Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 80/2008 du 15 mai 2008 Numéro du rôle : 4297 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 28 et 30 de la loi du 13 février 1998 portant des dispositions en faveur de l'emploi, posée par le Tribunal du tra La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 80/2008 du 15 mai 2008 Numéro du rôle : 4297 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 28 et 30 de la loi du 13 février 1998 portant des dispositions en faveur de l'emploi, posée par le Tribunal du tra La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 80/2008 van 15 mei 2008 Rolnummer 4297 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 28 en 30 van de wet van 13 februari 1998 houdende bepalingen tot bevordering van de tewerkstelling, gesteld door de Ar Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 80/2008 du 15 mai 2008 Uittreksel uit arrest nr. 80/2008 van 15 mei 2008
Numéro du rôle : 4297 Rolnummer 4297
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 28 et 30 de In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 28 en 30 van
la loi du 13 février 1998 portant des dispositions en faveur de de wet van 13 februari 1998 houdende bepalingen tot bevordering van de
l'emploi, posée par le Tribunal du travail de Liège. tewerkstelling, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, E. De Groot, J.-P. Moerman, J. Spreutels et T. Merckx-Van rechters P. Martens, E. De Groot, J.-P. Moerman, J. Spreutels en T.
Goey, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
M. Melchior, voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 28 juin 2006 en cause de l'Office national de sécurité Bij vonnis van 28 juni 2006 in zake de Rijksdienst voor Sociale
sociale contre la SPRL « Namufood » et l'ASBL « Partena », dont Zekerheid tegen de BVBA « Namufood » en de VZW « Partena », waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 26 septembre 2007, expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 26 september 2007,
le Tribunal du travail de Liège a posé la question préjudicielle heeft de Arbeidsrechtbank te Luik de volgende prejudiciële vraag
suivante : gesteld :
« Les articles 28 et 30 de la loi du 13 février 1998, portant des « Zijn de artikelen 28 en 30 van de wet van 13 februari 1998 houdende
dispositions en faveur de l'emploi, modifiant l'article 6 de la loi du bepalingen tot bevordering van de tewerkstelling, die artikel 6 van de
3 avril 1995, sont-ils conformes aux articles 10 et 11 de la wet van 3 april 1995 wijzigen, in overeenstemming met de artikelen 10
Constitution dans la mesure où ils prévoient une application avec en 11 van de Grondwet, in zoverre zij voorzien in een toepassing met
effet rétroactif ? ». terugwerkende kracht ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle est relative aux articles 28, § 1er, B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 28, § 1,
et 30, § 1er, de la loi du 13 février 1998 portant des dispositions en en 30, § 1, van de wet van 13 februari 1998 houdende bepalingen tot
faveur de l'emploi. bevordering van de tewerkstelling.
L'article 28, § 1er, de cette loi modifie l'article 6 de la loi du 3 Artikel 28, § 1, van die wet wijzigt artikel 6 van de wet van 3 april
avril 1995 portant des mesures visant à promouvoir l'emploi. 1995 houdende maatregelen tot bevordering van de tewerkstelling.
Cette loi du 3 avril 1995 a entre autres pour objectif de permettre la Het doel van die wet van 3 april 1995 bestaat onder meer erin het de
conclusion d'accords entre les partenaires sociaux réalisant une sociale partners mogelijk te maken akkoorden te sluiten die een
croissance nette de l'emploi. L'article 2 de cette loi octroie des nettoaangroei van de tewerkstelling verwezenlijken. Artikel 2 van die
réductions de cotisations patronales de sécurité sociale pour les wet kent verminderingen van de werkgeversbijdragen voor sociale
nouveaux travailleurs engagés à partir du 1er janvier 1995. Il charge zekerheid toe voor de nieuwe werknemers die vanaf 1 januari 1995
le Roi de déterminer « par arrêté délibéré en Conseil des ministres ce worden aangeworven. Het verleent aan de Koning de bevoegdheid om « bij
qu'il convient d'entendre par volume de travail équivalent et een in Ministerraad overlegd besluit [te bepalen] wat dient te worden
verstaan onder gelijkwaardig arbeidsvolume en onder nettoaangroei van
croissance nette du nombre de travailleurs ». Cet avantage est octroyé het aantal werknemers ». Dat voordeel wordt toegekend tijdens de duur
pendant la durée de l'accord, et, au plus tard, jusqu'au 31 décembre van het akkoord en uiterlijk tot 31 december 1996. Artikel 6 van die
1996. L'article 6 de cette loi prévoit la possibilité de récupérer les wet voorziet in de mogelijkheid om de bijdrageverminderingen te
réductions de cotisations auprès des employeurs qui auraient indûment recupereren bij de werkgevers die de maatregel onterecht zouden hebben
bénéficié de la mesure. genoten.
B.1.2. Avant sa modification par l'article 28, § 1er, de la loi du 13 B.1.2. Vóór de wijziging ervan bij artikel 28, § 1, van de wet van 13
février 1998, l'article 6 de la loi du 3 avril 1995 disposait : februari 1998, bepaalde artikel 6 van de wet van 3 april 1995 :
« S'il est constaté que des accords conclus en application du présent Titre ne sont pas respectés ou s'il est constaté que la croissance nette du nombre de travailleurs est la conséquence de transferts au sein d'entreprises qui appartiennent au même groupe ou à la même entité économique, l'employeur sera tenu de rembourser tout ou partie des avantages perçus indûment. Le Roi fixe les conditions et modalités selon lesquelles doit s'effectuer le remboursement des avantages indûment perçus. Il détermine également ce qu'il convient d'entendre par entreprises qui appartiennent au même groupe ou à la même entité économique ». L'arrêté royal prévu par l'alinéa 2 de cette disposition n'a jamais été adopté. « Indien wordt vastgesteld dat akkoorden gesloten met toepassing van deze Titel niet zijn nagekomen of indien wordt vastgesteld dat de netto-aangroei van het aantal werknemers het gevolg is van transfers binnen ondernemingen die behoren tot dezelfde groep of dezelfde economische entiteit, zal de werkgever tot terugbetaling gehouden zijn van het geheel of gedeelte van de ten onrechte ontvangen voordelen. De Koning bepaalt de voorwaarden en nadere regels overeenkomstig welke de terugbetaling van ten onrechte ontvangen voordelen dient te geschieden. Hij bepaalt tevens wat dient te worden verstaan onder ondernemingen die behoren tot dezelfde groep of dezelfde economische entiteit ». Het koninklijk besluit waarin het tweede lid van die bepaling voorziet, is nooit aangenomen.
B.1.3. L'article 28, § 1er, de la loi du 13 février 1998 remplace, B.1.3. Artikel 28, § 1, van de wet van 13 februari 1998 vervangt, in
dans l'alinéa 1er de cette disposition, les mots « est la conséquence het eerste lid van die bepaling, de woorden « het gevolg is van
de transferts au sein d'entreprises qui appartiennent au même groupe transfers binnen ondernemingen die behoren tot dezelfde groep of
ou à la même entité économique » par les mots « est la conséquence de dezelfde economische entiteit » door de woorden « het gevolg is van de
l'absorption ou de la fusion de un ou plusieurs employeurs ou du opslorping of de fusie van één of meerdere werkgevers of van de
transfert de personnel qui a donné lieu dans le chef de l'employeur overdracht van personeel die in hoofde van de overdragende werkgever
cédant à une diminution du volume de travail en comparaison avec le aanleiding gaf tot een vermindering van het arbeidsvolume in
trimestre précédant le transfert ». vergelijking met het kwartaal dat aan de overdracht voorafgaat ».
B.1.4. L'article 30, § 1er, de la loi du 13 février 1998 dispose que B.1.4. Artikel 30, § 1, van de wet van 13 februari 1998 bepaalt dat
l'article 28, § 1er, produit ses effets le 1er janvier 1995. artikel 28, § 1, uitwerking heeft met ingang van 1 januari 1995.
B.2. L'objectif de l'article 28, § 1er, de la loi du 13 février 1998 a B.2. De doelstelling van artikel 28, § 1, van de wet van 13 februari
été défini comme suit : 1998 werd als volgt omschreven :
« Par la modification de l'article 6 de la loi du 3 avril 1995 portant « Met de wijziging van artikel 6 van de wet van 3 april 1995 houdende
des mesures visant à promouvoir l'emploi [...], le gouvernement veut maatregelen tot bevordering van de tewerkstelling [...] wil de
procurer aux instances compétentes un instrument adéquat afin de Regering aan de bevoegde instanties een geschikt instrument
permettre l'application dans sa totalité des réductions de cotisations verschaffen om de toepassing in zijn geheel mogelijk te maken van de
qui découlent des accords en faveur de l'emploi visés par les lois bijdrageverminderingen die voortvloeien uit de door voormelde wetten
précitées. bedoelde tewerkstellingsakkoorden.
Les modifications ont plus particulièrement trait aux effets pour les Meer in het bijzonder hebben deze wijzigingen betrekking op de
réductions susmentionnées de la croissance nette du nombre de gevolgen voor hogervermelde verminderingen van de netto-aangroei van
travailleurs dans le chef de l'employeur lorsque celle-ci découle de het aantal werknemers in hoofde van de werkgever wanneer deze
fusion, absorption ou transfert de personnel » (Doc. parl., Chambre, voortvloeit uit fusie, absorptie of overdracht van personeel » (Parl.
1997-1998, n° 1269/3, pp. 3-4). St., Kamer, 1997-1998, nr. 1269/3, pp. 3-4).
Le législateur entendait ainsi : Aldus beoogde de wetgever :
« éviter l'octroi injustifié des réductions de cotisations consenties « de ongeoorloofde toekenning te voorkomen van bijdrageverminderingen
dans le cadre des accords pour l'emploi, en cas de fusion ou waartoe werd besloten in het kader van tewerkstellingsakkoorden,
d'absorption d'entreprises ou de transfert de personnel ayant donné ingeval ondernemingen fuseren of worden opgeslorpt, of ingeval
lieu à une diminution du volume du travail » (ibid., 1997-1998, n° werknemers worden overgeheveld, met een vermindering van het
1269/4, pp. 46-47). arbeidsvolume als gevolg » (ibid., 1997-1998, nr. 1269/4, pp. 46-47).
B.3. Le Tribunal du travail de Liège interroge la Cour au sujet de la B.3. De Arbeidsrechtbank te Luik ondervraagt het Hof over de
compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de
l'effet rétroactif conféré par l'article 30, § 1er, à l'article 28, § terugwerkende kracht die artikel 30, § 1, toekent aan artikel 28, § 1,
1er, de la loi du 13 février 1998. La Cour est invitée à examiner la van de wet van 13 februari 1998. Het Hof wordt verzocht de
rétroactivité de l'article 28 en ce qu'elle a pour effet de priver rétroactivement de l'avantage des réductions de cotisations une entreprise qui a engagé des travailleurs en conséquence d'un transfert de ces travailleurs au départ d'une autre entreprise qui ne lui était pas liée et dont le volume d'emploi a diminué. B.4. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que chacun puisse prévoir, à un degré raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte se réalise. La rétroactivité ne peut se justifier que lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. B.5. Afin d'apprécier l'intérêt général invoqué pour justifier l'effet rétroactif de la mesure en cause, il faut prêter attention à l'objectif vers lequel tendait le législateur lors de l'adoption de la loi du 3 avril 1995. terugwerkende kracht van artikel 28 te onderzoeken in zoverre die ertoe leidt dat het voordeel van de bijdrageverminderingen met terugwerkende kracht wordt ontzegd aan een onderneming die werknemers heeft aangeworven als gevolg van een overdracht van die werknemers vanuit een andere onderneming waarmee zij geen band had en waarvan het tewerkstellingsvolume is afgenomen. B.4. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat eenieder in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. B.5. Bij de beoordeling van het aangevoerde algemeen belang ter verantwoording van de terugwerkende kracht van de in het geding zijnde maatregel dient aandacht te worden besteed aan de doelstelling die de wetgever bij de aanneming van de wet van 3 april 1995 voor ogen stond.
Il ressort clairement des travaux préparatoires de cette loi que le Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt duidelijk dat
régime des accords en faveur de l'emploi avait « pour objectif de het stelsel van de tewerkstellingsakkoorden tot doel had « sectoren en
permettre aux secteurs et aux entreprises de conclure des accords en ondernemingen toe te laten tewerkstellingsakkoorden te sluiten die
faveur de l'emploi qui vont de pair avec une croissance nette de gepaard gaan met een nettoverhoging van de tewerkstelling ». De
l'emploi ». L'Etat souhaitait « stimuler ces engagements overheid wenste « deze bijkomende aanwervingen te stimuleren door het
supplémentaires en octroyant une réduction des cotisations patronales verlenen van een vermindering van patronale RSZ-bijdragen voor elke
de sécurité sociale pour chaque engagement supplémentaire net ». (Doc. netto bijkomende aanwerving » (Parl. St., Kamer, 1994-1995, nr.
parl., Chambre, 1994-1995, n° 1721/1, p. 1). 1721/1, p. 1).
Les arrêtés royaux prévus par les articles 2 et 6 de cette loi n'ont De koninklijke besluiten waarin de artikelen 2 en 6 van die wet
voorzien, werden niet aangenomen, zodat het gebrek aan duidelijkheid
pas été pris, de sorte que le manque de clarté des notions utilisées ten aanzien van de in die wetgeving gebruikte begrippen niet kon
par cette législation n'a pu être corrigé au moment où elles ont dû être appliquées. worden verholpen op het ogenblik dat zij moesten worden toegepast.
L'imprécision de la définition, dans la disposition législative De onvoldoende nauwkeurige omschrijving in de oorspronkelijke
originaire, de la catégorie des employeurs auxquels le remboursement wetsbepaling van de categorie van werkgevers van wie de ten onrechte
des avantages indûment perçus pouvait être réclamé et l'absence de genoten voordelen konden worden teruggevorderd, en de ontstentenis van
l'arrêté royal qui aurait dû préciser cette définition n'exonéraient het koninklijk besluit waarin die definitie had moeten worden
pas les employeurs qui pensaient pouvoir prétendre à ces avantages de gepreciseerd, ontsloegen de werkgevers die meenden aanspraak te kunnen
l'obligation de tenir compte de l'objectif que poursuivait maken op de voordelen niet van de verplichting rekening te houden met
l'initiative législative originaire, laquelle visait déjà à accroître de doelstelling van het oorspronkelijke wetgevende optreden dat reeds
le volume réel de l'emploi par la création de nouveaux postes de de toename van het reële arbeidsvolume door de creatie van nieuwe
travail. arbeidsplaatsen beoogde.
B.6. En transférant simplement des travailleurs d'une entreprise à une B.6. Door werknemers van de ene onderneming gewoon over te dragen naar
een andere, ook al maken die ondernemingen geen deel uit van dezelfde
autre, même si ces entreprises ne font pas partie du même groupe ou de groep of dezelfde economische entiteit, kunnen de werkgevers niet
la même entité économique, les employeurs ne peuvent prétendre beweren het nettovolume van de tewerkstelling te doen toenemen. Zij
augmenter le volume net de l'emploi. Ils ne concourent pas à la dragen niet bij tot de verwezenlijking van de doelstellingen die
réalisation des objectifs poursuivis par les accords conclus entre worden nagestreefd met de akkoorden die de sociale partners hebben
partenaires sociaux en vue de favoriser l'emploi et ne sont pas gesloten om de tewerkstelling te bevorderen en worden niet beoogd door
concernés par les mesures prises par le législateur pour permettre la de maatregelen die de wetgever heeft genomen om die akkoorden tot
réalisation de ces accords et stimuler les engagements supplémentaires nets. stand te kunnen brengen en extra aanwervingen te stimuleren.
B.7. En modifiant rétroactivement les termes de l'article 6 de la loi B.7. Door de bewoordingen van artikel 6 van de wet van 3 april 1995
du 3 avril 1995, le législateur s'est dès lors limité à préciser et à met terugwerkende kracht te wijzigen, heeft de wetgever zich bijgevolg
clarifier la disposition, sans en modifier la finalité. De ce que ertoe beperkt de bepaling te preciseren en te verduidelijken, zonder
certaines opérations de transfert de personnel entre entreprises qui het doel ervan te wijzigen. Uit het feit dat sommige overdrachten van
n'étaient pas visées par la disposition originaire, interprétée personeel onder ondernemingen die door de oorspronkelijke, letterlijk
littéralement, l'ont été après sa modification, il ne saurait être geïnterpreteerde bepaling niet werden beoogd, na de wijziging ervan
déduit que le législateur aurait créé une insécurité juridique wel werden beoogd, zou niet kunnen worden afgeleid dat de wetgever
contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution pour les voor de betrokken ondernemingen een met de artikelen 10 en 11 van de
entreprises concernées. Grondwet strijdige rechtsonzekerheid zou hebben ingevoerd.
B.8. Par ailleurs, l'accord conclu entre les partenaires sociaux en B.8. Het akkoord dat de sociale partners hebben gesloten om de groei
vue de soutenir la croissance de l'emploi, dont la mise en oeuvre van de tewerkstelling te bevorderen, waarvan de tenuitvoerlegging
devait être facilitée et soutenue par la loi du 3 avril 1995, valait moest worden vergemakkelijkt en ondersteund door de wet van 3 april
pour la période du 1er janvier 1995 au 31 décembre 1996. Dès lors, la 1995, gold overigens voor de periode van 1 januari 1995 tot 31
rétroactivité de la disposition en cause était nécessaire pour december 1996. De terugwerkende kracht van de in het geding zijnde
permettre à l'article 6 de la loi du 3 avril 1995 de sortir bepaling was bijgevolg noodzakelijk opdat artikel 6 van de wet van 3
adéquatement ses effets pour la période pendant laquelle l'accord des april 1995 op adequate wijze uitwerking kon hebben voor de periode
partenaires sociaux trouvait à s'appliquer. tijdens welke het akkoord van de sociale partners van toepassing was.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 28, § 1er, et 30, § 1er, de la loi du 13 février 1998 De artikelen 28, § 1, en 30, § 1, van de wet van 13 februari 1998
portant des dispositions en faveur de l'emploi ne violent pas les houdende bepalingen tot bevordering van de tewerkstelling schenden de
articles 10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 15 mai 2008. terechtzitting van 15 mei 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior
^