l'article 7 du | voor bejaarden gecoördineerd op 18 december 1991 en artikel 7 van het |
décret du 6 juillet 2001 contenant diverses mesures d'accompagnement | decreet van 6 juli 2001 houdende bepalingen tot begeleiding van de |
de l'ajustement du budget 2001 violent-ils les articles 10 et 11 de la | aanpassing van de begroting 2001, de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution en ce que la subvention qu'ils prévoient ne peut être | |
allouée qu'à des CPAS et des ASBL qui concluent un contrat de | Grondwet in de mate dat de daarin voorziene subsidie enkel kan worden |
crédit-bail immobilier avec une société d'investissement à capital | toegekend aan OCMW's en VZW's die een overeenkomst van onroerende |
fixe agréée par le Gouvernement flamand ? »; | leasing afsluiten met een door de Vlaamse Regering erkende BEVAK ? »; |
2. « L'article 7, § 4, du décret du 6 juillet 2001 contenant diverses | 2. « Schendt artikel 7, § 4, van het decreet van 6 juli 2001 houdende |
mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 2001 viole-t-il les | bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2001 de |
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec les articles 6.1 | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de |
et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il | artikelen 6, lid 1, en 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van |
de Mens, in de mate daarin voorzien wordt dat de onderhoudssubsidie | |
prévoit que la subvention d'entretien qui a été accordée avant 2001 | verleend voor 2001 wordt geacht een subsidie te zijn als bedoeld in |
est réputée être une subvention telle que visée à l'article 7, § 1er, | |
du décret précité ? ». | artikel 7, § 1, van voormeld decreet ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 5, § 1er, des décrets relatifs aux structures pour | B.1. Artikel 5, § 1, van de decreten inzake voorzieningen voor |
personnes âgées, coordonnés le 18 décembre 1991, dispose : | bejaarden, gecoördineerd op 18 december 1991, bepaalt : |
« Seuls les administrations locales et provinciales, les associations | « Alleen lokale en provinciale besturen, verenigingen zonder |
sans but lucratif et les organismes d'intérêt public au sens de la loi | winstoogmerk en instellingen van openbaar nut in de zin van de wet van |
du 27 juin 1921 peuvent bénéficier de subventions pour la | 27 juni 1921 kunnen subsidies krijgen voor het bouwen, het uitbreiden, |
construction, l'extension, la transformation et l'aménagement des | het verbouwen en het inrichten van serviceflatgebouwen, |
résidences-services, de complexes résidentiels proposant des services, | woningcomplexen met dienstverlening en rusthuizen of voor de aankoop |
et de maisons de repos ou pour l'achat d'immeubles destinés à être | van gebouwen bestemd om als serviceflatgebouw, als woningcomplex met |
aménagés comme résidences-services, complexes résidentiels proposant | dienstverlening of als rusthuis te worden ingericht of als |
des service, ou comme maisons de repos ou à titre d'intervention dans | tegemoetkoming in de kosten van huur, huurkoop, leasing of lening voor |
les frais de location, location-vente, crédit-bail ou prêt pour | het aankopen, het bouwen, het inrichten en het in gebruik nemen van |
l'achat, la construction, l'aménagement et la mise en service de | serviceflatgebouwen, woningcomplexen met dienstverlening en |
résidences-services, de complexes résidentiels proposant des services | |
et de maisons de repos. Les deux subventions ne sont pas cumulables ». | rusthuizen. Beide subsidies kunnen niet gecumuleerd worden ». |
L'article 7 du décret du 6 juillet 2001 contenant diverses mesures | Artikel 7 van het decreet van 6 juli 2001 houdende bepalingen tot |
d'accompagnement de l'ajustement du budget 2001 dispose : | begeleiding van de aanpassing van de begroting 2001 luidt : |
« 1er. Dans les limites des crédits budgétaires, il est alloué à un | « § 1. Binnen de perken van de begrotingskredieten wordt aan een |
centre public d'aide sociale ou à une association sans but lucratif, | openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn of een vereniging zonder |
une subvention annuelle par appartement dans une résidence-services | winstoogmerk een jaarlijkse subsidie toegekend per flat in een |
qui a été construite dans le cadre d'un contrat de crédit-bail | serviceflatgebouw dat opgericht is in het kader van een onroerende |
immobilier entre le centre ou l'association et une société de | leasingovereenkomst tussen het centrum of de vereniging en een |
