← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 118/2007 du 19 septembre 2007 Numéro du rôle : 4064 En cause
: la question préjudicielle relative aux articles 21 et 23 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées
le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La composée
des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E(...)"
Extrait de l'arrêt n° 118/2007 du 19 septembre 2007 Numéro du rôle : 4064 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 21 et 23 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E(...) | Uittreksel uit arrest nr. 118/2007 van 19 september 2007 Rolnummer 4064 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 21 en 23 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad van State. |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 118/2007 du 19 septembre 2007 | Uittreksel uit arrest nr. 118/2007 van 19 september 2007 |
Numéro du rôle : 4064 | Rolnummer 4064 |
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 21 et 23 | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 21 en 23 van |
des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée | de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, |
par le Conseil d'Etat. | gesteld door de Raad van State. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du | Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt n° 164.028 du 24 octobre 2006 en cause de la SA « Varec » | Bij arrest nr. 164.028 van 24 oktober 2006 in zake de NV « Varec » |
contre l'Etat belge et la société de droit allemand « Diehl Remscheid | tegen de Belgische Staat en de vennootschap naar Duits recht « Diehl |
Remscheid GmbH & Co. », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof | |
GmbH & Co. », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 6 | is ingekomen op 6 november 2006, heeft de Raad van State de volgende |
novembre 2006, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 21 et 23 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat le | « Schenden de artikelen 21 en 23 van de op 12 januari 1973 |
12 janvier 1973, interprétés en ce sens que les pièces confidentielles | gecoördineerde wetten op de Raad van State, in die zin geïnterpreteerd |
d'un dossier de l'administration doivent être versées au dossier | dat de vertrouwelijke stukken van een dossier van de administratie aan |
administratif et doivent être communiquées aux parties, violent-ils | het administratief dossier moeten worden toegevoegd en aan de partijen |
l'article 22 de la Constitution, lu ou non en combinaison avec | moeten worden medegedeeld, artikel 22 van de Grondwet, al dan niet in |
l'article 8 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et | samenhang gelezen met artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de |
des libertés fondamentales et l'article 17 du Pacte International | rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en artikel 17 van het |
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, | |
relatif aux droits civils et politiques, dès lors qu'ils ne permettent | aangezien zij het niet mogelijk maken het recht op de eerbiediging van |
pas d'assurer le droit au respect des secrets d'affaires ? ». | het zakengeheim te verzekeren ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen |
B.1. Le Conseil d'Etat interroge la Cour sur la compatibilité avec | B.1. De Raad van State ondervraagt het Hof over de bestaanbaarheid met |
l'article 22 de la Constitution, lu ou non en combinaison avec les | artikel 22 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met |
articles 8 de la Convention européenne des droits de l'homme et 17 du | artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met |
Pacte international relatif aux droits civils et politiques, des | artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en |
articles 21 et 23 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, s'ils | politieke rechten, van de artikelen 21 en 23 van de gecoördineerde |
wetten op de Raad van State, indien ze in die zin worden | |
devaient être interprétés en ce sens que les pièces confidentielles | geïnterpreteerd dat de vertrouwelijke stukken vervat in het |
