Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 69/2009 du 23 avril 2009 Numéro du rôle : 4651 En cause : la demande de suspension des articles 83 et 84 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions di(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 69/2009 du 23 avril 2009 Numéro du rôle : 4651 En cause : la demande de suspension des articles 83 et 84 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions di(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 69/2009 van 23 april 2009 Rolnummer 4651 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 83 en 84 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalinge(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 69/2009 du 23 avril 2009 Uittreksel uit arrest nr. 69/2009 van 23 april 2009
Numéro du rôle : 4651 Rolnummer 4651
En cause : la demande de suspension des articles 83 et 84 (« In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 83 en 84 (« Het
L'utilisation des partitions dans l'enseignement ») de la loi du 22 gebruik van partituren in het onderwijs ») van de wet van 22 december
décembre 2008 « portant des dispositions diverses (I) », introduite 2008 « houdende diverse bepalingen (I) », ingesteld door de cvba «
par la SCRL « SEMU » et autres. SEMU » en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la demande et procédure I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 4 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 4 maart 2009
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 5 maart
mars 2009 et parvenue au greffe le 5 mars 2009, une demande de 2009, is een vordering tot schorsing ingesteld van de artikelen 83 en
suspension des articles 83 et 84 (« L'utilisation des partitions dans 84 (« Het gebruik van partituren in het onderwijs ») van de wet van 22
l'enseignement ») de la loi du 22 décembre 2008 « portant des december 2008 « houdende diverse bepalingen (I) » (bekendgemaakt in
dispositions diverses (I) » (publiée au Moniteur belge du 29 décembre het Belgisch Staatsblad van 29 december 2008, vierde editie) door de
2008, quatrième édition) a été introduite par la SCRL « SEMU », dont
le siège social est établi à 9130 Kieldrecht, Merodestraat 38, la SCRL cvba « SEMU », met maatschappelijke zetel te 9130 Kieldrecht,
Merodestraat 38, de cvba « D.M.P. », met maatschappelijke zetel te
« D.M.P. », dont le siège social est établi à 2060 Anvers, 2060 Antwerpen, Waghemakerestraat 14, de bvba « Uitgaven Andel
Waghemakerestraat 14, la SPRL « Uitgaven Andel Editions », dont le
siège social est établi à 8400 Ostende, Klaprozenstraat 30, la SPRL « Editions », met maatschappelijke zetel te 8400 Oostende,
Euprint », dont le siège social est établi à 3001 Louvain-Heverlee, Klaprozenstraat 30, de bvba « Euprint », met maatschappelijke zetel te
Parkbosstraat 3, et la SNC « Golden River Music », dont le siège 3001 Leuven-Heverlee, Parkbosstraat 3, en de vof « Golden River Music
social est établi à 2800 Malines, Dobbelhuizen 54. », met maatschappelijke zetel te 2800 Mechelen, Dobbelhuizen 54.
Par la même requête, les parties requérantes demandent également Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens
l'annulation des mêmes dispositions. de vernietiging van dezelfde bepalingen.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées Ten aanzien van de bestreden bepalingen
B.1.1. Les parties requérantes demandent la suspension des articles 83 B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de schorsing van de artikelen
et 84 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions 83 en 84 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalingen
diverses (I) ». (I) ».
L'article 83 de cette loi remplace le 4°bis de l'article 22, § 1er, de Artikel 83 van die wet vervangt het 4°bis van artikel 22, § 1, van de
la loi du 30 juin 1994 relative au droit d'auteur et aux droits wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige
voisins (ci-après : la loi relative au droit d'auteur), inséré par la
loi du 31 août 1998; cette disposition énonce désormais : rechten (hierna : Auteurswet), ingevoegd bij de wet van 31 augustus
1998; die bepaling luidt voortaan :
« Lorsque l'oeuvre a été licitement publiée, l'auteur ne peut « Wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt, kan de
interdire : auteur zich niet verzetten tegen :
[...] [...]
4°bis. la reproduction fragmentaire ou intégrale d'articles, de 4°bis. de gedeeltelijke of integrale reproductie van artikelen, van
partitions, d'oeuvres plastiques ou celle de courts fragments d'autres bladmuziek, van werken van beeldende kunst, of van korte fragmenten
oeuvres fixées sur un support graphique ou analogue lorsque cette uit werken die op een grafische of soortgelijke drager zijn
reproduction est effectuée à des fins d'illustration de l'enseignement vastgelegd, wanneer die reproductie wordt verricht ter illustratie bij
ou de recherche scientifique dans la mesure justifiée par le but non onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek, voorzover zulks
lucratif poursuivi et ne porte pas préjudice à l'exploitation normale verantwoord is door de nagestreefde niet-winstgevende doelstelling en
de l'oeuvre ». geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk ».
