Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2008 du 4 mars 2008 Numéro du rôle : 4136 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 71 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale et à l'article 23, alinéa 2, de l La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2008 du 4 mars 2008 Numéro du rôle : 4136 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 71 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale et à l'article 23, alinéa 2, de l La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 35/2008 van 4 maart 2008 Rolnummer 4136 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 71 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijke welzijn en artikel 23, tweede lid, Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 35/2008 du 4 mars 2008 Uittreksel uit arrest nr. 35/2008 van 4 maart 2008
Numéro du rôle : 4136 Rolnummer 4136
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 71 de la In zake : de prejudiciële vragen over artikel 71 van de organieke wet
loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijke
et à l'article 23, alinéa 2, de la loi du 11 avril 1995 visant à welzijn en artikel 23, tweede lid, van de wet van 11 april 1995 tot
instituer « la Charte » de l'assuré social, posées par le Tribunal du invoering van het « handvest » van de sociaal verzekerde, gesteld door
travail de Bruxelles. de Arbeidsrechtbank te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 19 janvier 2007 en cause de Zahra Kazaj contre le Bij vonnis van 19 januari 2007 in zake Zahra Kazaj tegen het openbaar
centre public d'action sociale d'Anderlecht, dont l'expédition est centrum voor maatschappelijk welzijn van Anderlecht, waarvan de
parvenue au greffe de la Cour le 26 janvier 2007, le Tribunal du expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 26 januari 2007,
travail de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vragen
1. « Les articles 71 de la loi du 8 juillet 1976 organique des CPAS et gesteld : 1. « Schenden de artikelen 71 van de organieke wet van 8 juli 1976
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn en 23,
23, alinéa 2, de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer ' la tweede lid, van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het '
Charte ' de l'assuré social violent-ils les articles 10 et 11 de la handvest ' van de sociaal verzekerde de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, éventuellement combinés avec le principe général de Grondwet, al dan niet in samenhang met het algemeen rechtsbeginsel van
droit des droits de défense et avec le droit au procès équitable de rechten van de verdediging en met het recht op een eerlijk proces,
garanti par l'article 6 de la Convention européenne de protection et gewaarborgd bij artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van
de sauvegarde des droits de l'homme, en ce qu'ils traitent de la même de mens, doordat zij voorzien in een gelijke behandeling, dat wil
manière, c'est-à-dire en faisant courir à leur égard un délai de zeggen door te hunnen aanzien een beroepstermijn op straffe van verval
recours prévu à peine de déchéance, d'une part, les demandeurs d'aide te doen lopen, van, enerzijds, de aanvragers van maatschappelijke
sociale qui se sont vu notifier une décision comportant l'ensemble des dienstverlening aan wie kennis is gegeven van een beslissing die alle
mentions imposées par les articles 62bis de la loi du 8 juillet 1976 vermeldingen bevat die zijn opgelegd bij de artikelen 62bis van de wet
et 14 de la loi du 11 avril 1995 et, d'autre part, les demandeurs van 8 juli 1976 en 14 van de wet van 11 april 1995 en, anderzijds, de
d'aide sociale à l'égard desquels aucune décision n'a été prise par le aanvragers van maatschappelijke dienstverlening ten aanzien van wie
CPAS dans le délai qui lui est imparti pour ce faire, alors pourtant het OCMW geen beslissing heeft genomen binnen de daartoe gestelde
qu'il s'agit de catégories de personnes se trouvant dans une situation termijn, terwijl het nochtans gaat om categorieën van personen die
zich in een radicaal verschillende situatie bevinden vanuit het
radicalement différente du point de vue de l'information dont elles standpunt van de informatie waarover zij beschikken om zinvol een
disposent pour former utilement leur recours ? »; beroep in te stellen ? »;
2. « Les articles 71 de la loi du 8 juillet 1976 organique des CPAS et 2. « Schenden de artikelen 71 van de organieke wet van 8 juli 1976
betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn en 23,
23, alinéa 2, de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer ' la tweede lid, van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het '
Charte ' de l'assuré social violent-ils les articles 10 et 11 de la handvest ' van de sociaal verzekerde de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, éventuellement combinés avec le principe général de Grondwet, al dan niet in samenhang met het algemeen rechtsbeginsel van
droit des droits de défense et avec le droit au procès équitable de rechten van de verdediging en met het recht op een eerlijk proces,
garanti par l'article 6 de la Convention européenne de protection et gewaarborgd bij artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van
de sauvegarde des droits de l'homme, en ce qu'ils traitent de manière de mens, doordat zij voorzien in een verschillende behandeling - door
geen beroepstermijn op straffe van verval te doen lopen in het ene
différente - en ne faisant pas courir un délai de recours prévu à geval en door een dergelijke termijn te laten ingaan in het andere
peine de déchéance dans un cas et en faisant prendre cours un tel geval - van, enerzijds, de aanvragers van maatschappelijke
délai dans l'autre cas - d'une part, les demandeurs d'aide sociale à dienstverlening ten aanzien van wie een beslissing is genomen die niet
l'égard desquels a été prise une décision ne remplissant pas toutes voldoet aan alle vereisten van artikel 14, eerste lid, van de wet van
les exigences de l'article 14, alinéa 1er, de la loi du 11 avril 1995 11 april 1995 en, anderzijds, de aanvragers van maatschappelijke
et, d'autre part, les demandeurs d'aide sociale à l'égard desquels dienstverlening ten aanzien van wie het OCMW geen beslissing heeft
aucune décision n'a été prise par le CPAS dans le délai qui lui est genomen binnen de daartoe gestelde termijn, terwijl het gaat om
imparti pour ce faire, alors qu'il s'agit de catégories de personnes categorieën van personen die zich in een vergelijkbare situatie
se trouvant dans une situation comparable du point de vue de l'absence bevinden vanuit het standpunt van het ontbreken van een volledige
d'une information complète leur permettant de former utilement un informatie die het hun mogelijk moet maken zinvol een beroep in te
recours ? ». stellen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 71 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale (ci-après : loi organique des CPAS) dispose : « Toute personne peut former un recours auprès du tribunal du travail contre une décision en matière d'aide individuelle prise à son égard par le conseil du centre public d'action sociale ou l'un des organes auxquels le conseil a délégué des attributions. Il en est de même lorsqu'un des organes du centre a laissé s'écouler, sans prendre de décision, un délai d'un mois à compter de la réception de la demande. Ce délai d'un mois prend cours, dans le cas visé à B.1.1. Artikel 71 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn (hierna : de organieke OCMW-wet) bepaalt : « Eenieder kan bij de arbeidsrechtbank in beroep gaan tegen een beslissing inzake individuele dienstverlening te zijnen opzichte genomen door de raad van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn of door één van de organen aan wie de raad bevoegdheden heeft overgedragen. Hetzelfde geldt wanneer één der organen van het centrum één maand, te rekenen van de ontvangst van het verzoek, heeft laten verstrijken zonder een beslissing te nemen. Deze termijn van één maand loopt, in
l'article 58, § 3, alinéa 1er, le jour de la transmission. het geval bedoeld in artikel 58, § 3, eerste lid, vanaf de dag van de
Le recours doit être introduit dans les trois mois soit de la overzending. Het beroep moet worden ingesteld binnen de drie maanden na hetzij de
notification de la décision, soit de la date de l'accusé de réception, kennisgeving van de beslissing, hetzij de datum van het
soit de la date d'expiration du délai prévu à l'alinéa précédent. ontvangstbewijs, hetzij de datum van het verstrijken van de in het
vorige lid vermelde termijn.
Le recours n'est pas suspensif. Het beroep werkt niet schorsend.
[...] ». [...] ».
B.1.2. L'article 62bis de la même loi, auquel le juge a quo se réfère B.1.2. Artikel 62bis van dezelfde wet, waaraan de verwijzende rechter
dans la première question préjudicielle, dispose : in de eerste prejudiciële vraag refereert, bepaalt :
« La décision en matière d'aide individuelle, prise par le conseil de « De beslissing inzake individuele hulpverlening genomen door de raad
l'aide sociale ou l'un des organes auxquels le conseil a délégué des voor maatschappelijk welzijn of door één van de organen aan wie de
attributions, est communiquée, par lettre recommandée à la poste ou raad bevoegdheden heeft overgedragen, wordt aan de persoon die de hulp
contre accusé de réception, à la personne qui a demandé l'aide, selon heeft aangevraagd schriftelijk en aangetekend of tegen ontvangstbewijs
des modalités qui peuvent être déterminées par le Roi. meegedeeld, op de wijze die door de Koning kan worden bepaald.
La décision est motivée et signale la possibilité de former un De beslissing is met redenen omkleed en vermeldt de mogelijkheid tot
recours, le délai d'introduction, la forme de la requête, l'adresse de het instellen van beroep, de beroepstermijn, de vorm van het
l'instance de recours compétente et le nom du service ou de la verzoekschrift, het adres van de bevoegde beroepsinstantie en de
dienst of persoon, die binnen het openbaar centrum voor
personne qui, au sein du centre public d'aide sociale, peut être maatschappelijk welzijn kan gecontacteerd worden voor het geven van
contacté en vue d'obtenir des éclaircissements ». toelichting ».
B.1.3. L'article 23 de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer « la B.1.3. Artikel 23 van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het «
Charte » de l'assuré social (ci-après : Charte de l'assuré social) handvest » van de sociaal verzekerde (hierna : het Handvest van de
prévoit : sociaal verzekerde) bepaalt :
« Sans préjudice des délais plus favorables résultant des législations « Onverminderd gunstiger termijnen voortvloeiend uit specifieke
spécifiques, les recours contre les décisions prises par les
institutions de sécurité sociale compétentes en matière d'octroi, de wetgevingen moet tegen de beslissingen van de instellingen van sociale
paiement ou de récupération de prestations, doivent, à peine de zekerheid die bevoegd zijn voor de toekenning, betaling of de
terugvordering van prestaties, op straffe van verval, beroep worden
déchéance, être introduits dans les trois mois de leur notification ou ingesteld binnen drie maanden na de kennisgeving van die beslissingen
de la prise de connaissance de la décision par l'assuré social en cas of na de kennisneming van de beslissing door de sociaal verzekerde
d'absence de notification. indien geen kennisgeving plaats had.
Sans préjudice des délais plus favorables résultant des législations Onverminderd gunstiger termijnen voortvloeiend uit specifieke
spécifiques, tout recours en reconnaissance d'un droit à l'encontre wetgevingen moet elk beroep tot erkenning van een recht tegen een
d'une institution de sécurité sociale doit également, à peine de instelling van sociale zekerheid ook worden ingesteld op straffe van
déchéance, être introduit dans un délai de trois mois à dater de la verval, binnen drie maand na de vaststelling van het in gebreke
constatation de la carence de l'institution ». blijven van de instelling ».
B.1.4. L'article 14 de la Charte de l'assuré social, auquel renvoie B.1.4. Artikel 14 van het Handvest van de sociaal verzekerde, waaraan
également le juge a quo, dispose : de verwijzende rechter eveneens refereert, bepaalt :
« Les décisions d'octroi ou de refus des prestations doivent contenir « De beslissingen tot toekenning of weigering van de prestaties moeten
les mentions suivantes : de volgende vermeldingen bevatten :
1° la possibilité d'intenter un recours devant la juridiction 1° de mogelijkheid om voor de bevoegde rechtbank een voorziening in te
compétente; stellen;
2° l'adresse des juridictions compétentes; 2° het adres van de bevoegde rechtscolleges;
3° le délai et les modalités pour intenter un recours; 3° de termijn om een voorziening in te stellen en de wijze waarop dit
moet gebeuren;
4° le contenu des articles 728 et 1017 du Code judiciaire; 4° de inhoud van de artikelen 728 en 1017 van het Gerechtelijk
5° les références du dossier et du service qui gère celui-ci; Wetboek; 5° de refertes van het dossier en van de dienst die het beheert;
6° la possibilité d'obtenir toute explication sur la décision auprès 6° de mogelijkheid om opheldering te verkrijgen omtrent de beslissing
du service qui gère le dossier ou d'un service d'information désigné. bij de dienst die het dossier beheert of bij een aangewezen voorlichtingsdienst.
Si la décision ne contient pas les mentions prévues à l'alinéa 1er, le Indien de beslissing de in het eerste lid genoemde vermeldingen niet
délai de recours ne commence pas à courir. bevat, gaat de termijn om een voorziening in te stellen niet in.
Le Roi peut prévoir que l'alinéa premier ne s'applique pas aux De Koning kan bepalen dat het eerste lid niet van toepassing is op de
prestations qu'Il détermine ». prestaties die Hij bepaalt ».
B.2.1. Par la première question préjudicielle, le juge a quo invite la B.2.1. In de eerste prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter
het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de artikelen
Cour à se prononcer sur la compatibilité des articles 71 de la loi 71 van de organieke OCMW-wet en 23, tweede lid, van het Handvest van
organique des CPAS et 23, alinéa 2, de la Charte de l'assuré social
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec le de sociaal verzekerde, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al
dan niet in samenhang gelezen met het algemeen beginsel van de rechten
principe général des droits de la défense et avec le droit au procès van de verdediging en met het recht op een eerlijk proces, gewaarborgd
équitable garanti par l'article 6 de la Convention européenne des bij artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. De
droits de l'homme. Les dispositions en cause traiteraient de la même in het geding zijnde bepalingen zouden voorzien in een gelijke
manière, en faisant courir à leur égard un délai de recours à peine de behandeling van twee categorieën van aanvragers van maatschappelijke
déchéance, deux catégories de demandeurs d'aide sociale : d'une part, dienstverlening, door te hunnen aanzien een beroepstermijn op straffe
ceux qui se sont vu notifier une décision comportant l'ensemble des van verval te doen lopen : enerzijds, diegenen aan wie is
mentions imposées par les articles 62bis de la loi organique des CPAS kennisgegeven van een beslissing die alle vermeldingen bevat die zijn
et 14 de la Charte de l'assuré social; d'autre part, ceux à l'égard opgelegd bij de artikelen 62bis van de organieke OCMW-wet en 14 van
het Handvest van de sociaal verzekerde; anderzijds, diegenen ten
desquels aucune décision n'a été prise par le centre public d'action aanzien van wie het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn
sociale (ci-après : CPAS). (hierna : OCMW) geen beslissing heeft genomen.
Le juge a quo relève, en effet, que les demandeurs d'aide sociale qui De verwijzende rechter wijst immers erop dat de aanvragers van
reçoivent une décision comportant l'ensemble des mentions imposées par maatschappelijke dienstverlening die een beslissing ontvangen die alle
vermeldingen bevat die zijn opgelegd bij de artikelen 62bis van de
les articles 62bis de la loi organique des CPAS et 14 de la Charte de organieke OCMW-wet en 14 van het Handvest van de sociaal verzekerde,
l'assuré social sont pleinement informés de la possibilité volledig worden geïnformeerd over de mogelijkheid om beroep in te
d'introduire un recours, du délai dont ils disposent pour ce faire, stellen, de termijn waarover zij daartoe beschikken, de vormvereisten
des formes à respecter et de la juridiction compétente à leur égard die in acht moeten worden genomen en de rechtbank die te hunnen
tandis que ce n'est pas le cas pour ceux qui ne reçoivent pas de aanzien bevoegd is, terwijl dat niet het geval is voor diegenen die
décision du CPAS geen beslissing van het OCMW ontvangen.
B.2.2. Par la seconde question préjudicielle, le juge a quo invite la B.2.2. In de tweede prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter
het Hof zich uit te spreken over het verschil in behandeling tussen,
Cour à se prononcer sur la différence de traitement qui existe entre, enerzijds, de aanvragers van maatschappelijke dienstverlening ten
d'une part, les demandeurs d'aide sociale à l'égard desquels a été aanzien van wie een beslissing is genomen die niet voldoet aan alle
prise une décision ne remplissant pas toutes les exigences de l'article 14, alinéa 1er, de la Charte de l'assuré social et, d'autre part, les demandeurs d'aide sociale à l'égard desquels aucune décision n'a été prise par le CPAS dans le délai qui lui est imparti pour ce faire, le délai de recours ne prenant pas cours à peine de déchéance dans le premier cas mais bien dans le second. D'après le juge a quo, lorsque le CPAS néglige de donner suite à une demande d'aide sociale dans le délai d'un mois qui lui est imparti, le demandeur concerné a la possibilité d'introduire un recours contre cette carence du CPAS dans les trois mois qui suivent le mois dont dispose le CPAS pour statuer sur la demande. B.3. Bien que les deux questions préjudicielles visent à la fois vereisten van artikel 14, eerste lid, van het Handvest van de sociaal verzekerde en, anderzijds, de aanvragers van maatschappelijke dienstverlening ten aanzien van wie het OCMW geen beslissing heeft genomen binnen de daartoe gestelde termijn, doordat geen beroepstermijn op straffe van verval ingaat in het eerste geval, maar wel in het tweede. Volgens de verwijzende rechter heeft de betrokken aanvrager, wanneer het OCMW nalaat gevolg te geven aan een aanvraag van maatschappelijke dienstverlening binnen de daartoe gestelde termijn van één maand, de mogelijkheid om beroep in te stellen tegen dat in gebreke blijven van het OCMW binnen de drie maanden die volgen op de maand waarover het OCMW beschikt om zich over de aanvraag uit te spreken.
l'article 71 de la loi organique des CPAS et l'article 23, alinéa 2, B.3. Hoewel beide prejudiciële vragen zowel artikel 71 van de
organieke OCMW-wet als artikel 23, tweede lid, van het Handvest van de
de la Charte de l'assuré social, il ressort des motifs du jugement qui sociaal verzekerde beogen, blijkt uit de motivering van het vonnis van
interroge la Cour que, selon le juge a quo, le recours doit être de verwijzende rechter, dat volgens deze laatste het beroep moet
formé, à peine de déchéance, dans les trois mois qui suivent le mois worden ingesteld, op straffe van verval, binnen de drie maanden die
dont dispose le CPAS pour statuer sur la demande. Dès lors que cette volgen op de maand waarover het OCMW beschikt om zich over de aanvraag
règle découle de l'article 71 de la loi organique des CPAS, et non de uit te spreken. Aangezien die regel voortvloeit uit artikel 71 van de
organieke OCMW-wet, en niet uit artikel 23, tweede lid, van het
l'article 23, alinéa 2, de la Charte de l'assuré social qui prend pour Handvest van de sociaal verzekerde, dat als aanvangspunt van de
point de départ du délai « à dater de la constatation de la carence de termijn « de vaststelling van het in gebreke blijven van de instelling
l'institution », la Cour limitera son contrôle à la première » neemt, beperkt het Hof zijn toetsing tot de eerstvermelde bepaling,
disposition citée mais elle tiendra compte de la seconde dans son maar houdt het bij zijn onderzoek tevens rekening met de tweede.
examen. B.4. Dès lors qu'elles critiquent le point de départ du délai de B.4. Aangezien de beide prejudiciële vragen het aanvangspunt van de
recours en l'absence d'une décision du CPAS, les deux questions beroepstermijn bekritiseren bij ontstentenis van een beslissing van
préjudicielles seront examinées ensemble. het OCMW, worden ze samen onderzocht.
B.5. La Cour limite son examen à la seule question du point de départ B.5. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de kwestie van het
du délai d'introduction du recours que peut exercer une personne aanvangspunt van de termijn om beroep in te stellen wanneer een OCMW
lorsqu'un CPAS n'a pas répondu à la demande d'aide sociale qu'elle lui niet heeft geantwoord op een aanvraag van maatschappelijke
a adressée. Elle ne traite donc pas du problème général des recours dienstverlening. Het behandelt derhalve niet het vraagstuk van de
que, en d'autres matières, une personne peut exercer contre un silence beroepen die in andere aangelegenheden kunnen worden ingesteld tegen
de l'administration. een stilzitten van het bestuur.
B.6. L'article 71 de la loi organique des CPAS a été modifié par B.6. Artikel 71 van de organieke OCMW-wet werd gewijzigd bij artikel
l'article 191 de la loi du 20 juillet 2006 portant des dispositions 191 van de wet van 20 juli 2006 houdende diverse bepalingen (Belgisch
diverses (Moniteur belge , 28 juillet 2006). Cette modification a été Staatsblad , 28 juli 2006). Die wijziging werd als volgt verantwoord
justifiée comme suit lors des travaux préparatoires : tijdens de parlementaire voorbereiding :
« La Cour d'arbitrage dans ses arrêts n° 166/2005 du 16 novembre 2005, « In zijn arresten nr. 166/2005 van 16 november 2005, nr. 34/2006 van
n° 34/2006 du 1er mars 2006 et n° 43/2006 du 15 mars 2006, a estimé 1 maart 2006 en nr. 43/2006 van 15 maart 2006, oordeelde het
que l'article 71, alinéa 3, de la loi du 8 juillet 1976 organique des Arbitragehof dat artikel 71, derde lid, van de organieke wet van 8
centres publics d'action sociale, en ce qu'il énonce que le délai de juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn,
recours commence à courir à partir de la date du dépôt à la poste du daar waar het bepaalt dat de beroepstermijn begint te lopen vanaf de
pli recommandé notifiant la décision, restreint de manière datum van afgifte ter post van de aangetekende brief waarmee de
disproportionnée les droits de la défense de l'intéressé. beslissing wordt meegedeeld, de rechten op verdediging van de
belanghebbende teveel inperkt.
De plus, il est nécessaire de mettre en concordance l'article 71, Daarenboven moet artikel 71, derde lid, van de organieke wet van 8
alinéa 3, de la loi organique des CPAS qui fixe à un mois le délai de juli 1976 betreffende de OCMW's, dat bepaalt dat de beroepstermijn
recours contre une décision ou en l'absence de décision du CPAS et tegen een beslissing of ingeval van het uitblijven van een beslissing
l'article 23 de la Charte de l'assuré social qui fixe à trois mois ce van het OCMW in overeenstemming worden gebracht met artikel 23 van het
Handvest van de sociaal verzekerde dat deze termijn op drie maand
délai. bepaalt.
Dès lors, il y a lieu de modifier le mode de calcul et la durée du De berekeningswijze en de duur van de in artikel 71, derde lid, van de
délai de recours prévu à l'article 71, alinéa 3, de la loi organique organieke OCMW-wet voorziene beroepstermijn dienen aldus gewijzigd te
des CPAS Il est proposé d'introduire un nouveau délai de recours de worden. Er wordt voorgesteld om een nieuwe beroepstermijn van drie
trois mois qui prend cours soit à la date de la notification, soit à maand in te stellen, die begint te lopen op ofwel de datum van de
la date de l'accusé de réception, soit à la date d'expiration du délai kennisgeving ofwel de datum van het ontvangstbewijs, ofwel de datum
d'un mois à partir du délai prévu à l'article 71, alinéa 2, de la loi van het verstrijken van de termijn van een maand vanaf de in artikel
organique des CPAS » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2518/001, 71, tweede lid, van de organieke OCMW-wet voorziene termijn » (Parl.
pp. 122-123). St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2518/001, pp. 122-123).
B.7.1. Si le délai pour introduire un recours contre une décision B.7.1. Ook al werd de termijn om beroep in te stellen tegen een
prise par le CPAS ou en l'absence de décision prise par celui-ci a été beslissing van het OCMW of bij ontstentenis van een beslissing van het
porté à trois mois dans l'une et l'autre hypothèses, conformément à ce OCMW, op drie maanden gebracht in het ene en in het andere geval,
qui est prévu à l'article 23 de la Charte de l'assuré social, rien ne overeenkomstig artikel 23 van het Handvest van de sociaal verzekerde,
toch kan in geen enkel opzicht worden verantwoord dat die termijn van
permet de justifier que ce délai de trois mois puisse commencer à drie maanden kan ingaan na de termijn van één maand waarbinnen het
courir au terme du délai d'un mois dans lequel le CPAS aurait dû OCMW een beslissing had moeten nemen, wanneer de aanvrager van
prendre une décision, dans l'hypothèse où le demandeur d'aide sociale maatschappelijke dienstverlening, bij ontstentenis van een beslissing
n'est, en l'absence de toute décision prise par le CPAS, nullement van het OCMW, op geen enkele wijze in kennis wordt gesteld van de
informé de la possibilité qu'il aurait d'introduire un recours et du mogelijkheid die hij zou hebben om beroep in stellen, noch van de
délai dont il dispose pour ce faire. termijn waarover hij daartoe beschikt.
B.7.2. Par ailleurs, l'article 23, alinéa 2, de la Charte de l'assuré B.7.2. Overigens waarborgt het in B.1.3 aangehaalde artikel 23, tweede
social, cité en B.1.3, garantit aux assurés sociaux auxquels il lid, van het Handvest van de sociaal verzekerde de sociaal verzekerden
s'applique que le délai de recours contre une absence de décision op wie het van toepassing is, dat de beroepstermijn, wanneer geen
d'une des institutions auxquelles s'applique la Charte ne commence à beslissing is genomen door een van de instellingen waarop het Handvest
courir qu'« à dater de la constatation de la carence de l'institution van toepassing is, pas ingaat « na de vaststelling van het in gebreke
». blijven van de instelling ».
B.7.3. Le Conseil des ministres soutient que l'article 23, alinéa 2, B.7.3. De Ministerraad betoogt dat artikel 23, tweede lid, van het
de la Charte de l'assuré social doit primer la disposition en cause, Handvest van de sociaal verzekerde voorrang moet hebben boven de in
de telle sorte que cet article 23, alinéa 2, s'appliquerait à toutes het geding zijnde bepaling, zodat dat artikel 23, tweede lid, van
les catégories d'assurés sociaux et que la différence de traitement toepassing zou zijn op alle categorieën van sociaal verzekerden en het
constatée en B.7.1 n'existerait pas, le délai de recours ne commençant in B.7.1 vastgestelde verschil in behandeling niet zou bestaan,
à courir, dans toutes les hypothèses, qu'à dater de la constatation doordat de beroepstermijn in alle gevallen pas begint te lopen nadat
effective par l'intéressé de la carence du CPAS de betrokkene het in gebreke blijven van het OCMW daadwerkelijk heeft vastgesteld.
B.7.4. En instituant la Charte de l'assuré social, le législateur B.7.4. Met de invoering van het Handvest van de sociaal verzekerde
entendait instaurer pour les assurés sociaux un système garantissant wilde de wetgever voor de sociaal verzekerden een systeem invoeren dat
la sécurité juridique. Il avait pour but de « réaliser une meilleure de rechtszekerheid waarborgt. Het was zijn bedoeling « de sociaal
prise en charge de l'assuré social dont l'exercice des droits requiert verzekerde beter [te] beschermen. De uitoefening van diens rechten is
trois conditions préalables : connaître l'existence du droit, vouloir afhankelijk van drie voorwaarden : hij moet weten dat die rechten
bestaan, hij moet er gebruik van willen maken en hij moet de
en bénéficier, pouvoir en demander l'application » (Doc. parl., toepassing ervan kunnen vorderen » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1991-1992,
Chambre, S.E. 1991-1992, n° 353/1, pp. 1-2.). Par l'article 23 nr. 353/1, pp. 1-2). Met het voormelde artikel 23 heeft de wetgever
précité, le législateur a marqué son intention de voir cette
disposition s'appliquer de manière large à tous les domaines de la zijn intentie te kennen gegeven die bepaling op ruime wijze te laten
sécurité sociale concernés et sa volonté d'abroger implicitement les toepassen op alle betrokken domeinen van de sociale zekerheid en zijn
dispositions antérieures qui étaient moins favorables pour les assurés wil om impliciet vroegere bepalingen op te heffen die minder gunstig
sociaux. Quant aux dispositions législatives qui sont postérieures à waren voor de sociaal verzekerden. De wetsbepalingen die dateren van
l'article 23 de la Charte de l'assuré social et qui instituent ou ont na artikel 23 van het Handvest van de sociaal verzekerde en die, ten
pour effet d'instituer un régime moins favorable pour les assurés aanzien van de sociaal verzekerden, een minder gunstige regeling
sociaux, elles créent une différence de traitement qui ne peut être invoeren of de invoering daarvan tot gevolg hebben, voeren een
verschil in behandeling in dat enkel bestaanbaar kan worden geacht met
jugée compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution qu'à la de artikelen 10 en 11 van de Grondwet op voorwaarde dat zij het
condition de faire l'objet d'une justification spécifique pertinente. voorwerp uitmaken van een relevante specifieke verantwoording.
En l'espèce, non seulement cette justification n'est pas alléguée, Te dezen wordt een dergelijke verantwoording niet alleen niet
mais les travaux préparatoires cités en B.6 la contredisent et la aangevoerd, maar de in B.6 aangehaalde parlementaire voorbereiding
position du Conseil des ministres résumée en B.7.3 confirme son spreekt ze tegen en het in B.7.3 samengevatte standpunt van de
inexistence. Ministerraad bevestigt het niet-bestaan ervan.
B.7.5. Il découle de ce qui précède que l'article 71, alinéa 3, de la B.7.5. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat artikel 71, derde lid, van de
loi organique des CPAS porte une atteinte disproportionnée aux droits organieke OCMW-wet op onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten
de défense du demandeur d'aide qui se trouve confronté à une absence van verdediging van de aanvrager van maatschappelijke dienstverlening
die geen beslissing van het OCMW heeft ontvangen. Het geeft overigens
de décision du CPAS Il crée, par ailleurs, une différence de aanleiding tot een verschil in behandeling dat niet redelijk is
traitement qui n'est pas raisonnablement justifiée entre ce demandeur verantwoord, tussen die aanvrager van maatschappelijke dienstverlening
d'aide sociale et les assurés sociaux à l'égard desquels l'article 23, en de sociaal verzekerden voor wie artikel 23, tweede lid, van het
alinéa 2, de la Charte de l'assuré social dispose que le recours Handvest van de sociaal verzekerde bepaalt dat het beroep tegen een
exercé à l'encontre d'une institution de sécurité sociale doit être instelling van sociale zekerheid moet worden ingesteld binnen drie
introduit dans un délai de trois mois « à dater de la constatation de maanden « na de vaststelling van het in gebreke blijven van de
la carence de l'institution ». instelling ».
B.8. Les questions préjudicielles appellent une réponse affirmative. B.8. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 71, alinéa 3, de la loi du 8 juillet 1976 organique des Artikel 71, derde lid, van de organieke wet van 8 juli 1976
centres publics d'action sociale viole les articles 10 et 11 de la Constitution. betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 4 mars 2008. terechtzitting van 4 maart 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^