contenues dans le dossier administratif de la partie adverse doivent | administratief dossier van de tegenpartij niet alleen aan de Raad van |
être communiquées, non seulement au Conseil d'Etat, mais aussi aux | State maar ook aan de partijen moeten worden medegedeeld. |
parties. B.2.1. L'article 21 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat dispose : « Les délais dans lesquels les parties doivent transmettre leurs mémoires, leurs dossiers administratifs ou les documents ou renseignements demandés par la section d'administration sont fixés par arrêté royal délibéré en Conseil des Ministres. Lorsque la partie requérante ne respecte pas les délais prévus pour l'envoi du mémoire en réplique ou du mémoire ampliatif, la section statue sans délai, les parties entendues à leur demande, en constatant l'absence de l'intérêt requis. Lorsque la partie défenderesse ne transmet pas le dossier administratif dans le délai fixé, sans préjudice de l'article 21bis, les faits cités par la partie requérante sont réputés prouvés, à moins que ces faits soient manifestement inexacts. Lorsque le dossier administratif n'est pas en possession de la partie | B.2.1. Artikel 21 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State bepaalt : « De termijnen waarbinnen de partijen hun memories, het administratief dossier of de door de afdeling administratie gevraagde stukken of inlichtingen moeten toesturen, worden bij in Ministerraad overlegd koninklijk besluit vastgesteld. Wanneer de verzoekende partij de termijnen voor het toesturen van de memorie van wederantwoord of van de aanvullende memorie niet eerbiedigt, doet de afdeling, nadat de partijen die daarom verzocht hebben gehoord zijn, zonder verwijl uitspraak, waarbij het ontbreken van het vereiste belang wordt vastgesteld. Wanneer de verwerende partij het administratief dossier niet binnen de vastgestelde termijn toestuurt, worden, onverminderd artikel 21bis, de door de verzoekende partij aangehaalde feiten als bewezen geacht, tenzij deze feiten kennelijk onjuist zijn. Wanneer het administratief dossier niet in het bezit is van de verwerende partij, moet zij dit onverwijld aan de kamer bij wie het |
défenderesse, elle doit en aviser la chambre saisie du recours. | beroep aanhangig is mededelen. Deze kan de neerlegging van het |
Celle-ci peut ordonner le dépôt du dossier administratif moyennant une | administratief dossier bevelen tegen een dwangsom overeenkomstig de |
astreinte conformément aux dispositions de l'article 36. | bepalingen van artikel 36. |
[...] ». | [...] ». |
B.2.2. L'article 23 des mêmes lois coordonnées dispose : | B.2.2. Artikel 23 van dezelfde gecoördineerde wetten bepaalt : |
« La section d'administration correspond directement par courrier avec | « De afdeling administratie voert rechtstreeks briefwisseling met alle |
toutes les autorités et administrations qu'elle estime nécessaires. | overheden en besturen die zij nuttig acht. |
Elle a le droit de se faire communiquer par ces autorités et | Zij is gerechtigd alle bescheiden en inlichtingen omtrent de zaken |
administrations tous documents et renseignements relatifs aux affaires | waarover zij zich uit te spreken heeft, door deze overheden en |
sur lesquelles elle est appelée à statuer ». | besturen te doen overleggen ». |
B.3.1. Il ressort de la décision de renvoi que le Conseil d'Etat est | B.3.1. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat bij de Raad van State |
saisi d'un recours en annulation de la décision, prise par le ministre | een beroep tot nietigverklaring aanhangig is gemaakt van de door de |
de la Défense, d'attribuer un marché de fourniture de maillons de | minister van Landsverdediging genomen beslissing om aan een concurrent |
chenilles de chars à une société concurrente de la partie requérante. | van de verzoekende partij een opdracht te gunnen voor de levering van |
rupskettingschakels voor pantservoertuigen. | |
L'auditeur rapporteur a demandé à la partie adverse de communiquer les | De auditeur-verslaggever vroeg de tegenpartij om de plannen mede te |
plans constituant l'annexe n° 14 de l'offre de la société | delen die de bijlage nr. 14 vormen van de offerte van de |
adjudicataire, partie intervenante devant le Conseil d'Etat. La partie | opdrachtnemende vennootschap, tussenkomende partij voor de Raad van |
