← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 59/2008 du 19 mars 2008 Numéro du rôle : 4267 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 149 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant
organisation de l'aménagement du territoire, posée par La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...)"
Extrait de l'arrêt n° 59/2008 du 19 mars 2008 Numéro du rôle : 4267 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 149 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire, posée par La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...) | Uittreksel uit arrest nr. 59/2008 van 19 maart 2008 Rolnummer 4267 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 149 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gesteld d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 59/2008 du 19 mars 2008 | Uittreksel uit arrest nr. 59/2008 van 19 maart 2008 |
Numéro du rôle : 4267 | Rolnummer 4267 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 149 du | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 149 van het |
décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant organisation de | decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 houdende de organisatie |
l'aménagement du territoire, posée par le Tribunal de première | van de ruimtelijke ordening, gesteld door de Rechtbank van eerste |
instance de Turnhout. | aanleg te Turnhout. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de |
Henneuse, E. De Groot, J.-P. Snappe, E. Derycke et T. Merckx-Van Goey, | rechters R. Henneuse, E. De Groot, J.-P. Snappe, E. Derycke en T. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 26 juin 2007 en cause du ministère public contre N.B. | Bij vonnis van 26 juni 2007 in zake het openbaar ministerie tegen N.B. |
et F.W. et en cause de l'inspecteur urbaniste à Anvers, dont | en F.W. en in zake de stedenbouwkundig inspecteur te Antwerpen, |
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 17 juillet 2007, le | waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 17 juli |
Tribunal de première instance de Turnhout a posé la question | 2007, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout de volgende |
préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 149 du décret du 18 mai 1999 portant organisation de | « Schendt artikel 149 DRO de in de Grondwet en de bijzondere wetten |
l'aménagement du territoire viole-t-il les règles répartitrices de | verankerde bevoegdheidsverdelende regels tussen de gemeenschappen, |
compétences, consacrées dans la Constitution et dans les lois | |
spéciales, entre les communautés, les régions et l'autorité fédérale, | |
ainsi que les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec | gewesten en de federale overheid en artikel 10 en 11 Grondwet, |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en tant | samengelezen met artikel 6 E.V.R.M. in zoverre zij een voldoende |
qu'il constitue un fondement juridique suffisant pour permettre à | rechtsgrond vormt teneinde de stedenbouwkundig inspecteur van zodra de |
l'inspecteur urbaniste - dès que l'action en réparation est pendante | herstelvordering aanhangig is bij de hoven en rechtbanken - zich als |
auprès des cours et tribunaux - de se manifester comme partie au | procespartij in het strafgeding te manifesteren, terwijl hij geen |
procès dans une procédure pénale, alors qu'il n'est ni tiers ni | derde noch een persoonlijke schadelijder betreft en het Wetboek van |
victime personnelle et que le Code d'instruction criminelle ne lui | Strafvordering hem geen deugdelijke grondslag ter hand stelt teneinde |
procure aucun fondement valable pour maintenir formellement son accès | op formele wijze haar rechtsingang gestand te doen, terwijl het |
à la justice, alors que l'octroi du pouvoir d'intervenir dans la | toekennen van de bevoegdheid tussen te komen in het strafproces een |
procédure pénale est une compétence du législateur fédéral, et en tant | bevoegdheid van de federale wetgever betreft, en in zoverre de |
que l'autorité qui demande réparation comparaît deus ex machina comme | herstelvorderende overheid deus ex machina als procespartij verschijnt |
partie au procès, sans devoir se conformer aux règles de procédure | zonder zich te moeten schikken naar de procesregels inzake tussenkomst |
relatives à l'intervention en matière pénale, et viole de ce fait | in strafzaken en daardoor de wapengelijkheid schendt doordat deze |
l'égalité des armes en ce que cette comparution ne sert pas d'autre | |
but que celui de se rallier à l'action du ministère public, de sorte | verschijning geen ander doel dient dan de vordering van het openbaar |
que le prévenu est privé du droit à une défense sereine sur un pied | ministerie bij te treden, zodat de beklaagde het recht op een serene |
d'égalité avec la partie poursuivante ? ». | verdediging op gelijke voet met de vervolgende partij wordt ontzegd ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 149 du décret du | B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 149 van het decreet van |
18 mai 1999 portant organisation de l'aménagement du territoire | 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening |
(ci-après : le décret relatif à l'aménagement du territoire). Cette | (hierna : decreet ruimtelijke ordening). Die bepaling, zoals gewijzigd |
disposition, telle qu'elle a été modifiée par l'article 8 du décret du | bij artikel 8 van het decreet van 4 juni 2003 « houdende wijziging van |
4 juin 2003 « modifiant le décret du 18 mai 1999 portant organisation | het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke |
de l'aménagement du territoire en ce qui concerne la politique de | ordening, wat het handhavingsbeleid betreft » en bij artikel 48 van |
maintien » et par l'article 48 du décret du 21 novembre 2003 « | het decreet van 21 november 2003 « houdende wijziging van het decreet |
modifiant le décret du 18 mai 1999 portant organisation de | van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en |
l'aménagement du territoire et le décret relatif à l'aménagement du | van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op |
territoire, coordonné le 22 octobre 1996 », et telle qu'elle a été | 22 oktober 1996 », en zoals gedeeltelijk vernietigd bij het arrest van |
partiellement annulée par l'arrêt de la Cour n° 14/2005 du 19 janvier 2005, énonce : | het Hof nr. 14/2005 van 19 januari 2005, luidt als volgt : |
« § 1er. Outre la peine, le tribunal peut ordonner de remettre le lieu | « § 1. Naast de straf kan de rechtbank bevelen de plaats in de |
en son état initial ou de cesser l'utilisation contraire, et/ou | oorspronkelijke toestand te herstellen of het strijdige gebruik te |
d'exécuter des travaux de construction ou d'adaptation et/ou de payer | staken, en/of bouw- of aanpassingswerken uit te voeren en/of een |
une amende égale à la plus-value acquise par le bien suite à | geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het goed door het |
l'infraction. Ceci se fait sur requête de l'inspecteur urbaniste, ou | misdrijf heeft verkregen. Dit gebeurt op vordering van de |
du Collège des bourgmestre et échevins de la commune sur le territoire | stedenbouwkundig inspecteur of van het college van burgemeester en |
de laquelle les travaux, opérations ou modifications visés à l'article | schepenen op wier grondgebied de werken, handelingen of wijzigingen, |
146 ont été exécutés. Lorsque ces infractions datent [...], un avis | bedoeld in artikel 146, werden uitgevoerd. Indien deze inbreuken |
conforme préalable du Conseil supérieur de la Politique de Réparation | dateren van [...] is voorafgaand een eensluidend advies van de Hoge |
est requis. | Raad voor het Herstelbeleid vereist. |
L'avis du Conseil supérieur de la Politique de Réparation doit être | Het advies van de Hoge Raad voor het Herstelbeleid moet worden |
émis dans les 60 jours après la demande d'avis envoyée en recommandé. | verleend binnen 60 dagen na de aangetekende adviesaanvraag. Wanneer de |
Lorsque le Conseil supérieur de la Politique de Réparation n'a pas | Hoge Raad voor het Herstelbeleid geen advies heeft verleend binnen de |
émis d'avis dans le délai imposé, l'obligation en matière d'avis n'est | gestelde termijn, mag aan de adviesvereiste worden voorbijgegaan. |
plus requise. Pour les infractions dont le propriétaire peut démontrer qu'elles ont | Voor de misdrijven waarvan de eigenaar kan aantonen dat ze werden |
été commises [...], le moyen de la plus-value peut en principe | gepleegd [...], kan in principe steeds het middel van de meerwaarde |
toujours être utilisé, sauf dans un des cas suivants : | worden aangewend, tenzij in één van de volgende gevallen : |