placement à capital fixe qui a été agréée par le Gouvernement flamand | beleggingsvennootschap met vast kapitaal die door de Vlaamse regering |
en vertu de l'article 55bis, § 2 du Code des droits de succession, | is erkend krachtens artikel 55bis, § 2, van het Wetboek der |
inséré par le décret du 21 décembre 1994. | successierechten, ingevoegd bij het decreet van 21 december 1994. |
Par dérogation au décret du 23 février 1994 relatif à l'infrastructure | In afwijking van het decreet van 23 februari 1994 inzake de |
affectée aux matières personnalisables, cette subvention est accordée | infrastructuur voor persoonsgebonden aangelegenheden wordt deze |
à titre d'intervention dans l'indemnité que le centre ou l'association | subsidie verleend als een tegemoetkoming in de vergoeding die het |
doit payer à la société de placement à la fin du contrat de | centrum of de vereniging bij het einde van de onroerende |
crédit-bail immobilier pour l'acquisition de la propriété des | leasingovereenkomst aan de beleggingsvennootschap moet betalen voor |
appartements en question. | het verwerven van de eigendom van de serviceflats in kwestie. |
Le Gouvernement flamand fixe le montant de la subvention, la période | De Vlaamse regering bepaalt het bedrag van de subsidie, de periode |
d'octroi, le mode de liquidation et d'affectation ainsi que le mode de | waarvoor ze wordt toegekend, de wijze waarop ze wordt vereffend en |
justification de son affectation. | aangewend, evenals de wijze waarop verantwoording wordt afgelegd over |
haar aanwending. | |
§ 2. Les crédits visés au § 1er sont inscrits annuellement au budget | § 2. De in § 1 bedoelde kredieten worden jaarlijks ingeschreven in de |
général des dépenses de la Communauté flamande. | algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap. |
§ 3. Les crédits inscrits au budget général des dépenses de la | § 3. De kredieten die in de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse |
Communauté flamande en vue d'octroyer en 2001 à un centre public | Gemeenschap zijn ingeschreven om in 2001 aan een openbaar centrum voor |
d'aide sociale ou une association sans but lucratif, une subvention | maatschappelijk welzijn of een vereniging zonder winstoogmerk een |
d'entretien pour les appartements créés dans le cadre d'un contrat | onderhoudssubsidie te verlenen voor serviceflats die zijn opgericht in |
visé au § 1er, premier alinéa, sont affectés au but mentionné au § 1er, | het kader van een overeenkomst als bedoeld in § 1, eerste lid, worden |
deuxième alinéa. | |
§ 4. La subvention d'entretien qui a été accordée à un centre public | aangewend voor het in § 1, tweede lid, vermelde doel. |
d'aide sociale ou une association sans but lucratif, au titre des | |
années précédant 2001 et à charge du budget général des dépenses de la | § 4. De onderhoudssubsidie die, voor de jaren die 2001 voorafgaan, ten |
laste van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap aan | |
Communauté flamande, pour les appartements créés dans le cadre d'un | een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn of een vereniging |
zonder winstoogmerk werd verleend voor serviceflats die zijn opgericht | |
contrat visé au § 1er, premier alinéa, est considérée être une | in het kader van een overeenkomst als bedoeld in § 1, eerste lid, |
subvention telle que visée au § 1er. Le Gouvernement flamand arrête | wordt geacht een subsidie te zijn als bedoeld in § 1. De Vlaamse |
les modalités ». | regering bepaalt de nadere regels ». |
Quant à la première question préjudicielle | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag |
B.2. Par la première question préjudicielle, le juge a quo demande à | B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van |
la Cour si les dispositions précitées violent les articles 10 et 11 de | het Hof te vernemen of de voormelde bepalingen de artikelen 10 en 11 |
la Constitution, en ce que la subvention qu'elles prévoient peut | van de Grondwet schenden doordat de subsidie waarin zij voorzien enkel |
uniquement être octroyée à des centres publics d'action sociale (CPAS) | kan worden toegekend aan openbare centra voor maatschappelijk welzijn |
et des associations sans but lucratif (ASBL) qui concluent un contrat | (OCMW's) en verenigingen zonder winstoogmerk (vzw's) die een |