L'article 84 de la loi du 22 décembre 2008 dispose : Artikel 84 van de wet van 22 december 2008 bepaalt :
« L'article 83 entre en vigueur le jour de la publication de la « Artikel 83 treedt in werking op de dag waarop deze wet in het
présente loi au Moniteur belge ». Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt ».
B.1.2. En adoptant l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008, le B.1.2. Met het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008
législateur entendait « permettre la reproduction intégrale de beoogde de wetgever « de integrale reproductie van bladmuziek van een
partitions d'une oeuvre musicale individuelle à des fins individueel muziekwerk toe te staan, verricht ter illustratie bij
d'illustration de l'enseignement ou de recherche scientifique » (Doc. onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek » (Parl. St., Kamer,
parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 60). Avant cette 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 60). Vóór die wijziging konden in dat
modification, seuls de « courts fragments » de partitions pouvaient kader slechts « korte fragmenten » van bladmuziek worden
être reproduits dans ce cadre. gereproduceerd.
B.1.3. Etant donné que la loi du 22 décembre 2008 a été publiée au B.1.3. Vermits de wet van 22 december 2008 werd bekendgemaakt in het
Moniteur belge du 29 décembre 2008, la modification législative en Belgisch Staatsblad van 29 december 2008, is de desbetreffende
question est, conformément à l'article 84 de cette loi, entrée en wetswijziging, overeenkomstig artikel 84 van die wet, op die dag in
vigueur à cette date. werking getreden.
B.2. Il ressort de la requête que les moyens sont uniquement dirigés B.2. Uit het verzoekschrift blijkt dat enkel middelen worden
contre l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008. aangevoerd tegen artikel 83 van de wet van 22 december 2008.
La Cour limite dès lors son examen à cette disposition. Het Hof beperkt dan ook zijn onderzoek tot die bepaling.
Quant à l'intérêt des parties requérantes Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen
B.3. La demande de suspension étant subordonnée au recours en B.3. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het
annulation, la recevabilité de celui-ci, et en particulier l'existence beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep, en
in het bijzonder het bestaan van het vereiste belang, worden behandeld
de l'intérêt requis, doit être abordée dès l'examen de la demande de suspension. bij het onderzoek van de vordering tot schorsing.
B.4.1. La première partie requérante, la SCRL « SEMU », est une B.4.1. De eerste verzoekende partij, de cvba « SEMU », is een
société qui, selon ses statuts, a pour objet « la perception et la vennootschap die, volgens haar statuten, tot doel heeft « het innen en
distribution, l'administration et la gestion, au sens le plus large du verdelen, administreren en beheren, in de ruimste zin van het woord,
terme, de tous les droits d'auteur et droits voisins des éditeurs et van alle auteursrechten en naburige rechten van de uitgevers en
producteurs de produits audio et multimédia sur leur(s) fonds producenten van auditieve en multimediaproducten op hun uitgave- en
d'édition et de production de tels produits, parmi lesquels, mais pas productiefonds(en) van dergelijke producten, waaronder, maar niet
exclusivement, les droits exclusifs et les droits à rémunération pour uitsluitend, de exclusieve rechten en vergoedingsrechten voor de
la reproduction sur papier ou pour copie privée, l'usage pour reproductie op papier of voor eigen gebruik, het gebruik voor
l'enseignement et/ou les fins scientifiques et le prêt de ces produits onderwijs en/of wetenschappelijke doeleinden en de uitlening van deze
». Cette société a, conformément à l'article 67 de la loi relative au producten ». De vennootschap werd, overeenkomstig artikel 67 van de
droit d'auteur, été autorisée à exercer ses activités sur le
territoire belge par l'arrêté ministériel du 14 février 2000 (Moniteur Auteurswet, bij ministerieel besluit van 14 februari 2000 (Belgisch
belge, 10 mars 2000, p. 7241). Staatsblad, 10 maart 2000, p. 7241) gemachtigd om haar werkzaamheden
op het Belgisch grondgebied te verrichten.
B.4.2. Les autres parties requérantes (la SCRL « D.M.P. », la SPRL « B.4.2. De overige verzoekende partijen (de cvba « D.M.P. », de bvba «
Uitgaven Andel Editions », la SPRL « Euprint » et la SNC « Golden Uitgaven Andel Editions », de bvba « Euprint » en de vof « Golden
River Music ») sont des éditeurs qui éditent notamment des partitions River Music ») zijn uitgeverijen die onder meer bladmuziek uitgeven
destinées à l'enseignement. bestemd voor het onderwijs.
B.5.1. A l'appui de leur intérêt, les parties requérantes font valoir B.5.1. Ter staving van hun belang voeren de verzoekende partijen aan
que l'article 83 attaqué de la loi du 22 décembre 2008, en prévoyant dat het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008, door te
que les partitions peuvent être intégralement reproduites « à des fins bepalen dat bladmuziek integraal mag worden gereproduceerd ter
d'illustration de l'enseignement », place les éditeurs de partitions illustratie bij onderwijs, de uitgeverijen van bladmuziek bestemd voor
destinées à l'enseignement devant des difficultés financières et het onderwijs in financiële moeilijkheden brengt en het door de cvba «
contrecarre le système des licences mis en place par la SCRL « SEMU ». SEMU » opgezette licentiesysteem doorkruist.
B.5.2. Les parties requérantes peuvent être affectées directement et B.5.2. De verzoekende partijen kunnen rechtstreeks en ongunstig worden
défavorablement par la disposition attaquée et justifient dès lors de geraakt door de bestreden bepaling en doen bijgevolg blijken van het
l'intérêt requis. rechtens vereiste belang.
Quant aux conditions de la suspension Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing
B.6. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier B.6. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari
1989, deux conditions de fond doivent être remplies pour que la 1989 dient aan twee grondvoorwaarden te zijn voldaan opdat tot
suspension puisse être décidée : schorsing kan worden besloten :
- des moyens sérieux doivent être invoqués; - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn;
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een
préjudice grave difficilement réparable. moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen.
Quant au caractère sérieux des moyens Ten aanzien van het ernstig karakter van de middelen
B.7. Le moyen sérieux ne se confond pas avec le moyen fondé. B.7. Het ernstig middel mag niet worden verward met het gegrond
Pour qu'un moyen soit considéré comme sérieux au sens de l'article 20, middel. Om als ernstig te worden beschouwd in de zin van artikel 20, 1°, van
1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, il ne suffit pas qu'il ne de bijzondere wet van 6 januari 1989, volstaat het niet dat het middel
soit pas manifestement non fondé au sens de l'article 72 de cette loi, kennelijk niet ongegrond is in de zin van artikel 72 van die wet, maar
mais il faut aussi qu'il revête une apparence de fondement au terme moet het ook gegrond lijken na een eerste onderzoek van de gegevens
d'un premier examen des éléments dont la Cour dispose à ce stade de la waarover het Hof beschikt in dit stadium van de procedure.
procédure. B.8. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 B.8. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
de la Constitution, en ce que l'article 83 attaqué de la loi du 22 10 en 11 van de Grondwet, doordat het bestreden artikel 83 van de wet
décembre 2008 établit une différence de traitement entre, d'une part, van 22 december 2008 een verschil in behandeling in het leven roept
les éditeurs de partitions, qui peuvent être reproduites intégralement tussen de uitgevers van, enerzijds, bladmuziek, die ter illustratie
afin d'illustrer un enseignement, et, d'autre part, les éditeurs bij onderwijs integraal mag worden gereproduceerd, en, anderzijds,
d'autres oeuvres comparables qui sont fixées sur un support graphique andere vergelijkbare werken die op grafische of soortgelijke drager
ou analogue, comme les livres, dont seuls de courts fragments peuvent zijn vastgelegd, zoals boeken, waarvan slechts korte fragmenten mogen
être reproduits. worden gereproduceerd.
B.9. Contrairement à ce qu'allègue le Conseil des ministres, les B.9. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn de
catégories en question sont suffisamment comparables, au regard de la desbetreffende categorieën, ten aanzien van de in de bestreden
règle contenue dans la disposition attaquée, relative à la bepaling vervatte regeling betreffende de reproductie van werken die
reproduction des oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou op een grafische of soortgelijke drager zijn vastgesteld, voldoende
analogue. Dans les deux cas, il s'agit d'oeuvres qui sont vergelijkbaar. In beide gevallen gaat het om werken die op zichzelf
indépendantes, qui sont commercialisées séparément, et dont le revenu staan, afzonderlijk worden gecommercialiseerd, en waarvan de opbrengst
dépend en principe du nombre d'exemplaires vendus. in beginsel afhankelijk is van het aantal verkochte exemplaren.
