Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 56/2008 du 19 mars 2008 Numéro du rôle : 4150 En cause : le recours en annulation de l'article 1 er du décret de la Communauté française du 20 juillet 2006 relatif aux droits et aux frais perçus dans l'enseig La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)"
Extrait de l'arrêt n° 56/2008 du 19 mars 2008 Numéro du rôle : 4150 En cause : le recours en annulation de l'article 1 er du décret de la Communauté française du 20 juillet 2006 relatif aux droits et aux frais perçus dans l'enseig La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) Uittreksel uit arrest nr. 56/2008 van 19 maart 2008 Rolnummer 4150 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 1 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 20 juli 2006 betreffende de rechten en kosten geïnd in het niet-universitai Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 56/2008 du 19 mars 2008 Uittreksel uit arrest nr. 56/2008 van 19 maart 2008
Numéro du rôle : 4150 Rolnummer 4150
En cause : le recours en annulation de l'article 1er du décret de la In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 1 van het decreet
Communauté française du 20 juillet 2006 relatif aux droits et aux van de Franse Gemeenschap van 20 juli 2006 betreffende de rechten en
frais perçus dans l'enseignement supérieur non universitaire, kosten geïnd in het niet-universitair hoger onderwijs, ingesteld door
introduit par l'ASBL « Fédération des Etudiant(e)s francophones » et autres. de VZW « Fédération des Etudiant(e)s francophones » en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Melchior, voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 16 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 16 februari
février 2007 et parvenue au greffe le 19 février 2007, un recours en 2007 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 19
annulation de l'article 1er du décret de la Communauté française du 20 februari 2007, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 1 van
juillet 2006 relatif aux droits et aux frais perçus dans het decreet van de Franse Gemeenschap van 20 juli 2006 betreffende de
l'enseignement supérieur non universitaire (publié au Moniteur belge rechten en kosten geïnd in het niet-universitair hoger onderwijs
du 16 août 2006) a été introduit par l'ASBL « Fédération des (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 16 augustus 2006) door
de VZW « Fédération des Etudiant(e)s francophones », met
Etudiant(e)s francophones », dont le siège social est établi à 1210 maatschappelijke zetel te 1210 Brussel, Haachtsesteenweg 25, Aurian
Bruxelles, chaussée de Haecht 25, Aurian Bourguinon, demeurant à 1325 Bourguinon, wonende te 1325 Chaumont-Gistoux, rue du Fief de Liège 8,
Chaumont-Gistoux, rue du Fief de Liège 8, et Lionel Mulpas, demeurant à 7300 Boussu, rue Ferrer 42. en Lionel Mulpas, wonende te 7300 Boussu, rue Ferrer 42.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition attaquée Ten aanzien van de bestreden bepaling
B.1. L'article 12, § 2, de la loi du 29 mai 1959 « modifiant certaines B.1. Artikel 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959 « tot wijziging van
dispositions de la législation de l'enseignement », tel qu'il était sommige bepalingen van de onderwijswetgeving », zoals het was
libellé avant sa modification par l'article 1er du décret du 20 geformuleerd vóór de wijziging ervan bij artikel 1 van het decreet van
juillet 2006 « relatif aux droits et aux frais perçus dans 20 juli 2006 « betreffende de rechten en kosten geïnd in het
l'enseignement supérieur non universitaire », disposait, pour la niet-universitair hoger onderwijs », bepaalde voor de Franse
Communauté française : Gemeenschap :
« Un minerval est imposé aux étudiants des établissements « Een schoolgeld moet betaald worden door de studenten van de
d'enseignement supérieur de plein exercice de type court et de type instellingen voor hoger onderwijs met volledig leerplan van het korte
long. type en het lange type.
L'Exécutif fixe le montant de ce minerval : De Executieve bepaalt het bedrag van dit schoolgeld :
1° dans l'enseignement supérieur de type court, entre 124 EUR et 161 1° in het hoger onderwijs van het korte type, tussen 124 EUR en 161
EUR; EUR;
2° [...] 2° [...];
3° dans l'enseignement supérieur de type long, entre 248 EUR et 372 3° in het hoger onderwijs van het lange type, tussen 248 EUR en 372
EUR; EUR;
4° à 50 EUR pour l'inscription à une agrégation de l'enseignement 4° op 50 EUR voor de inschrijving voor een aggregatie voor het hoger
secondaire supérieur ou à une épreuve complémentaire. secundair onderwijs of voor een aanvullend examen.
En ce qui concerne les étudiants bénéficiant d'une allocation octroyée Voor de studenten die een toelage genieten die wordt toegekend door de
par le service d'allocations d'études de la Communauté française en dienst studietoelagen van de Franse Gemeenschap krachtens de wet van
vertu de la loi du 19 juillet 1971 relative à l'octroi d'allocations 19 juli 1971 tot toekenning van studietoelagen en -leningen en het
et de prêts d'études et du décret du 7 novembre 1983 réglant pour la decreet van 7 november 1983, dat voor de Franse Gemeenschap de
Communauté française les allocations et les prêts d'études coordonné
le 7 novembre 1983, ainsi que les étudiants titulaires d'une studietoelagen en -leningen regelt, gecoördineerd op 7 november 1983,
attestation de boursier délivrée par l'administration générale de la alsook voor de studenten die houder zijn van een attest van
Coopération au Développement, ces montants sont ramenés respectivement beursstudent uitgereikt door het ABOS, worden deze bedragen
à 25 EUR dans l'enseignement supérieur de type court, et à 37 EUR dans respectievelijk teruggebracht tot 25 EUR in het hoger onderwijs van
l'enseignement supérieur de type long. Pour les étudiants visés dans het korte type en tot 37 EUR in het hoger onderwijs van het lange
le présent alinéa, il ne peut être prélevé de droits complémentaires type. Voor de in dit lid bedoelde studenten mag geen bijkomend recht
en plus du minerval qui leur est appliqué. naast het hun toegepaste collegegeld geheven worden.
Pour les étudiants qui ne sont pas visés à l'alinéa 3, ces droits Voor de studenten die niet in het derde lid bedoeld zijn, kan dat
complémentaires ne peuvent excéder le montant de 422 euros pour bijkomend inschrijvingsgeld het bedrag van 422 euro niet overschrijden
l'enseignement supérieur de type long et de 282 euros pour l'enseignement supérieur de type court. En outre, ces droits complémentaires ne peuvent excéder les montants imposés par les établissements pour l'année académique 2004-2005. Les commissaires du Gouvernement vérifient le respect de la présente disposition. Les plafonds fixés à l'alinéa 4 sont diminués chaque année académique de dix pour cent du montant initial. Pour les étudiants de condition modeste, ces plafonds sont diminués chaque année académique de vingt pour cent du montant initial. Le Gouvernement définit ce qu'il y a lieu d'entendre par étudiant de condition modeste. Pour les étudiants qui ne sont pas visés à l'alinéa 3, qui demandent à voor het hoger onderwijs van het lange type en van 282 euro voor het hoger onderwijs van het korte type. Daarenboven kan dat bijkomend inschrijvingsgeld de door de instellingen opgelegde bedragen voor het academiejaar 2004-2005 niet overschrijden. De Regeringscommissarissen controleren de naleving van deze bepaling. De in het vierde lid vastgestelde maximale bedragen worden elk academiejaar verminderd met tien percent van het oorspronkelijk bedrag. Voor de studenten van eenvoudige afkomst worden die maximale bedragen elk academiejaar verminderd met twintig procent van het oorspronkelijk bedrag. De Regering bepaalt wat er verstaan moet worden onder student van eenvoudige afkomst. Voor de studenten die niet bedoeld zijn in het derde lid, die vragen
être inscrits dans une haute école et pour lesquels l'article 8 du om in een hogeschool ingeschreven te worden en op wie artikel 8 van
décret du 9 septembre 1996 relatif au financement des hautes écoles het decreet van 9 september 1996 betreffende de financiering van de
organisées ou subventionnées par la Communauté française s'applique, door de Franse Gemeenschap ingerichte of gesubsidieerde Hogescholen
il ne peut y avoir de différence de traitement par rapport aux van toepassing is, mag er geen verschil qua behandeling zijn ten
étudiants demandant leur inscription dans une même catégorie de la opzichte van de studenten die hun inschrijving vragen in eenzelfde
même haute école, qui ne sont pas visés à l'alinéa 3 et pour lesquels categorie van dezelfde hogeschool en die niet bedoeld zijn in het
l'article 8 du décret du 9 septembre 1996 précité ne s'applique pas. derde lid en op wie artikel 8 van het voormelde decreet van 9
september 1996 niet van toepassing is.
Pour les étudiants qui ne sont pas visés à l'alinéa 3, qui demandent à Voor de studenten die niet bedoeld worden onder het derde lid, die
être inscrits dans un établissement d'enseignement supérieur vragen ingeschreven te worden in een instelling van hoger artistiek
artistique, visé à l'article 6, § 1er, du décret du 5 août 1995 onderwijs bedoeld in artikel 6, § 1, van het decreet van 5 augustus
1995 betreffende diverse maatregelen in verband met het hoger
portant diverses mesures en matière d'enseignement supérieur et pour onderwijs en waarvoor artikel 9 van voornoemd decreet van 5 augustus
lesquels l'article 9 du décret du 5 août 1995 précité s'applique, il 1995 van toepassing is, kan er geen verschil in behandeling bestaan
ne peut y avoir de différence de traitement par rapport aux étudiants ten opzichte van de studenten die hun inschrijving vragen in eenzelfde
demandant leur inscription dans une même section du même établissement afdeling van dezelfde instelling voor hoger artistiek onderwijs
d'enseignement supérieur artistique visé à l'article 6, § 1er, du bedoeld in artikel 6, § 1, van het voornoemd decreet van 5 augustus
décret du 5 août 1995 précité, qui ne sont pas visés à l'article 3 et 1995, die niet bedoeld worden in het derde lid en voor wie artikel 9
pour lesquels l'article 9 du décret du 5 août 1995 précité ne s'applique pas. van voornoemd decreet van 5 augustus 1995 niet van toepassing is.
Les montants visés au présent paragraphe sont liés à l'indice des prix De in deze paragraaf bedoelde bedragen zijn als volgt gekoppeld aan
à la consommation, selon la formule suivante : het indexcijfer van de consumptieprijzen :
Montant de base x indice du mois de novembre précédant l'ouverture de Basisbedrag x indexcijfer voor de maand november voor de opening van
l'année académique concernée/Indice de novembre 1991> het betrokken academiejaar/Indexcijfer november 1991
L'Exécutif fixe le mode de recouvrement du minerval. Pour l'année académique 2005-2006, ne sont pas considérés comme perception d'un droit complémentaire, les frais appréciés au coût réel afférents aux biens et services fournis individuellement à l'étudiant. Ces frais sont mentionnés dans le règlement des études propre à chaque établissement. Ils ne peuvent excéder les montants imposés par les établissements pour l'année académique 2004-2005. Pour l'année académique 2006-2007 et les années académiques suivantes, le Gouvernement fixe, respectivement, pour les Hautes Ecoles, les Ecoles supérieures des Arts et les Instituts supérieurs d'Architecture la liste des frais appréciés au coût réel afférents aux biens et services fournis aux étudiants qui ne sont pas considérés comme perception d'un droit complémentaire. Ces frais sont mentionnés dans le règlement des études propre à chaque établissement. La liste des frais mentionnés dans le règlement des études, visée à l'alinéa précédent, est établie sur la base de l'avis conforme d'une commission de concertation créée au sein de chaque établissement et composée de représentants de la direction de l'établissement, de membres du personnel et de représentants des étudiants. Le Gouvernement peut fixer les règles de composition et de fonctionnement de cette commission. Les frais non spécifiques à une formation sont mutualisés entre les De Executieve bepaalt de wijze van inning van het schoolgeld. Voor het academiejaar 2005-2006 worden de werkelijke kosten voor de goederen en diensten die individueel aan de student verleend worden, niet als bijkomend inschrijvingsgeld beschouwd. Die kosten worden vermeld in het studiereglement van elke instelling. Zij kunnen de bedragen die door de instellingen opgelegd zijn voor het academiejaar 2004-2005 niet overschrijden. Voor het academiejaar 2006-2007 en de volgende academiejaren stelt de Regering respectievelijk voor de Hogescholen, de Hogere kunstscholen en de Hogere instituten voor Architectuur de lijst vast van de werkelijke kosten voor de goederen en diensten die aan de studenten verleend worden en niet als bijkomend inschrijvingsgeld worden beschouwd. Die kosten worden vermeld in het studiereglement van elke instelling. De lijst met de kosten vermeld in het studiereglement, bedoeld bij het vorig lid, wordt opgesteld op basis van het eensluidend advies van een overlegcommissie opgericht binnen elke richting en samengesteld uit vertegenwoordigers van het bestuur van de inrichting, personeelsleden en vertegenwoordigers van de studenten. De Regering kan de regels voor de samenstelling en de werking van deze commissie bepalen. De kosten die niet specifiek zijn voor een opleiding worden solidair
étudiants d'un même type d'enseignement ». verdeeld over de studenten van eenzelfde type onderwijs ».
B.2. L'article 1er du décret du 20 juillet 2006 - qui constitue la B.2. Artikel 1 van het decreet van 20 juli 2006 - dat de bestreden
disposition attaquée - ajoute à ce texte les trois alinéas suivants : bepaling vormt - voegt aan die tekst de volgende drie leden toe :
« Le montant total réclamé à l'étudiant en vertu de l'alinéa 2, de « Het totaal bedrag dat van de student geëist wordt krachtens het
tweede lid, het vierde lid en het elfde lid, mag niet hoger zijn dan
l'alinéa 4 et de l'alinéa 11, ne peut excéder le plafond de 593 euros. het maximumbedrag van 593 euro. Voor de studenten bedoeld in het derde
Pour les étudiants visés à l'alinéa 3, ce plafond est égal à 80 euros. lid, is dat maximumbedrag gelijk aan 80 euro.
Toutefois, pour les établissements qui, pour l'année académique Voor de instellingen die, voor het academiejaar 2005-2006, een totaal
2005-2006, ont perçu un montant total supérieur aux plafonds fixés à bedrag hebben geïnd dat hoger is dan de maximumbedragen vastgesteld in
l'alinéa précédent, ce plafond est égal, pour les années académiques het vorige lid, is dat maximumbedrag echter gelijk, voor de
2006-2007 à 2010-2011, au montant total perçu pour l'année académique academiejaren 2006-2007 tot 2010-2011, aan het totaal bedrag geïnd
2005-2006, diminué chaque année, à partir de l'année académique voor het academiejaar 2005-2006, elk jaar verminderd, vanaf het
2007-2008, de 20 pour cent de la différence entre ce montant et les academiejaar 2007-2008, met 20 procent van het verschil tussen dat
plafonds fixés à l'alinéa précédent. bedrag en de maximumbedragen vastgesteld in het vorige lid.
Les deux alinéas précédents ne sont pas applicables aux Ecoles De twee vorige leden zijn niet van toepassing op de hogere
supérieures des Arts, ni aux Instituts supérieurs d'Architecture, ni kunstscholen, noch op de hogere instituten voor architectuuronderwijs,
aux étudiants inscrits dans les sections ' technique de l'image ', ' noch op de studenten ingeschreven in de afdelingen 'beeldtechniek',
communication appliquée ' et ' presse et information ' des hautes 'toegepaste communicatie' en 'pers en informatie' van de hogescholen
écoles ». ».
Il est, selon l'article 3 du décret du 20 juillet 2006, entré en Dat artikel is volgens artikel 3 van het decreet van 20 juli 2006 in
vigueur le 1er septembre 2006. werking getreden op 1 september 2006.
B.3.1. L'article 32 du décret du 25 mai 2007 « portant diverses B.3.1. Artikel 32 van het decreet van 25 mei 2007 « houdende
mesures en matière d'enseignement supérieur » - qui est entré en verschillende maatregelen inzake hoger onderwijs » - dat in werking is
vigueur « à partir de l'année académique 2007-2008 » (article 52 de ce getreden « vanaf het academiejaar 2007-2008 » (artikel 52 van dat
décret) - complète l'article 12, § 2, de la loi du 29 mai 1959 par decreet) - vult artikel 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959 aan met
l'alinéa suivant : het volgende lid :
« Dans le cas d'une inscription à un programme régi par une convention « Voor een inschrijving voor een programma dat wordt geregeld door een
de coopération pour l'organisation d'études telle que visée à samenwerkingsovereenkomst voor de organisatie van studies zoals
l'article 26, § 7, du décret du 5 août 1995 fixant l'organisation bedoeld in artikel 26, § 7 van het decreet van 5 augustus 1995
générale de l'enseignement supérieur en hautes écoles, à l'article 28, houdende de algemene organisatie van het hoger onderwijs in
§ 5, du décret du 20 décembre 2001 fixant les règles spécifiques à hogescholen, in artikel 28, § 5, van het decreet van 20 december 2001
tot vaststelling van de regels die specifiek zijn voor het hoger
l'Enseignement supérieur artistique organisé en Ecoles supérieures des kunstonderwijs georganiseerd in de hogere kunstscholen (organisatie,
Arts (organisation, financement, encadrement, statut des personnels, financiering, omkadering, statuut van het personeel, rechten en
droits et devoirs des étudiants) ou à l'article 9bis, § 3, de la loi plichten van studenten) of in artikel 9bis, § 3, van de wet van 7 juli
du 7 juillet 1970 relative à la structure générale de l'enseignement 1970 betreffende de algemene structuur van het hoger onderwijs, worden
supérieur, les montants visés aux alinéas 2 à 5 sont réduits de façon de bedragen bedoeld in de tweede tot vijfde leden verminderd in
proportionnelle au nombre de crédits réellement suivis dans verhouding tot het aantal studiepunten die in de instelling werkelijk
l'institution rapporté à la somme des crédits réellement suivis au werden gevolgd vergeleken met de som van de studiepunten die gedurende
cours de l'année académique ». het academiejaar werkelijk werden gevolgd ».
B.3.2. L'article 1er, a), du décret du 19 juillet 2007 « complétant le B.3.2. Artikel 1, a), van het decreet van 19 juli 2007 « houdende
aanvulling van het mechanisme van democratisering van de hogere
mécanisme de démocratisation des études supérieures hors universités studies buiten de universiteiten ingesteld door de decreten van 20
mis en place par les décrets du 20 juillet 2005 et du 20 juillet 2006 juli 2005 en 20 juli 2006 » vult artikel 12, § 2, veertiende lid, van
» complète l'article 12, § 2, alinéa 14, de la loi du 29 mai 1959 - de wet van 29 mei 1959 - ingevoegd bij artikel 1 van het decreet van
inséré par l'article 1er du décret du 20 juillet 2006 - par la phrase 20 juli 2006 - aan met de volgende zin :
suivante : « Pour les étudiants de condition modeste, ce plafond est identique à « Voor de minvermogende studenten, [is] dit maximumbedrag gelijk aan
celui visé à l'article 39, § 2, alinéa 4, de la loi du 27 juillet 1971 dat bedoeld bij artikel 39, § 2, vierde lid, van de wet van 27 juli
sur le financement et le contrôle des institutions universitaires ». 1971 op de financiering en de controle van de universitaire instelling
L'article 1er, b), du décret du 19 juillet 2007 remplace l'article 12, ». Artikel 1, b), van het decreet van 19 juli 2007 vervangt artikel 12, §
§ 2, alinéa 16, de la loi du 29 mai 1959 - inséré par l'article 1er du 2, zestiende lid, van de wet van 29 mei 1959 - ingevoegd bij artikel 1
décret du 20 juillet 2006 - par le texte suivant : van het decreet van 20 juli 2006 - door de volgende tekst :
« A l'exception des étudiants visés à l'alinéa 3 et des étudiants de « Met uitzondering van de studenten bedoeld bij het derde lid en van
condition modeste, les deux alinéas précédents ne sont pas applicables de minvermogende studenten, zijn de twee vorige leden niet van
aux Ecoles supérieures des Arts, ni aux Instituts supérieurs toepassing op de Hogere kunstscholen, noch op de Hogere Instituten
d'Architecture, ni aux étudiants inscrits dans les sections ' voor Architectuur, noch op de studenten die ingeschreven zijn voor de
technique de l'image ', ' communication appliquée ' et ' presse et afdelingen 'beeldtechniek', 'toegepaste communicatie', en 'pers en
information ' des hautes écoles ». informatie' in de hogescholen ».
Ces deux modifications de l'article 12, § 2, de la loi du 29 mai 1959 Die beide wijzigingen van artikel 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959
sont entrées « en vigueur pour l'année académique 2007-2008 » (article zijn « in werking [getreden] voor het academiejaar 2007-2008 »
8 du décret du 19 juillet 2007). (artikel 8 van het decreet van 19 juli 2007).
Quant à l'intérêt Ten aanzien van het belang
B.4. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée. Lorsqu'une association sans but lucratif qui n'invoque pas son intérêt personnel agit devant la Cour, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; qu'elle défende un intérêt collectif; que la norme attaquée soit susceptible d'affecter son objet social; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que cet objet social n'est pas ou n'est plus réellement poursuivi. B.4. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor het Hof optreedt, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat zij een collectief belang verdedigt; dat haar maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.5.1. La « Fédération des Etudiant(e)s francophones » (FEF) est une B.5.1. De « Fédération des Etudiant(e)s francophones » (FEF) is een
association sans but lucratif qui a, selon l'article 6, alinéa 2, 1, vereniging zonder winstoogmerk die, volgens artikel 6, tweede lid, 1,
de ses statuts - publiés aux annexes du Moniteur belge du 30 décembre van haar statuten - bekendgemaakt in de bijlagen van het Belgisch
2005 -, pour objet social de « défendre les intérêts [...] des Staatsblad van 30 december 2005 -, tot maatschappelijk doel heeft de
étudiant(e)s inscrit(e)s dans les établissements d'enseignement belangen te verdedigen van « [...] de studenten ingeschreven aan de
supérieur situés en Communauté française de Belgique [...] sur tous instellingen voor hoger onderwijs in de Franse Gemeenschap van België
les problèmes mettant en cause, de près ou de loin leurs droits, [...] aangaande alle problemen die hun rechten, plichten en belangen
devoirs, intérêts [...] sociaux [...] et économiques [...] en jouant van [...] sociale [...] en economische aard [...] in het geding
le rôle d'organe représentatif et actif, auprès [...] des autorités brengen, door als representatief of zelfs actief orgaan op te treden
compétentes à tous les niveaux de décision tant à l'intérieur qu'à bij de [...] bevoegde autoriteiten op alle niveaus van de
l'extérieur de l'Etat belge ». besluitvorming, zowel binnen als buiten de Belgische Staat ».
B.5.2. L'article 1er du décret du 20 juillet 2006 modifie les règles B.5.2. Artikel 1 van het decreet van 20 juli 2006 wijzigt de regels in
relatives au minerval, aux droits complémentaires et aux frais qui verband met het schoolgeld, de bijkomende rechten en de kosten die ten
sont mis à charge des étudiants inscrits dans les établissements laste worden gelegd van de studenten ingeschreven in de instellingen
d'enseignement supérieur non universitaire. van niet-universitair hoger onderwijs.
B.5.3. Cette disposition est dès lors susceptible d'affecter B.5.3. Die bepaling kan bijgevolg rechtstreeks en ongunstig het
directement et défavorablement l'objet social de la première partie maatschappelijk doel van de eerste verzoekende partij raken, zodat zij
requérante, de sorte qu'elle a intérêt à demander son annulation. belang heeft bij het vorderen van de vernietiging ervan.
B.6. Il n'y a pas lieu d'examiner si les deux autres requérants B.6. Er dient niet te worden onderzocht of de twee andere verzoekers
justifient eux aussi de l'intérêt requis pour attaquer cette eveneens doen blijken van het vereiste belang om die bepaling aan te
disposition. vechten.
Quant au fond Ten gronde
B.7. La Cour est invitée à statuer sur la constitutionnalité des B.7. Het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de grondwettigheid
van het veertiende lid, eerste zin, het vijftiende en het zestiende
alinéas 14, première phrase, 15 et 16 - dans la mesure où il fait lid - in zoverre het laatstvermelde verwijst naar het veertiende lid -
référence à l'alinéa 14 -, de l'article 12, § 2, de la loi du 29 mai van artikel 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959, die werden ingevoegd
1959 qui ont été insérés par l'article 1er du décret du 20 juillet bij artikel 1 van het decreet van 20 juli 2006.
2006. Sur l'article 12, § 2, alinéa 14, première phrase, de la loi du 29 mai Wat artikel 12, § 2, veertiende lid, eerste zin, van de wet van 29 mei
1959 1959 betreft
B.8.1. La Cour est, d'abord, invitée à examiner la compatibilité avec B.8.1. Het Hof wordt in de eerste plaats verzocht te onderzoeken of
les articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution, de l'article 12, §
2, alinéa 14, première phrase, de la loi du 29 mai 1959, en ce que artikel 12, § 2, veertiende lid, eerste zin, van de wet van 29 mei
cette disposition traite de la même manière deux catégories 1959 bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de
Grondwet, in zoverre die bepaling twee categorieën van studenten die
d'étudiants qui suivent un enseignement supérieur non universitaire : niet-universitair hoger onderwijs volgen op dezelfde wijze behandelt :
d'une part, ceux qui suivent un enseignement de type court et, d'autre enerzijds, diegenen die onderwijs van het korte type volgen en,
part, ceux qui suivent un enseignement de type long. anderzijds, diegenen die onderwijs van het lange type volgen.
B.8.2.1. L'article 24, § 4, de la Constitution dispose : B.8.2.1. Artikel 24, § 4, van de Grondwet bepaalt :
« Tous les élèves ou étudiants, parents, membres du personnel et « Alle leerlingen of studenten, ouders, personeelsleden en
établissements d'enseignement sont égaux devant la loi ou le décret. onderwijsinstellingen zijn gelijk voor de wet of het decreet. De wet
La loi et le décret prennent en compte les différences objectives, en het decreet houden rekening met objectieve verschillen, waaronder
notamment les caractéristiques propres à chaque pouvoir organisateur, de eigen karakteristieken van iedere inrichtende macht, die een
qui justifient un traitement approprié ». aangepaste behandeling verantwoorden ».
B.8.2.2. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination s'opposent à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure considérée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de B.8.2.2. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie verzetten zich ertegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de beschouwde maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden op identieke wijze worden behandeld zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.
proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.8.3. De bestreden bepaling heeft tot doel de studenten die
B.8.3. La disposition attaquée a pour but d'assurer aux étudiants qui niet-universitair hoger onderwijs volgen, ervan te verzekeren dat zij,
suivent l'enseignement supérieur non universitaire qu'ils ne seront, in beginsel, niet ertoe zullen zijn gehouden een som te betalen die
en principe, pas tenus, à cette fin, de payer une somme supérieure à meer bedraagt dan de waarde van het inschrijvingsrecht aan de
la valeur du droit d'inscription à l'université (Doc. parl., Parlement universiteit (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap,
de la Communauté française, 2005-2006, n° 293/1, p. 3; CRI, Parlement 2005-2006, nr. 293/1, p. 3; Integraal Verslag, Parlement van de Franse
de la Communauté française, 18 juillet 2006, n° 20, pp. 31 et 35). Gemeenschap, 18 juli 2006, nr. 20, pp. 31 en 35).
L'objectif poursuivi n'est pas d'autoriser les établissements De nagestreefde doelstelling is niet de instellingen van
d'enseignement supérieur non universitaire à augmenter le montant des niet-universitair hoger onderwijs toe te laten het bedrag van de
droits complémentaires ou des frais visés à l'alinéa 11 de l'article bijkomende rechten of de kosten bedoeld in het elfde lid van artikel
12, § 2, de la loi du 29 mai 1959 qu'ils percevaient au moment de 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959, dat zij ontvingen op het ogenblik
l'entrée en vigueur de la disposition attaquée, jusqu'au plafond fixé van de inwerkingtreding van de bestreden bepaling, te verhogen tot het
par celle-ci (Doc. parl., Parlement de la Communauté française, in die bepaling vastgestelde plafond (Parl. St., Parlement van de
2005-2006, n° 293/1, p. 3). Franse Gemeenschap, 2005-2006, nr. 293/1, p. 3).
Ces frais doivent, au demeurant, non seulement être repris dans une Die kosten moeten overigens niet alleen worden vermeld in een lijst
liste arrêtée par le Gouvernement de la Communauté française et vastgesteld door de Franse Gemeenschapsregering en overeenstemmen met
correspondre au coût réel des biens et services fournis à l'étudiant, de reële kostprijs van de aan de student verleende goederen en
mais aussi être mentionnés dans le règlement des études de diensten, maar ook worden vermeld in het studiereglement van de
l'établissement qui en réclame le paiement après avis conforme d'une instelling die de betaling ervan vordert na eensluidend advies van een
commission composée de représentants de la direction des commissie samengesteld uit vertegenwoordigers van de directie van de
établissements, de membres du personnel et de représentants des instellingen, personeelsleden en studentenvertegenwoordigers (artikel
étudiants (article 12, § 2, alinéas 11 et 12, insérés respectivement 12, § 2, elfde en twaalfde lid, respectievelijk ingevoegd bij artikel
par l'article 2, c), du décret du 20 juillet 2005 « relatif aux droits 2, c), van het decreet van 20 juli 2005 « betreffende het bijkomend
complémentaires perçus dans l'enseignement supérieur non universitaire inschrijvingsgeld geïnd in het niet-universitair hoger onderwijs » en
» et par l'article 93 du décret du 30 juin 2006 « modernisant le bij artikel 93 van het decreet van 30 juni 2006 « tot modernisering
fonctionnement et le financement des hautes écoles »). van de werking en de financiering van de hogescholen »).
B.8.4. Il résulte de ce qui précède que le traitement identique visé B.8.4. Uit wat voorafgaat volgt dat de in B.8.1 bedoelde identieke
en B.8.1 n'est pas dépourvu de justification raisonnable. behandeling niet zonder redelijke verantwoording is.
B.9.1. La Cour est ensuite invitée à statuer sur la compatibilité de B.9.1. Het Hof wordt vervolgens verzocht uitspraak te doen over de
la disposition visée en B.8.1 avec l'article 24, § 3, alinéa 1er, bestaanbaarheid van de in B.8.1 bedoelde bepaling met artikel 24, § 3,
première phrase, de la Constitution, lu en combinaison avec les eerste lid, eerste zin, van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
articles 2.1 et 13.2, c), du Pacte international relatif aux droits artikelen 2.1 en 13.2, c), van het Internationaal Verdrag inzake
économiques, sociaux et culturels, en ce que la disposition attaquée economische, sociale en culturele rechten, in zoverre de bestreden
empêcherait l'instauration progressive de la gratuité de bepaling de geleidelijke invoering van de kosteloosheid van
l'enseignement supérieur non universitaire. niet-universitair hoger onderwijs zou verhinderen.
B.9.2.1. L'article 24, § 3, alinéa 1er, première phrase, de la B.9.2.1. Artikel 24, § 3, eerste lid, eerste zin, van de Grondwet
Constitution dispose : bepaalt :
« Chacun a droit à l'enseignement dans le respect des libertés et « Ieder heeft recht op onderwijs, met eerbiediging van de fundamentele
droits fondamentaux ». rechten en vrijheden ».
B.9.2.2. L'article 2.1 du Pacte international relatif aux droits B.9.2.2. Artikel 2.1 van het Internationaal Verdrag inzake
économiques, sociaux et culturels dispose : economische, sociale en culturele rechten bepaalt :
« Chacun des Etats parties au présent Pacte s'engage à agir, tant par « Iedere Staat die partij is bij dit Verdrag verbindt zich maatregelen
son effort propre que par l'assistance et la coopération te nemen, zowel zelfstandig als binnen het kader van de internationale
internationales, notamment sur les plans économique et technique, au hulp en samenwerking, met name op economisch en technisch gebied, en
maximum de ses ressources disponibles, en vue d'assurer met volledige gebruikmaking van de hem ter beschikking staande
progressivement le plein exercice des droits reconnus dans le présent hulpbronnen, ten einde met alle passende middelen, inzonderheid de
Pacte par tous les moyens appropriés, y compris en particulier invoering van wettelijke maatregelen, tot een algehele verwezenlijking
l'adoption de mesures législatives ». van de in dit Verdrag erkende rechten te komen ».
L'article 13.2, c), du même Pacte dispose, à propos du droit de toute In verband met het recht van elke persoon op onderwijs bepaalt artikel
personne à l'éducation : 13.2, c), van hetzelfde Verdrag :
« 2. Les Etats parties au présent Pacte reconnaissent qu'en vue « 2. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag erkennen dat, ten einde
d'assurer le plein exercice de ce droit : tot een volledige verwezenlijking van dit recht te komen :
[...] [...]
c) L'enseignement supérieur doit être rendu accessible à tous en c) Het hoger onderwijs door middel van alle passende maatregelen en in
pleine égalité, en fonction des capacités de chacun, par tous les het bijzonder door de geleidelijke invoering van kosteloos onderwijs
moyens appropriés et notamment par l'instauration progressive de la voor een ieder op basis van bekwaamheid gelijkelijk toegankelijk dient
gratuité; ». te worden gemaakt; ».
Il ressort des ces dispositions que l'égalité d'accès à l'enseignement Uit die bepalingen blijkt dat de gelijke toegankelijkheid tot het
supérieur doit être instaurée progressivement en tenant compte des hoger onderwijs geleidelijk moet worden ingevoerd rekening houdend met
possibilités économiques et de la situation des finances publiques de economische mogelijkheden en de situatie van de overheidsfinanciën
spécifique à chacun des Etats contractants. eigen aan elk van de verdragssluitende Staten.
L'article 13.2, c), du Pacte ne fait donc pas naître un droit à Artikel 13.2, c), van het Verdrag doet derhalve geen recht op
l'accès gratuit à l'enseignement supérieur. Il s'oppose toutefois à ce kosteloze toegang tot het hoger onderwijs ontstaan. Wel verzet het
que la Belgique, après l'entrée en vigueur du Pacte à son égard - le zich ertegen dat België, na de inwerkingtreding van het Verdrag te
21 juillet 1983 -, prenne des mesures qui iraient à l'encontre de zijnen aanzien - op 21 juli 1983 -, maatregelen zou nemen die ingaan
l'objectif de l'accès en pleine égalité à l'enseignement supérieur qui tegen de doelstelling om de gelijkelijke toegang tot het hoger
doit être réalisé, notamment, par l'instauration progressive de la onderwijs te verwezenlijken, onder meer door de geleidelijke invoering
gratuité. van kosteloos onderwijs.
B.9.3. La disposition attaquée garantit aux étudiants qu'elle concerne B.9.3. De bestreden bepaling waarborgt de studenten op wie ze
que l'établissement d'enseignement supérieur dans lequel ils betrekking heeft dat de instelling van hoger onderwijs waarin ze zich
s'inscrivent et qui leur réclamera le paiement d'un minerval, et, le inschrijven en die van hen de betaling van een schoolgeld zal vorderen
cas échéant, celui de droits complémentaires, et de frais afférents en, in voorkomend geval, van bijkomende rechten en van kosten voor
aux biens et services qui leur sont fournis, ne leur réclamera pas une goederen en diensten die hen worden verstrekt, van hen niet een totale
somme totale supérieure à 593 euros. som zal vorderen die meer bedraagt dan 593 euro.
Avant l'adoption de la disposition attaquée, le montant du minerval Vóór de aanneming van de bestreden bepaling mocht het opgelegde bedrag
imposé ne pouvait excéder 161 euros dans l'enseignement supérieur de van het schoolgeld niet meer bedragen dan 161 euro in het hoger
type court (article 12, § 2, alinéa 2, 1°, de la loi du 29 mai 1959) onderwijs van het korte type (artikel 12, § 2, tweede lid, 1°, van de
et 372 euros dans l'enseignement supérieur de type long (article 12, § wet van 29 mei 1959) en 372 euro in het hoger onderwijs van het lange
2, alinéa 2, 3°, de la même loi). La disposition attaquée n'a pas pour type (artikel 12, § 2, tweede lid, 3°, van dezelfde wet). De bestreden
objet de permettre une augmentation du minerval. bepaling heeft niet tot doel een verhoging van het schoolgeld mogelijk te maken.
Avant l'adoption de la disposition attaquée, les droits Vóór de aanneming van de bestreden bepaling mochten de bijkomende
complémentaires éventuellement perçus par les établissements rechten die eventueel door de onderwijsinstellingen werden geïnd, niet
d'enseignement ne pouvaient excéder 282 euros dans l'enseignement meer bedragen dan 282 euro in het hoger onderwijs van het korte type
supérieur de type court (article 12, § 2, alinéa 4, de la loi du 29 (artikel 12, § 2, vierde lid, van de wet van 29 mei 1959) en 422 euro
mai 1959) et 422 euros dans l'enseignement supérieur de type long in het hoger onderwijs van het lange type (artikel 12, § 2, vierde
(article 12, § 2, alinéa 4, de la même loi). La disposition attaquée lid, van dezelfde wet). De bestreden bepaling heeft niet tot doel een
n'a pas pour objet de permettre une augmentation de ces droits. Il est verhoging van die rechten mogelijk te maken. Er wordt ook bepaald dat,
aussi prévu que, à partir de l'année académique 2007-2008, ces vanaf het academiejaar 2007-2008, die maximale bedragen elk jaar
plafonds diminueront progressivement chaque année (article 12, § 2, geleidelijk zullen verminderen (artikel 12, § 2, vijfde lid, van de
alinéa 5, de la loi du 29 mai 1959 et article 6, alinéa 1er, du décret wet van 29 mei 1959 en artikel 6, eerste lid, van het decreet van 20
du 20 juillet 2005). juli 2005).
Zoals is vermeld in B.8.3, heeft de aanneming van de bestreden
Comme il est dit en B.8.3, en fixant le plafond de 593 euros, bepaling, doordat ze het maximumbedrag vaststelt op 593 euro, tot doel
l'adoption de la disposition attaquée a pour but d'assurer à de student die niet-universitair hoger onderwijs volgt, ervan te
l'étudiant qui suit l'enseignement supérieur non universitaire qu'il verzekeren dat hij in principe niet ertoe zal worden gehouden een
ne sera, en principe, pas tenu, à cette fin, de payer une somme totale totale som te betalen die meer bedraagt dan de waarde van het
supérieure à la valeur du droit d'inscription à l'université. inschrijvingsrecht aan de universiteit.
Cette disposition a aussi pour effet de garantir à l'étudiant inscrit Die bepaling heeft ook tot gevolg dat de student die is ingeschreven
dans l'enseignement supérieur de type long que, jusqu'à l'année in het hoger onderwijs van het lange type, de waarborg krijgt dat, tot
académique 2010-2011, un établissement ne pourra lui réclamer, au het academiejaar 2010-2011, een onderwijsinstelling van hem, als
titre de minerval et de droits complémentaires, la somme des montants schoolgeld en bijkomende rechten, niet de som zal kunnen vorderen van
maximaux prévus à l'article 12, § 2, alinéa 2, 3°, et à l'article 12, de maximale bedragen bedoeld in artikel 12, § 2, tweede lid, 3°, en in
§ 2, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959, étant entendu que, à partir artikel 12, § 2, vierde lid, van de wet van 29 mei 1959, aangezien
de l'année académique 2011-2012, cette somme ne pourra excéder le vanaf het academiejaar 2011-2012 die som niet meer zal mogen bedragen
plafond fixé par la disposition attaquée. dan het in de bestreden bepaling vastgestelde maximumbedrag.
Il résulte de ce qui précède que la disposition attaquée ne peut être Uit wat voorafgaat volgt dat de bestreden bepaling niet kan worden
considérée comme une mesure qui porte atteinte à l'objectif de beschouwd als een maatregel die afbreuk doet aan de doelstelling van
l'instauration progressive de la gratuité, de sorte qu'elle n'est pas de geleidelijke invoering van de kosteloosheid, zodat zij niet
incompatible avec l'article 24, § 3, alinéa 1er, première phrase, de onbestaanbaar is met artikel 24, § 3, eerste lid, eerste zin, van de
la Constitution, lu en combinaison avec les articles 2.1 et 13.2, c), Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 2.1 en 13.2, c), van
du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele
culturels. rechten.
B.10. En ce qu'il est dirigé contre l'article 12, § 2, alinéa 14, B.10. In zoverre het middel is gericht tegen artikel 12, § 2,
première phrase, de la loi du 29 mai 1959, le moyen n'est pas fondé. veertiende lid, eerste zin, van de wet van 29 mei 1959, is het niet gegrond.
Sur l'article 12, § 2, alinéa 15, de la loi du 29 mai 1959 Wat artikel 12, § 2, vijftiende lid, van de wet van 29 mei 1959
B.11.1. La Cour est d'abord invitée à statuer sur la compatibilité betreft B.11.1. Het Hof wordt in de eerste plaats verzocht uitspraak te doen
avec les articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution, de l'article over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de
12, § 2, alinéa 15, de la loi du 29 mai 1959, en ce que cette disposition ferait une différence de traitement entre deux catégories d'étudiants visés à l'article 12, § 2, alinéa 14, de la même loi : d'une part, ceux qui s'inscrivent dans un établissement soumis aux plafonds fixés par cette dernière disposition et, d'autre part, ceux qui s'inscrivent dans un des établissements visés par la disposition attaquée. Les premiers auraient la garantie que les établissements dans lesquels ils s'inscrivent leur réclameront une somme totale moindre que les seconds. B.11.2. La disposition attaquée permet aux établissements qui, lors de l'année académique 2005-2006, ont réclamé à leurs étudiants, au titre de minerval, de droits complémentaires et, le cas échéant, de frais afférents aux biens et services fournis, une somme totale supérieure Grondwet, van artikel 12, § 2, vijftiende lid, van de wet van 29 mei 1959, in zoverre die bepaling een verschil in behandeling zou instellen tussen twee categorieën van studenten bedoeld in artikel 12, § 2, veertiende lid, van dezelfde wet : enerzijds, diegenen die zich inschrijven in een instelling die is onderworpen aan de in laatstgenoemde bepaling vastgestelde maximale bedragen en, anderzijds, diegenen die zich inschrijven in een van de instellingen bedoeld in de bestreden bepaling. De eerstgenoemden zouden de waarborg hebben dat de instellingen waarin ze zich inschrijven, van hen een som vorderen die minder bedraagt dan die welke van laatstgenoemden wordt gevorderd. B.11.2. De bestreden bepaling stelt de instellingen die tijdens het academiejaar 2005-2006 van hun studenten, als schoolgeld, bijkomende rechten, en in voorkomend geval kosten voor verleende goederen en diensten een totale som hebben gevorderd die meer bedraagt dan de in
aux plafonds fixés à l'article 12, § 2, alinéa 14, de la loi du 29 mai 1959, de continuer à réclamer, jusqu'à l'année académique 2010-2011, une somme totale supérieure à ces plafonds, étant entendu que ce surplus autorisé diminue chaque année. B.11.3.1. Les coûts exposés par les établissements d'enseignement pour les biens et services fournis aux étudiants peuvent ne pas être uniformes, compte tenu de ce que l'enseignement, les cours et le matériel pédagogique peuvent varier d'un établissement à l'autre, même pour des options identiques. B.11.3.2. La règle transitoire qu'exprime la disposition attaquée artikel 12, § 2, veertiende lid, van de wet van 29 mei 1959 vastgestelde maximale bedragen, tot in het academiejaar 2010-2011 in staat een totale som te blijven vorderen die meer bedraagt dan die maximale bedragen, met dien verstande dat het toegestane overschot elk jaar vermindert. B.11.3.1. De kosten die de onderwijsinstellingen doen voor de aan de studenten geleverde goederen en diensten, hoeven niet eenvormig te zijn, rekening houdend met het feit dat het onderwijs zijn, de cursussen en het pedagogisch materiaal kunnen variëren van de ene instelling tot de andere, zelfs voor identieke opties. B.11.3.2. De overgangsregel die tot uiting komt in de bestreden
découle du souci « de ne pas mettre en danger [l']équilibre financier bepaling, vloeit voort uit de bekommernis « om het financiële
» des Hautes Ecoles qui percevaient des montants excédant les plafonds evenwicht niet in gevaar te brengen » van de hogescholen die bedragen
fixés par l'article 12, § 2, alinéa 14, de la loi du 29 mai 1959. Le inden die de in artikel 12, § 2, veertiende lid, van de wet van 29 mei
1959 vastgestelde maximale bedragen overschreden. De hun toegekende
délai qui leur est accordé doit « leur permettre d'atteindre termijn moet « hen in staat stellen geleidelijk aan die maximale
progressivement » ces plafonds (Doc. parl., Parlement de la Communauté bedragen te bereiken » (Parl. St., Parlement van de Franse
française, 2005-2006, n° 293/1, p. 3). Gemeenschap, 2005-2006, nr. 293/1, p. 3).
Par la mesure critiquée, le législateur permet donc d'éviter qu'une Met de bekritiseerde maatregel laat de decreetgever dus toe te
règle ayant pour objet de limiter le coût des études de l'enseignement vermijden dat een regel, die ertoe strekt de kostprijs van de studies
supérieur n'ait pour effet secondaire de causer des difficultés van hoger onderwijs te beperken, tot neveneffect heeft dat die
financières à certains établissements, ce qui pourrait mettre en péril financiële moeilijkheden veroorzaakt voor bepaalde instellingen, wat
leur survie et porter atteinte au droit à l'enseignement. hun overleven in het gedrang zou kunnen brengen en afbreuk doen aan
het recht op onderwijs.
B.11.3.3. La différence de traitement dénoncée n'est dès lors pas B.11.3.3. Het aangeklaagde verschil in behandeling is dus niet zonder
dépourvue de justification raisonnable. redelijke verantwoording.
B.12.1. Il ressort des développements de la requête que la Cour est B.12.1. Uit de uiteenzetting in het verzoekschrift blijkt dat het Hof
ensuite invitée à statuer sur la compatibilité de la disposition visée vervolgens wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid
en B.11.1 avec l'article 24, § 5, de la Constitution, en ce que cette van de in B.11.1 bedoelde bepaling met artikel 24, § 5, van de
disposition déléguerait aux Hautes Ecoles le pouvoir de fixer la Grondwet, in zoverre die bepaling aan de hogescholen de bevoegdheid
contribution des étudiants au financement de leurs études. zou delegeren om de bijdrage van de studenten in de financiering van
hun studies vast te stellen.
B.12.2.1. L'article 24, § 5, de la Constitution dispose : B.12.2.1. Artikel 24, § 5, van de Grondwet bepaalt :
« L'organisation, la reconnaissance ou le subventionnement de « De inrichting, erkenning of subsidiëring van het onderwijs door de
l'enseignement par la communauté sont réglés par la loi ou le décret gemeenschap wordt geregeld door de wet of het decreet ».
». B.12.2.2. Cette disposition traduit la volonté du Constituant de B.12.2.2. Die bepaling drukt de wil uit van de Grondwetgever om aan de
réserver au législateur compétent le soin de régler les aspects bevoegde wetgever de zorg voor te behouden een regeling te treffen
essentiels de l'enseignement en ce qui concerne son organisation, sa voor de essentiële aspecten van het onderwijs, wat de inrichting, de
reconnaissance et son subventionnement. Elle n'interdit cependant pas erkenning en de subsidiëring ervan betreft. Zij verbiedt echter niet
que des habilitations soient données sous certaines conditions à dat onder bepaalde voorwaarden bevoegdheden aan andere overheden
d'autres autorités. worden toegekend.
L'article 24, § 5, de la Constitution exige que ces habilitations ne Artikel 24, § 5, van de Grondwet vereist dat die bevoegdheden slechts
portent que sur la mise en oeuvre des principes que le législateur a op de tenuitvoerlegging van de door de decreetgever zelf vastgestelde
lui-même adoptés. A travers elles, une autre autorité ne saurait beginselen betrekking hebben. Zodoende kan een gemeenschapsregering of
combler l'imprécision de ces principes ou affiner des options een andere overheid de onnauwkeurigheid van die beginselen niet
insuffisamment détaillées. opvangen of onvoldoende omstandige beleidskeuzes niet verfijnen.
B.12.3.1. L'article 12, § 2, alinéa 15, de la loi du 29 mai 1959 B.12.3.1. Artikel 12, § 2, vijftiende lid, van de wet van 29 mei 1959
concerne la détermination des montants dont un étudiant inscrit dans betreft de vaststelling van de bedragen die een student die is
l'enseignement supérieur non universitaire peut être redevable, au ingeschreven in het niet-universitair hoger onderwijs verschuldigd kan
titre de minerval, de droits complémentaires ou de frais. zijn als schoolgeld, bijkomende rechten of kosten.
B.12.3.2. Lorsqu'il ne détermine pas lui-même le montant du minerval B.12.3.2. Wanneer de decreetgever niet zelf het bedrag vaststelt van
pour certaines catégories d'étudiants, le législateur décrétal het schoolgeld voor bepaalde categorieën van studenten, machtigt hij
habilite le Gouvernement à le faire, tout en fixant simultanément des de Regering daartoe, maar stelt hij tegelijkertijd minimale en
montants minima et maxima (article 12, § 2, alinéas 2 et 3, de la loi maximale bedragen vast (artikel 12, § 2, tweede en derde lid, van de
du 29 mai 1959). wet van 29 mei 1959).
Le législateur décrétal précise, en outre, que les droits De decreetgever preciseert bovendien dat de bijkomende rechten niet de
complémentaires ne peuvent excéder les montants prélevés à ce titre bedragen kunnen overschrijden die als dusdanig worden geheven door de
par les établissements d'enseignement supérieur non universitaire pour instellingen van niet-universitair hoger onderwijs voor het
l'année académique 2004-2005, tout en fixant des plafonds généraux academiejaar 2004-2005, en stelt algemene maximale bedragen vast
dont la diminution progressive est programmée avec précision (article waarvan de geleidelijke vermindering zeer precies wordt geprogrammeerd
12, § 2, alinéas 4 et 5, de la même loi). (artikel 12, § 2, vierde en vijfde lid, van dezelfde wet).
Le législateur n'autorise, enfin, les Hautes Ecoles à réclamer le Ten slotte machtigt de decreetgever de hogescholen er enkel toe de
betaling van kosten te vorderen wanneer die kosten verband houden met
paiement de frais que si ceux-ci se rapportent à des biens et services aan de studenten geleverde goederen en diensten, wanneer die worden
fournis aux étudiants, sont appréciés au coût réel, sont inscrits dans ingeschat tegen de reële kostprijs, wanneer die worden ingeschreven op
une liste arrêtée par le Gouvernement et sont mentionnés dans le een lijst vastgesteld door de Regering en worden vermeld in het
règlement des études, moyennant l'avis conforme d'une commission de la studiereglement, mits eensluidend advies van een commissie van de
Haute Ecole comprenant parmi ses membres des représentants des hogeschool die onder haar leden vertegenwoordigers van de studenten
étudiants (article 12, § 2, alinéas 11 et 12, de la même loi). telt (artikel 12, § 2, elfde en twaalfde lid, van dezelfde wet).
B.12.3.3. Ce n'est donc pas la disposition attaquée qui donne aux B.12.3.3. Het is derhalve niet de bestreden bepaling die aan de
Hautes Ecoles le pouvoir de prélever des droits complémentaires ou de hogescholen de bevoegdheid verleent om bijkomende rechten te heffen of
réclamer aux étudiants le paiement de certains frais. van de studenten de betaling van sommige onkosten te vorderen.
Sa portée est beaucoup plus limitée. Elle ne fait que compléter la De draagwijdte ervan is veel beperkter. Zij vult enkel de in B.12.3.2
réglementation décrite en B.12.3.2, qui, par différents critères et beschreven reglementering aan die, aan de hand van verschillende
maxima, limite déjà fortement la marge d'appréciation des Hautes criteria en maxima, de beoordelingsmarge van de hogescholen reeds
Ecoles dans la détermination des sommes dont elles peuvent réclamer le sterk beperkt bij de vaststelling van de bedragen waarvan ze de
paiement aux étudiants. La disposition attaquée contribue, par les betaling kunnen vorderen van de studenten. De bestreden bepaling
plafonds qu'elle instaure, à réduire encore davantage cette marge draagt door de erin vastgestelde maximale bedragen ertoe bij dat die
d'appréciation, au moyen de données précises et aisément beoordelingsmarge nog verder wordt afgebouwd, aan de hand van precieze
déterminables. gegevens die gemakkelijk kunnen worden vastgesteld.
B.12.4. Il résulte de ce qui précède que la disposition attaquée ne B.12.4. Uit wat voorafgaat volgt dat de bestreden bepaling geen enkele
contient aucune habilitation incompatible avec l'article 24, § 5, de machtiging bevat die onbestaanbaar is met artikel 24, § 5, van de
la Constitution. Grondwet.
B.13. En ce qu'il est dirigé contre l'article 12, § 2, alinéa 15, de B.13. In zoverre het middel is gericht tegen artikel 12, § 2,
la loi du 29 mai 1959, le moyen n'est pas fondé. vijftiende lid, van de wet van 29 mei 1959, is het niet gegrond.
Sur l'article 12, § 2, alinéa 16, de la loi du 29 mai 1959 Wat artikel 12, § 2, zestiende lid, van de wet van 29 mei 1959 betreft
B.14.1. Il ressort des développements de la requête que la Cour est B.14.1. Uit de uiteenzetting in het verzoekschrift blijkt dat het Hof
d'abord invitée à statuer sur la compatibilité avec les articles 10, in de eerste plaats wordt verzocht uitspraak te doen over de
11 et 24, § 4, de la Constitution, de l'article 12, § 2, alinéa 16, de bestaanbaarheid, met de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, van
la loi du 29 mai 1959 - dans la mesure où il fait référence à l'alinéa artikel 12, § 2, zestiende lid, van de wet van 29 mei 1959 - in
14 du même paragraphe -, en ce que cette disposition ferait une zoverre het verwijst naar het veertiende lid van dezelfde paragraaf -,
doordat die bepaling een verschil in behandeling zou instellen tussen
différence de traitement entre deux catégories d'étudiants visés à twee categorieën van studenten bedoeld in artikel 12, § 2, veertiende
l'article 12, § 2, alinéa 14, de la loi du 29 mai 1959 : d'une part, lid, van de wet van 29 mei 1959 : enerzijds, diegenen die zich
ceux qui s'inscrivent dans l'un des établissements soumis aux plafonds inschrijven in één van de instellingen die zijn onderworpen aan de in
fixés par cette disposition, et, d'autre part, ceux qui s'inscrivent die bepaling vastgestelde maximale bedragen en, anderzijds, diegenen
dans l'un des établissements ou sections visés par la disposition die zich inschrijven in één van de instellingen of afdelingen bedoeld
attaquée. in de bestreden bepaling.
Les seconds n'ont pas, à la différence des premiers, la garantie que De laatstgenoemden hebben, in tegenstelling tot de eerstgenoemden,
la somme du minerval et des éventuels droits complémentaires et frais niet de waarborg dat de som van het inschrijvingsgeld en de eventuele
dont le paiement leur sera réclamé par leur établissement n'excédera bijkomende rechten en kosten waarvan hun instelling van hen de
pas 593 euros. betaling zal vorderen, niet meer dan 593 euro zal bedragen.
B.14.2.1. La disposition attaquée déroge à la règle exprimée à B.14.2.1. De bestreden bepaling wijkt af van de regel uitgedrukt in
l'article 12, § 2, alinéa 14, de la loi du 29 mai 1959, telle qu'elle artikel 12, § 2, veertiende lid, van de wet van 29 mei 1959, zoals die
a été insérée par l'article 1er du décret du 20 juillet 2006. is ingevoegd bij artikel 1 van het decreet van 20 juli 2006.
Par cette dérogation, le législateur décrétal veut éviter de mettre en Met die afwijking wil de decreetgever vermijden dat de financiële
péril la viabilité financière des établissements d'enseignement levensvatbaarheid in het gedrang wordt gebracht van de instellingen
supérieur non universitaire qui réclamaient à l'étudiant, au moment de van niet-universitair hoger onderwijs die op het ogenblik van de
l'adoption du décret du 20 juillet 2006, le paiement d'une somme aanneming van het decreet van 20 juli 2006 van de student de betaling
totale supérieure à 593 euros, soit - en ce qui concerne certaines vorderden van een totale som die meer bedroeg dan 593 euro, hetzij -
formations organisées par des Hautes Ecoles - en raison de « frais wat sommige in hogescholen georganiseerde opleidingen betreft - om
particuliers liés à la technologie » à utiliser, soit parce que les reden van « de bijzondere kosten die zijn verbonden aan de technologie
formations dispensées dans les Ecoles supérieures des Arts et les » die moet worden gebruikt, hetzij omdat de in de hogescholen voor
Instituts supérieurs d'Architecture « nécessitent de nombreux frais » kunstonderwijs en in de hogere instituten voor architectuur verstrekte
(Doc. parl., Parlement de la Communauté française, 2005-2006, n° opleidingen « talrijke uitgaven vergen » (Parl. St., Parlement van de
293/1, p. 3). Franse Gemeenschap, 2005-2006, nr. 293/1, p. 3).
La Ministre de l'Enseignement supérieur a, en outre, donné les De Minister van Hoger Onderwijs heeft bovendien in verband met die
précisions suivantes à propos de cette dérogation : afwijking de volgende preciseringen gegeven :
« Le premier de ces éléments est l'explosion des technologies « Het eerste van die elementen is de explosie van digitale
numériques qui révolutionnent le concept de création. technologieën die het concept creatie radicaal veranderen.
Les écoles de cinéma ou de design doivent acquérir des logiciels, du De scholen voor film of design moeten software aankopen, professioneel
matériel professionnel dont la diffusion est limitée, ce qui ne leur materieel waarvan de verspreiding beperkt is, en waardoor ze geen
permet pas de bénéficier d'un prix d'achat intéressant. Par exemple, interessante aankoopprijs kunnen genieten. Software voor animatiefilms
les logiciels pour l'animation en 3D participent à la qualité de la in 3D draagt bijvoorbeeld bij tot de kwaliteit van de opleiding, maar
formation mais ne se trouvent pas facilement. Ils sont donc is niet makkelijk te vinden. Bijgevolg is die dus bijzonder duur. Zo
particulièrement coûteux. De même, dans le cadre de l'enseignement ook zijn de in het raam van het hoger kunstonderwijs gebruikte
supérieur artistique, les matières premières utilisées sont très grondstoffen zeer duur. Ik denk ook aan de grondstoffen die regelmatig
onéreuses. Je pense aussi aux matières premières utilisées worden gebruikt zoals marmer, fijne houtsoorten, zijden, vergulde
régulièrement comme le marbre, le bois précieux, des soieries, des versieringen, edelmetalen. Al deze materialen zijn ongewoon en
dorures, des métaux précieux. Tous ces matériaux sortent de bijgevolg zeer duur. Men kan zich uiteraard niet indenken dat de
l'ordinaire et coûtent très cher. On ne peut évidemment imaginer que studenten kunnen worden opgeleid door te werken met materialen als
les élèves se forment sur des matériaux comme de la toile de jute ! jutte ! Dat is nu eenmaal de kostprijs voor het hoger kunstonderwijs
L'enseignement supérieur artistique est à ce prix et il faut en tenir compte. en daarmee dient rekening te worden gehouden.
Pour les hautes écoles, les formations exemptées dans le texte qui Wat betreft de hogescholen worden de in de aan u voorgelegde tekst
vous est soumis sont également apparentées à l'enseignement artistique vrijgestelde opleidingen eveneens gelijkgesteld met het kunstonderwijs
et justifient un traitement similaire. Dans le domaine des en verantwoorden ze dus een soortgelijke behandeling. Op het vlak van
communications, par exemple, des technologies nouvelles et évolutives de communicatie bijvoorbeeld moeten nieuwe en evolutieve technologieën
doivent être mises à la disposition des étudiants » (CRI, Parlement de ter beschikking worden gesteld van de studenten » (Integraal verslag,
la Communauté française, 18 juillet 2006, n° 20, pp. 35-36). Parlement van de Franse Gemeenschap, 18 juli 2006, nr. 20, pp. 35-36).
B.14.2.2. En outre, la disposition attaquée ne prive pas les étudiants B.14.2.2. Bovendien ontzegt de bestreden bepaling de studenten op wie
ze betrekking heeft, niet de waarborgen die worden geboden door
qu'elle concerne des garanties offertes par l'article 12, § 2, alinéas artikel 12, § 2, derde tot vijfde, elfde en twaalfde lid, van de wet
3 à 5, 11 et 12, de la loi du 29 mai 1959 pour ce qui est de la van 29 mei 1959 wat betreft de vaststelling van het bedrag van de
détermination du montant des droits complémentaires et des frais qui bijkomende rechten en kosten die te hunnen laste kunnen worden gelegd.
peuvent être mis à leur charge.
B.14.3. La différence de traitement visée en B.14.1 n'est dès lors pas B.14.3. Het in B.14.1 bedoelde verschil in behandeling is bijgevolg
niet zonder redelijke verantwoording.
dépourvue de justification raisonnable. B.15.1. Uit de uiteenzetting in het verzoekschrift blijkt dat het Hof
B.15.1. Il ressort des développements de la requête que la Cour est vervolgens wordt verzocht uitspraak te doen over de bestaanbaarheid,
ensuite invitée à statuer sur la compatibilité avec l'article 24, § 5, met artikel 24, § 5, van de Grondwet, van de in B.14.1 beoogde
de la Constitution, de la disposition visée en B.14.1, en ce que cette bepaling, in zoverre die bepaling aan de hogescholen de bevoegdheid
disposition déléguerait aux Hautes Ecoles le pouvoir de fixer la zou opdragen om de bijdrage te bepalen die de erin beoogde studenten
contribution des étudiants qu'elle vise au financement de leurs aan de financiering van hun studie moeten leveren.
études. B.15.2. La disposition attaquée a pour effet que les étudiants B.15.2. De bestreden bepaling heeft tot gevolg dat de studenten die
inscrits dans les trois sections des Hautes Ecoles qu'elle vise ne zijn ingeschreven in de drie afdelingen van de erin beoogde
bénéficient pas de la garantie qu'offrent les plafonds instaurés par hogescholen, niet de waarborg genieten die wordt geboden door de
maximale bedragen ingevoegd bij het veertiende en vijftiende lid van
les alinéas 14 et 15 de l'article 12, § 2, de la loi du 29 mai 1959, artikel 12, § 2, van de wet van 29 mei 1959, zoals die werden
tels qu'ils ont été insérés par l'article 1er du décret du 20 juillet ingevoegd bij artikel 1 van het decreet van 20 juli 2006.
2006. Elle n'a pas pour autant pour objet de donner aux Hautes Ecoles qui Zij heeft echter niet tot doel aan de hogescholen die een van die drie
abritent l'une des ces trois sections le pouvoir de prélever des afdelingen huisvesten, de bevoegdheid te verlenen om bijkomende
droits complémentaires ou de réclamer aux étudiants le paiement de rechten te heffen of van de studenten de betaling van bepaalde kosten
certains frais. Comme il a été relevé en B.12.3.2 et en B.12.3.3, ce pouvoir résulte d'autres dispositions législatives qui, par les critères et maxima qu'elles contiennent, limitent déjà fortement la marge d'appréciation des Hautes Ecoles dans la détermination des sommes dont elles peuvent réclamer le paiement aux étudiants, à titre de droits complémentaires ou de frais. Comme il a été relevé en B.12.3.2, la perception d'un minerval est aussi prévue par d'autres dispositions législatives qui fixent son montant ou habilitent le Gouvernement à le faire dans les limites d'un minimum et d'un maximum déterminés par le législateur décrétal lui-même. B.15.3. Il résulte de ce qui précède que la disposition attaquée ne te vorderen. Zoals is opgemerkt in B.12.3.2 en in B.12.3.3, vloeit die bevoegdheid voort uit andere bepalingen die, door de erin vervatte criteria en maximumbedragen, de beoordelingsmarge van de hogescholen reeds sterk beperken bij de vaststelling van de sommen waarvan zij van de studenten de betaling kunnen vorderen, als bijkomende rechten of kosten. Zoals is opgemerkt in B.12.3.2, wordt de inning van schoolgeld ook voorgeschreven in andere bepalingen die het bedrag ervan vaststellen of de Regering ertoe machtigen zulks te doen binnen de perken van een door de decreetgever zelf vastgesteld minimum- en maximumbedrag. B.15.3. Uit wat voorafgaat volgt dat de bestreden bepaling geen
contient aucune habilitation incompatible avec l'article 24, § 5, de machtiging bevat die onbestaanbaar is met artikel 24, § 5, van de
la Constitution. Grondwet.
B.16. En ce qu'il est dirigé contre l'article 12, § 2, alinéa 16, de B.16. In zoverre het middel is gericht tegen artikel 12, § 2,
la loi du 29 mai 1959, le moyen n'est pas fondé. zestiende lid, van de wet van 29 mei 1959, is het niet gegrond.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette le recours. verwerpt het beroep.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op
janvier 1989, à l'audience publique du 19 mars 2008. de openbare terechtzitting van 19 maart 2008.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^