de crédit-bail immobilier avec une société d'investissement à capital fixe (SICAF) agréée par le Gouvernement flamand. Selon les parties requérantes devant le juge a quo, le principe d'égalité est doublement violé. En premier lieu, les dispositions litigieuses ont pour effet que seuls les CPAS et les ASBL ont droit à une subvention, alors que les sociétés civiles et commerciales qui disposent d'un permis pour construire des résidences-services ne peuvent prétendre à cette subvention. Etant donné que les deux premières parties requérantes devant le juge a quo sont des ASBL et que les troisième et quatrième parties requérantes devant le juge a quo sont respectivement une société anonyme et une société privée à responsabilité limitée, la Cour limite son examen à la comparaison des CPAS et des ASBL aux catégories précitées de sociétés. En second lieu, les dispositions impliquent que les ASBL ne peuvent recevoir une subvention que si elles concluent un contrat de crédit-bail immobilier avec une SICAF agréée, tandis qu'elles ne peuvent recevoir de subvention lorsqu'elles concluent un tel contrat avec un autre établissement financier. Selon les parties requérantes devant le juge a quo, il n'existe aucune justification objective et raisonnable à ces deux différences de traitement. B.3. En ce qui concerne la politique de subvention, la Cour a indiqué, dans son arrêt n° 42/2008 du 4 mars 2008, qu'elle n'exerce qu'un contrôle marginal. L'allocation d'une subvention ne vise pas seulement à financer une initiative privée mais à réaliser l'objectif social qui se trouve à la base de cette initiative. C'est au législateur décrétal qu'il revient d'apprécier si et à quelles conditions il entend, compte tenu des limites budgétaires contraignantes, subventionner certaines initiatives ou certains établissements au moyen de deniers publics. Il n'appartient pas à la Cour de critiquer l'appréciation du législateur décrétal, pour autant que celle-ci ne soit pas contraire au principe d'égalité et de non-discrimination. La Cour ne pourrait censurer un tel choix que s'il était manifestement déraisonnable. B.4. Dans l'arrêt précité, la Cour a considéré que la mesure consistant à ne subventionner certaines formes de logement, de soins et de services organisées par un établissement agréé que lorsqu'il s'agit de structures destinées aux personnes âgées, exploitées par des | overeenkomst van onroerende leasing afsluiten met een door de Vlaamse Regering erkende beleggingsvennootschap met vast kapitaal (bevak). Volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende rechter wordt het gelijkheidsbeginsel op dubbele wijze geschonden. In de eerste plaats hebben de in het geding zijnde bepalingen tot gevolg dat enkel OCMW's en vzw's recht hebben op een subsidie, terwijl burgerlijke en commerciële vennootschappen die een vergunning bezitten voor het oprichten van serviceflats geen aanspraak kunnen maken op die subsidie. Aangezien de eerste twee verzoekende partijen voor de verwijzende rechter vzw's zijn en de derde en de vierde verzoekende partij voor de verwijzende rechter respectievelijk een naamloze vennootschap en een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid zijn, beperkt het Hof zijn onderzoek tot de vergelijking van OCMW's en vzw's met de vermelde categorieën van vennootschappen. In de tweede plaats houden de bepalingen in dat vzw's enkel een subsidie kunnen krijgen wanneer zij een onroerende leasingovereenkomst sluiten met een erkende bevak, terwijl zij geen subsidie kunnen krijgen wanneer zij een dergelijke overeenkomst sluiten met een andere financiële instelling. Volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende rechter bestaat voor beide verschillen in behandeling geen objectieve en redelijke verantwoording. B.3. Inzake het subsidiëringbeleid heeft het Hof in zijn arrest nr. 42/2008 van 4 maart 2008 te kennen gegeven dat het slechts een marginale controle uitoefent. Subsidiëring strekt niet louter tot financiering van een particulier initiatief maar tot verwezenlijking van de maatschappelijke doelstelling die aan dat initiatief ten grondslag ligt. Het komt de decreetgever toe om, rekening houdend met dwingende budgettaire beperkingen, te beslissen of en onder welke voorwaarden hij bepaalde initiatieven of instellingen met overheidsmiddelen wil subsidiëren. Het komt het Hof niet toe het oordeel van de bevoegde wetgever te bekritiseren voor zover het niet strijdig is met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die kennelijk onredelijk zou zijn. B.4. In het voormelde arrest was het Hof van oordeel dat de maatregel om bepaalde vormen van huisvesting, verzorging en dienstverlening georganiseerd door een erkende inrichting alleen te subsidiëren wanneer het inrichtingen met voorzieningen voor bejaarden uitgebaat |