B.10.1. Avant sa modification par l'article 83 de la loi du 22 B.10.1. Vóór de wijziging ervan bij het bestreden artikel 83 van de
décembre 2008, l'article 22, § 1er, 4°bis, de la loi relative au droit wet van 22 december 2008, werd in artikel 22, § 1, 4°bis, van de
d'auteur établissait une distinction entre, d'une part, la Auteurswet een onderscheid gemaakt tussen, enerzijds, de reproductie
reproduction d'« articles » et d'« oeuvres plastiques » et, d'autre van « artikelen » en van « werken van beeldende kunst » en,
part, la reproduction d'autres « oeuvres qui sont fixées sur un anderzijds, de reproductie van andere « werken die op een grafische of
support graphique ou analogue ». Les oeuvres de la première catégorie soortgelijke drager zijn vastgelegd ». De werken van de eerste
pouvaient être intégralement reproduites « à des fins d'illustration categorie konden, zonder dat de auteur ervan zich ertegen kon
de l'enseignement », sans que l'auteur puisse s'y opposer. Pour les verzetten, integraal worden gereproduceerd « ter illustratie bij
oeuvres de la seconde catégorie, à laquelle appartenaient les onderwijs ». Voor de werken van de tweede categorie, waartoe
partitions, la reproduction n'était possible que dans la mesure où il bladmuziek behoorde, was dit slechts mogelijk in zoverre het ging om «
s'agissait de « courts fragments ». korte fragmenten ».
B.10.2. La distinction en question remonte à la version originaire de B.10.2. Het desbetreffende onderscheid gaat terug op de
la loi du 30 juin 1994 relative au droit d'auteur. oorspronkelijke versie van de Auteurswet van 30 juni 1994.
B.10.3. Il peut être déduit des travaux préparatoires de cette loi que B.10.3. Uit de parlementaire voorbereiding van die wet kan worden
le législateur a voulu instaurer une interdiction de principe pour la afgeleid dat de wetgever een principieel verbod heeft willen invoeren
reproduction intégrale d'oeuvres, parce qu'une telle reproduction a « op het integraal reproduceren van werken, omdat zulk een reproduceren
une incidence directe sur le pourcentage de vente des oeuvres « een rechtstreekse weerslag [heeft] op het aantal verkochte
protégées, qui diminue proportionnellement au nombre de reproductions beschermde werken, dat zakt in verhouding tot het aantal gemaakte
réalisées » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1991-1992, n° 145-1, p. 12). Dans reprodukties » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1991-1992, nr. 145-1, p. 12).
ce cadre, il a été relevé que « les problèmes qui se posent en la In dat kader werd erop gewezen dat « de problemen die ter zake rijzen
matière deviennent particulièrement aigus pour les auteurs, les [...] buitengewoon scherp [worden] aangevoeld door de makers, de
artistes et les éditeurs ou producteurs, en raison des conséquences kunstenaars en de uitgevers of producenten », die de « gevolgen van de
qui résultent pour eux du coût de plus en plus dérisoire des moyens de belachelijk lage kostprijs van de reproduktiemiddelen en van het
reproduction, et du nombre de reproductions » (ibid., pp. 11-12). aantal reprodukties » ondervinden (ibid., pp. 11-12). Daarom is de
C'est pourquoi le législateur est parti du principe que « seule la wetgever ervan uitgegaan dat « enkel de reproduktie van korte
reproduction de courts fragments est autorisée » (ibid., p. 12). fragmenten is toegestaan » (ibid., p. 12).
B.10.4. La proposition originaire a toutefois été amendée, au cours B.10.4. Het oorspronkelijke voorstel werd echter in de loop van de
des travaux préparatoires, afin d'autoriser la reproduction intégrale parlementaire voorbereiding geamendeerd om de integrale reproductie
d'articles et d'oeuvres plastiques (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° van artikelen en van werken van beeldende kunst toe te staan (Parl.
473/33, pp. 193-195). Pour ce qui est des oeuvres plastiques, St., Kamer, 1991-1992, nr. 473/33, pp. 193-195). Wat de werken van
l'exception était dictée par le fait que les reproductions des oeuvres beeldende kunst betreft, was de uitzondering ingegeven door het feit
en question n'ont en principe de sens que lorsqu'elles reproduisent dat reproducties van de desbetreffende werken in beginsel maar zinvol
intégralement l'oeuvre (ibid., p. 24). En ce qui concerne les zijn wanneer ze het werk integraal weergeven (ibid., p. 24). Wat de
articles, le législateur a voulu autoriser notamment la réalisation, à artikelen betreft, heeft de wetgever onder meer het aanmaken, ter
des fins d'illustration d'un enseignement, d'une « revue de presse qui illustratie bij onderwijs, van « een persoverzicht dat uit de
est constituée de la reproduction en entier d'articles de journaux ou volledige reproduktie van artikelen uit kranten of tijdschriften
de revues » (ibid. ). bestaat » mogelijk willen maken (ibid. ).
B.11. Il peut être déduit de ce qui précède que l'interdiction de B.11. Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat het principiële
principe de reproduire des oeuvres intégralement est dictée par le verbod om werken integraal te reproduceren is ingegeven door de zorg
souci d'éviter qu'il soit porté atteinte à l'exploitation normale de te voorkomen dat afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van
ces oeuvres, ce qui constitue par ailleurs l'un des critères au regard die werken, wat overigens één van de criteria vormt waaraan volgens
desquels il convient d'exercer un contrôle, selon des normes internationale normen moet worden getoetst bij het invoeren van
internationales, lors de l'introduction d'exceptions au droit d'auteur
(entre autres l'article 5, paragraphe 5, de la directive 2001/29/CE du uitzonderingen op het auteursrecht (onder meer artikel 5, lid 5, van
Parlement européen et du Conseil du 22 mai 2001 sur l'harmonisation de de richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22
certains aspects du droit d'auteur et des droits voisins dans la mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het
société de l'information et l'article 9, paragraphe 2, de la auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij en
Convention de Berne du 9 septembre 1886 pour la protection des oeuvres artikel 9, lid 2, van de Berner Conventie van 9 september 1886 voor de
littéraires et artistiques). Etant donné que l'exploitation normale bescherming van werken van letterkunde en kunst). Vermits de normale
d'« articles » et d'« oeuvres plastiques » diffère de celle d'autres exploitatie van « artikelen » en van « werken van beeldende kunst »
oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou analogue, comme van een andere aard is dan die van andere werken die op grafische of
les livres, le législateur a raisonnablement pu considérer que la soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken, kon de wetgever
reproduction intégrale de ces oeuvres, à des fins d'illustration d'un redelijkerwijze oordelen dat de integrale reproductie van die werken,
enseignement, ne fait en principe pas obstacle à son exploitation ter illustratie bij onderwijs, de normale exploitatie ervan in
normale. beginsel niet in de weg staat.
B.12. L'article 83 attaqué de la loi du 22 décembre 2008 modifie la B.12. Met het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008
réglementation en ce sens que la reproduction intégrale de partitions, wordt de regeling gewijzigd in die zin dat de integrale reproductie
à des fins d'illustration d'un enseignement ou de recherche van bladmuziek, ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk
scientifique, est autorisée. Il est de ce fait établi une différence onderzoek, wordt toegestaan. Daardoor ontstaat een verschil in
de traitement entre les auteurs et éditeurs de partitions, d'une part, behandeling tussen de auteurs en de uitgevers van, enerzijds,
et les auteurs et éditeurs d'oeuvres comparables qui sont fixées sur bladmuziek, en, anderzijds, andere vergelijkbare werken die op
un support graphique ou analogue, comme les livres, d'autre part : grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken : in
contrairement à ces derniers, les premiers ne peuvent s'opposer à la tegenstelling tot de laatsten, kunnen de eersten zich niet verzetten
reproduction intégrale de leurs oeuvres à des fins d'illustration d'un tegen de integrale reproductie van hun werken ter illustratie bij
enseignement ou de recherche scientifique. onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek.
B.13. Cette différence de traitement est fondée sur un critère B.13. Dat verschil in behandeling is gebaseerd op een objectief
objectif, à savoir la nature de l'oeuvre qui est reproduite afin criterium, namelijk de aard van het werk dat ter illustratie bij
d'illustrer un enseignement ou pour la recherche scientifique. onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek wordt gereproduceerd.
B.14.1. Au cours des travaux préparatoires, la mesure attaquée a été B.14.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werd de bestreden
justifiée comme suit : maatregel verantwoord als volgt :
« L'actuel article 22, § 1er, 4°bis, de la loi du 30 juin 1994 permet « Het huidige artikel 22, § 1, 4°bis, van de wet van 30 juni 1994
la reproduction de courts fragments de partitions à des fins staat de reproductie toe van korte fragmenten van bladmuziek, ter
d'illustration de l'enseignement ou de recherche scientifique. illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek. Evenwel
Cependant, la notion de courts fragments ' n'a pas été définie dans la werd het begrip korte fragmenten ' niet gedefinieerd in de wet, noch
loi ni dans les travaux préparatoires de celle-ci. C'est donc aux in de voorbereidende werken ervan. Het komt derhalve aan de hoven en
rechtbanken toe om desgevallend, geval per geval, te bepalen of een
cours et tribunaux qu'il appartient, le cas échéant, de déterminer au uittreksel uit een bladmuziek al dan niet een kort fragment ' uitmaakt
cas par cas si un extrait de partition constitue ou non un court van een individueel muziekwerk. Hieruit volgt een grote
fragment ' d'une oeuvre musicale individuelle. Il en résulte une rechtsonzekerheid voor de onderwijsinstellingen en instellingen van
grande insécurité juridique pour les établissements d'enseignement ou wetenschappelijk onderzoek.
de recherche scientifique. Bovendien voorziet het actuele artikel 22, § 1, 4°bis van de wet van
En outre, l'actuel article 22, § 1er, 4°bis, de la loi du 30 juin 1994 30 juni 1994 een verschillende behandeling tussen de reproductie van
prévoit un traitement différent entre la reproduction d'oeuvres
plastiques telles que les photos et la reproduction de partitions. En werken van beeldende kunst, zoals bijvoorbeeld foto's, en de
effet, actuellement les oeuvres plastiques peuvent être reproduites de reproductie van bladmuziek. Momenteel kunnen werken van beeldende
manière intégrale ou partielle tandis que les partitions ne peuvent kunst immers volledig of gedeeltelijk gereproduceerd worden, terwijl
être reproduites que par de courts fragments » (Doc. parl., Chambre, van bladmuziek slechts korte fragmenten mogen gereproduceerd worden »
2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 61). (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 61).
Bien que les travaux préparatoires semblent réserver la mesure aux Hoewel de parlementaire voorbereiding de maatregel lijkt voor te
partitions d'oeuvres musicales « individuelles », à la différence des behouden voor bladmuziek van « individuele » muziekstukken, en dus
« recueils composés de différentes partitions d'oeuvres musicales niet voor « bundels die samengesteld zijn uit verschillende bladmuziek
individuelles » (ibid., pp. 60-61) ou des « suites », « arrangements » van individuele muziekwerken » (ibid., pp. 60-61), noch voor « suites
et « anthologies » (Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1608/009, », « arrangementen » en « verzamelbundels » (Parl. St., Kamer,
p. 9), la disposition attaquée vise, sans distinction, la reproduction 2008-2009, DOC 52-1608/009, p. 9), beoogt de bestreden bepaling,
« de partitions ». zonder onderscheid, de reproductie « van bladmuziek ».
B.14.2. Il apparaît de ce qui précède que, par l'article 83 de la loi B.14.2. Daaruit blijkt dat de wetgever met het bestreden artikel 83
du 22 décembre 2008, le législateur a, d'une part, entendu remédier à van de wet van 22 december 2008, enerzijds, de rechtsonzekerheid heeft
l'insécurité juridique qui découlerait, pour les établissements willen verhelpen die voor de onderwijsinstellingen en de instellingen
d'enseignement et les institutions de recherche scientifique, de la van wetenschappelijk onderzoek zou voortvloeien uit het begrip « korte
notion de « courts fragments » et, d'autre part, voulu mettre fin à la fragmenten », en, anderzijds, een einde heeft willen maken aan het
différence de traitement qui existait entre les partitions et les verschil in behandeling dat bestond tussen bladmuziek en werken van
oeuvres plastiques. beeldende kunst.
B.15. Lorsqu'il entend remédier à l'imprécision qui découlerait, pour B.15. Wanneer de wetgever beoogt de onduidelijkheid te verhelpen die
les établissements d'enseignement et les institutions de recherche voor de onderwijsinstellingen en de instellingen van wetenschappelijk
scientifique, de la notion de « courts fragments », le législateur ne onderzoek zou voortvloeien uit het begrip « korte fragmenten », vermag
peut établir une différence de traitement qui ne soit pas hij geen verschil in behandeling in het leven te roepen dat niet
raisonnablement justifiée. L'objectif consistant à remédier à une redelijk kan worden verantwoord. De doelstelling te verhelpen aan
insécurité juridique ne semble, en soi, pouvoir justifier en l'espèce rechtsonzekerheid lijkt op zich te dezen geen verantwoording te kunnen
la différence de traitement critiquée entre, d'une part, les vormen voor het bekritiseerde verschil in behandeling tussen,
partitions, qui peuvent être reproduites intégralement, et, d'autre enerzijds, bladmuziek, die integraal kan worden gereproduceerd, en
part, des oeuvres comparables qui sont fixées sur un support graphique anderzijds, andere vergelijkbare werken die op grafische of
ou analogue, tels les livres, dont seuls de « courts fragments » soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken, waarvan nog steeds
peuvent, comme auparavant, être reproduits. slechts « korte fragmenten » kunnen worden gereproduceerd.
B.16.1. Il est exact que l'article 22, § 1er, 4°bis, de la loi B.16.1. Het is juist dat artikel 22, § 1, 4°bis, van de Auteurswet,
relative au droit d'auteur, avant sa modification par la disposition
attaquée, soumettait les partitions et les oeuvres plastiques à un vóór de wijziging ervan bij de bestreden bepaling, bladmuziek en
régime distinct : seuls de courts fragments de partitions pouvaient werken van beeldende kunst aan een verschillende regeling onderwierp :
être reproduits, alors que les reproductions intégrales d'oeuvres terwijl van bladmuziek slechts korte fragmenten konden worden
plastiques étaient autorisées. Ainsi qu'il a déjà été mentionné en gereproduceerd, waren integrale reproducties van werken van beeldende
B.11, cette différence de traitement pouvait, compte tenu des kunst toegestaan. Zoals reeds vermeld in B.11, kon dat verschil in
objectifs poursuivis par le législateur lors de l'adoption de la behandeling, rekening houdend met de door de wetgever bij het aannemen
version originaire de la loi relative au droit d'auteur, être van de oorspronkelijke Auteurswet nagestreefde doelstellingen, in
considérée comme raisonnablement justifiée, étant donné que redelijkheid verantwoord worden geacht, vermits de normale exploitatie
l'exploitation normale d'oeuvres plastiques diffère de celle d'autres van werken van beeldende kunst van een andere aard is dan die van
oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou analogue. Par andere werken die op grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd.
ailleurs, le législateur pouvait raisonnablement considérer que la Bovendien kon de wetgever redelijkerwijze oordelen dat de reproductie
reproduction d'une oeuvre plastique, à des fins d'illustration d'un van een werk van beeldende kunst, ter illustratie bij onderwijs of
enseignement ou de recherche scientifique, n'a de sens que lorsqu'il voor wetenschappelijk onderzoek, slechts zinvol is wanneer het gaat om
s'agit de sa reproduction intégrale. een integrale reproductie ervan.
B.16.2. La reproduction intégrale d'oeuvres plastiques, à des fins B.16.2. Terwijl de integrale reproductie van werken van beeldende
d'illustration d'un enseignement ou de recherche scientifique, ne kunst, ter illustratie bij onderwijs en voor wetenschappelijk
compromet en principe pas l'exploitation normale de ces oeuvres, onderzoek, de normale exploitatie van die werken in beginsel niet in
tandis que tel semble pouvoir être le cas pour la reproduction het gedrang brengt, lijkt dat wel het geval te kunnen zijn voor de
intégrale de partitions, qui sont généralement éditées sur des integrale reproductie van bladmuziek, die doorgaans wordt uitgegeven
feuillets ou sous forme de brochures ou de livres et peuvent être op bladen of in de vorm van een brochure of een boek en op een heel
reproduites de façon très simple et peu coûteuse. Si la reproduction eenvoudige en goedkope wijze kan worden gereproduceerd. Terwijl de
d'une oeuvre plastique, à des fins d'illustration d'un enseignement ou reproductie van een werk van beeldende kunst, ter illustratie bij
de recherche scientifique, n'a de sens que lorsqu'il s'agit d'une onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek, slechts zinvol is
reproduction intégrale, tel ne semble pas être le cas pour les wanneer het gaat om een integrale reproductie, lijkt dat niet het
partitions, dont de courts fragments peuvent être utilisés à des fins geval te zijn voor bladmuziek, waarvan korte fragmenten ter
d'illustration. illustratie kunnen worden aangewend.
B.16.3. L'objectif consistant à mettre fin à la différence de B.16.3. De doelstelling een einde te maken aan het verschil in
traitement selon qu'il s'agit de partitions ou d'oeuvres plastiques behandeling naargelang het gaat om bladmuziek of werken van beeldende
semble, compte tenu des objectifs plus généraux que le législateur a kunst, lijkt, rekening houdend met de meer algemene doelstellingen die
poursuivis lors de l'adoption de la loi originaire relative au droit de wetgever bij het aannemen van de oorspronkelijke Auteurswet heeft
d'auteur, ne pas pouvoir justifier la différence de traitement nagestreefd, het te dezen bekritiseerde verschil in behandeling niet
critiquée. te kunnen verantwoorden.
B.17. Le premier moyen est sérieux. B.17. Het eerste middel is ernstig.
Quant au préjudice grave difficilement réparable Ten aanzien van het moeilijk te herstellen ernstig nadeel
B.18.1. A l'appui de leur demande de suspension, les parties B.18.1. Ter staving van hun vordering tot schorsing voeren de
requérantes font valoir que l'application de la disposition attaquée verzoekende partijen aan dat de toepassing van de bestreden bepaling
risque de leur causer un préjudice grave difficilement réparable, au hun een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen, omdat
motif que cette disposition contrecarre le système de licences mis en die bepaling het door de cvba » SEMU » opgezette licentiesysteem
place par la SCRL « SEMU », ce qui aurait inévitablement des effets doorkruist, wat onvermijdelijk ingrijpende gevolgen zou hebben voor
considérables pour la survie de plusieurs éditeurs de partitions het voortbestaan van diverse uitgeverijen van bladmuziek bestemd voor
destinées à l'enseignement, dont les deuxième à quatrième parties het onderwijs, waaronder de tweede tot en met de vierde verzoekende
requérantes. partij.
B.18.2. Les parties requérantes produisent des éléments concrets dont B.18.2. De verzoekende partijen voeren concrete gegevens aan waaruit
il apparaît que, depuis l'annonce de la mesure attaquée et les blijkt dat meerdere onderwijsinstellingen, sinds de aankondiging van
précisions données à ce sujet par les différents organes de
coordination de l'enseignement, plusieurs établissements de bestreden maatregel en de duiding ervan door de respectieve
d'enseignement ont résilié leur contrat avec la SCRL « SEMU » ou ont fait savoir qu'ils s'opposaient à une prolongation de leur contrat. Sur la base d'un rapport établi par un réviseur d'entreprise, les parties requérantes avancent également des éléments concrets dont il apparaît que les revenus des deuxième à quatrième parties requérantes provenant des licences SEMU constituent une part substantielle de leur chiffre d'affaires total et que leur viabilité serait gravement compromise au cas où les revenus en question, avec les revenus de la vente de partitions destinées à l'enseignement, viendraient à disparaître ou à diminuer de façon substantielle. B.19. La perte des revenus en question risque en l'espèce d'hypothéquer gravement la poursuite des activités des deuxième à quatrième parties requérantes et de leur causer un préjudice grave qui ne pourrait être totalement réparé par une annulation ultérieure, étant donné que la survie même de ces sociétés est menacée par cette perte de revenus. En outre, il serait difficile de vérifier par la suite dans quelle mesure les établissements d'enseignement ont reproduit intégralement des partitions. B.20. Le risque d'un préjudice grave difficilement réparable, requis onderwijskoepels, hun overeenkomst met de cvba « SEMU » hebben opgezegd of hebben laten weten dat zij zich verzetten tegen een verlenging ervan. Aan de hand van een door een bedrijfsrevisor opgesteld verslag, voeren zij eveneens concrete gegevens aan waaruit blijkt dat de inkomsten van de tweede tot en met de vierde verzoekende partij uit SEMU-licenties een substantieel deel uitmaakt van hun totale omzet en dat hun levensvatbaarheid ernstig in het gedrang komt wanneer de desbetreffende inkomsten, samen met de inkomsten uit de verkoop van bladmuziek bestemd voor het onderwijs, zouden wegvallen of substantieel zouden verminderen. B.19. Het verlies van de desbetreffende inkomsten dreigt te dezen de voorzetting van de activiteiten van de tweede tot en met de vierde verzoekende partij ernstig te hypothekeren en hun een ernstig nadeel te berokkenen dat niet volledig zou kunnen worden hersteld door een latere vernietiging, aangezien het voortbestaan zelf van die vennootschappen door dat inkomstenverlies wordt bedreigd. Bovendien zou het moeilijk zijn achteraf na te gaan in welke mate onderwijsinstellingen bladmuziek integraal hebben gereproduceerd. B.20. Het risico op een moeilijk te herstellen ernstig nadeel, vereist
par l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, est door artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, is te
suffisamment démontré en l'espèce. dezen afdoende aangetoond.
B.21. L'article 83 de la loi du 22 décembre 2008 doit être suspendu. B.21. Artikel 83 van de wet van 22 december 2008 dient te worden geschorst.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
suspend l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des schorst artikel 83 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse
dispositions diverses (I) ». bepalingen (I) ».
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op
janvier 1989, à l'audience publique du 23 avril 2009. de openbare terechtzitting van 23 april 2009.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^