adverse a refusé d'accéder à cette demande en invoquant, notamment, le | State. De tegenpartij weigerde om dat verzoek in te willigen en voerde |
respect dû au secret des affaires de la partie intervenante qui a | inzonderheid de eerbiediging aan van het zakengeheim van de |
confirmé que l'annexe litigieuse comprenait des documents qu'elle | tussenkomende partij, die bevestigde dat de betwiste bijlage |
estime confidentiels. | documenten bevatte die zij vertrouwelijk acht. |
B.3.2. L'article 11, alinéa 2, de la loi du 15 juin 2006 « relative aux marchés publics et à certains marchés de travaux, de fournitures et de services » dispose que, dans le cas d'une procédure de recours, l'instance saisie et le pouvoir adjudicateur veillent au respect du caractère confidentiel des renseignements relatifs à un marché ou qui ont trait à la passation et à l'exécution du marché, communiqués par les candidats, soumissionnaires, entrepreneurs, fournisseurs ou prestataires de services. Ces renseignements concernent notamment les secrets techniques ou commerciaux et les aspects confidentiels des offres. | B.3.2. Artikel 11, tweede lid, van de « wet overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten » van 15 juni 2006 bepaalt dat, in geval van een beroepsprocedure, de betrokken instantie en de aanbestedende overheid erop toezien dat het vertrouwelijke karakter wordt nageleefd van de informatie die verband houdt met een opdracht of die betrekking heeft op de gunning en de uitvoering van de opdracht en die wordt medegedeeld aan de kandidaten, inschrijvers, aannemers, leveranciers of dienstverleners. Die informatie heeft meer bepaald betrekking op de technische of commerciële geheimen en op de vertrouwelijke aspecten van de offertes. |
En application de l'article 80 de la loi du 15 juin 2006, cet article | Met toepassing van artikel 80 van de wet van 15 juni 2006 zal dat |
11 entrera en vigueur à la date fixée par le Roi. | artikel 11 in werking treden op de door de Koning vastgestelde datum. |
En l'absence d'arrêté royal fixant l'entrée en vigueur de cet article | Bij ontstentenis van koninklijk besluit tot vaststelling van de |
11, il ne produit pas encore d'effet, de sorte que la Cour répond à la | inwerkingtreding van dat artikel 11, heeft het nog geen gevolg, zodat |
question préjudicielle sans tenir compte de cette disposition. | het Hof de prejudiciële vraag beantwoordt zonder rekening te houden |
met die bepaling. | |
Quant au fond | Ten gronde |
B.4.1. L'article 22 de la Constitution dispose : | B.4.1. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : |
« Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans | « Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn |
les cas et conditions fixés par la loi. | gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. |
La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la | De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de |
protection de ce droit ». | bescherming van dat recht ». |
B.4.2. L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme | B.4.2. Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens |
dispose : | bepaalt : |
« 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, | « 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn |
de son domicile et de sa correspondance. | gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. |
2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans | 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking |
l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue | tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien |
par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société | en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's |
démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté | lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn |
publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et | van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van |
à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé | strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, |
ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ». | of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». |
B.4.3. L'article 17 du Pacte international relatif aux droits civils | B.4.3. Artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten |
et politiques dispose : | en politieke rechten bepaalt : |
« 1. Nul ne sera l'objet d'immixtions arbitraires ou illégales dans sa | « 1. Niemand mag worden onderworpen aan willekeurige of onwettige |
vie privée, sa famille, son domicile ou sa correspondance, ni | inmenging in zijn privéleven, zijn gezinsleven, zijn huis en zijn |
d'atteintes illégales à son honneur et à sa réputation. | briefwisseling, noch aan onwettige aantasting van zijn eer en goede naam. |
2. Toute personne a droit à la protection de la loi contre de telles | 2. Een ieder heeft recht op bescherming door de wet tegen zodanige |
immixtions ou de telles atteintes ». | inmenging of aantasting ». |
B.5.1. Le droit au respect de la vie privée et familiale a pour objet | B.5.1. Het recht op de eerbiediging van het privéleven en het |
essentiel de protéger les personnes contre les immixtions dans leur | gezinsleven heeft als essentieel doel de personen te beschermen tegen |
inmengingen in hun privéleven, hun gezinsleven, hun woning of hun | |
intimité, leur vie familiale, leur domicile ou leur correspondance. La | briefwisseling. Het voorstel dat is voorafgegaan aan de aanneming van |
proposition qui a précédé l'adoption de l'article 22 de la | artikel 22 van de Grondwet beklemtoonde « de bescherming van de |
Constitution insistait sur « la protection de la personne, la | persoon, de erkenning van zijn identiteit en de belangrijkheid van |
reconnaissance de son identité, l'importance de son épanouissement et | zijn ontplooiing en die van zijn gezin » (Parl. St., Senaat, |
celui de sa famille » (Doc. parl., Sénat, 1991-1992, n° 100-4/2°, p. 3). | 1991-1992, nr. 100-4/2°, p. 3). |
B.5.2. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 22 de la | B.5.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 22 van de |
Constitution que le Constituant a entendu chercher « à mettre le plus | Grondwet blijkt dat de Grondwetgever « een zo groot mogelijke |
possible la proposition en concordance avec l'article 8 de la | concordantie [heeft willen nastreven] met artikel 8 van het Europees |
Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des | Verdrag tot Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele |
libertés fondamentales [...], afin d'éviter toute contestation sur le | vrijheden (EVRM), teneinde betwistingen over de inhoud van dit |
contenu respectif de l'article de la Constitution et de l'article 8 de | Grondwetsartikel respectievelijk artikel 8 van het EVRM te vermijden |
la [Convention] » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 997/5, p. 2). | [...] » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 997/5, p. 2). |
B.5.3. Les droits que garantissent l'article 22 de la Constitution et | B.5.3. De rechten die bij artikel 22 van de Grondwet en bij artikel 8 |
l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme ne sont | van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens worden |
pas absolus. Bien que l'article 22 de la Constitution reconnaisse à | gewaarborgd, zijn niet absoluut. Hoewel artikel 22 van de Grondwet aan |
chacun le droit au respect de sa vie privée et familiale, cette | eenieder het recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn |
gezinsleven toekent, voegt die bepaling daaraan immers onmiddellijk | |
disposition ajoute en effet immédiatement : « sauf dans les cas et | toe : « behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet |
conditions fixés par la loi ». | bepaald ». |
Les dispositions précitées exigent que toute ingérence des autorités | De voormelde bepalingen vereisen dat elke overheidsinmenging in het |
dans le droit au respect de la vie privée et familiale soit prévue par | recht op eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven wordt |
une disposition législative suffisamment précise et qu'elle | voorgeschreven door een voldoende precieze wettelijke bepaling en dat |
corresponde à un besoin social impérieux, c'est-à-dire qu'elle soit | zij beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte, dit wil |
proportionnée à l'objectif légitime poursuivi. | zeggen evenredig zijn met de nagestreefde wettige doelstelling. |
B.6.1. Le respect de la vie privée englobe le droit pour l'individu de | B.6.1. De eerbiediging van het privéleven omvat het recht voor het |
nouer et de développer des relations au-delà de son cercle intime, y | individu om buiten zijn intieme kring relaties aan te knopen en te |
compris sur le plan professionnel ou commercial (CEDH, 16 décembre | ontwikkelen, ook op het professionele of commerciële vlak (EHRM, 16 |
1992, Niemietz c. Allemagne, § 29; CEDH, 23 mars 2006, Vitiello c. | december 1992, Niemietz t. Duitsland, § 29; EHRM, 23 maart 2006, |
Italie, § 47). | Vitiello t. Italie, § 47). |
Il s'ensuit que les secrets d'affaires détenus par une personne | Daaruit volgt dat de zakengeheimen van een natuurlijke persoon |
physique peuvent constituer une part intégrante de sa vie privée. | integraal deel kunnen uitmaken van zijn privéleven. |
B.6.2. Le droit au respect de la vie privée bénéficie aussi, dans une | B.6.2. Het recht op de eerbiediging van het privéleven komt in zekere |
certaine mesure, aux personnes morales. A ce titre le siège social, | mate ook toe aan de rechtspersonen. In dat opzicht kunnen de |
l'agence ou les locaux professionnels d'une personne morale peuvent | maatschappelijke zetel, het agentschap of de professionele lokalen van |
être considérés, dans certaines circonstances, comme son domicile | een rechtspersoon in bepaalde omstandigheden worden beschouwd als zijn |
(CEDH, 16 avril 2002, Société Colas Est et autres c. France, § 41). | woning (EHRM, 16 april 2002, Société Colas Est en anderen t. Frankrijk, § 41). |
Dès lors, il peut être admis que le droit au respect de la vie privée | Derhalve kan worden aangenomen dat het recht op de eerbiediging van |
des personnes morales englobe la protection de leurs secrets | het privéleven van de rechtspersonen de bescherming van hun |
d'affaires. | zakengeheimen omvat. |
B.6.3. La Cour relève, pour le surplus, que la protection contre les | B.6.3. Voor het overige merkt het Hof op dat de bescherming tegen |
interventions arbitraires ou disproportionnées de la puissance | willekeurige of onevenredige inmengingen van de openbare macht in de |
publique dans la sphère d'activité privée d'une personne physique ou | private activiteitensfeer van een natuurlijke persoon of rechtspersoon |
morale constitue un principe général du droit communautaire (CJCE, 21 | een algemeen principe van het gemeenschapsrecht vormt (HvJ, 21 |
septembre 1989, Hoechst c. Commission, C-46/87 et C-227/88, § 19, | september 1989, Hoechst t. Commissie, C-46/87 en C-227/88, § 19, Jur., |
Rec., 1989, p. 2859; CJCE, 22 octobre 2002, Roquette Frères S.A., | 1989, p. 2859; HvJ, 22 oktober 2002, Roquette Frères S.A., C-94/00, § |
C-94/00, § 27, Rec., 2002, p. I-9011). | 27, Jur., 2002, p. I-9011). |
B.6.4. En imposant à l'autorité administrative de transmettre aux | B.6.4. Door aan de administratieve overheid de verplichting op te |
parties devant le Conseil d'Etat les secrets d'affaires d'une personne | leggen om aan de partijen voor de Raad van State de zakengeheimen van |
morale contenus dans le dossier administratif et de se départir du | een rechtspersoon mede te delen die zijn vervat in het administratief |
secret professionnel auquel elle est tenue en vertu de l'article 139 | dossier en af te zien van het beroepsgeheim waartoe ze is gehouden |
de l'arrêté royal du 8 janvier 1996 « relatif aux marchés publics de | krachtens artikel 139 van het koninklijk besluit van 8 januari 1996 « |
travaux, de fournitures et de services et aux concessions de travaux | betreffende de overheidsopdrachten voor aanneming van werken, |
publics », les dispositions litigieuses peuvent entraîner une | leveringen en diensten en de concessies voor openbare werken », kunnen |
ingérence dans la vie privée de la personne morale intéressée. Une | de betwiste bepalingen een inmenging in het privéleven van de |
telle ingérence doit donc poursuivre un but légitime et se trouver par | betrokken rechtspersoon teweegbrengen. Een dergelijke inmenging moet |
rapport à ce but dans un juste rapport de proportionnalité et ce, même | dus een wettig doel nastreven en evenredig zijn met dat doel, ook al |
si l'ingérence peut aller plus loin lorsque sont en cause des | kan de inmenging, wanneer professionele of commerciële activiteiten in |
activités professionnelles ou commerciales que dans d'autres cas | het geding zijn, verder gaan dan in andere gevallen (EHRM, voormeld |
(CEDH, arrêt Niemietz précité, § 31). | arrest Niemietz, § 31). |
B.7.1. L'article 21 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat vise à | B.7.1. Artikel 21 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State |
« remédier à la longueur voulue ou non par les parties en cause dans | strekt ertoe « te verhelpen aan de al dan niet door sommige |
gedingvoerende partijen gewilde langdurigheid van de procedures die | |
les recours introduits devant le Conseil d'Etat » et à lutter contre « | voor de Raad van State worden aangespannen » en « het stilzitten of de |
l'immobilisme ou l'inertie de l'administration » (Doc. parl., Sénat, | inertie van het bestuur » te bestrijden (Parl. St., Senaat, 1989-1990, |
1989-1990, n° 984/1, p. 3). Quant à l'article 23 des mêmes lois, il | nr. 984/1, p. 3). Artikel 23 van dezelfde wetten bevestigt het |
confirme le caractère inquisitorial de la procédure devant le Conseil | inquisitoriale karakter van de procedure voor de Raad van State. |
d'Etat. B.7.2. Ces deux dispositions garantissent aussi un procès équitable en | B.7.2. Doordat beide bepalingen het contradictoire karakter van de |
assurant le caractère contradictoire de la procédure. | procedure verzekeren, waarborgen ze dus ook een eerlijk proces. |
B.7.3. Le respect du principe du contradictoire est consacré par | B.7.3. De eerbiediging van het beginsel van de tegenspraak is |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, lequel | verankerd in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
s'applique au litige pendant devant le Conseil d'Etat. | mens, dat van toepassing is op het voor de Raad van State hangende |
Le respect de ce principe du contradictoire implique en règle le droit | geschil. De eerbiediging van dat beginsel van de tegenspraak impliceert in de |
pour les parties à un procès de prendre connaissance de toute pièce ou | regel het recht voor de gedingvoerende partijen om kennis te nemen van |
observation présentée devant le juge et de la discuter. | elk stuk dat of elke opmerking die bij de rechter wordt neergelegd en |
ze te bespreken. | |
B.8.1. Les droits de la défense doivent toutefois être mis en balance | B.8.1. De rechten van de verdediging moeten echter worden afgewogen |
avec les intérêts qui relèvent du domaine de l'article 8 de la | tegen de belangen die onder de toepassing van artikel 8 van het |
Convention européenne des droits de l'homme. On peut ainsi concevoir | Europees Verdrag voor de rechten van de mens vallen. Aldus zijn |
des situations exceptionnelles dans lesquelles certaines pièces du | uitzonderlijke situaties denkbaar waarin bepaalde stukken van het |
dossier, en raison par exemple de leur caractère confidentiel, | dossier, bijvoorbeeld vanwege het vertrouwelijke karakter ervan, aan |
échappent à la contradiction (CEDH, 21 juin 2007, Antunes et Pires c. | de tegenspraak ontsnappen (EHRM, 21 juni 2007, Antunes en Pires t. |
Portugal, § 35). | Portugal, § 35). |
Toutefois, seules sont légitimes au regard de l'article 6.1 de la | Ten aanzien van artikel 6.1 van dat Verdrag zijn evenwel enkel die |
Convention précitée les mesures restreignant les droits de la défense | maatregelen die de rechten van de verdediging beperken legitiem die |
qui sont absolument nécessaires. De surcroît, les difficultés | absoluut noodzakelijk zijn. Bovendien moeten de moeilijkheden die één |
qu'éprouverait une des parties dans l'exercice de sa défense en raison | van de partijen bij de uitoefening van haar verdediging zou |
d'une limitation de ses droits doivent être compensées par la garantie | ondervinden om reden van een beperking van haar rechten, worden |
qu'offre la procédure suivie devant la juridiction (CEDH, 20 février | gecompenseerd door de waarborg van de voor het rechtscollege gevolgde |
1996, Doorson c. Pays-Bas, §§ 70 et 72). | procedure (EHRM, 20 februari 1996, Doorson t. Nederland, §§ 70 en 72). |
Inversement, les atteintes à la vie privée qui découlent d'une | In het omgekeerde geval moeten de inbreuken op het privéleven die |
procédure judiciaire doivent se limiter autant que faire se peut à | voortvloeien uit een gerechtelijke procedure zoveel mogelijk worden |
celles rendues strictement nécessaires par les spécificités de la | beperkt tot diegene die door specifieke kenmerken van de procedure, |
procédure, d'une part, et par les données du litige, d'autre part | enerzijds, en door de gegevens van het geschil, anderzijds, strikt |
(CEDH, 12 février 2007, L .L. c. France, § 45). | noodzakelijk worden gemaakt (EHRM, 12 februari 2007, L .L. t. |
Frankrijk, § 45). | |
B.8.2. Interprétées en ce sens qu'elles ne permettent en aucune | B.8.2. In die zin geïnterpreteerd dat ze de tegenpartij geenszins in |
manière à la partie adverse d'invoquer la confidentialité de certaines | staat stellen het vertrouwelijke karakter van bepaalde stukken in het |
pièces contenues dans le dossier administratif afin d'en empêcher la | administratief dossier aan te voeren teneinde de mededeling ervan aan |
communication aux autres parties, les dispositions en cause ne sont | de andere partijen te verhinderen, zijn de in het geding zijnde |
pas compatibles avec l'article 22 de la Constitution, lu en | bepalingen niet bestaanbaar met artikel 22 van de Grondwet, in |
combinaison avec les articles 8 de la Convention européenne des droits | samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de |
de l'homme et 17 du Pacte international relatif aux droits civils et | rechten van de mens en met artikel 17 van het Internationaal Verdrag |
politiques. | inzake burgerrechten en politieke rechten. |
B.8.3. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle | B.8.3. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te |
une réponse affirmative. | worden beantwoord. |
B.9.1. La Cour constate cependant que les dispositions en cause | B.9.1. Het Hof stelt echter vast dat de in het geding zijnde |
peuvent recevoir une autre interprétation. | bepalingen een andere interpretatie kunnen krijgen. |
B.9.2. Si le droit à un procès équitable est violé lorsque des | B.9.2. Ofschoon het recht op een eerlijk proces wordt geschonden |
wanneer documenten die essentieel zijn voor de oplossing van het | |
documents essentiels à la solution du litige ne sont pas communiqués à | geschil, niet worden meegedeeld aan één van de partijen in het geding |
l'une des parties à la cause (CEDH, 25 janvier 1995, McMichael c. | (EHRM, 25 januari 1995, McMichael t. Verenigd Koninkrijk, § 80), moet |
Royaume-Uni, § 80), ce principe doit céder lorsque son application | dat principe wijken wanneer de strikte toepassing daarvan een |
stricte engendrerait une violation manifeste du droit au respect de la | kennelijke schending zou teweegbrengen van het recht op de |
vie privée de certaines personnes, en leur faisant courir un risque | eerbiediging van het privéleven van sommige personen, door hen een |
particulièrement grave et très difficilement réparable (CJCE, 11 | bijzonder ernstig en zeer moeilijk te herstellen risico te laten lopen |
décembre 1985, Hillegom c. Hillenius, C-110/84, § 33; CJCE, 24 juin | (HvJ, 11 december 1985, Hillegom t. Hillenius, C-110/84, § 33; HvJ, 24 |
1986, Akzo Chemie c. Commission, C-53-85, § 28; CJCE, 6 avril 1995, | juni 1986, Akzo Chemie t. Commissie, C-53/85, § 28; HvJ, 6 april 1995, |
BPB Industries et British Gypsum c. Commission, C-310/93, §§ 26/27; | BPB Industries en British Gypsum t. Commissie, C-310/93, §§ 26 en 27; |
CJCE, 13 juillet 2006, Mobistar, C-438/04, § § 40 et 43. Voy. aussi | HvJ, 13 juli 2006, Mobistar, C-438/04, §§ 40 en 43; zie ook mutatis |
mutatis mutandis, CEDH, 20 décembre 2001, P.S. c. Allemagne, § § | mutandis, EHRM, 20 december 2001, P.S. t. Duitsland, §§ 27-30; EHRM, |
27-30; CEDH, 10 novembre 2005, Bocos-Cuesta c. Pays-Bas, §§ 70-72). B.9.3. Dans ces hypothèses, des éléments décisifs pour la solution du litige peuvent être soustraits à la contradiction des parties pour autant que la procédure compense, dans toute la mesure du possible, le handicap sévère qui en découle pour certaines d'entre elles. A ce titre, les parties doivent être informées de ce qu'il existe des pièces confidentielles et être en mesure de consulter, si possible, une version non confidentielle de ces documents. En outre, il convient qu'un juge indépendant et impartial puisse contrôler la confidentialité alléguée de ces pièces ainsi que leur exactitude et leur pertinence. B.9.4. C'est au Conseil d'Etat qu'il appartient d'apprécier la confidentialité alléguée de certaines pièces contenues dans le dossier administratif, en faisant, dans chaque cas, la balance entre les | 10 november 2005, Bocos-Cuesta t. Nederland, §§ 70-72). B.9.3. In die gevallen kunnen elementen die beslissend zijn voor de oplossing van het geschil, worden onttrokken aan de tegenspraak van de partijen voor zover de ernstige handicap die daaruit voor sommigen onder hen voortvloeit, door de procedure zoveel mogelijk wordt gecompenseerd. Daarom moeten de partijen ervan op de hoogte worden gebracht dat er vertrouwelijke stukken bestaan en, indien mogelijk, in staat zijn een niet-vertrouwelijke versie van die stukken te raadplegen. Bovendien betaamt het dat een onafhankelijke en onpartijdige rechter het aangevoerde vertrouwelijke karakter van die stukken kan controleren alsmede het feit of ze juist en relevant zijn. B.9.4. Het staat aan de Raad van State het aangevoerde vertrouwelijke karakter van sommige stukken van het administratief dossier te beoordelen door in elk geval de vereisten van het eerlijk proces en |
exigences du procès équitable et celles du secret des affaires. | die van het zakengeheim tegen elkaar af te wegen. |
B.10. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une | B.10. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te |
réponse négative. | worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- Interprétés en ce sens qu'ils ne permettent pas à la partie adverse | - In die zin geïnterpreteerd dat zij de tegenpartij niet toestaan het |
d'invoquer la confidentialité de certaines pièces contenues dans le | vertrouwelijke karakter van bepaalde stukken van het administratief |
dossier administratif afin d'empêcher leur communication aux parties | dossier aan te voeren teneinde de mededeling ervan aan de partijen te |
verhinderen en dat zij de Raad van State niet toestaan het aangevoerde | |
et qu'ils ne permettent pas au Conseil d'Etat d'apprécier la | vertrouwelijke karakter van die stukken te beoordelen, schenden de |
confidentialité alléguée de ces pièces, les articles 21 et 23 des lois | artikelen 21 en 23 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State |
coordonnées sur le Conseil d'Etat violent l'article 22 de la | |
Constitution, lu en combinaison avec l'article 8 de la Convention | artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het |
européenne des droits de l'homme et avec l'article 17 du Pacte | Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 17 van het |
international relatif aux droits civils et politiques. | Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. |
- Interprétées en ce sens qu'elles permettent à la partie adverse | - In die zin geïnterpreteerd dat zij de tegenpartij toestaan het |
d'invoquer la confidentialité de certaines pièces contenues dans le | vertrouwelijke karakter van bepaalde stukken van het administratief |
dossier administratif afin d'empêcher leur communication aux parties | dossier aan te voeren teneinde de mededeling ervan aan de partijen te |
et qu'elles permettent au Conseil d'Etat d'apprécier la | verhinderen en dat zij de Raad van State toestaan het aangevoerde |
confidentialité alléguée de ces pièces, les mêmes dispositions ne | vertrouwelijke karakter van die stukken te beoordelen, schenden |
violent pas l'article 22 de la Constitution, lu en combinaison avec | diezelfde bepalingen niet artikel 22 van de Grondwet, in samenhang |
l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec | gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
l'article 17 du Pacte international relatif aux droits civils et | mens en met artikel 17 van het Internationaal Verdrag inzake |
politiques. | burgerrechten en politieke rechten. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 19 septembre 2007. | terechtzitting van 19 september 2007. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |