Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 69/2008 du 17 avril 2008 Numéro du rôle : 4254 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 10, 1°, de la loi du 20 juillet 2005 modifiant la loi du 8 août 1997 sur les faillites, et portant des dispositio La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 69/2008 du 17 avril 2008 Numéro du rôle : 4254 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 10, 1°, de la loi du 20 juillet 2005 modifiant la loi du 8 août 1997 sur les faillites, et portant des dispositio La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 69/2008 van 17 april 2008 Rolnummer 4254 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 10, 1°, van de wet van 20 juli 2005 tot wijziging van de faillissementswet van 8 augustus 1997, en houdende diverse fisca Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 69/2008 du 17 avril 2008 Uittreksel uit arrest nr. 69/2008 van 17 april 2008
Numéro du rôle : 4254 Rolnummer 4254
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 10, 1°, de In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 10, 1°, van de wet
la loi du 20 juillet 2005 modifiant la loi du 8 août 1997 sur les van 20 juli 2005 tot wijziging van de faillissementswet van 8 augustus
faillites, et portant des dispositions fiscales diverses, posée par le 1997, en houdende diverse fiscale bepalingen, gesteld door de
Tribunal de première instance de Turnhout. Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et T. Merckx-Van Goey, rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en T.
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 22 juin 2007 en cause de la SPRL « Accountantskantoor Bij vonnis van 22 juni 2007 in zake de BVBA « Accountantskantoor H. De
H. De Bruyn » contre Erik Redig, dont l'expédition est parvenue au Bruyn » tegen Erik Redig, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof
greffe de la Cour le 29 juin 2007, le Tribunal de première instance de is ingekomen op 29 juni 2007, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
Turnhout a posé la question préjudicielle suivante : Turnhout de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 10, 1°, de la loi du 20 juillet 2005 modifiant la loi du 8 « Schendt artikel 10, 1°, van de wet van 20 juli 2005 tot wijziging
août 1997 sur les faillites, et portant des dispositions fiscales van de faillissementswet van 8 augustus 1997, en houdende diverse
diverses viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce fiscale bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat
que, selon cet article, le créancier qui jouit d'une sûreté volgens dit artikel de schuldeiser die geniet van een persoonlijke
personnelle, dont le débiteur principal était déjà déclaré failli zekerstelling, wiens hoofdschuldenaar reeds failliet verklaard was
avant l'entrée en vigueur de cette loi du 20 juillet 2005 et qui n'a vóór de inwerkingtreding van die wet van 20 juli 2005 en die de in dat
pas déposé ou n'a pas déposé dans les délais la déclaration artikel 10, 1°, bepaalde bijkomende verklaring niet of niet tijdig
complémentaire visée dans cet article 10, 1°, perd le bénéfice de indiende, het voordeel van deze persoonlijke zekerstelling verliest
cette sûreté personnelle du fait de la décharge automatique de la door de automatische bevrijding van de betrokken zekersteller ongeacht
sûreté concernée, indépendamment du caractère gratuit ou non de la het al dan niet kosteloze karakter van de zekerstelling, terwijl
sûreté, alors que, selon le texte des articles 4, 5 et 7 de cette loi volgens de tekst van artikelen 4, 5 en 7 van die wet van 20 juli 2005
du 20 juillet 2005, le créancier qui jouit d'une sûreté personnelle, de schuldeiser die geniet van een persoonlijke zekerstelling, wiens
dont le débiteur principal est déclaré failli après l'entrée en
vigueur de cette loi du 20 juillet 2005 et qui n'a pas déposé ou n'a hoofdschuldenaar na de inwerkingtreding van die wet van 20 juli 2005
pas déposé dans les délais la déclaration visée à l'article 4 de cette failliet verklaard wordt en die de in artikel 4 van die wet bedoelde
loi ne perd le bénéfice de la sûreté personnelle que si cette sûreté verklaring niet of niet tijdig indiende, het voordeel van de
persoonlijke zekerstelling enkel verliest indien die persoonlijke
personnelle l'est à titre gratuit ? ». zekerstelling kosteloos is ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 10, alinéa 1er, 1°, de la loi du 20 juillet 2005 B.1. Artikel 10, eerste lid, 1°, van de wet van 20 juli 2005 tot
modifiant la loi du 8 août 1997 sur les faillites, et portant des wijziging van de faillissementswet van 8 augustus 1997, en houdende
dispositions fiscales diverses dispose : diverse fiscale bepalingen bepaalt :
« Pour les faillites en cours et non encore clôturées au moment de « Voor de lopende faillissementen die nog niet afgesloten zijn op het
l'entrée en vigueur de la présente loi, les dispositions transitoires moment dat deze wet in werking treedt, gelden de volgende
suivantes sont d'application : overgangsbepalingen :
1° le créancier qui jouit d'une sûreté personnelle dépose au greffe du 1° de schuldeiser die geniet van een persoonlijke zekerstelling dient
tribunal de commerce dans les trois mois de l'entrée en vigueur de la binnen drie maanden na de inwerkingtreding van deze wet bij de griffie
présente loi une déclaration complémentaire mentionnant le nom, prénom van de rechtbank van koophandel een bijkomende verklaring in met
et adresse de celle-ci, faute de quoi elle est déchargée; ». vermelding van de naam, voornaam en het adres van de persoonlijke
B.2. Le juge a quo interprète cette disposition en ce sens qu'en zekersteller. Bij gebrek hieraan is die zekersteller bevrijd; ».
l'absence de déclaration au greffe du tribunal de commerce, la sûreté B.2. De verwijzende rechter interpreteert die bepaling in die zin dat
personnelle disparaît pour le créancier en ce qui concerne les voor de lopende faillissementen bij ontstentenis van de verklaring ter
faillites en cours, que sa nature soit gratuite ou non. griffie van de rechtbank van koophandel de persoonlijke zekerheid voor
Il demande à la Cour si cette conséquence est discriminatoire pour le de schuldeiser teloorgaat, ongeacht de al dan niet kosteloze aard ervan.
créancier dont le débiteur est déclaré en faillite après l'entrée en Hij vraagt het Hof of dat gevolg discriminerend is voor de schuldeiser
vigueur de la loi du 20 juillet 2005 et qui, en l'absence de wiens schuldenaar na de inwerkingtreding van de wet van 20 juli 2005
déclaration au greffe, ne perd le bénéfice de la sûreté personnelle failliet wordt verklaard en die de persoonlijke zekerheid bij
ontstentenis van de verklaring ter griffie enkel verliest ten aanzien
que si cette sûreté personnelle est donnée à titre gratuit, puisque van de persoonlijke zekerheidstelling die kosteloos is, aangezien
l'article 4 de la loi du 20 juillet 2005 porte : artikel 4 van de wet van 20 juli 2005 bepaalt :
« Dans l'article 63 de la [loi du 8 août 1997 sur les faillites], « In artikel 63 van [de faillissementswet van 8 augustus 1997],
modifié par la loi du 4 septembre 2002, l'alinéa suivant est inséré gewijzigd bij de wet van 4 september 2002, wordt tussen het eerste en
entre les alinéas 1er et 2 : het tweede lid, het volgende lid ingevoegd :
' Tout créancier jouissant d'une sûreté personnelle l'énonce dans sa ' Elke schuldeiser die geniet van een persoonlijke zekerheidstelling
vermeldt dit in zijn aangifte van schuldvordering of uiterlijk binnen
déclaration de créance ou, au plus tard, dans les six mois de la date zes maanden vanaf de datum van het vonnis van faillietverklaring,
du jugement déclaratif de faillite, sauf si la faillite est clôturée tenzij het faillissement eerder werd afgesloten, en vermeldt naam,
plus tôt, et mentionne les nom, prénom et adresse de la personne voornaam en adres van de natuurlijke persoon die zich kosteloos
physique qui, à titre gratuit, s'est constituée sûreté personnelle du persoonlijk zeker heeft gesteld voor de gefailleerde, bij gebrek
failli, faute de quoi cette personne est déchargée ' ». waaraan deze bevrijd is. ' ».
B.3.1. Comme la Cour l'a déjà observé dans son arrêt n° 1/2008 du 17 B.3.1. Zoals het Hof reeds in zijn arrest nr. 1/2008 van 17 januari
2008 heeft opgemerkt, komt het verschil in redactie tussen de
janvier 2008, la différence de rédaction entre les articles 4 et 10, artikelen 4 en 10, eerste lid, 1°, voort uit een onnauwkeurigheid
alinéa 1er, 1°, provient d'une imprécision lors des travaux
préparatoires de ces dispositions, en particulier par suite de tijdens de parlementaire behandeling ervan, inzonderheid door het
l'adoption d'amendements relatifs aux deux dispositions, sans aannemen van amendementen op beide bepalingen, zonder dat hun
harmonisation de leurs formulations respectives (Doc. parl., Chambre, onderscheiden formuleringen op elkaar werden afgestemd (Parl. St.,
2004-2005, DOC 51-1811/007, pp. 6-7 et 9-10; ibid., DOC 51-1811/008, Kamer, 2004-2005, DOC 51-1811/007, pp. 6-7 en 9-10; ibid., DOC
pp. 3 et 6-7). 51-1811/008, pp. 3 en 6-7).
B.3.2. Les travaux préparatoires de la loi du 20 juillet 2005 font B.3.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 20 juli 2005
apparaître que le législateur avait pour objectif de « porter remède à blijkt dat de wetgever de bedoeling had « te verhelpen aan de
ongrondwettigheid inzake het bevrijden van de borg van de
l'inconstitutionnalité relevée par la Cour d'arbitrage dans son arrêt gefailleerde, zoals aan het licht gebracht door het Arbitragehof in
n° 114/2004 du 30 juin 2004, en matière de décharge de la caution du [zijn] arrest nr. 114/2004 van 30 juni 2004 » (Parl. St., Kamer,
failli » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1811/001, p. 4). La 2004-2005, DOC 51-1811/001, p. 4). Het Hof oordeelde dat het
Cour avait estimé « que la caution à titre gratuit d'une personne discriminerend was « dat de kosteloze borg van een gefailleerde
morale faillie ne peut jamais être déchargée de son engagement alors rechtspersoon nooit van zijn verbintenis kan worden ontslagen, terwijl
een kosteloze borg van een gefailleerde natuurlijke persoon
que la caution à titre gratuit d'une personne physique faillie est automatisch van zijn verplichtingen wordt ontslagen indien deze
automatiquement déchargée si le failli est déclaré excusable » (B.13). laatste verschoonbaar wordt verklaard » (B.13).
Après que la Cour eut annulé les articles 81, 1°, et 82, alinéa 1er, Nadat het Hof in het voormelde arrest nr. 114/2004 de artikelen 81,
de la loi du 8 août 1997 sur les faillites dans l'arrêt précité n° 1°, en 82, eerste lid, van de faillissementswet van 8 augustus 1997
114/2004 « afin que le législateur puisse réexaminer l'ensemble des had vernietigd « opdat de wetgever het geheel van de vraagstukken met
questions posées par l'excusabilité et par le cautionnement à titre betrekking tot de verschoonbaarheid en de kosteloze borgstelling
gratuit », le législateur a prévu, à l'article 80, alinéa 3, de la loi opnieuw kan onderzoeken », heeft de wetgever in artikel 80, derde lid,
du 8 août 1997 sur les faillites, modifié par l'article 7 de la loi du van de faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd bij
20 juillet 2005, une procédure permettant au tribunal de se prononcer artikel 7 van de wet van 20 juli 2005, voorzien in een procedure
sur la décharge de la personne qui s'est portée caution personnelle à waarbij de rechtbank zich kan uitspreken over de bevrijding van de
persoon die zich kosteloos persoonlijk borg heeft gesteld voor een
titre gratuit d'un failli. gefailleerde.
L'article 5 de la loi du 20 juillet 2005, également impliqué dans la Het eveneens in de prejudiciële vraag betrokken artikel 5 van de wet
question préjudicielle, insère dans la loi sur les faillites, sous un van 20 juli 2005 voegt in de faillissementswet, onder een nieuw
nouveau chapitre IVbis, un article 72bis, qui dispose : hoofdstuk IVbis, een artikel 72bis in, dat bepaalt :
« Pour bénéficier de la décharge, les personnes physiques qui, à titre « Om te kunnen genieten van de bevrijding, moeten de natuurlijke
gratuit, se sont constituées sûreté personnelle du failli sont tenues personen die zich kosteloos persoonlijk zeker hebben gesteld voor de
de déposer au greffe du tribunal de commerce une déclaration attestant gefailleerde ter griffie van de rechtbank van koophandel een
que leur obligation est disproportionnée à leurs revenus et à leur patrimoine. verklaring neerleggen, waarin zij bevestigen dat hun verbintenis niet
A cette fin, les personnes sont averties par la publication au in verhouding met hun inkomsten en hun patrimonium is.
Moniteur belge et par une lettre recommandée avec accusé de réception Hiertoe worden de personen verwittigd via bekendmaking in het Belgisch
que les curateurs leur adressent aussitôt que ces personnes sont Staatsblad en via een aangetekende brief tegen ontvangstmelding die de
connues, contenant le texte du présent article et celui des articles curators hen sturen zodra deze personen bekend zijn en die de tekst
72ter et 80 ». van dit artikel en van de artikelen 72ter en 80 bevat ».
Il ressort du texte des articles 4, 5 et 7 de la loi du 20 juillet Uit de tekst van de artikelen 4, 5 en 7 van de wet van 20 juli 2005
2005 que le législateur a ainsi voulu régler la décharge des personnes blijkt dat de wetgever aldus de bevrijding heeft willen regelen van de
physiques qui, à titre gratuit, se sont constituées sûreté personnelle natuurlijke personen die zich kosteloos persoonlijk zeker hebben
du failli. gesteld voor de gefailleerde.
B.3.3. Dans ses arrêts nos 179/2006, 195/2006 et 63/2007, la Cour a B.3.3. In zijn arresten nrs. 179/2006, 195/2006 en 63/2007 heeft het
observé ce qui suit : Hof opgemerkt :
« L'article 10 de la loi du 20 juillet 2005 contient des dispositions « Artikel 10 van de wet van 20 juli 2005 bevat overgangsbepalingen
transitoires pour les faillites non encore clôturées au moment de voor de faillissementen die nog niet zijn afgesloten op het ogenblik
l'entrée en vigueur de la loi. Il découle de ces dispositions que la van de inwerkingtreding van de wet. Uit die bepalingen vloeit voort
possibilité d'obtenir la décharge de leur engagement est offerte, aux dat de mogelijkheid om de bevrijding van hun verbintenis te verkrijgen
conditions fixées par la loi et moyennant l'accomplissement de onder de in de wet vastgestelde voorwaarden en op voorwaarde dat
bepaalde formaliteiten worden vervuld, wordt geboden aan de personen
certaines démarches, aux personnes qui se sont portées caution pour die zich borg hebben gesteld voor een rechtspersoon of een natuurlijke
une personne morale ou physique dont la procédure de faillite est en persoon van wie de faillissementsprocedure lopende is op het ogenblik
cours au moment de l'entrée en vigueur de la loi » (respectivement en van de inwerkingtreding van de wet » (respectievelijk in B.3, B.5 en
B.3, B.5 et B.3). B.3).
B.4. Selon le juge a quo, qui fait une lecture isolée de la B.4. Volgens de verwijzende rechter, die de in het geding zijnde
disposition en cause, pour les faillites en cours, les sûretés bepaling geïsoleerd leest, zouden voor lopende faillissementen, zowel
personnelles tant à titre gratuit qu'à titre non gratuit pourraient de kosteloze als de niet-kosteloze persoonlijke zekerheidstellingen
être déchargées, si bien que le créancier perdrait le bénéfice de ces zijn bevrijd en zou de schuldeiser bijgevolg het voordeel van die
deux sortes de sûreté (article 10, alinéa 1er, 1°), alors que pour les beide vormen van zekerheidstelling verliezen (artikel 10, eerste lid,
faillites nouvelles, seule la personne physique qui s'est constituée 1°), terwijl voor nieuwe faillissementen, enkel de natuurlijke persoon
sûreté personnelle à titre gratuit serait déchargée, de sorte que le die zich kosteloos persoonlijk zeker heeft gesteld, zou zijn bevrijd
créancier ne perdrait que le bénéfice de cette sûreté gratuite en de schuldeiser enkel het voordeel van die kosteloze
(article 4 de cette même loi). zekerheidstelling zou verliezen (artikel 4 van diezelfde wet).
Dans cette interprétation, l'article 10, alinéa 1er, 1°, viole le In die interpretatie schendt artikel 10, eerste lid, 1°, het beginsel
principe d'égalité et de non-discrimination. En effet, il n'y a aucune van gelijkheid en niet-discriminatie. Er is immers geen enkele
justification raisonnable permettant d'expliquer cette différence de redelijke verantwoording voorhanden voor dat verschil in behandeling.
traitement. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden
réponse affirmative. beantwoord.
B.5. L'article 10, alinéa 1er, 1°, en cause peut toutefois également B.5. Het in het geding zijnde artikel 10, eerste lid, 1°, kan evenwel
s'interpréter d'une autre manière, compte tenu de ce qui est dit en ook worden geïnterpreteerd op een andere wijze die steun vindt in
B.3.1 et B.3.2. B.3.1 en B.3.2.
Dans cette interprétation, les articles 4, 5, 7, et 10, alinéa 1er, In die interpretatie hebben de artikelen 4, 5, 7 en 10, eerste lid,
1°, ont la même portée, en ce sens que par « la sûreté personnelle » 1°, dezelfde draagwijdte, in die zin dat met « de persoonlijke
dont il est question à l'article 10, alinéa 1er, 1°, on ne vise en zekersteller » waarvan sprake in artikel 10, eerste lid, 1°, in
réalité que « la personne physique qui, à titre gratuit, s'est werkelijkheid enkel « de natuurlijke persoon die zich kosteloos
constituée sûreté personnelle ». persoonlijk zeker heeft gesteld » wordt bedoeld.
Au demeurant, les termes « la personne physique qui, à titre gratuit, Overigens worden ook in andere overgangsbepalingen, opgenomen in
s'est constituée sûreté personnelle » figurant à l'article 10 de la artikel 10 van de wet van 20 juli 2005, de bewoordingen « de
loi du 20 juillet 2005 sont également repris dans d'autres natuurlijke persoon die zich kosteloos persoonlijk zeker stelde »
dispositions transitoires, notamment à l'alinéa 1er, 3°, et à l'alinéa gehanteerd, namelijk in het eerste lid, 3°, en in het tweede lid
2 de cet article. ervan.
Dans cette interprétation, la différence de traitement en cause In die interpretatie bestaat het in het geding zijnde verschil in
n'existe pas, de sorte que la question préjudicielle appelle une behandeling niet, zodat de prejudiciële vraag ontkennend dient te
réponse négative. worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 10, alinéa 1er, 1°, de la loi du 20 juillet 2005 modifiant - Artikel 10, eerste lid, 1°, van de wet van 20 juli 2005 tot
la loi du 8 août 1997 sur les faillites, et portant des dispositions wijziging van de faillissementswet van 8 augustus 1997, en houdende
fiscales diverses viole les articles 10 et 11 de la Constitution dans diverse fiscale bepalingen schendt de artikelen 10 en 11 van de
l'interprétation selon laquelle les mots « la sûreté personnelle » Grondwet in de interpretatie volgens welke met de woorden « de
visent tant les sûretés personnelles à titre non gratuit que celles à persoonlijke zekersteller » zowel de niet-kosteloze als de kosteloze
titre gratuit. persoonlijke zekerheidstelling worden bedoeld.
- Cette même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la - Diezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution dans l'interprétation selon laquelle les mots « la sûreté niet, in de interpretatie dat met de woorden « de persoonlijke
personnelle » ne visent que la personne physique qui, à titre gratuit, zekersteller » enkel de natuurlijke persoon die zich kosteloos
s'est constituée sûreté personnelle. persoonlijk zeker heeft gesteld, wordt bedoeld.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 17 avril 2008. terechtzitting van 17 april 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^