administrations locales et provinciales, des associations sans but | door lokale en provinciale besturen, verenigingen zonder winstoogmerk |
lucratif et des fondations, reposait sur un critère objectif, à savoir | en stichtingen betreft, op een objectief criterium berust, namelijk |
le statut juridique de l'exploitant de l'établissement, et était | het juridisch statuut van de uitbater van de inrichting, en pertinent |
pertinente par rapport à l'objectif poursuivi par le législateur | is ten opzichte van de door de decreetgever nagestreefde doelstelling |
décrétal consistant à aborder la problématique du vieillissement de la | om de problematiek van de vergrijzing van de bevolking op een |
population d'une manière efficace, dans les limites des moyens | efficiënte manier, binnen het kader van de budgettaire middelen, aan |
budgétaires. Le choix de ne subventionner que ces établissements et | te pakken. De keuze om slechts die instellingen te subsidiëren en niet |
non les établissements exploités par des sociétés privées à | de inrichtingen uitgebaat door besloten vennootschappen met beperkte |
responsabilité limitée a été considéré comme justifié par la | aansprakelijkheid, werd verantwoord geacht door het feit dat de eerste |
circonstance que les premiers sont gérés sans but lucratif et ne sont | worden beheerd zonder winstoogmerk en niet zijn gericht op de |
pas axés sur l'enrichissement des membres de la personne morale. | verrijking van de leden van de rechtspersoon. |
B.5. Selon les parties requérantes devant le juge a quo, le | B.5. Volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende rechter geldt |
raisonnement de l'arrêt précité ne s'applique qu'à l'égard de | de redenering van het voormelde arrest enkel ten aanzien van artikel |
l'article 5, § 1er, des décrets coordonnés relatifs aux structures | 5, § 1, van de gecoördineerde decreten inzake voorzieningen voor |
destinées aux personnes âgées mais ne s'applique pas à l'égard de | bejaarden, doch kan zij niet ten aanzien van artikel 7 van het decreet |
l'article 7 du décret du 6 juillet 2001, au motif que les travaux | van 6 juli 2001 worden toegepast, omdat de parlementaire voorbereiding |
préparatoires de ce dernier décret ne se réfèrent pas à un motif | van dat laatste decreet niet aan een budgettaire of andere reden |
budgétaire ou autre pour établir la distinction contestée. | refereert om het betwiste onderscheid te maken. |
Il est vrai que les motifs pour maintenir la différence de traitement | Weliswaar zijn de redenen voor de handhaving van het verschil in |
à l'article 7 précité ne sont pas mentionnés dans les travaux | behandeling in het voormelde artikel 7 niet vermeld in de |
préparatoires, mais ce constat n'exclut pas que ce maintien soit fondé sur le même objectif que l'article 5, § 1er, précité. Il ne peut évidemment pas non plus être déduit de l'absence d'une référence expresse aux limitations budgétaires que le législateur décrétal ne doit pas prendre en considération les conséquences budgétaires d'une mesure de subvention. B.6. Il n'est dès lors pas manifestement déraisonnable que la subvention en cause soit réservée aux personnes morales dont les activités poursuivent un intérêt général, qui sont gérées sans but lucratif et qui ne sont pas axées sur l'enrichissement des membres de la personne morale. B.7. Il relève également du pouvoir d'appréciation du législateur décrétal en matière de politique de subvention de ne subventionner que les ASBL qui concluent un contrat de crédit-bail immobilier avec une SICAF agréée. Un tel contrat implique qu'un CPAS ou une ASBL confère à la SICAF un droit de superficie exclusif sur un bien immobilier pour une période de trente ans, exclusivement en vue de la construction ou de la transformation de résidences-services. La SICAF agit ensuite en tant que maître de l'ouvrage et devient le propriétaire juridique des | parlementaire voorbereiding, maar die vaststelling sluit niet uit dat aan de handhaving daarvan dezelfde doelstelling als aan het voormelde artikel 5, § 1, ten grondslag ligt. Uit de ontstentenis van een uitdrukkelijke verwijzing naar budgettaire beperkingen kan uiteraard evenmin worden afgeleid dat de decreetgever de budgettaire gevolgen van een subsidiemaatregel niet in overweging dient te nemen. B.6. Het is derhalve niet kennelijk onredelijk dat de in het geding zijnde subsidie wordt voorbehouden aan rechtspersonen waarvan de activiteiten op het algemeen belang zijn gericht, die zonder winstoogmerk worden beheerd en die niet zijn gericht op de verrijking van de leden van de rechtspersoon. B.7. Het behoort eveneens tot de beoordelingsbevoegdheid van de decreetgever inzake het subsidiebeleid om vzw's enkel voor subsidies in aanmerking te laten komen wanneer zij een onroerende leasingovereenkomst sluiten met een erkende bevak. Een dergelijke overeenkomst komt erop neer dat een OCMW of een vzw aan de bevak een exclusief opstalrecht voor een periode van dertig jaar verleent op een onroerend goed, uitsluitend voor de oprichting of herinrichting van serviceflats. De bevak treedt vervolgens als bouwheer op en wordt de juridische eigenaar van de gebouwen voor de |
bâtiments pour la durée du droit de superficie. A l'issue de cette | periode van het opstalrecht. Na die periode keert de volledige |
période, la pleine propriété des bâtiments construits revient au CPAS | eigendom van de opgerichte gebouwen terug naar het OCMW of de vzw, die |
ou à l'ASBL, qui doit alors payer une indemnité dont le montant sera | voor de gebouwen dan een eindeopstalvergoeding moeten betalen, |
fonction de la valeur d'investissement de la résidence-service | afhankelijk van de investeringswaarde van de afgewerkte serviceflat. |
achevée. La SICAF donne en emphytéose au CPAS ou à l'ASBL les | De bevak geeft de serviceflats na hun oprichting voor een periode van |
résidences-services, après leur construction, pour une période de 27 | 27 jaar aan het OCMW of de vzw in erfpacht tegen de maandelijkse |
ans, contre paiement mensuel d'un canon dont le montant correspond à | betaling van een canon, ten bedrage van een vast percentage van de |
un pourcentage fixe de la valeur d'investissement. | investeringswaarde. |
Comme l'observe le Gouvernement flamand, l'agrément d'une SICAF est | Zoals de Vlaamse Regering opmerkt, is de erkenning van een bevak |
soumis à plusieurs conditions, notamment celle de se consacrer | onderworpen aan bepaalde voorwaarden, met name dat zij uitsluitend het |
uniquement au financement et à la réalisation de projets relatifs à la | financieren en realiseren van projecten inzake het tot stand brengen |
création de résidences-services et d'affecter les moyens financiers | van serviceflatgebouwen tot doel heeft en dat de ingezamelde gelden |
obtenus à des projets répandus sur tout le territoire de la Région | worden besteed aan projecten, verspreid over het volledige grondgebied |
flamande (article 55bis, § 3, du Code des droits de succession, inséré | van het Vlaamse Gewest (artikel 55bis, § 3, van het Wetboek der |
par l'article 54 du décret du 21 décembre 1994 contenant diverses | successierechten, zoals ingevoegd bij artikel 54 van het decreet van |
mesures d'accompagnement du budget 1995 et modifié par l'article 20, § | 21 december 1994 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting |
2, du décret du 20 décembre 1996 contenant diverses mesures | 1995 en gewijzigd bij artikel 20, § 2, van het decreet van 20 december |
d'accompagnement du budget 1997). | 1996 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1997). |
La condition qu'un contrat de crédit-bail immobilier doit être conclu | De voorwaarde om een onroerende leasingovereenkomst te sluiten met een |
avec une SICAF agréée relève de la politique de subvention du | erkende bevak maakt deel uit van het subsidiebeleid van de |
législateur décrétal et n'est pas de nature à exclure par avance une | decreetgever en is niet van dien aard dat zij een categorie van vzw's |
catégorie d'ASBL du régime de subvention. | bij voorbaat van de subsidieregeling uitsluit. |
B.8. Le législateur décrétal a dès lors raisonnablement pu estimer que | B.8. De decreetgever kon derhalve redelijkerwijs van mening zijn dat |
le fait de subordonner la subvention d'initiatives privées en matière de structures pour personnes âgées à l'adoption, d'une part, d'une forme juridique déterminée et à la conclusion, d'autre part, d'un contrat déterminé pouvait offrir les garanties requises pour la réalisation de l'objectif social qui fonde l'octroi d'une subvention à ces initiatives privées. B.9. Sans qu'il soit nécessaire d'examiner le grief d'irrecevabilité de la question préjudicielle invoqué par le Gouvernement flamand, la première question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la seconde question préjudicielle | het afhankelijk maken van de subsidiëring van particuliere initiatieven inzake voorzieningen voor bejaarden van, enerzijds, het aannemen van een bepaalde rechtsvorm en, anderzijds, het sluiten van een bepaalde overeenkomst, de vereiste waarborgen kon bieden voor verwezenlijking van de maatschappelijke doelstelling die aan de subsidiëring van die particuliere initiatieven ten grondslag ligt. B.9. Zonder dat het nodig is de exceptie van onontvankelijkheid van de prejudiciële vraag, opgeworpen door de Vlaamse Regering, te onderzoeken, dient de eerste prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag |
B.10. Par un arrêté du 3 mai 1995 réglant l'exonération de droits de | B.10. Met een besluit van 3 mei 1995 tot regeling van de vrijstelling |
succession afférents aux parts de sociétés créées dans le cadre de la | inzake successierechten verbonden aan de maatschappelijke rechten in |
vennootschappen opgericht in het kader van de realisatie en/of | |
réalisation et/ou du financement de programmes d'investissement de | financiering van investeringsprogramma's van serviceflats, heeft de |
résidences-services, le Gouvernement flamand a élaboré un système par | Vlaamse Regering een regeling uitgewerkt waarbij maatschappelijke |
lequel les parts sociales détenues dans une SICAF agréée active dans | rechten in een erkende bevak, die actief is op het vlak van projecten |
le domaine de projets de construction de résidences-services peuvent | voor het oprichten van serviceflatgebouwen, vrijgesteld kunnen worden |
être exonérées des droits de succession. | van successierechten. |
Dans le prolongement de ce premier arrêté, un autre arrêté du | Daarbij aansluitend regelde een besluit van de Vlaamse Regering van 3 |
Gouvernement flamand du 3 mai 1995 réglait l'intervention de la | mei 1995 de tegemoetkoming van de Vlaamse Gemeenschap in de kosten |
Communauté flamande dans les frais d'entretien et de petites et | voor het onderhoud en de kleine en grote herstellingen die door de |
grandes réparations effectuées par les CPAS et ASBL en vue de la | OCMW's en de vzw's worden verricht voor het in stand houden van de |
conservation des résidences-services créées sur leurs terrains dans le | serviceflatgebouwen die op hun grond zijn opgericht in het kader van |
cadre d'un bail emphytéotique ou d'un bail à loyer ou d'une convention | een erfpacht - en huur - of een soortgelijke overeenkomst met de |
analogue avec la SICAF. Cet arrêté a toutefois été annulé par le | bevak. Dat besluit is bij arrest nr. 106.999 van 27 mei 2002 door de |
Conseil d'Etat par son arrêt n° 106.999 du 27 mai 2002, au motif qu'il | Raad van State vernietigd, omdat het ten onrechte niet aan het advies |
n'avait, à tort, pas été soumis à l'avis de la section de législation | van de afdeling wetgeving van de Raad van State was voorgelegd. |
du Conseil d'Etat. | |
B.11. L'article 7 du décret du 6 juillet 2001 contenant diverses | B.11. Met artikel 7 van het decreet van 6 juli 2001 houdende |
mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 2001 a instauré un | bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2001 is |
nouveau système de subvention : un CPAS ou une ASBL reçoivent, selon | voor de subsidiëring een nieuwe regeling uitgewerkt : een OCMW of een |
vzw ontvangt, volgens de regeling uitgewerkt door de Vlaamse Regering, | |
le système élaboré par le Gouvernement flamand, une subvention | een jaarlijkse subsidie per flat in een serviceflatgebouw dat |
annuelle par appartement dans une résidence-service construite dans le | opgericht is in het kader van een leasingovereenkomst afgesloten met |
cadre d'un contrat de crédit-bail immobilier conclu avec une SICAF. | een bevak. Die subsidie wordt verleend « als een tegemoetkoming in de |
Cette subvention est allouée « à titre d'intervention dans l'indemnité | vergoeding die het centrum of de vereniging bij het einde van de |
que le centre ou l'association doit payer à la société de placement à | onroerende leasingovereenkomst aan de beleggingsvennootschap moet |
la fin du contrat de crédit-bail immobilier pour l'acquisition de la | betalen voor het verwerven van de eigendom van de serviceflats in |
propriété des appartements en question » (article 7, § 1er). Les | kwestie » (artikel 7, § 1). De kredieten die in de uitgavenbegroting |
crédits inscrits au budget général des dépenses 2001 de la Communauté | 2001 van de Vlaamse Gemeenschap zijn ingeschreven om in 2001 een |
flamande en vue d'octroyer en 2001 une subvention d'entretien sont | onderhoudssubsidie toe te kennen, worden aangewend voor het |
affectés au but précité (article 7, § 3). La subvention d'entretien | bovenvermelde doel (artikel 7, § 3). De onderhoudssubsidie die voor de |
qui a été accordée à un CPAS ou une ASBL pour les années antérieures à | |
2001 est considérée comme une subvention visée au paragraphe 1er et le | jaren voorafgaand aan 2001 aan een OCMW of een vzw is verleend, wordt |
Gouvernement flamand arrête les modalités en vue de l'exécution de | geacht de in paragraaf 1 bedoelde subsidie te zijn en de Vlaamse |
Regering stelt de nadere regels voor de uitwerking van die bepaling | |
cette disposition (article 7, § 4). | vast (artikel 7, § 4). |
Un arrêté du Gouvernement flamand du 30 novembre 2001, dont | Een besluit van de Vlaamse Regering van 30 november 2001, waarvan voor |
l'annulation est demandée au juge a quo, donne exécution à l'article 7 | de verwijzende rechter de vernietiging wordt gevorderd, voert artikel |
du décret du 6 juillet 2001. | 7 van het decreet van 6 juli 2001 uit. |
B.12. Selon les parties requérantes devant le juge a quo, par | B.12. Volgens de verzoekende partijen voor de verwijzende rechter |
l'adoption de l'article 7, § 4, du décret du 6 juillet 2001, le | heeft de decreetgever met artikel 7, § 4, van het decreet van 6 juli |
législateur décrétal a rendu impossible l'exécution de l'arrêt | 2001 de uitvoering van het voormelde vernietigingsarrest van de Raad |
d'annulation précité du Conseil d'Etat et a ainsi privé une catégorie | van State onmogelijk gemaakt en heeft hij daardoor aan een categorie |
de citoyens d'une garantie juridictionnelle fondamentale. | van burgers een fundamentele jurisdictionele waarborg ontnomen. |
Par la seconde question préjudicielle, le juge a quo demande dès lors | Met de tweede prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter derhalve |
à la Cour si cette disposition viole les articles 10 et 11 de la | van het Hof te vernemen of die bepaling de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, combinés avec les articles 6.1 et 14 de la Convention | Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 6.1 en 14 van het |
européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle énonce que la | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schendt in zoverre zij |
subvention d'entretien allouée pour 2001 est considérée comme une | bepaalt dat de onderhoudssubsidie verleend voor 2001 wordt geacht een |
subvention au sens de l'article 7, § 1er, du décret précité. | subsidie te zijn als bedoeld in artikel 7, § 1, van voormelde decreet. |
B.13. La seule existence d'un recours devant le Conseil d'Etat | B.13. Het loutere bestaan van een beroep voor de Raad van State |
n'empêche pas que les irrégularités dont pourrait être entaché l'acte | verhindert niet dat de onregelmatigheden waardoor de bestreden |
attaqué puissent être redressées avant même qu'il soit statué sur ledit recours. | handeling zou kunnen zijn aangetast, zouden kunnen worden verholpen, |
Ainsi que la Cour l'a déjà considéré à plusieurs reprises, | zelfs vóór de uitspraak over dat beroep. |
l'annulation d'un arrêté pour cause de violation d'une formalité | Zoals het Hof reeds herhaaldelijk heeft geoordeeld, kan de |
substantielle lors de son adoption ne peut avoir pour effet que le | vernietiging van een besluit wegens de schending van een substantiële |
législateur décrétal soit dans l'impossibilité de remédier à | vormvereiste bij de aanneming ervan, niet tot gevolg hebben dat de |
l'insécurité juridique née de cette éventualité (voy. notamment | decreetgever in de onmogelijkheid verkeert de hierdoor ontstane |
l'arrêt n° 64/2008 du 17 avril 2008, B.29.4 et B.47.4). | rechtsonzekerheid te verhelpen (zie o.a. arrest nr. 64/2008 van 17 |
april 2008, B.29.4 en B.47.4). | |
B.14. En l'occurrence, l'insécurité juridique porte sur le fondement | B.14. De rechtsonzekerheid heeft in het voorliggende geval betrekking |
juridique des subventions allouées avant 2001. Lors de l'ajustement du | op de juridische grondslag van de vóór 2001 verleende subsidies. Bij |
budget général des dépenses de la Communauté flamande pour l'année | de aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van de Vlaamse |
budgétaire 2001, le ministre compétent s'est référé à l'article 7 du | Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2001 verwees de bevoegde minister |
décret du 6 juillet 2001 : | naar artikel 7 van het decreet van 6 juli 2001 : |
« Il s'agit en fait d'un système de crédit-bail par lequel l'autorité | « Het betreft eigenlijk een systeem van leasing waarbij de Vlaamse |
flamande verse annuellement, pour une période de 18 ans, une | overheid jaarlijks, gedurende een periode van 18 jaar, een subsidie |
subvention de 38.800 francs par résidence-service au CPAS ou à l'ASBL qui ont conclu un contrat avec une SICAF. La Cour des comptes a, à cet égard, formulé à plusieurs reprises des observations, au motif que le décret originaire prévoyait qu'il s'agissait d'une subvention d'entretien. La Cour des comptes a exigé que les pouvoirs organisateurs puissent prouver les frais d'entretien, sinon, l'autorité ne peut pas les payer. Les premières années après la construction des appartements, il y a, dans la pratique, toutefois peu, voire pas de frais d'entretien. C'est pourquoi le décret-programme contient une modification du système des SICAF. [...] La subvention d'entretien est remplacée par une subvention d'investissement qui doit permettre aux pouvoirs organisateurs, après | van 38.800 frank per serviceflat uitbetaalt aan het OCMW of de vzw die met Bevak een overeenkomst heeft. Het Rekenhof heeft hier herhaaldelijk opmerkingen over gemaakt omdat het oorspronkelijke decreet bepaalt dat het om een onderhoudstoelage ging. Het Rekenhof eiste dat de inrichtende besturen de onderhoudskosten moeten kunnen bewijzen, anders kan de overheid die niet uitbetalen. De eerste jaren na de bouw van de flats zijn er in de praktijk echter geen of weinig onderhoudskosten. Vandaar wordt in het programmadecreet een wijziging van de Bevak-regeling opgenomen. [...] De onderhoudssubsidie wordt vervangen door een investeringssubsidie die de initiatiefnemers, na |
une capitalisation sur 27 ans, de payer à la SICAF une indemnité à | kapitalisatie over 27 jaar, moet toelaten een einde-opstalvergoeding |
l'expiration du droit de superficie » (Doc. parl., Parlement flamand, | aan Bevak te betalen » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2000-2001, stuk |
2000-2001, pièce 19, n° 7-J, p. 6). | 19, nr. 7-J, p. 6). |
B.15. L'article 7 du décret du 6 juillet 2001 rend dès lors le système de subvention conforme aux intentions originaires du législateur décrétal. Afin d'éviter la mise en cause des subventions d'entretien allouées avant 2001, le législateur décrétal a pu prévoir un fondement juridique explicite pour ces subventions. En effet, cette mise en cause pourrait gravement compromettre l'objectif poursuivi par ces subventions, qui est de prévoir du logement adéquat pour les personnes âgées, compte tenu du vieillissement croissant de la population. Par conséquent, la disposition en cause est dictée par un motif impérieux d'intérêt général et ne porte pas atteinte aux garanties juridictionnelles d'une catégorie de personnes. B.16. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : | B.15. Artikel 7 van het decreet van 6 juli 2001 brengt de subsidieregeling derhalve in overeenstemming met de oorspronkelijke bedoeling van de decreetgever. Om te vermijden dat de vóór 2001 verleende onderhoudssubsidies in geding zouden worden gebracht, vermocht de decreetgever in een uitdrukkelijke juridische grondslag voor die subsidies te voorzien. Zulks zou immers de door die subsidies nagestreefde doelstelling - het voorzien in aangepaste huisvesting voor bejaarden in het licht van de toenemende vergrijzing van de bevolking - ernstig in het gedrang kunnen brengen. De in het geding zijnde bepaling is derhalve ingegeven door een dwingend motief van algemeen belang en doet geen afbreuk aan de jurisdictionele waarborgen van een categorie van personen. B.16. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : |
L'article 5, § 1er, des décrets de la Communauté flamande relatifs aux | Artikel 5, § 1, van de decreten van de Vlaamse Gemeenschap inzake |
structures destinées aux personnes âgées, coordonnés le 18 décembre | voorzieningen voor bejaarden, gecoördineerd op 18 december 1991, en |
1991, et l'article 7 du décret flamand du 6 juillet 2001 contenant | artikel 7 van het Vlaamse decreet van 6 juli 2001 houdende bepalingen |
diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 2001 ne | tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2001 schenden niet |
violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
avec les articles 6.1 et 14 de la Convention européenne des droits de | gelezen met de artikelen 6.1 en 14 van het Europees Verdrag voor de |
l'homme. | rechten van de mens. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 27 novembre 2008. | terechtzitting van 27 november 2008. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |