Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 22/2008 du 21 février 2008 Numéros du rôle : 4128 et 4196 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 47septies, 47novies, 189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle, posées par la Cour d'ap La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 22/2008 du 21 février 2008 Numéros du rôle : 4128 et 4196 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 47septies, 47novies, 189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle, posées par la Cour d'ap La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 22/2008 van 21 februari 2008 Rolnummers 4128 en 4196 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 47septies, 47novies, 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Be Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 22/2008 du 21 février 2008 Uittreksel uit arrest nr. 22/2008 van 21 februari 2008
Numéros du rôle : 4128 et 4196 Rolnummers 4128 en 4196
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 47septies,
47septies, 47novies, 189ter et 235ter du Code d'instruction 47novies, 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering, gesteld
criminelle, posées par la Cour d'appel de Gand. door het Hof van Beroep te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par arrêt du 16 janvier 2007 en cause du ministère public contre a. Bij arrest van 16 januari 2007 in zake het openbaar ministerie
R.V. et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le tegen R.V. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
25 janvier 2007, la Cour d'appel de Gand a posé la question ingekomen op 25 januari 2007, heeft het Hof van Beroep te Gent de
préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle « Schendt artikel 189ter -235ter van het Wetboek van Strafvordering de
violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec artikelen 10 en 11 van de Grondwet in samenhang gelezen met artikel 6
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec
l'article 14 du Pacte international relatif aux droits civils et EVRM en het artikel 14 IVBPR, voor zover personen die het voorwerp
politiques, en tant que les personnes qui ont fait l'objet de la hebben uitgemaakt van de bijzondere opsporingsmethode observatie, voor
méthode particulière de recherche de l'observation avant l'entrée en het in werking treden van de wet van 6 januari 2003, geen recht hebben
vigueur de la loi du 6 janvier 2003 n'ont pas droit au contrôle du op een controle van het vertrouwelijk dossier met betrekking tot deze
dossier confidentiel relatif à cette méthode de recherche par une opsporingsmethode door een onpartijdige en onafhankelijke rechterlijke
juridiction impartiale et indépendante, alors que les personnes qui instantie, terwijl de personen die het voorwerp hebben uitgemaakt van
ont fait l'objet de la méthode particulière de recherche de de bijzondere opsporingsmethode observatie, na de inwerkingtreding van
l'observation après l'entrée en vigueur de la loi du 6 janvier 2003 de wet van 6 januari 2003 wel recht hebben op een controle van het
ont effectivement droit au contrôle du dossier confidentiel relatif à vertrouwelijk dossier met betrekking tot deze opsporingsmethode door
cette méthode de recherche par une juridiction impartiale et een onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie, namelijk de
indépendante, à savoir la chambre des mises en accusation ? ». kamer van inbeschuldigingstelling ? ».
b. Par arrêt du 14 mars 2007 en cause du ministère public contre G.D. b. Bij arrest van 14 maart 2007 in zake het openbaar ministerie tegen
G.D. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 19 ingekomen op 19 april 2007, heeft het Hof van Beroep te Gent de
avril 2007, la Cour d'appel de Gand a posé les questions
préjudicielles suivantes : volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 189ter du Code d'instruction criminelle viole-t-il les 1. « Schendt artikel 189ter van het Wetboek van strafvordering de
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet in samenhang gelezen met het
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 du artikel 6 van het EVRM en artikel 14 IVBPR, voor zover personen die
Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en tant het voorwerp hebben uitgemaakt van de bijzondere opsporingsmethoden
que des personnes qui ont fait l'objet des méthodes particulières de observatie of infiltratie, voor het in werkingtreden van de wet van 6
recherche d'observation ou d'infiltration avant l'entrée en vigueur de januari 2003, geen recht hebben om bij toepassing van het artikel
la loi du 6 janvier 2003 n'ont pas le droit de demander à la chambre 189ter van het Wetboek van strafvordering de controle op grond van
des mises en accusation, par application de l'article 189ter du Code artikel 235ter van het Wetboek van strafvordering bij de kamer van
d'instruction criminelle, le contrôle fondé sur l'article 235ter du inbeschuldigingstelling te verzoeken, terwijl de personen die het
Code d'instruction criminelle, alors que les personnes qui ont fait voorwerp hebben uitgemaakt van de bijzondere opsporingsmethoden
l'objet des méthodes particulières de recherche d'observation ou observatie of infiltratie, van na het inwerkingtreden van de wet van 6
d'infiltration après l'entrée en vigueur de la loi du 6 janvier 2003 januari 2003 die toegang tot de kamer van inbeschuldigingstelling wel
ont effectivement accès à la chambre des mises en accusation ? »; hebben ? »;
2. « Les articles : 2. « Schenden de artikelen :
- 47septies du Code d'instruction criminelle, inséré par l'article 4 - 47septies Sv. zoals ingevoegd bij artikel 4 van de wet van 6 januari
de la loi du 6 janvier 2003 concernant les méthodes particulières de 2003 betreffende de bijzondere opsporingsmethoden en enige andere
recherche et quelques autres méthodes d'enquête (Moniteur belge du 12 onderzoeksmethoden (Belgisch Staatsblad van 12 mei 2003) en gewijzigd
mai 2003) et modifié par l'article 10 de la loi du 27 décembre 2005 bij artikel 10 van de wet van 27 december 2005 houdende diverse
portant des modifications diverses au Code d'instruction criminelle et wijzigingen van het Wetboek van strafvordering en van het Gerechtelijk
au Code judiciaire en vue d'améliorer les modes d'investigation dans Wetboek met het oog op de verbetering van de onderzoeksmethoden in de
la lutte contre le terrorisme et la criminalité grave et organisée strijd tegen het terrorisme en de zware en georganiseerde
(Moniteur belge du 30 décembre 2005), criminaliteit (Belgisch Staatsblad van 30 december 2005);
- 47novies du Code d'instruction criminelle, inséré par l'article 4 de - 47novies Sv. zoals ingevoegd bij artikel 4 van de wet van 6 januari
la loi du 6 janvier 2003 concernant les méthodes particulières de 2003 betreffende de bijzondere opsporingsmethoden en enige andere
recherche et quelques autres méthodes d'enquête (Moniteur belge du 12 onderzoeksmethoden (Belgisch Staatsblad van 12 mei 2003) en gewijzigd
mai 2003) et modifié par l'article 12 de la loi du 27 décembre 2005 bij artikel 12 van de wet van 27 december 2005 houdende diverse
portant des modifications diverses au Code d'instruction criminelle et wijzigingen van het Wetboek van strafvordering en van het Gerechtelijk
au Code judiciaire en vue d'améliorer les modes d'investigation dans Wetboek met het oog op de verbetering van de onderzoeksmethoden in de
la lutte contre le terrorisme et la criminalité grave et organisée strijd tegen het terrorisme en de zware en georganiseerde
(Moniteur belge du 30 décembre 2005), criminaliteit (Belgisch Staatsblad van 30 december 2005);
- 189ter du Code d'instruction criminelle, inséré par l'article 22 de - 189ter Sv. ingevoegd bij artikel 22 van de wet van 27 december 2005
la loi du 27 décembre 2005 portant des modifications diverses au Code houdende diverse wijzigingen van het Wetboek van strafvordering en van
d'instruction criminelle et au Code judiciaire en vue d'améliorer les het Gerechtelijk Wetboek met het oog op de verbetering van de
modes d'investigation dans la lutte contre le terrorisme et la onderzoeksmethoden in de strijd tegen het terrorisme en de zware en
criminalité grave et organisée (Moniteur belge du 30 décembre 2005) et georganiseerde criminaliteit (Belgisch Staatsblad van 30 december
- 235ter du Code d'instruction criminelle, inséré par l'article 23 de 2005); - 235ter Sv. ingevoegd bij artikel 23 van de wet van 27 december 2005
la loi du 27 décembre 2005 portant des modifications diverses au Code houdende diverse wijzigingen van het Wetboek van strafvordering en van
d'instruction criminelle et au Code judiciaire en vue d'améliorer les het Gerechtelijk Wetboek met het oog op de verbetering van de
modes d'investigation dans la lutte contre le terrorisme et la onderzoeksmethoden in de strijd tegen het terrorisme en de zware en
criminalité grave et organisée (Moniteur belge du 30 décembre 2005), georganiseerde criminaliteit (Belgisch Staatsblad van 30 december
interprétés en ce sens 2005); aldus uitgelegd
- que l'article 235ter du Code d'instruction criminelle, inséré par la - dat artikel 235ter Sv., zoals ingevoegd bij de wet van 27 december
loi du 27 décembre 2005 - article qui est entré en vigueur le 30 2005 - artikel dat in werking is getreden op 30 december 2005 - een
décembre 2005 - instaure une procédure distincte par laquelle la afzonderlijke rechtspleging invoert waarbij de kamer van
chambre des mises en accusation examine la régularité de l'application inbeschuldigingstelling enkel de regelmatigheid beoordeelt van de
des méthodes particulières de recherche d'observation et toepassing van de bijzondere opsporingsmethoden observatie en
d'infiltration pour autant seulement qu'elle doive contrôler à cette infiltratie voor zover zij daartoe het vertrouwelijk dossier, bedoeld
fin le dossier confidentiel visé aux articles 47septies ou 47novies du in de artikelen 47septies of 47novies Sv., zoals ingevoegd bij wet van
Code d'instruction criminelle, insérés par la loi du 6 janvier 2003 -
loi qui est entrée en vigueur le 22 mai 2003 - et remplacés par la loi 6 januari 2003 - (wet die in werking is getreden op 22 mei 2003) en
du 27 décembre 2005 et vervangen door de wet van 27 december 2005, moet controleren;
- que le contrôle de l'application des méthodes particulières de - dat de controle over de toepassing van de bijzondere
recherche d'observation et d'infiltration fondé sur les articles opsporingsmethoden observatie en infiltratie op grond van de artikelen
189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle n'est pas possible 189ter Sv. en 235ter Sv. niet mogelijk is voor de bijzondere
pour les méthodes particulières de recherche d'observation et
d'infiltration qui ont été utilisées avant l'entrée en vigueur des opsporingsmethoden observatie en infiltratie die aangewend werden voor
lois du 6 janvier 2003 et du 27 décembre 2005, sur la base de la de inwerkingtreding van de wetten van 6 januari 2003 en 27 december
circulaire ministérielle du 24 avril 1990; 2005, op grond van de ministeriële omzendbrief van 24 april 1990;
violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution et le principe de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en het algemeen rechtsbeginsel
général de droit du droit de défense, lus aussi bien séparément qu'en van het recht van verdediging, zowel afzonderlijk als samen gelezen
combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de met artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de
l'homme ? ». mens en de fundamentele vrijheden ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 4128 et 4196 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4128 en 4196 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Bien que les questions préjudicielles ne soient pas formulées en B.1. Ofschoon zij niet in geheel identieke bewoordingen zijn gesteld,
des termes totalement identiques, elles ont pour objet de demander à strekken de prejudiciële vragen ertoe van het Hof te vernemen of de in
la Cour si les dispositions en cause violent les articles 10 et 11 de het geding zijnde bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en
la Constitution et le principe général des droits de la défense, het algemeen rechtsbeginsel van de rechten van de verdediging
combinés ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des schenden, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het
droits de l'homme et avec l'article 14 du Pacte international relatif Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 14 van het
aux droits civils et politiques.
La Cour doit statuer sur ces dispositions, en tant que des personnes Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
qui ont fait l'objet des méthodes particulières de recherche de
l'observation et de l'infiltration avant l'entrée en vigueur de la loi Het Hof dient te oordelen over die bepalingen in zoverre personen die
du 6 janvier 2003 « concernant les méthodes particulières de recherche vóór de inwerkingtreding van de wet van 6 januari 2003 « betreffende
de bijzondere opsporingsmethoden en enige andere onderzoeksmethoden »
et quelques autres méthodes d'enquête » (Moniteur belge du 12 mai (Belgisch Staatsblad van 12 mei 2003), het voorwerp hebben uitgemaakt
2003) n'auraient pas le droit de demander au tribunal, sur la base de van de bijzondere opsporingsmethoden observatie en infiltratie, niet
l'article 189ter du Code d'instruction criminelle, de charger la het recht zouden hebben om op grond van artikel 189ter van het Wetboek
chambre des mises en accusation du contrôle de l'application de ces van strafvordering de rechtbank te verzoeken de kamer van
inbeschuldigingstelling met toepassing van artikel 235ter van
méthodes particulières de recherche, en application de l'article hetzelfde Wetboek te belasten met de controle over de toepassing van
235ter du même Code, alors que les personnes qui ont fait l'objet de die bijzondere opsporingsmethoden, terwijl dat wel zou gelden voor de
personen die het voorwerp hebben uitgemaakt van die bijzondere
ces méthodes particulières de recherche après l'entrée en vigueur de opsporingsmethoden na de inwerkingtreding van de voormelde wet van 6
la loi précitée du 6 janvier 2003 auraient effectivement ce droit. Il januari 2003. Uit de motivering van de arresten die de zaken bij het
apparaît de la motivation des arrêts de saisine de la Cour que les Hof aanhangig maken, blijkt dat de vragen enkel de artikelen 189ter en
questions portent sur les seuls articles 189ter et 235ter du Code 235ter van het Wetboek van strafvordering betreffen, en niet de
d'instruction criminelle (et non sur les articles 47septies et artikelen 47septies en 47novies van het hetzelfde Wetboek, die het
47novies du même Code, qui règlent le dossier confidentiel lui-même). vertrouwelijk dossier zelf regelen.
B.2. Les articles 189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle B.2. De artikelen 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering
ont été insérés par les articles 22 et 23 de la loi du 27 décembre werden ingevoegd bij de artikelen 22 en 23 van de wet van 27 december
2005 « portant des modifications diverses au Code d'instruction 2005 « houdende diverse wijzigingen van het Wetboek van strafvordering
criminelle et au Code judiciaire en vue d'améliorer les modes en van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op de verbetering van de
d'investigation dans la lutte contre le terrorisme et la criminalité onderzoeksmethoden in de strijd tegen het terrorisme en de zware en
grave et organisée » (Moniteur belge du 30 décembre 2005) afin georganiseerde criminaliteit » (Belgisch Staatsblad van 30 december
d'organiser un contrôle judiciaire des méthodes particulières de 2005) om een rechterlijke controle te organiseren op de bijzondere
recherche de l'observation et de l'infiltration. opsporingsmethoden observatie en infiltratie.
Aldus werd gevolg gegeven aan het arrest van het Hof nr. 202/2004 van
Il est ainsi donné suite à l'arrêt de la Cour n° 202/2004 du 21 21 december 2004. In dat arrest had het Hof immers vastgesteld dat de
décembre 2004. Dans cet arrêt, la Cour avait en effet constaté que les
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le droit à un artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het recht
procès équitable et avec les droits de la défense, garantis par op een eerlijk proces en de rechten van de verdediging, gewaarborgd in
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, étaient artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, waren
violés en ce que « les éventuelles illégalités entachant la mise en geschonden doordat « mogelijke onwettigheden waardoor de aanwending
oeuvre de l'observation ou de l'infiltration qui apparaîtraient van de observatie of de infiltratie zijn aangetast en die uitsluitend
uniquement des pièces contenues dans le dossier confidentiel ne zouden blijken uit de stukken vervat in het vertrouwelijk dossier,
peuvent faire l'objet d'un contrôle par un juge indépendant et niet het voorwerp konden uitmaken van een controle door een
impartial, et [...] a fortiori, ces illégalités ne peuvent être onafhankelijke en onpartijdige rechter, en dat a fortiori die
sanctionnées » (B.27.9). onwettigheden niet kunnen worden afgekeurd » (B.27.9).
B.3. L'article 235ter du Code d'instruction criminelle charge la B.3. Artikel 235ter van het Wetboek van strafvordering belast de kamer
chambre des mises en accusation du contrôle de l'application des van inbeschuldigingstelling met de controle over de toepassing van de
méthodes particulières de recherche de l'observation et de bijzondere opsporingsmethoden observatie en infiltratie. De controle
l'infiltration. Le contrôle est obligatoire et a lieu lors de la is verplicht en is gesitueerd bij het afsluiten van het
clôture de l'information, avant que le ministère public ne procède à opsporingsonderzoek vooraleer het openbaar ministerie tot
la citation directe, ou à la fin de l'instruction, lorsque le juge rechtstreekse dagvaarding overgaat of op het einde van het
d'instruction transmet son dossier au procureur du Roi en vertu de gerechtelijk onderzoek wanneer de onderzoeksrechter zijn dossier aan
l'article 127, § 1er, alinéa 1er, du Code d'instruction criminelle. La de procureur des Konings overzendt krachtens artikel 127, § 1, eerste
lid, van het Wetboek van strafvordering. De kamer van
chambre des mises en accusation peut également procéder à ce contrôle inbeschuldigingstelling kan die controle ook voorlopig verrichten,
de manière provisoire, au cours de l'instruction, soit d'office, soit tijdens het gerechtelijk onderzoek, hetzij ambtshalve, hetzij op
à la demande du juge d'instruction, soit sur la réquisition du verzoek van de onderzoeksrechter, hetzij op vordering van het openbaar
ministère public (article 235quater du même Code). Ce contrôle peut ministerie (artikel 235quater van hetzelfde Wetboek). Die controle kan
également être ordonné par la juridiction de jugement (article 189ter eveneens worden gelast door het vonnisgerecht (artikel 189ter van
du même Code), lorsqu'après le contrôle exercé par la chambre des hetzelfde Wetboek), wanneer, na de controle door de kamer van
mises en accusation, des éléments concrets et nouveaux apparaissent, inbeschuldigingstelling, nieuwe en concrete elementen aan het licht
lesquels pourraient révéler l'existence d'une irrégularité en ce qui zijn gekomen die zouden kunnen wijzen op het bestaan van een
concerne ces méthodes particulières de recherche. onregelmatigheid met betrekking tot die bijzondere opsporingsmethoden.
Ce contrôle par la chambre des mises en accusation peut être ordonné, Die controle door de kamer van inbeschuldigingstelling kan worden
par une juridiction de jugement, soit d'office, soit sur la gelast door een vonnisgerecht, ambtshalve, op vordering van het
réquisition du ministère public, soit à la demande du prévenu, de la openbaar ministerie of op verzoek van de beklaagde, de burgerlijke
partie civile ou de leurs avocats. Le tribunal transmet le dossier au partij of hun advocaten. De rechtbank zendt het dossier aan het
ministère public, afin de porter l'affaire à cet effet devant la openbaar ministerie over, teneinde de zaak daartoe bij de kamer van
chambre des mises en accusation. inbeschuldigingstelling aan te brengen.
Dans l'arrêt n° 105/2007 du 19 juillet 2007, la Cour a jugé que les In het arrest nr. 105/2007 van 19 juli 2007 heeft het Hof geoordeeld
articles 189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle, à dat de artikelen 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering,
l'exception toutefois du paragraphe 6 de ce dernier article, étaient met uitzondering evenwel van paragraaf 6 van dat laatste artikel,
compatibles avec les dispositions qui sont également mentionnées en bestaanbaar zijn met de bepalingen die te dezen ook in de prejudiciële
l'espèce dans les questions préjudicielles. vragen zijn vermeld.
B.4. La différence de traitement soumise à la Cour se fonde sur une B.4. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling berust op een
lecture littérale des dispositions précitées, et en particulier de letterlijke lezing van de voormelde bepalingen, en in het bijzonder
l'article 235ter, § 3, qui renvoie au dossier confidentiel visé aux van artikel 235ter, § 3, dat verwijst naar het vertrouwelijk dossier
articles 47septies, § 1er, alinéa 2, ou 47novies, § 1er, alinéa 2, qui bedoeld in de artikelen 47septies, § 1, tweede lid, of 47novies, § 1,
porte sur l'information ou sur l'instruction dans lesquelles ou dans tweede lid, dat betrekking heeft op het opsporingsonderzoek of
le cadre desquelles les méthodes particulières de recherche de gerechtelijk onderzoek waarin of in het kader waarvan de bijzondere
l'observation ou de l'infiltration ont été appliquées. Selon la Cour opsporingsmethoden observatie en infiltratie werden toegepast. Volgens
de cassation, la chambre des mises en accusation ne peut être chargée het Hof van Cassatie kan de kamer van inbeschuldigingstelling niet
du contrôle de l'application des méthodes particulières de recherche worden belast met de controle over de toepassing van de bijzondere
de l'observation et de l'infiltration mises en oeuvre avant l'entrée opsporingsmethoden observatie en infiltratie die vóór de
en vigueur de la loi précitée du 6 janvier 2003 - qui a fixé la base inwerkingtreding van de voormelde wet van 6 januari 2003 - waarin de
légale de ces méthodes particulières de recherche -, conformément aux wettelijke basis werd gelegd voor die bijzondere opsporingsmethoden -
circulaires ministérielles des 24 avril 1990 et 5 mars 1992 (Cass., 31 werden aangewend op grond van de ministeriële omzendbrieven van 24
octobre 2006, P.06.1016.N). april 1990 en 5 maart 1992 (Cass., 31 oktober 2006, P.06.1016.N).
B.5. La différence de traitement soumise à la Cour découle de la date B.5. Het aan het Hof voorgelegde verschil in behandeling vloeit voort
à laquelle les méthodes particulières de recherche de l'observation et uit de datum waarop de bijzondere opsporingsmethoden observatie en
de l'infiltration ont été mises en oeuvre. infiltratie werden aangewend.
Les articles 10 et 11 de la Constitution ne requièrent pas qu'une De artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereisen niet dat een wijziging
modification législative soit toujours accompagnée d'un régime van wetgeving steeds met een bijzonder overgangsstelsel gepaard zou
transitoire particulier. En outre, c'est le propre d'une nouvelle gaan. Het is daarenboven inherent aan een nieuwe regeling dat een
règle d'établir une distinction entre les personnes qui sont onderscheid wordt gemaakt tussen personen die betrokken zijn bij
concernées par des situations juridiques qui entrent dans le champ rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere
d'application de la règle antérieure et les personnes qui sont regeling vallen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden
concernées par des situations juridiques qui entrent dans le champ die onder het toepassingsgebied van de nieuwe regeling vallen. Een
d'application de la nouvelle règle. Semblable distinction ne viole pas dergelijk onderscheid maakt op zich geen schending van de artikelen 10
en soi les articles 10 et 11 de la Constitution. A peine de rendre en 11 van de Grondwet uit. Elke wetswijziging zou onmogelijk worden,
impossible toute modification de la loi, il ne peut être soutenu indien zou worden aangenomen dat een nieuwe bepaling die
qu'une disposition nouvelle violerait les articles constitutionnels grondwetsartikelen zou schenden om de enkele reden dat zij de
précités par cela seul qu'elle modifie les conditions d'application de toepassingsvereisten van de vroegere regeling wijzigt.
la législation ancienne. B.6. Het Hof dient evenwel te onderzoeken of de uit de voormelde
B.6. La Cour doit toutefois examiner si l'absence de contrôle par un letterlijke lezing van de in het geding zijnde bepalingen
juge indépendant et impartial des méthodes particulières de recherche voortvloeiende ontstentenis van controle door een onafhankelijke en
de l'observation et de l'infiltration mises en oeuvre avant l'entrée onpartijdige rechter op de aanwending van de bijzondere
en vigueur de la loi du 6 janvier 2003, qui résulte de la lecture opsporingsmethoden observatie en infiltratie vóór de inwerkingtreding
littérale précitée des dispositions en cause, est compatible avec les van de wet van 6 januari 2003 bestaanbaar is met de bepalingen waarvan
dispositions dont la Cour doit assurer le respect. het Hof de naleving dient te verzekeren.
B.7. Les droits de la défense et le droit à un procès équitable sont B.7. De rechten van de verdediging en het recht op een eerlijk proces
fondamentaux dans un Etat de droit. Le principe de l'égalité des armes zijn fundamenteel in een rechtsstaat. Het beginsel van de
entre l'accusation et la défense ainsi que le caractère contradictoire wapengelijkheid tussen de vervolgende partij en de verdediging alsook
du procès constituent des aspects fondamentaux du droit à un procès het contradictoir karakter van het proces zijn fundamentele elementen
équitable. Le droit à un procès pénal contradictoire implique, pour van het recht op een eerlijk proces. Het recht op een strafproces op
l'accusation comme pour la défense, la faculté de prendre connaissance tegenspraak houdt in dat zowel de vervolgende partij als de
des observations ou éléments de preuve produits par l'autre partie, verdediging de mogelijkheid moeten hebben kennis te nemen van en te
ainsi que de les discuter. Il en découle également l'obligation pour antwoorden op de opmerkingen en bewijselementen van de andere partij.
l'autorité de poursuite de communiquer en principe à la défense tous les éléments de preuve. Toutefois, le droit de prendre connaissance de tous les éléments de preuve de la partie poursuivante n'est pas absolu. Dans certains procès pénaux, il peut y avoir des intérêts divergents, tels que la sécurité nationale, la nécessité de protéger les témoins ou de garder le secret sur des méthodes d'enquête, qui doivent être mis en balance avec les droits du prévenu. Dans certains cas, il peut être nécessaire de ne pas divulguer certains éléments de preuve à cette partie en vue de préserver les droits fondamentaux d'une autre personne ou de Hieruit vloeit eveneens de verplichting voor de vervolgende partij voort om in beginsel alle bewijselementen aan de verdediging mede te delen. Het recht om kennis te nemen van alle bewijselementen van de vervolgende partij is evenwel niet absoluut. In sommige strafrechtelijke procedures kunnen tegenstrijdige belangen aanwezig zijn, zoals de nationale veiligheid, de noodzaak om getuigen te beschermen of onderzoeksmethoden geheim te houden, die dienen te worden afgewogen tegen de rechten van de beklaagde. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn bepaalde bewijselementen geheim te houden voor die partij teneinde de fundamentele rechten van andere personen of een behartenswaardig algemeen belang te vrijwaren.
garantir un intérêt général important. De inmenging in de rechten van de verdediging kan echter enkel worden
L'ingérence dans les droits de la défense ne peut toutefois être verantwoord indien zij strikt evenredig is met het belang van de te
justifiée que si elle est strictement proportionnée à l'importance des bereiken doelstellingen en indien zij wordt gecompenseerd door een
objectifs à atteindre et si elle est compensée par une procédure qui procedure die een onafhankelijke en onpartijdige rechter in staat
permet à un juge indépendant et impartial de vérifier la légalité de stelt de wettigheid van de procedure te onderzoeken (EHRM, 22 juli
la procédure (voir CEDH, 22 juillet 2003 et 27 octobre 2004, Edwards 2003 en 27 oktober 2004, Edwards en Lewis t. Verenigd Koninkrijk).
et Lewis c/Royaume Uni).
B.8. De ce qui précède, il découle que les personnes qui ont fait B.8. Uit het voorgaande volgt dat personen die vóór de
l'objet de l'une de ces méthodes particulières de recherche avant
l'entrée en vigueur de la loi du 6 janvier 2003 seraient discriminées inwerkingtreding van de wet van 6 januari 2003 het voorwerp hebben
uitgemaakt van de aanwending van één van die bijzondere
dans l'exercice des droits de la défense et du droit à un procès opsporingsmethoden, zouden worden gediscrimineerd in de uitoefening
van de rechten van de verdediging en van hun recht op een eerlijk
équitable. proces.
B.9. La Cour a annulé, par son arrêt n° 202/2004 du 21 décembre 2004, B.9. Met zijn arrest nr. 202/2004 van 21 december 2004 heeft het Hof
les articles 47sexies, § § 4 et 7, alinéa 2, 47septies, § 1er, alinéa de artikelen 47sexies, § § 4 en 7, tweede lid, 47septies, § 1, tweede
2, et § 2, 47octies, § § 4 et 7, alinéa 2, 47novies, § 1er, alinéa 2, lid, en § 2, 47octies, § § 4 en 7, tweede lid, 47novies, § 1, tweede
et § 2, et 47undecies du Code d'instruction criminelle, modifié par la lid, en § 2, en 47undecies van het Wetboek van strafvordering,
loi du 6 janvier 2003 concernant les méthodes particulières de gewijzigd bij de wet van 6 januari 2003 betreffende de bijzondere
recherche et quelques autres méthodes d'enquête, mais a maintenu les opsporingsmethoden en enige andere onderzoeksmethoden, vernietigd,
effets de ces dispositions pendant le temps nécessaire au législateur doch de gevolgen van die bepalingen gehandhaafd gedurende de tijd die
pour instaurer le contrôle requis, par un juge indépendant et de wetgever nodig zou hebben om te voorzien in de vereiste controle,
impartial, de la mise en oeuvre des méthodes particulières de door een onafhankelijke en onpartijdige rechter, op de aanwending van
recherche de l'observation et de l'infiltration, ce délai ayant pris de bijzondere opsporingsmethoden observatie en infiltratie, termijn
fin au plus tard le 31 décembre 2005 (B.30.3). La Cour a jugé que les die eindigde op 31 december 2005 (B.30.3). Het Hof oordeelde dat de
articles précités « [étaient] entachés d'inconstitutionnalité voormelde artikelen « uitsluitend door ongrondwettigheid [waren]
uniquement en ce qu'ils ne prévoient pas que la mise en oeuvre des aangetast in zoverre zij niet erin voorzien dat de aanwending van de
méthodes d'observation et d'infiltration est contrôlée par un juge methoden van observatie en infiltratie wordt gecontroleerd door een
indépendant et impartial » et qu'elle ne pouvait qu'annuler ces onafhankelijke en onpartijdige rechter » en dat het die artikelen
articles, « la Cour n'étant pas compétente pour effectuer elle-même la enkel kon vernietigen « aangezien het Hof niet bevoegd is om zelf over
désignation du juge compétent » (B.29). te gaan tot de aanwijzing van de bevoegde rechter » (B.29).
B.10. A la lumière de cette décision de maintien des effets des B.10. In het licht van die beslissing tot handhaving van de gevolgen
dispositions annulées, il peut, en vue de garantir les droits van de vernietigde bepalingen, kan, tot waarborging van de
fondamentaux prévus à l'article 6 de la Convention européenne des fundamentele grondrechten waarin artikel 6 van het Europees Verdrag
droits de l'homme et à l'article 14 du Pacte international relatif aux voor de rechten van de mens en artikel 14 van het Internationaal
droits civils et politiques, être remédié à l'inconstitutionnalité Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten voorzien, de in B.8
vastgestelde ongrondwettigheid worden geremedieerd door de toepassing
constatée en B.8 par l'application des articles 189ter et 235ter du van de artikelen 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering,
Code d'instruction criminelle, puisque la loi du 27 décembre 2005 a désigné un juge qui est compétent dans des circonstances comparables. Ce juge peut donc, pour tous les litiges qui n'ont pas encore fait l'objet d'une décision définitive, contrôler la mise en oeuvre des méthodes particulières de recherche, que celle-ci ait eu lieu avant ou après l'entrée en vigueur de la loi du 6 janvier 2003 précitée. En effet, en juger autrement créerait, au détriment des personnes qui sont visées par les questions préjudicielles, une atteinte discriminatoire aux droits garantis par les dispositions conventionnelles précitées. Par ces motifs, la Cour vermits de wet van 27 december 2005 een rechter heeft aangewezen die in vergelijkbare omstandigheden bevoegd is. Die rechter kan dus, voor alle geschillen die nog niet definitief zijn beslecht, de aanwending van de bijzondere opsporingsmethoden controleren, ongeacht of die aanwending vóór of na de inwerkingtreding van de voormelde wet van 6 januari 2003 heeft plaatsgehad. Er anders over oordelen zou immers ten nadele van de in de prejudiciële vragen bedoelde personen een discriminerende inbreuk inhouden op de fundamentele rechten die door de voormelde verdragsbepalingen zijn gewaarborgd. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
A condition qu'il soit procédé comme il est dit en B.10, les articles Op voorwaarde dat wordt gehandeld zoals aangegeven in B.10, schenden
189ter et 235ter du Code d'instruction criminelle ne violent pas les de artikelen 189ter en 235ter van het Wetboek van strafvordering niet
articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'article 14 du Pacte international relatif aux droits civils et mens en met artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake
politiques. burgerrechten en politieke rechten.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 21 février 2008. terechtzitting van 21 februari 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^