Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 38/2008 du 4 mars 2008 Numéro du rôle : 4194 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 1 er et 2, § 1 er , 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative à la prise en charge des seco La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 38/2008 du 4 mars 2008 Numéro du rôle : 4194 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 1 er et 2, § 1 er , 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative à la prise en charge des seco La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 38/2008 van 4 maart 2008 Rolnummer 4194 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 1 en 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare cen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 38/2008 du 4 mars 2008 Uittreksel uit arrest nr. 38/2008 van 4 maart 2008
Numéro du rôle : 4194 Rolnummer 4194
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 1er et 2, In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 1 en 2, § 1, 1°, van
§ 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative à la prise en charge des de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun
secours accordés par les centres publics d'aide sociale, posée par le verleend door de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gesteld
Tribunal du travail de Bruxelles. door de Arbeidsrechtbank te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Bossuyt, voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 4 avril 2007 en cause de Marc Van Eeckhoudt contre le Bij vonnis van 4 april 2007 in zake Marc Van Eeckhoudt tegen het
openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van Overijse en in
centre public d'action sociale d'Overijse et en présence de Jeannine aanwezigheid van Jeannine Wyns, waarvan de expeditie ter griffie van
Wyns, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 13 avril het Hof is ingekomen op 13 april 2007, heeft de Arbeidsrechtbank te
2007, le Tribunal du travail de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 1er et 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative « Schenden de artikelen 1 en 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965
à la prise en charge des secours accordés par les centres publics betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare
d'aide sociale violent-ils le principe d'égalité et de centra voor maatschappelijk welzijn het niet-discriminatie- en
non-discrimination en ce que le centre public d'action sociale de la gelijkheidsbeginsel, doordat het openbaar centrum voor maatschappelijk
commune dans laquelle est établi un établissement agréé au sens de welzijn van de gemeente waar een erkende instelling gevestigd is, in
l'article 2, § 1er, 1°, de la loi n'est pas tenu d'intervenir pour les de zin van artikel 2, § 1, 1°, van de wet, niet gehouden is tot
personnes ayant besoin d'assistance qui séjournent dans un tel tussenkomst voor de behoeftige personen die in een dergelijke
établissement, alors que le centre public sur le territoire duquel se instelling verblijven, terwijl het openbaar centrum, op wiens
trouve un établissement non agréé est, quant à lui, tenu d'intervenir, grondgebied zich een niet erkende instelling bevindt, wel tot
même si cet établissement accueille des personnes appartenant à la tussenkomst gehouden is, ook al neemt deze instelling personen op die
même catégorie, ou à une catégorie comparable, que les personnes qui behoren tot dezelfde categorie, of een vergelijkbare categorie, van
sont accueillies par les établissements énumérés à l'article 2, § 1er, personen als deze die opgenomen worden door de instellingen opgesomd
1°, de la loi ? ». in artikel 2, § 1, 1°, van de wet ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Le juge a quo pose une question préjudicielle au sujet de la B.1. De verwijzende rechter stelt een prejudiciële vraag over de
compatibilité avec le principe d'égalité et de non-discrimination des bestaanbaarheid met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie
articles 1er et 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative à la van de artikelen 1 en 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965
prise en charge des secours accordés par les centres publics d'action betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare
sociale. centra voor maatschappelijk welzijn.
B.2. L'article 1er de la loi du 2 avril 1965 dispose : B.2. Artikel 1 van de wet van 2 april 1965 bepaalt :
« Pour l'application de la présente loi, il faut entendre par : « Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder :
1° ' centre public d'aide sociale secourant ' : le centre public 1° ' steunverlenend openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn ' :
d'aide sociale de la commune sur le territoire de laquelle se trouve het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de gemeente op
une personne qui a besoin d'assistance, dont ce centre public d'aide wier grondgebied zich een persoon bevindt die bijstand behoeft, wiens
staat van behoeftigheid door dit openbaar centrum voor maatschappelijk
sociale a reconnu l'état d'indigence et à qui il fournit des secours welzijn erkend werd en aan wie het centrum steun verleent waarvan de
dont il apprécie la nature et, s'il y a lieu, le montant; aard en, zo nodig, het bedrag door het centrum beoordeeld en bepaald worden;
[...] ». [...] ».
L'article 2, § 1er, 1°, de la même loi dispose : Artikel 2, § 1, 1°, van dezelfde wet bepaalt :
« § 1er. Par dérogation à l'article 1er, 1°, le centre public d'aide « § 1. In afwijking van artikel 1, 1°, is het openbaar centrum voor
sociale de la commune dans le registre de population ou des étrangers maatschappelijk welzijn van de gemeente waar de betrokkene op het
ou le registre d'attente de laquelle l'intéressé était inscrit à titre ogenblik van zijn opneming in een nagenoemde instelling of bij een
de résidence principale au moment de son admission dans un nagenoemd privaat persoon voor zijn hoofdverblijf in het bevolkings-
établissement ou chez une personne privée mentionnés ci-après, est of het vreemdelingenregister of in het wachtregister was ingeschreven,
compétent pour accorder les secours nécessaires, si l'assistance est bevoegd om de noodzakelijke steun te verlenen, indien de bijstand
requise : 1° lors de l'admission ou pendant le séjour d'une personne : soit dans un hôpital psychiatrique; soit dans un établissement agréé pour handicapés; soit, s'il s'agit d'un mineur d'âge, dans un établissement pour enfants ou chez une personne privée qui l'héberge à titre onéreux; soit dans une maison de repos agréée pour personnes âgées soit dans une résidence-service ou un complexe résidentiel proposant des services, pour autant que ces établissements aient été agréés en tant que tels par l'autorité compétente; soit dans un établissement, de quelque nature que ce soit, où cette personne réside obligatoirement en exécution d'une décision judiciaire ou administrative; soit dans d'autres établissements déterminés par le Roi; soit dans un établissement ou une institution agréé par l'autorité compétente, pour accueillir des personnes en détresse et leur assurer temporairement le logement et la guidance; soit dans une maison de repos et de soins agréée ». B.3. Le juge a quo demande à la Cour s'il est discriminatoire que le vereist is : 1° bij de opneming of gedurende het verblijf van een persoon : hetzij in een psychiatrisch ziekenhuis; hetzij in een erkende instelling voor gehandicapten; hetzij, zo het gaat om een minderjarige, in een instelling voor kinderen of bij een privaat persoon die hem onder bezwarende titel huisvest; hetzij in een erkend rustoord voor bejaarden, hetzij in een serviceflatgebouw of woningcomplex met dienstverlening, voor zover deze voorzieningen als dusdanig door de bevoegde overheid erkend zijn; hetzij in een instelling van gelijk welke aard, waar die persoon verplicht verblijft in uitvoering van een rechterlijke of administratieve beslissing; hetzij in andere instellingen die de Koning bepaalt; hetzij in een instelling of een inrichting die door de bevoegde overheid erkend is om personen in noodsituaties op te vangen en hen tijdelijk te huisvesten en te begeleiden; hetzij in een erkend rust- en verzorgingstehuis ». B.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of het discriminerend is
centre public d'action sociale (ci-après : CPAS) de la commune dans dat het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (hierna : OCMW)
laquelle est établi un établissement agréé au sens de l'article 2, § 1er, van de gemeente waar een in de zin van artikel 2, § 1, 1°, van de wet
1°, de la loi du 2 avril 1965 ne soit pas tenu d'intervenir pour les van 2 april 1965 bedoelde erkende instelling is gevestigd, niet is
personnes ayant besoin d'assistance qui séjournent dans un tel gehouden tot tegemoetkoming voor de hulpbehoevende personen die in een
établissement, alors que le CPAS de la commune sur le territoire de dergelijke instelling verblijven, terwijl het OCMW van de gemeente op
laquelle se trouve un établissement non agréé est, quant à lui, tenu wier grondgebied zich een niet erkende instelling bevindt, wel tot
d'intervenir, même si cet établissement accueille des personnes tegemoetkoming is gehouden, ook al neemt die instelling personen op
appartenant à la même catégorie, ou à une catégorie comparable, que die behoren tot dezelfde categorie, of een vergelijkbare categorie,
les personnes qui sont accueillies par les établissements énumérés à van personen als die welke worden opgenomen door de instellingen
l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965. opgesomd in artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965.
B.4.1. Le Conseil des ministres fait valoir, à titre d'exception, que B.4.1. De Ministerraad voert als exceptie aan dat de prejudiciële
la question préjudicielle porte sur une discrimination virtuelle entre vraag betrekking heeft op een virtuele discriminatie tussen openbare
des administrations publiques, alors que le principe d'égalité et de besturen, terwijl het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie
non-discrimination concernerait uniquement le rapport entre l'autorité enkel betrekking zou hebben op de verhouding tussen de overheid en de
et les citoyens. Le CPAS en question n'aurait dès lors pas intérêt à burgers. Het betrokken OCMW zou derhalve geen belang hebben bij het
la réponse à la question préjudicielle. antwoord op de prejudiciële vraag.
B.4.2. Indépendamment du fait qu'il appartient en principe au juge qui B.4.2. Los van het uitgangspunt dat het in beginsel aan de rechter die
pose une question préjudicielle de décider si la réponse à cette een prejudiciële vraag stelt toekomt om te oordelen of het antwoord op
question est nécessaire à la solution du litige qu'il doit trancher, die vraag nodig is voor de oplossing van het geschil dat hij moet
il convient d'observer en l'espèce que les CPAS peuvent, eux aussi, se beslechten, dient te dezen te worden opgemerkt dat ook OCMW's zich
prévaloir des articles 10 et 11 de la Constitution. kunnen beroepen op de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.4.3. L'exception est rejetée. B.4.3. De exceptie wordt verworpen.
B.5. Le litige devant le juge a quo concerne une personne qui, après B.5. Het geschil voor de verwijzende rechter heeft betrekking op een
avoir séjourné dans un hôpital psychiatrique, a déménagé dans une persoon die na een verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis is
institution d'accueil que le juge qualifie d'institution de « logement verhuisd naar een verblijfsgelegenheid die de rechter kwalificeert als
assisté ». Le juge a quo considère que le créateur de cette een vorm van « begeleid wonen ». De verwijzende rechter overweegt dat
institution d'accueil « ne peut se voir reprocher de ne pas avoir de initiatiefnemer van die verblijfsgelegenheid « niet kan verweten
demandé l'agrément qu'il ne pouvait obtenir ». Le juge a quo n'indique worden geen erkenning te hebben aangevraagd die ze niet kon bekomen ».
pas explicitement quelle catégorie d'établissements visés à l'article De verwijzende rechter geeft niet expliciet aan welke categorie van
2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 est en cause en l'espèce. Dans instellingen bedoeld in artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april
le jugement de renvoi, il fait toutefois référence à l'arrêté royal du 1965 te dezen aan de orde is. Hij refereert in het verwijzingsvonnis
17 mars 1994, qui dispose que « l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 wel aan het koninklijk besluit van 17 maart 1994, dat bepaalt dat «
avril 1965 [...] est applicable lors de l'admission ou pendant le artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965 [...] van toepassing
séjour d'une personne dans une maison de soins psychiatriques ou dans [is] bij opneming of gedurende het verblijf van een persoon in een
une initiative d'habitation protégée, pour autant que ces psychiatrisch verzorgingstehuis of initiatief van beschut wonen, voor
infrastructures soient agréées par l'autorité compétente », mais pose zover deze voorzieningen door de bevoegde overheid erkend zijn », maar
une question sur l'ensemble de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 stelt een vraag over het gehele artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 2
april 1965, een wetsbepaling waarvoor het Hof bevoegd is.
avril 1965, disposition législative qui relève de la compétence de la B.6. Het antwoord op de prejudiciële vraag, die inzonderheid
Cour. B.6. La réponse à la question préjudicielle, qui porte en particulier betrekking heeft op het onderscheid tussen erkende en niet erkende
sur la distinction entre établissements agréés et non agréés au sens instellingen bedoeld in de zin van artikel 2, § 1, 1°, van de wet van
de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965, requiert un 2 april 1965, vergt een onderzoek van de gehele context en de
examen de l'ensemble du contexte et de l'historique de cette ontstaansgeschiedenis van die wetsbepaling, die herhaaldelijk werd
disposition législative, modifiée à plusieurs reprises. gewijzigd.
B.7.1. La loi du 2 avril 1965 (Moniteur belge , 6 mai 1965) détermine B.7.1. De wet van 2 april 1965 (Belgisch Staatsblad , 6 mei 1965)
quel CPAS est chargé d'octroyer l'aide sociale aux personnes et quelle bepaalt welk OCMW instaat voor de maatschappelijke dienstverlening aan
autorité prend finalement en charge les frais de ces interventions. personen en welke instantie de kosten van die tegemoetkoming
Par cette loi, le législateur a voulu mettre fin au régime de la loi uiteindelijk ten laste neemt. Met die wet wilde de wetgever een einde
du 27 novembre 1891 sur l'assistance publique, qui était considéré maken aan het stelsel van de wet van 27 november 1891 op de openbare
comme trop complexe. Les dispositions adoptées par le législateur de onderstand, dat als te ingewikkeld werd beschouwd. De door de wetgever
1891, visant à répartir les charges le plus justement possible entre van 1891 aangenomen bepalingen om de lasten zo billijk mogelijk te
les commissions d'assistance publique, avaient en effet suscité un verdelen over de commissies van openbare onderstand hadden inderdaad
grand nombre de litiges entre les commissions et entraîné d'importants vele betwistingen tussen de commissies veroorzaakt en belangrijke
frais d'administration (Doc. parl., Chambre, 1960-1961, n° 703/1, p. administratieve kosten meegebracht (Parl. St., Kamer, 1960-1961, nr.
2, et Doc. parl., Sénat, 1964-1965, n° 193, p. 1). 703/1, p. 2, en Parl. St., Senaat, 1964-1965, nr. 193, p. 1).
B.7.2. En vertu de la loi du 2 avril 1965, le secours était en B.7.2. Zoals voorheen, werd krachtens de wet van 2 april 1965 de steun
principe accordé, comme précédemment, par la commission dite « in beginsel verleend door de zogenaamde « steunverlenende commissie »
secourante » de la commune sur le territoire de laquelle se trouve une van de gemeente op wier grondgebied zich een persoon bevindt die
personne ayant besoin d'assistance. bijstand behoeft.
Une seule exception à cette règle de base était faite dans l'article 2 Op die basisregel werd in het oorspronkelijke artikel 2 één enkele
originaire : lorsque l'assistance était requise lors de l'admission ou uitzondering gemaakt : wanneer de bijstand was vereist bij de opneming
pendant le séjour d'une personne dans un établissement psychiatrique of gedurende het verblijf van een persoon in een gesloten
fermé, la commission d'assistance publique de la commune dans laquelle psychiatrische inrichting, bleef de commissie van openbare onderstand
la personne accueillie était inscrite dans les registres de population van de gemeente waar de opgenomen persoon was ingeschreven in de
bevolkingsregisters op het ogenblik van zijn opneming in die
au moment de l'accueil dans cet établissement continuait à devoir être inrichting, te beschouwen als de steunverlenende commissie. Die
considérée comme la commission secourante. Cette exception a été uitzondering werd aangenomen op grond van een amendement op het
décidée sur la base d'un amendement au projet de loi et était dictée wetsontwerp en was ingegeven door de zorg om te vermijden dat
par le souci d'éviter que les commissions des communes ayant un commissies van gemeenten met een inrichting voor geesteszieken zouden
établissement accueillant des malades mentaux « soient amenées à « moeten instaan voor het opmaken van dossiers en het inwinnen van tal
établir les dossiers et à recueillir un grand nombre de renseignements van administratieve inlichtingen [...] » (Parl. St., Senaat,
administratifs [...] » (Doc. parl., Sénat, 1964-1965, n° 193, p. 3). 1964-1965, nr. 193, p. 3).
B.8.1. Par l'article 2 de la loi du 2 avril 1965, remplacé B.8.1. Met artikel 2 van de wet van 2 april 1965, zoals integraal
intégralement par l'article 3 de la loi du 9 juillet 1971 « portant vervangen bij artikel 3 van de wet van 9 juli 1971 « houdende
modification de la loi du 2 avril 1965 modifiant la loi du 27 novembre wijziging van de wet van 2 april 1965 tot wijziging van de wet van 27
1891 sur l'assistance publique » (Moniteur belge , 10 septembre 1971), november 1891 op de openbare onderstand » (Belgisch Staatsblad , 10
des exceptions supplémentaires ont été instaurées à l'égard des september 1971), werden bijkomende uitzonderingen ingevoerd ten
personnes séjournant dans certains établissements ou chez certaines aanzien van personen met verblijf in bepaalde instellingen of bij
personnes, cette fois non pas sur la base de considérations bepaalde personen, ditmaal niet uit administratieve overwegingen maar
administratives mais « en vue de rendre plus équitable la répartition « met het oog op een meer billijke verdeling van de kosten » ten
des frais » à l'égard des commissions secourantes d'assistance opzichte van steunverlenende commissies van openbare onderstand van
publique des communes sur le territoire desquelles « sont établis des gemeenten op wier grondgebied « zich inrichtingen bevinden zoals
hôpitaux, maternités, maisons de repos pour personnes âgées, homes ziekenhuizen, materniteiten, rustoorden voor bejaarden,
pour enfants, établissements pénitentiaires, etc. » (Doc. parl., kindertehuizen, strafinrichtingen, enz. » (Parl. St., Senaat,
Sénat, 1969-1970, n° 654, p. 2, et Doc. parl., Chambre, 1970-1971, n° 1969-1970, nr. 654, p. 2, en Parl. St., Kamer, 1970-1971, nr. 1015/2,
1015/2, p. 3). L'objectif n'était toutefois pas de procéder à « un p. 3). Het was evenwel niet de bedoeling om « terug te keren tot een
retour au passé qui imposerait au domicile de secours le remboursement verleden dat aan het onderstandsdomicilie de terugbetaling zou
des frais de l'assistance accordée aux indigents placés dans les opleggen van de kosten voor de onderstand verleend aan de behoeftigen,
établissements psychiatriques fermés, les instituts die geplaatst zijn in de gesloten psychiatrische inrichtingen, in de
médico-pédagogiques, les maisons de repos et les homes pour enfants » medico-pedagogische instituten, in de rustoorden en in de
(Doc. parl., Sénat, 1969-1970, n° 654, p. 2). kindertehuizen » (Parl. St., Senaat, 1969-1970, nr. 654, p. 2).
B.8.2. L'article 2 de la loi du 2 avril 1965, remplacé par la loi du 9 B.8.2. Artikel 2 van de wet van 2 april 1965, zoals vervangen bij de
juillet 1971, énonçait : wet van 9 juli 1971, bepaalde :
« § 1er. Par dérogation à l'article 1er, 1°, la commission « § 1. In afwijking van artikel 1, 1°, is de commissie van openbare
d'assistance publique de la commune dans le registre de population ou onderstand van de gemeente waar de betrokkene op het ogenblik van zijn
des étrangers de laquelle l'intéressé était inscrit à titre de opneming in een nagenoemde instelling of bij een nagenoemd privaat
résidence principale au moment de son admission dans un établissement persoon voor zijn hoofdverblijf in het bevolkings- of het
ou chez une personne privée mentionnés ci-après, est compétente pour vreemdelingenregister was ingeschreven, bevoegd om de noodzakelijke
accorder les secours nécessaires, si l'assistance est requise : steun te verlenen, indien de bijstand vereist is :
1° lors de l'admission ou pendant le séjour d'une personne : 1° bij de opneming of gedurende het verblijf van een persoon :
soit dans un établissement psychiatrique fermé; hetzij in een gesloten psychiatrische instelling;
soit dans un établissement agréé pour handicapés; hetzij in een erkende instelling voor gehandicapten;
soit, s'il s'agit d'un mineur d'âge, dans un établissement pour hetzij, zo het gaat om een minderjarige, in een instelling voor
enfants ou chez une personne privée qui l'héberge à titre onéreux; kinderen of bij een privaat persoon die hem onder bezwarende titel
soit dans une maison de repos agréée pour personnes âgées; huisvest; hetzij in een erkend rustoord voor bejaarden;
soit dans un établissement, de quelque nature que ce soit, où cette hetzij in een instelling van gelijk welke aard, waar die persoon
personne réside obligatoirement en exécution d'une décision judiciaire verplicht verblijft in uitvoering van een rechterlijke of
ou administrative; administratieve beslissing;
[...] ». [...] ».
L'article 6 de la loi du 2 avril 1965, remplacé par la loi du 9 Artikel 6 van de wet van 2 april 1965, zoals vervangen bij de wet van
juillet 1971, disposait : 9 juli 1971, bepaalde :
« Est inopérant pour l'acquisition d'un nouveau domicile de secours le « Is zonder uitwerking voor het verwerven van een nieuwe
séjour, en qualité d'indigent ou non, soit dans un établissement de onderstandsdomicilie het verblijf, al dan niet als behoeftige, hetzij
soins, soit dans un établissement ou chez une personne privée visés à in een verplegingsinstelling, hetzij in een instelling of bij een
l'article 2, § 1er, de la présente loi ». privaat persoon bedoeld bij artikel 2, § 1, van deze wet ».
B.9. Lorsque, en réponse à des questions parlementaires, le ministre B.9. Toen de minister van Volksgezondheid en van het Gezin, in
de la Santé publique et de la Famille eut précisé en 1972 que seules antwoord op parlementaire vragen, in 1972 had verduidelijkt dat enkel
les maisons de repos agréées relevaient de l'application des articles erkende rustoorden onder de toepassing vielen van de voormelde
2 et 6 précités de la loi du 2 avril 1965, modifiés en 1971, une artikelen 2 en 6 van de wet van 2 april 1965, zoals gewijzigd in 1971,
proposition de loi fut introduite parce que, selon son auteur, cette werd een wetsvoorstel ingediend omdat die interpretatie volgens de
interprétation était « diamétralement opposée à l'intention du auteur ervan « regelrecht in strijd was met de bedoeling van de
législateur », qu'elle « entraînera [it] des charges supplémentaires wetgever », « bijkomende lasten met zich [zou] [mee]brengen voor de
pour les commissions d'assistance publique sur le territoire commissies van openbare onderstand op wier grondgebied een niet-erkend
desquelles se trouve une maison de repos non agréée pour personnes rustoord voor bejaarden gevestigd is » en omdat het « veel billijker
âgées » et parce qu'« il aurait été bien plus équitable de prévoir que [zou] geweest zijn te bepalen dat de inrichtingen die over een
les établissements disposant d'une autorisation provisoire tombent voorlopige machtiging beschikken eveneens onder de toepassing vallen
également sous l'application des articles 2 et 6 [...] » (Doc. parl., van de artikelen 2 en 6 [...] » (Parl. St., Kamer, 1972-1973, nr.
Chambre, 1972-1973, n° 522/1, p. 2). 522/1, p. 2).
C'est sur la base de cette proposition de loi que la loi du 7 juin Op basis van dat wetsvoorstel werd bij wet van 7 juni 1974 (Belgisch
1974 (Moniteur belge , 17 août 1974) a inséré dans la loi du 9 juillet Staatsblad , 17 augustus 1974) in de wet 9 juli 1971 een artikel 20bis
1971 un article 20bis, qui dispose : ingevoegd, dat bepaalt :
« Par dérogation aux dispositions de la présente loi et jusqu'à une « In afwijking van de bepalingen van deze wet en tot een door de
date fixée par le Roi, les établissements non agréés pour handicapés Koning vastgestelde datum vallen de niet erkende instellingen voor
et les maisons de repos non agréées pour personnes âgées tombent sous gehandicapten en de niet erkende rustoorden voor bejaarden onder de
l'application des articles 2 et 6 de la loi du 2 avril 1965 ». toepassing van de artikelen 2 en 6 van de wet van 2 april 1965 ».
L'article 20bis précité, toujours en vigueur, n'a jamais fait l'objet Voormeld artikel 20bis, dat nog steeds van kracht is, heeft nooit het
d'un arrêté royal fixant la date visée dans cet article. voorwerp uitgemaakt van een koninklijk besluit waarbij de in dat
artikel bedoelde datum is bepaald.
B.10. L'article 16 de l'arrêté royal n° 244 du 31 décembre 1983 B.10. Artikel 16 van het koninklijk besluit nr. 244 van 31 december
complète l'article 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 par un 1983 vult artikel 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965 aan met een
alinéa sur la base duquel le Roi peut encore ajouter d'autres lid op grond waarvan de Koning nog andere instellingen kan toevoegen
établissements à l'énumération mentionnée dans cet article. Selon le aan de in dat artikel vermelde opsomming. Volgens het verslag aan de
rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 244, la justification qui Koning dat aan het koninklijk besluit nr. 244 voorafgaat, gold de
avait été invoquée à l'époque pour l'exception de l'article 2, § 1er, verantwoording die destijds voor de uitzondering vermeld in artikel 2,
1°, s'appliquait tout autant aux CPAS « sur le territoire desquels se § 1, 1°, werd aangevoerd, evenzeer voor de OCMW's « op wier
situent notamment des maisons d'accueil et des maisons de soins et de grondgebied o.a. onthaaltehuizen en rust- en verzorgingstehuizen
repos » (Moniteur belge , 25 janvier 1984, p. 1030). gevestigd zijn » (Belgisch Staatsblad , 25 januari 1984, p. 1030).
L'arrêté royal du 10 août 1984 ajoute les établissements agréés pour Het koninklijk besluit van 10 augustus 1984 voegt de erkende
accueillir des personnes en détresse ainsi que les maisons de repos et instellingen voor opvang van personen in noodsituaties en de erkende
de soins agréées à l'énumération de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi rust- en verzorgingstehuizen toe aan de opsomming van artikel 2, § 1,
du 2 avril 1965 et ce, selon les considérations du préambule de cet 1°, van de wet van 2 april 1965 en dit, volgens de overwegingen in de
aanhef van dat koninklijk besluit, « om reden van billijkheid »
arrêté, « pour des motifs d'équité » (Moniteur belge , 14 septembre (Belgisch Staatsblad , 14 september 1984, p. 12720). Het koninklijk
1984, p. 12720). L'arrêté royal du 17 mars 1994 précise que l'article besluit van 17 maart 1994 bepaalt dat artikel 2, § 1, 1°, van de wet
2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 est applicable « lors de van 2 april 1965 van toepassing is « bij opneming of gedurende het
l'admission ou pendant le séjour d'une personne dans une maison de
soins psychiatriques ou dans une initiative d'habitation protégée, verblijf van een persoon in een psychiatrisch verzorgingstehuis of
pour autant que ces infrastructures soient agréées par l'autorité initiatief van beschut wonen, voor zover deze voorzieningen door de
compétente » (Moniteur belge , 22 avril 1994, p. 10814). bevoegde overheid erkend zijn » (Belgisch Staatsblad , 22 april 1994, p. 10814).
B.11. Enfin, la loi du 20 mai 1997 remplace les mots « établissement B.11. Ten slotte vervangt de wet van 20 mei 1997 de woorden « gesloten
psychiatrique fermé » de l'alinéa 1er de l'article 2, § 1er, 1°, de la psychiatrische instelling » in het eerste lid van artikel 2, § 1, 1°,
loi du 2 avril 1965 par les mots « hôpital psychiatrique » et ajoute à van de wet van 2 april 1965 door de woorden « psychiatrisch ziekenhuis
l'alinéa 4 : » en voegt die wet aan het vierde lid toe :
« soit dans une résidence-service ou un complexe résidentiel proposant « hetzij in een serviceflatgebouw of woningcomplex met
des services, pour autant que ces établissements aient été agréés en dienstverlening, voor zover deze voorzieningen als dusdanig door de
tant que tels par l'autorité compétente » (Moniteur belge , 21 juin bevoegde overheid erkend zijn » (Belgisch Staatsblad , 21 juni 1997).
1997). B.12. La Cour doit vérifier si, sur la base de l'agrément de B.12. Het Hof dient na te gaan of het verantwoord is om, op grond van
l'établissement concerné au sens de l'article 2, § 1er, 1°, de la loi de erkenning van de betrokken instelling in de zin van artikel 2, § 1,
du 2 avril 1965, il se justifie d'opérer une distinction pour la 1°, van de wet van 2 april 1965, een onderscheid te maken bij het
détermination du CPAS compétent pour l'aide sociale des personnes bepalen van het OCMW dat bevoegd is voor de maatschappelijke
séjournant dans de tels établissements. dienstverlening van personen die verblijven in dergelijke
B.13. Comme il a été exposé en B.7, le législateur de 1965 a confirmé instellingen. B.13. Zoals uiteengezet in B.7, heeft de wetgever in 1965 het
l'hypothèse de départ de la loi du 27 novembre 1891 selon laquelle uitgangspunt van de wet van 27 november 1891 bevestigd dat de
l'aide sociale est assurée par le CPAS de la commune sur le territoire maatschappelijke dienstverlening wordt verleend door het OCMW van de
de laquelle se trouve la personne ayant besoin d'assistance. La gemeente op wier grondgebied zich de persoon bevindt die bijstand
présence matérielle de l'intéressé sur le territoire d'une commune est behoeft. Aldus is de feitelijke aanwezigheid van de betrokkene op het
grondgebied van een gemeente in beginsel determinerend voor de
donc en principe déterminante pour la compétence territoriale du CPAS territoriale bevoegdheid van het OCMW van die gemeente.
de cette commune.
Dans un certain nombre de cas, le législateur s'est progressivement In een aantal gevallen is de wetgever gaandeweg van die basisregel
écarté de cette règle de base. Il a prévu à l'article 2, § 1er, 1°, afgeweken. In artikel 2, § 1, 1°, heeft hij voorgeschreven dat de
que l'aide sociale pour une personne admise ou séjournant dans maatschappelijke bijstand voor een persoon opgenomen of verblijvend in
certains établissements ou chez certaines personnes est à charge du sommige instellingen of bij bepaalde personen ten laste komt van het
CPAS de la commune dans laquelle l'intéressé, au moment de son OCMW van de gemeente waar de betrokkene op het ogenblik van zijn
admission, était inscrit à titre de résidence principale dans le opneming voor zijn hoofdverblijf was ingeschreven in het bevolkings-
registre de population ou des étrangers ou dans le registre d'attente. of het vreemdelingenregister of in het wachtregister. Behalve voor het
Sauf pour l'alinéa 1er, en ce qui concerne les hôpitaux eerste lid met betrekking tot de psychiatrische ziekenhuizen, dat,
psychiatriques, qui, comme il est indiqué en B.7.2, a été inséré pour zoals in B.7.2 is aangegeven, om administratieve redenen werd
des raisons administratives, les exceptions, comme le mentionne ingevoerd, zijn, zoals ook al is vermeld in B.8.1, de uitzonderingen
également le B.8.1, énumérées aux alinéas suivants de l'article 2, § 1er, opgesomd in de daaropvolgende leden van artikel 2, § 1, 1°, ingegeven
1°, sont dictées par des considérations d'équité, afin de ne pas faire door billijkheidsoverwegingen, om de OCMW's van gemeenten met
porter exagérément sur les CPAS des communes ayant d'importants belangrijke instellingen voor opvang niet al te zeer te bezwaren met
établissements d'accueil l'aide sociale pour les personnes qui y de maatschappelijke dienstverlening voor de personen die daarop
prétendraient lors de leur admission ou pendant leur séjour dans ces tijdens hun opname of verblijf in die instellingen aanspraak zouden
établissements. maken.
B.14. Il peut raisonnablement être admis qu'il se justifie de faire B.14. Er kan in redelijkheid worden aangenomen dat het verantwoord is
une distinction sur la base de la nature de l'établissement concerné een onderscheid te maken op basis van de aard van de betrokken
et, le cas échéant, de son agrément. Lesdits établissements ont été instelling en in voorkomend geval de erkenning ervan. De bedoelde
instellingen zijn door de overheid zelf ingericht of worden als
organisés par l'autorité elle-même ou agréés en tant que tels, auquel zodanig erkend, in welk geval de erkenning een objectief criterium van
cas l'agrément constitue un critère objectif de distinction qui est onderscheid vormt dat relevant is in zoverre de erkenning doorgaans
pertinent en ce que l'agrément garantit généralement un certain niveau een zeker niveau van kwaliteit waarborgt. Bij ontstentenis van een
de qualité. En l'absence d'un critère objectif, comme en l'espèce objectief criterium, zoals te dezen de erkenning, zou op
l'agrément, il pourrait être porté atteinte de manière incontrôlée à ongecontroleerde wijze afbreuk kunnen worden gedaan aan de basisregel
la règle de base régissant la répartition des charges de l'aide inzake de verdeling van de lasten van de maatschappelijke
sociale entre les CPAS dienstverlening onder de OCMW's.
Sans doute le législateur a-t-il habilité le Roi, par la loi du 7 juin Weliswaar heeft de wetgever met de in B.9 vermelde wet van 7 juni 1974
1974 mentionnée en B.9, à fixer une date jusqu'à laquelle les de Koning gemachtigd tot het vaststellen van een datum tot op welke
établissements pour handicapés non agréés et les maisons de repos pour ook de niet erkende instellingen voor gehandicapten en de niet erkende
personnes âgées non agréées tombent eux aussi sous l'application des rustoorden voor bejaarden onder de toepassing vallen van de artikelen
articles 2 et 6 de la loi du 2 avril 1965. Il ne peut toutefois être reproché au législateur que cette disposition, conçue en tant que mesure transitoire, n'ait pas conduit, dans l'intervalle, à un arrêté royal qui aurait pu mettre fin à cette mesure transitoire. Enfin, il n'est pas disproportionné, en vue d'assurer une répartition plus équitable des frais de l'aide sociale entre les CPAS et sans compromettre la règle de base elle-même, de prévoir un certain nombre d'exceptions pour les CPAS des communes dans lesquelles sont situés des établissements agréés où peuvent séjourner un grand nombre de personnes qui pourraient prétendre à une aide sociale. Il faut certes observer avec le juge a quo qu'une exception est également faite à l'égard des mineurs (article 2, § 1er, 1°, alinéa 3) et ce sans que l'établissement ou la personne privée chargés du logement doivent être agréés à cette fin. Il peut néanmoins être admis que les besoins spécifiques en possibilités d'admission de mineurs et l'ensemble du contexte dans lequel le placement des mineurs est réglé puissent justifier raisonnablement une exception sur ce point. 2 en 6 van de wet van 2 april 1965. Het kan de wetgever evenwel niet worden verweten dat die als overgangsmaatregel bedoelde bepaling inmiddels niet heeft geleid tot een koninklijk besluit dat een einde kon maken aan die overgangsmaatregel. Ten slotte is het niet onevenredig om met het oog op een billijker verdeling van de kosten van de maatschappelijke dienstverlening onder de OCMW's, en zonder de basisregel zelf in het gedrang te brengen, te voorzien in een aantal uitzonderingen voor OCMW's van gemeenten waar erkende instellingen zijn gevestigd waarin een groot aantal personen die aanspraak zouden kunnen maken op maatschappelijke dienstverlening, kunnen verblijven. Met de verwijzende rechter moet weliswaar worden opgemerkt dat tevens een uitzondering is gemaakt ten aanzien van minderjarigen (artikel 2, § 1, 1°, derde lid) en dit zonder dat de instelling of de private persoon die voor de huisvesting instaat, daartoe erkend moet zijn. Toch kan worden aangenomen dat de specifieke noden aan opvangmogelijkheden voor minderjarigen en de gehele context waarbinnen de opvang van minderjarigen is geregeld, op dit punt in redelijkheid een uitzondering kunnen verantwoorden.
B.15. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.15. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 1er et 2, § 1er, 1°, de la loi du 2 avril 1965 relative à De artikelen 1 en 2, § 1, 1°, van de wet van 2 april 1965 betreffende
la prise en charge des secours accordés par les centres publics d'aide het ten laste nemen van de steun verleend door de openbare centra voor
sociale ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. maatschappelijk welzijn schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 4 mars 2008. terechtzitting van 4 maart 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^