1° en cas de non-respect d'un ordre de cessation; | 1° bij het niet naleven van een bevel tot staking; |
2° lorsque l'infraction provoque des nuisances urbanistiques | 2° indien het misdrijf onaanvaardbare stedenbouwkundige hinder |
inadmissibles pour les voisins; | veroorzaakt voor de omwonenden; |
3° lorsque l'infraction constitue une violation grave et irréparable | 3° indien het misdrijf een zwaarwichtige en onherstelbare inbreuk |
des prescriptions urbanistiques essentielles en matière de destination en vertu du plan d'exécution spatial ou du plan d'aménagement. Lorsque les actions de l'inspecteur urbaniste et du collège des bourgmestre et échevins sont divergentes, l'action du premier cité est prioritaire. Pour l'exécution des mesures de réparation, le tribunal fixe un délai et peut, sur requête de l'inspecteur urbaniste ou du Collège des bourgmestre et échevins, également déterminer une astreinte par journée de retard dans la mise en oeuvre de la mesure de réparation. | vormt op de essentiële stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming krachtens het ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg. Indien de vorderingen van de stedenbouwkundig inspecteur en van het college van burgemeester en schepenen niet overeenstemmen, heeft de vordering van eerstgenoemde voorrang. De rechtbank bepaalt een termijn voor de uitvoering van de herstelmaatregelen en kan, op vordering van de stedenbouwkundig inspecteur of van het college van burgemeester en schepenen, eveneens een dwangsom bepalen per dag vertraging in de tenuitvoerlegging van de herstelmaatregelen. |
§ 2. L'action en réparation est introduite auprès du parquet par | § 2. De herstelvordering wordt bij het parket ingeleid bij gewone |
lettre ordinaire, au nom de la Région flamande ou du collège des | brief, in naam van het Vlaamse Gewest of van het college van |
bourgmestre et échevins, par les inspecteurs urbanistes et les | burgemeester en schepenen, door de stedenbouwkundige inspecteurs en de |
préposés du collège des bourgmestre et échevins. | aangestelden van het college van burgemeester en schepenen. |
§ 3. Lorsque l'action porte sur une demande de travaux de construction | § 3. Wanneer wordt geopteerd voor de vordering van bouw- of |
ou d'adaptation et/ou le paiement d'un montant égal à la plus-value, | aanpassingswerken en/of de betaling van een geldsom gelijk aan de |
cette action doit être explicitement motivée du point de vue de | meerwaarde, dient deze vordering uitdrukkelijk te worden gemotiveerd |
l'aménagement du territoire, de la compatibilité avec l'environnement | vanuit het oogpunt van de ruimtelijke ordening, de verenigbaarheid met |
immédiat et de la gravité de l'infraction. | de onmiddellijke omgeving en de ernst van de overtreding. |
En cas d'action en paiement d'un montant égal à la plus-value, | Bij een vordering tot betaling van een geldsom gelijk aan de |
l'inspecteur urbaniste ou le collège des bourgmestre et échevins | meerwaarde, vermeldt de stedenbouwkundig inspecteur of het college van |
mentionne si le bien pourra encore faire l'objet de travaux de | burgemeester en schepenen of aan het goed nog instandhoudings- of |
maintenance ou d'entretien ayant trait à la stabilité, tels que visés | onderhoudswerken, die betrekking hebben op de stabiliteit, zoals |
à l'article 195bis, 3°. | bedoeld in artikel 195bis, 3°, mogen worden uitgevoerd. |
§ 4. La requête mentionne au moins les prescriptions applicables, et | § 4. De vordering vermeldt minstens de geldende voorschriften, en een |
une description de la situation préalable à l'infraction. Un extrait | omschrijving van de toestand voorafgaand aan het misdrijf. Een recent |
récent du registre des plans sera joint à la requête. | uittreksel uit het plannenregister wordt bijgevoegd. |
Le Gouvernement flamand peut déterminer des conditions supplémentaires | De Vlaamse regering kan extra voorwaarden bepalen waaraan de brief, |
auxquelles la lettre, visée au § 2, alinéa premier, ainsi que le | vermeld in § 2, eerste lid, en het bijgevoegde dossier moeten |
dossier joint à ce courrier doivent répondre. | beantwoorden. |
§ 5. Le tribunal détermine le montant de la plus-value. | § 5. De rechtbank bepaalt het bedrag van de meerwaarde. |
En cas de condamnation au paiement d'un montant égal à la plus-value, | Bij een veroordeling tot de betaling van een geldsom gelijk aan de |
la personne condamnée peut s'acquitter valablement en remettant les | meerwaarde kan de veroordeelde zich op een geldige wijze kwijten door |
lieux dans l'état initial ou en mettant fin à l'utilisation contraire, | binnen een jaar na de uitspraak de plaats te herstellen in de |
dans l'année suivant le jugement. | oorspronkelijke toestand of het strijdige gebruik te staken. |
Le Gouvernement flamand détermine le mode de calcul du montant à | De Vlaamse Regering bepaalt de regels voor de berekening van het te |
réclamer et de paiement de la plus-value. | vorderen bedrag en de betaling van de meerwaarde. |
[...] ». | [...] ». |
B.1.2. Le juge a quo demande si cette disposition viole les règles qui | B.1.2. De verwijzende rechter vraagt of die bepaling de regels schendt |
sont établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour | die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen |
déterminer les compétences respectives de l'Etat, des communautés et | van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en |
des régions et si elle est compatible avec les articles 10 et 11 de la | de gewesten, en of ze bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag |
des droits de l'homme, « en tant qu' [elle] constitue un fondement | voor de rechten van de mens, « in zoverre zij een voldoende |
juridique suffisant pour permettre à l'inspecteur urbaniste dès que | rechtsgrond vormt teneinde de stedenbouwkundig inspecteur [toe te |
l'action en réparation est pendante auprès des cours et tribunaux - de | laten] - van zodra de herstelvordering aanhangig is bij de hoven en |
se manifester comme partie au procès dans une procédure pénale ». | rechtbanken - zich als procespartij in het strafgeding te manifesteren ». |
Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
B.2.1. Selon le Gouvernement flamand, la question préjudicielle | B.2.1. Volgens de Vlaamse Regering behoeft de prejudiciële vraag geen |
n'appelle pas de réponse, étant donné qu'elle reposerait sur une | antwoord, aangezien zij op een verkeerde lezing van de in het geding |
lecture erronée de la disposition en cause. En effet, le juge a quo | zijnde bepaling zou berusten. De verwijzende rechter zou immers |
partirait à tort du principe que l'inspecteur urbaniste agit comme | verkeerdelijk ervan uitgaan dat de stedenbouwkundig inspecteur |
partie au procès qui intervient dans le litige et qu'il n'existerait | optreedt als procespartij die in het geding tussenkomt en dat voor die |
aucun fondement légal pour cette intervention. | tussenkomst geen wettelijke grondslag zou bestaan. |
B.2.2. Lorsqu'une exception d'irrecevabilité concerne également la | B.2.2. Wanneer een exceptie van niet-ontvankelijkheid ook betrekking |
portée qu'il y a lieu de donner à la disposition en cause, l'examen de | heeft op de draagwijdte die dient te worden gegeven aan de in het |
la recevabilité se confond avec l'examen du fond de l'affaire. | geding zijnde bepaling, valt het onderzoek van de ontvankelijkheid |
samen met het onderzoek van de grond van de zaak. | |
Quant au fond | Ten gronde |
B.3. L'examen de la conformité de la disposition en cause aux règles | B.3. Het onderzoek van de overeenstemming van de in het geding zijnde |
répartitrices de compétence doit en principe précéder l'examen de la | bepaling met de bevoegdheidverdelende regels moet in beginsel het |
compatibilité avec le principe d'égalité et de non-discrimination. | onderzoek van de bestaanbaarheid met het beginsel van gelijkheid en |
En ce qui concerne les règles répartitrices de compétence | niet-discriminatie voorafgaan. Wat de bevoegdheidverdelende regels betreft |
B.4.1. Dans les affaires qui ont donné lieu aux arrêts nos 57/2002 du | B.4.1. In de zaken die aanleiding hebben gegeven tot de arresten nrs. |
28 mars 2002 et 152/2002 du 15 octobre 2002, il était demandé à la | 57/2002 van 28 maart 2002 en 152/2002 van 15 oktober 2002 werd het Hof |
Cour si l'article 149 du décret relatif à l'aménagement du territoire | gevraagd of artikel 149 van het decreet ruimtelijke ordening |
était compatible avec les règles répartitrices de compétence en tant | bestaanbaar was met de bevoegdheidverdelende regels in zoverre die |
que cette disposition permettait à l'inspecteur urbaniste et au | bepaling de stedenbouwkundig inspecteur en het college van |
collège des bourgmestre et échevins d'intervenir volontairement en | burgemeester en schepenen toeliet vrijwillig als partij tussen te |
tant que partie au procès pénal. Dans les arrêts précités, la Cour a | komen in het strafproces. Het Hof heeft in voormelde arresten |
considéré qu'« une telle autorisation donnée par un décret ne modifie | geoordeeld dat « een dergelijke toelating door een decreet niet de |
pas les règles de la procédure concernant l'intervention volontaire, | procedureregels inzake de vrijwillige tussenkomst wijzigt, doch |
mais désigne seulement une catégorie supplémentaire de parties | slechts een bijkomende categorie van tussenkomende partijen aanwijst |
intervenantes qui est en rapport avec la matière attribuée au | die verband houdt met een aan de decreetgever toegewezen |
législateur décrétal » (arrêt n° 57/2002, B.8.3; arrêt n° 152/2002, | aangelegenheid » (arrest nr. 57/2002, B.8.3; arrest nr. 152/2002, |
B.8.3). | B.8.3). |
B.4.2. Postérieurement aux arrêts précités, la Cour de cassation a | B.4.2. Na voormelde arresten heeft het Hof van Cassatie evenwel |
toutefois considéré que l'inspecteur urbaniste ne peut intervenir | geoordeeld dat de stedenbouwkundig inspecteur niet als vrijwillig |
comme partie intervenante volontaire, étant donné que « l'action en | tussenkomende partij vermag op te treden, vermits « de vordering tot |
rétablissement exercée au pénal par le ministère public à la demande | herstel die het openbaar ministerie op verzoek van de stedenbouwkundig |
de l'inspecteur urbaniste concerne l'action même de l'inspecteur | inspecteur in het strafgeding uitoefent, de vordering van de |
urbaniste, qui reprend ainsi l'intérêt général légalement soutenu par | stedenbouwkundig inspecteur zelf betreft, die aldus het hem wettelijk |
ce dernier » (Cass., 24 février 2004, Arr. Cass., 2004, p. 289, concl. | opgedragen algemeen belang waarneemt » (Cass., 24 februari 2004, Arr. |
De Swaef, M. et Pas., 2004, p. 313). | Cass., 2004, p. 289, concl. De Swaef, M., en Pas., 2004, p. 313). |
B.4.3. Dans le prolongement de cette jurisprudence, le juge a quo | B.4.3. In het verlengde van die rechtspraak wordt, in de prejudiciële |
interprète l'article 149 du décret relatif à l'aménagement du | vraag, artikel 149 van het decreet ruimtelijke ordening in die zin |
territoire en ce sens qu'il autoriserait l'inspecteur urbaniste à | geïnterpreteerd dat het de stedenbouwkundig inspecteur zou toestaan in |
intervenir en tant que partie au procès pénal en qualité de « | de hoedanigheid van « eiser tot herstel » als procespartij op te |
demandeur en réparation ». C'est dans cette interprétation que la Cour | treden in het strafproces. Het is in die interpretatie dat het Hof |
examine si la disposition en cause est compatible avec les règles | nagaat of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de |
répartitrices de compétence. | bevoegdheidverdelende regels. |
B.5.1. En vertu de l'article 6, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8 | B.5.1. Krachtens artikel 6, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 |
août 1980 de réformes institutionnelles, les régions sont compétentes | augustus 1980 tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd |
en matière d'urbanisme et d'aménagement du territoire. | inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening. |
Aux termes de l'article 11 de la même loi spéciale, les décrets | Naar luid van artikel 11 van dezelfde bijzondere wet kunnen de |
peuvent ériger en infraction les manquements à leurs dispositions et | decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de |
établir les peines punissant ces manquements. | straffen wegens de niet-naleving bepalen. |
B.5.2. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils | B.5.2. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de |
n'en disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux | Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de |
régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières | gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van |
qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le | regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden. Behoudens |
législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions | andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele |
l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées. | beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de |
B.5.3. Leur compétence en matière d'aménagement du territoire ne | gemeenschappen en gewesten overgedragen. |
permet pas aux régions d'édicter des règles relatives à la compétence | B.5.3. De bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening staat de gewesten |
des juridictions et à la procédure applicable devant celles-ci. En | niet toe regels uit te vaardigen met betrekking tot de bevoegdheid en |
vertu des articles 145 et 146 de la Constitution, c'est au législateur | de procedure voor de rechtscolleges. Krachtens de artikelen 145 en 146 |
fédéral seul qu'il appartient de définir les compétences des | van de Grondwet behoort de omschrijving van de bevoegdheden van de |
juridictions. Le pouvoir de fixer les règles de procédure devant les | rechtscolleges tot de uitsluitende bevoegdheid van de federale |
juridictions appartient à ce dernier en vertu de sa compétence | wetgever. Het vaststellen van procedureregels voor de rechtscolleges |
komt aan de federale wetgever toe op grond van zijn residuaire | |
résiduelle. | bevoegdheid. |
B.6.1. Dans l'interprétation mentionnée au B.4.3, l'inspecteur | B.6.1. In de in B.4.3 vermelde interpretatie treedt de |
urbaniste agit comme partie au procès en une qualité (« demandeur en | stedenbouwkundig inspecteur op als procespartij in een hoedanigheid (« |
réparation ») qui diffère de celle de la partie civile et de la partie | eiser tot herstel ») die verschilt van die van de burgerlijke partij |
intervenante volontaire. L'inspecteur urbaniste dispose en tant que | en van de vrijwillig tussenkomende partij. De stedenbouwkundig |
tel d'une propre action et peut l'exercer lui-même. En cette qualité, | inspecteur beschikt als dusdanig over een eigen vordering en kan die |
il peut, de manière autonome, introduire un recours ou former un | zelf uitoefenen. In die hoedanigheid kan hij een zelfstandig hoger |
pourvoi en cassation, même s'il ne s'est pas préalablement constitué | beroep of cassatieberoep instellen, ook al heeft hij zich niet |
partie civile. L'inspecteur urbaniste peut également former de manière | voorafgaandelijk burgerlijke partij gesteld. De stedenbouwkundig |
autonome une demande d'interprétation ou de correction d'un jugement | inspecteur kan ook zelfstandig een vordering tot uitlegging of |
ou d'un arrêt. Son intervention n'est pas soumise aux formalités de la | verbetering van een vonnis of arrest instellen. Zijn optreden is niet |
constitution de partie civile ou de l'intervention volontaire, à | aan de vormvereisten van de burgerlijke partijstelling of de |
condition que l'inspecteur urbaniste ait fait connaître clairement sa | vrijwillige tussenkomst onderworpen, voor zover de stedenbouwkundig |
volonté et ses motifs et que l'action ait été soumise à la | inspecteur duidelijk zijn wil en de redenen ervan heeft te kennen |
contradiction (Cass., 7 octobre 2003, P030260N). L'administration | gegeven en daarover tegenspraak kan worden gevoerd (Cass., 7 oktober |
compétente peut adapter en cours d'instance l'action en réparation et | 2003, P030260N). Het bevoegde bestuur kan de herstelvordering en de |
ses motifs à la modification de la situation de l'aménagement du | motieven ervan tijdens het geding aanpassen aan de gewijzigde toestand |
territoire, pour autant que cette adaptation ait uniquement pour but | van ruimtelijke ordening, voor zover die aanpassing uitsluitend met |
un bon aménagement du territoire et vise à faire cesser les | het oog op een goede ruimtelijke ordening geschiedt en strekt tot het |
conséquences de l'infraction en matière d'urbanisme (Cass. 17 octobre | doen ophouden van de gevolgen van het stedenbouwmisdrijf (Cass., 17 |
2006, P060712N). | oktober 2006, P060712N). |
B.6.2. En tant que, dans l'interprétation précitée, la disposition en | B.6.2. In zoverre de in het geding zijnde bepaling, in voormelde |
cause crée une qualité de partie au procès pénal qui n'est pas prévue | interpretatie, een hoedanigheid van procespartij in het strafproces |
par la législation fédérale, elle fixe des règles de procédure devant | creëert waarin de federale wetgeving niet voorziet, stelt het |
les juridictions répressives, compétence qui revient en principe au | procedureregels voor de strafgerechten vast, een bevoegdheid die in |
législateur fédéral. | beginsel aan de federale wetgever toekomt. |
B.7.1. Afin de pouvoir exercer utilement sa compétence en matière | B.7.1. Om zijn bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening op nuttige |
d'aménagement du territoire, le législateur décrétal a cependant pu | wijze te kunnen uitoefenen, kon de decreetgever, overeenkomstig |
considérer, conformément à l'article 10 de la loi spéciale du 8 août | artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming |
1980 de réformes institutionnelles, qu'il était nécessaire que | der instellingen, het evenwel noodzakelijk achten dat de |
l'inspecteur urbaniste, qu'il estimait l'autorité la plus à même de | stedenbouwkundig inspecteur, die in zijn ogen de meest geschikte |
choisir la mesure de réparation à requérir, agisse comme partie au | overheid was om de keuze van de te vorderen herstelmaatregel te |
procès en qualité de « demandeur en réparation ». Ce faisant, le législateur décrétal a pu tenir compte de ce que le ministère public, eu égard à la spécificité de la matière, n'est pas toujours aussi expérimenté pour défendre devant le tribunal la mesure de réparation requise. B.7.2. L'incidence sur la compétence réservée au législateur pour régler la procédure devant les juridictions est marginale, dès lors que seule la manière dont l'inspecteur urbaniste acquiert la qualité de partie au procès déroge au droit commun. En revanche, les mesures | bepalen, in de hoedanigheid van « eiser tot herstel » als procespartij optreedt. De decreetgever vermocht daarbij rekening te houden met het feit dat het openbaar ministerie, gelet op het specifieke karakter van de materie, niet steeds even onderlegd is om de gevorderde herstelmaatregel voor de rechtbank te verdedigen. B.7.2. De weerslag op de aan de wetgever voorbehouden bevoegdheid om de procedure voor de rechtscolleges te regelen is marginaal, nu enkel de wijze waarop de stedenbouwkundig inspecteur de hoedanigheid van procespartij verwerft, afwijkt van het gemeen recht. De door de stedenbouwkundig inspecteur gevorderde herstelmaatregelen, |
de réparation requises par l'inspecteur urbaniste relèvent du concept | daarentegen, vallen binnen het concept van teruggave dat wordt |
de la restitution utilisé à l'article 44 du Code pénal et aux articles | aangewend in artikel 44 van het Strafwetboek en de artikelen 161 en |
161 et 189 du Code d'instruction criminelle. En outre, l'inspecteur | 189 van het Wetboek van strafvordering. Bovendien dient de |
urbaniste qui exerce une voie de recours comme « demandeur en | stedenbouwkundig inspecteur die als « eiser tot herstel » een |
réparation » doit, ce faisant, respecter les règles fédérales en | rechtsmiddel aanwent, hierbij de federale regels inzake termijn en |
matière de délais et de formalités. | vorm na te leven. |
B.8. Il s'ensuit que l'article 149 du décret du 18 mai 1999 ne viole | B.8. Hieruit volgt dat artikel 149 van het decreet van 18 mei 1999 de |
pas les règles répartitrices de compétence. | bevoegdheidverdelende regels niet schendt. |
En ce qui concerne le principe d'égalité et de non-discrimination | Wat het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie betreft |
B.9. Le juge a quo demande également si la disposition en cause est | B.9. De verwijzende rechter vraagt tevens of de in het geding zijnde |
compatible ou non avec les articles 10 et 11 de la Constitution, | bepaling al dan niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag |
l'homme, en ce que l'intervention de l'inspecteur urbaniste violerait | voor de rechten van de mens, in zoverre het optreden van de |
l'égalité des armes. | stedenbouwkundig inspecteur de wapengelijkheid zou schenden. |
B.10. Le droit à un procès équitable, garanti par l'article 6 de la | B.10. Het door artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van |
Convention européenne des droits de l'homme, implique l'égalité des | de mens gewaarborgde recht op een eerlijke behandeling houdt de |
armes pour les parties au procès, à laquelle le droit à la | wapengelijkheid voor de procespartijen in, waarmee het recht om |
contradiction est étroitement lié. Il s'ensuit que chaque partie doit | tegenspraak te voeren nauw is verbonden. Hieruit vloeit voort dat elke |
avoir la possibilité de présenter sa cause dans des conditions qui ne | partij de mogelijkheid moet hebben om haar argumenten te doen gelden |
la placent pas dans une situation de net désavantage par rapport à son | in omstandigheden die haar niet kennelijk benadelen ten opzichte van |
ou ses adversaires (CEDH, 22 septembre 1993, Dombo c. Pays-Bas; 12 | de tegenpartij (EHRM, 22 september 1993, Dombo t. Nederland; 12 maart |
mars 2003, Öçalan c. Turquie; 24 avril 2003, Yvon c. France). Les | 2003, Öçalan t. Turkije; 24 april 2003, Yvon t. Frankrijk). De |
parties doivent également avoir en principe la possibilité de | partijen moeten tevens in beginsel de mogelijkheid hebben om kennis te |
connaître et de contredire toute pièce ou tout argument de nature à | nemen van en te antwoorden op elk stuk of elk argument dat aan de |
influencer la décision du juge. | rechter wordt voorgelegd om zijn beslissing te beïnvloeden. |
B.11. L'égalité des armes n'empêche pas que l'inspecteur urbaniste | B.11. De wapengelijkheid verhindert niet dat de stedenbouwkundig |
appuie l'action du ministère public. En effet, ce principe n'empêche | inspecteur de vordering van het openbaar ministerie ondersteunt. Dat |
pas que deux parties défendent une même position à l'égard d'une | beginsel verhindert immers niet dat twee partijen ten opzichte van een |
troisième partie, pour autant que ces parties, prises isolément, | derde partij eenzelfde standpunt verdedigen, zolang ieder van die |
soient traitées de manière égale. | partijen afzonderlijk genomen op gelijke wijze wordt behandeld. |
B.12. Le fait que l'inspecteur urbaniste puisse intervenir comme | B.12. Dat de stedenbouwkundig inspecteur als procespartij kan |
partie au procès, sans devoir satisfaire aux formalités de la | optreden, zonder aan de vormvereisten van de burgerlijke |
constitution de partie civile ou de l'intervention volontaire n'est | partijstelling of van de vrijwillige tussenkomst te moeten voldoen, is |
pas davantage contraire aux principes précités. En effet, l'inspecteur | eveneens niet in strijd met voormelde beginselen. De stedenbouwkundig |
inspecteur dient immers duidelijk zijn wil te kennen te geven (Cass., | |
urbaniste doit faire connaître clairement sa volonté (Cass., 7 octobre | 7 oktober 2003, P030260N). Bovendien dient de keuze van de gevorderde |
2003, P030260N). En outre, le choix de la mesure de réparation requise | |
doit être motivé (Cass., 4 décembre 2001, P000540N). Le prévenu doit | herstelmaatregel gemotiveerd te zijn (Cass., 4 december 2001, |
être informé de cette action. Par conséquent, l'action intentée par | P000540N). De beklaagde dient van die vordering op de hoogte te worden |
l'inspecteur urbaniste peut faire l'objet d'un débat contradictoire et | gesteld. Bijgevolg kan over de door de stedenbouwkundig inspecteur |
le juge peut contrôler la légalité tant externe qu'interne de cette | ingestelde vordering tegenspraak worden gevoerd en kan de rechter de |
action et examiner si elle est conforme à la loi ou si elle est | externe en interne wettigheid van die vordering nagaan en onderzoeken |
entachée d'excès ou de détournement de pouvoir. | of ze strookt met de wet dan wel of ze op machtsoverschrijding of |
machtsafwending berust. | |
B.13. Par conséquent, l'article 149 du décret du 18 mai 1999 n'est pas | B.13. Bijgevolg is artikel 149 van het decreet van 18 mei 1999 niet |
incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés | onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang |
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. | gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
B.14. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | mens. B.14. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 149 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 portant | - Artikel 149 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 |
organisation de l'aménagement du territoire ne viole pas les règles | houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening schendt de |
répartitrices de compétence. | bevoegdheidverdelende regels niet. |
- Cette même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la | - Diezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in |
Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne | samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
des droits de l'homme. | rechten van de mens, niet. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 19 mars 2008. | terechtzitting van 19 maart 2008. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |