Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 96/2007 du 27 juin 2007 Numéro du rôle : 4074 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 5, § 4, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 « portant exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du 26 j La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Marte(...)"
Extrait de l'arrêt n° 96/2007 du 27 juin 2007 Numéro du rôle : 4074 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 5, § 4, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 « portant exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du 26 j La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Marte(...) Uittreksel uit arrest nr. 96/2007 van 27 juni 2007 Rolnummer 4074 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 5, § 4, van het koninklijk besluit van 23 december 1996 « tot uitvoering van de artikelen 15, 16 en 17 van de wet van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 96/2007 du 27 juin 2007 Uittreksel uit arrest nr. 96/2007 van 27 juni 2007
Numéro du rôle : 4074 Rolnummer 4074
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 5, § 4, de In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 5, § 4, van het
l'arrêté royal du 23 décembre 1996 « portant exécution des articles koninklijk besluit van 23 december 1996 « tot uitvoering van de
15, 16 et 17 de la loi du 26 juillet 1996 portant modernisation de la artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering
sécurité sociale et assurant la viabilité des régimes légaux des van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de
pensions », confirmé par la loi du 13 juin 1997, posée par le Tribunal wettelijke pensioenstelsels », bekrachtigd bij de wet van 13 juni
du travail d'Anvers. 1997, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Antwerpen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 17 novembre 2006 en cause de Robert Borny contre Bij vonnis van 17 november 2006 in zake Robert Borny tegen de
l'Office national des pensions, dont l'expédition est parvenue au Rijksdienst voor Pensioenen, waarvan de expeditie ter griffie van het
greffe de la Cour le 24 novembre 2006, le Tribunal du travail d'Anvers Hof is ingekomen op 24 november 2006, heeft de Arbeidsrechtbank te
a posé la question préjudicielle suivante : Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 5, § 4, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 portant « Schendt artikel 5, § 4, van het koninklijk besluit van 23 december
exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du 26 juillet 1996 1996 tot uitvoering van de artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26
portant modernisation de la sécurité sociale et assurant la viabilité juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring
van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels, de artikelen
des régimes légaux des pensions viole-t-il les articles 10 et 11 de la 10 en 11 van de Grondwet doordat de werknemer met statuut als
Constitution en ce que le travailleur ayant le statut de marin ne peut zeevarende niet de meest voordelige jaren uit zijn volledige loopbaan
faire prendre en compte les années les plus avantageuses de sa in acht kan laten nemen voor de pensioenberekening, terwijl dit voor
carrière complète pour le calcul de la pension, alors que c'est le cas de werknemer die niet het statuut van zeevarende heeft, wél het geval
pour le travailleur qui n'a pas le statut de marin ? ». is ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 5 de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 « portant B.1.1. Artikel 5 van het koninklijk besluit van 23 december 1996 « tot
exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du 26 juillet 1996 uitvoering van de artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26 juli 1996
portant modernisation de la sécurité sociale et assurant la viabilité tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de
des régimes légaux des pensions » (ci-après : l'arrêté royal du 23 décembre 1996) dispose : leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels » (hierna : koninklijk besluit van 23 december 1996) luidt :
« § 1. Le droit à la pension de retraite est acquis, par année civile, « § 1. Het recht op het rustpensioen wordt per kalenderjaar verkregen
à raison d'une fraction des rémunérations brutes réelles, fictives et naar rata van een breuk van de werkelijke, fictieve en forfaitaire
forfaitaires visées aux articles 7, 8 et 9bis de l'arrêté royal n° 50 brutolonen bedoeld bij de artikelen 7, 8 en 9bis van het koninklijk
et prises en considération à concurrence de : besluit nr. 50 en in aanmerking genomen ten belope van :
a) 75 p.c. pour les travailleurs dont le conjoint : a) 75 t.h. voor de werknemers van wie de echtgenoot :
- a cessé toute activité professionnelle, sauf celle autorisée par le - elke beroepsarbeid, behalve die door de Koning toegestaan, heeft
Roi; gestaakt;
- ne jouit pas d'une des indemnités ou allocations visées à l'article 25 de l'arrêté royal n° 50; - geen van de vergoedingen of uitkeringen bedoeld in artikel 25 van
- ne jouit pas d'une pension de retraite ou de survie ou de het koninklijk besluit nr. 50 geniet;
prestations en tenant lieu en vertu du présent arrêté, accordées en - geen rust- en overlevingspensioen en geen als dusdanig geldende
uitkeringen geniet, toegekend krachtens dit besluit, krachtens de wet
vertu de la loi du 20 juillet 1990, en vertu de l'arrêté royal n° 50, van 20 juli 1990, krachtens het koninklijk besluit nr. 50, krachtens
en vertu d'un régime belge pour ouvriers, employés, mineurs, marins ou een Belgische regeling voor arbeiders, bedienden, mijnwerkers,
indépendant, en vertu d'un régime belge applicable au personnel des zeevarenden of zelfstandigen, krachtens een Belgische regeling
services publics ou de la Société nationale des Chemins de fer belges, toepasselijk op het personeel van de overheidsdiensten of van de
en vertu de tout autre régime légal belge, en vertu d'un régime d'un Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen, krachtens iedere
andere Belgische wettelijke regeling, krachtens een regeling van een
pays étranger ou en vertu d'un régime applicable au personnel d'une vreemd land of krachtens een regeling toepasselijk op het personeel
institution de droit international; van een volkenrechterlijke instelling;
b) 60 p.c. pour les autres travailleurs. b) 60 t.h. voor de andere werknemers.
La fraction correspondant à chaque année civile a pour numérateur De breuk die met elk kalenderjaar overeenstemt heeft als teller de
l'unité et pour dénominateur le nombre 45. Lorsque le nombre d'années civiles que la carrière comporte est supérieur au nombre d'années exprimé par le dénominateur de la fraction, les années civiles donnant droit à la pension la plus avantageuse sont prises en considération à concurrence de ce dernier nombre. § 2. Par dérogation au § 1er, alinéa 2, le travailleur qui a été occupé habituellement et en ordre principal comme ouvrier mineur pendant au moins vingt années, peut obtenir une pension de retraite acquise à raison d'un trentième par année civile d'occupation comme ouvrier mineur. § 3. Par dérogation au § 1er, alinéa 2, le travailleur peut obtenir une pension de retraite à raison d'un quarantième par année civile d'occupation comme marin. eenheid en als noemer het getal 45. Wanneer het aantal kalenderjaren die de loopbaan bevat, hoger is dan het aantal uitgedrukt door de noemer van de breuk, worden de kalenderjaren die recht geven op het voordeligste pensioen in aanmerking genomen tot beloop van dat laatste aantal. § 2. In afwijking van § 1, tweede lid, kan de werknemer die ten minste twintig jaar gewoonlijk en hoofdzakelijk als mijnwerker tewerkgesteld is geweest een rustpensioen verkrijgen dat verworven is naar rata van een dertigste per kalenderjaar tewerkstelling als mijnwerker. § 3. In afwijking van § 1, tweede lid, kan de werknemer een rustpensioen bekomen dat verworven is naar rata van een veertigste per kalenderjaar tewerkstelling als zeevarende.
§ 4. Le travailleur visé au § 2 peut obtenir en outre l'application du § 4. De werknemer beoogd bij § 2 kan eveneens de toepassing van § 3
§ 3 à concurrence du nombre d'années civiles les plus avantageuses, bekomen, ten belope van het aantal voordeligste kalenderjaren, dat
qui est égal à la différence entre le nombre 40 et le résultat obtenu gelijk is aan het verschil tussen het getal 40 en het resultaat dat
en multipliant le nombre d'années d'occupation comme ouvrier mineur bekomen wordt door het aantal jaren tewerkstelling als mijnwerker te
par 1,333. Si ce résultat comporte une fraction d'unité, il est vermenigvuldigen met 1,333. Indien dit resultaat een gedeelte van een
arrondi à l'unité immédiatement inférieure. eenheid bevat, wordt het op de naastlagere eenheid afgerond.
Les travailleurs visés aux § § 2 et 3 peuvent obtenir en outre pour De werknemers beoogd bij de §§ 2 en 3, kunnen voor de jaren
les années d'occupation qui n'ont pas été prises en considération tewerkstelling die niet in aanmerking werden genomen overeenkomstig
conformément à ces paragraphes, l'application du § 1er, à concurrence die paragrafen eveneens de toepassing bekomen van § 1, ten belope van
du nombre d'années civiles les plus avantageuses, qui est égal à la het aantal voordeligste kalenderjaren, dat gelijk is aan het verschil
différence entre le nombre 45 et le résultat obtenu en multipliant le tussen het getal 45 en het resultaat dat bekomen wordt door het aantal
nombre d'années d'occupation visé aux § § 2 et 3, par 1,5 ou 1,125 jaren tewerkstelling beoogd bij de §§ 2 en 3 te vermenigvuldigen met
selon qu'il s'agit d'une occupation respectivement, soit comme ouvrier 1,5 of 1,125 naargelang het een tewerkstelling respectievelijk hetzij
mineur, soit comme marin. Si ce résultat comporte une fraction als mijnwerker, hetzij als zeevarende betreft. Indien dit resultaat
d'unité, il est arrondi à l'unité immédiatement inférieure. een gedeelte van een eenheid bevat, wordt het op de naastlagere
eenheid afgerond.
[...] ». [...] ».
B.1.2. L'arrêté royal du 23 décembre 1996 a été confirmé par l'article B.1.2. Het koninklijk besluit van 23 december 1996 werd bekrachtigd
5 de la loi du 13 juin 1997 « portant confirmation des arrêtés royaux bij artikel 5 van de wet van 13 juni 1997 « tot bekrachtiging van de
koninklijke besluiten genomen met toepassing van de wet van 26 juli
pris en application de la loi du 26 juillet 1996 visant à réaliser les 1996 strekkende tot realisatie van de budgettaire voorwaarden tot
conditions budgétaires de la participation de la Belgique à l'Union deelname van België aan de Europese Economische en Monetaire Unie, en
économique et monétaire européenne, et [de] la loi du 26 juillet 1996 de wet van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en
portant modernisation de la sécurité sociale et assurant la viabilité tot vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels
des régimes légaux des pensions ». ».
B.2.1. Le juge a quo demande si l'article 5, § 4, de l'arrêté royal du B.2.1. De verwijzende rechter vraagt of artikel 5, § 4, van het
23 décembre 1996 est compatible avec les articles 10 et 11 de la koninklijk besluit van 23 december 1996 bestaanbaar is met de
Constitution, en ce que les travailleurs ayant le statut de marin ne artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat werknemers met het statuut
peuvent faire prendre en compte les années les plus avantageuses de van zeevarende niet de meest voordelige jaren uit hun loopbaan in
leur carrière pour le calcul de leur pension, alors que c'est le cas aanmerking kunnen laten nemen bij de berekening van hun pensioen,
pour les travailleurs qui n'ont pas le statut de marin. terwijl dit wel het geval is voor werknemers die niet het statuut van
zeevarende hebben.
B.2.2. La Cour détermine l'étendue de la question préjudicielle en B.2.2. Het Hof bepaalt de omvang van de prejudiciële vraag rekening
tenant compte de l'objet du litige pendant devant le juge a quo et de houdend met het onderwerp van het voor de verwijzende rechter hangende
la motivation de la décision de renvoi. geschil en met de motivering van de verwijzingsbeslissing.
De la décision de renvoi et du dossier de la procédure, il apparaît Uit de verwijzingsbeslissing en het dossier van de rechtspleging
que la question préjudicielle vise à effectuer une comparaison entre, blijkt dat de prejudiciële vraag een vergelijking beoogt tussen,
d'une part, les personnes qui ont bâti une carrière qui se compose à enerzijds, personen die een loopbaan hebben opgebouwd die bestaat uit
la fois de périodes d'occupation comme marin et de périodes tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende en uit tijdvakken van
d'occupation comme employé ou ouvrier, et, d'autre part, les personnes tewerkstelling als bediende of arbeider, en, anderzijds, personen van
dont la carrière se compose exclusivement de périodes d'occupation wie de loopbaan uitsluitend bestaat uit tijdvakken van tewerkstelling
comme employé ou ouvrier. als bediende of arbeider.
De cette décision et du dossier, il ressort également que la question Uit die beslissing en dat dossier blijkt eveneens dat de prejudiciële
préjudicielle porte exclusivement sur l'alinéa 2 de l'article 5, § 4, vraag uitsluitend betrekking heeft op het tweede lid van het voormelde
précité. artikel 5, § 4.
B.3. L'article 5 de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 définit de B.3. Artikel 5 van het koninklijk besluit van 23 december 1996 bepaalt
quelle façon les pensions de retraite doivent être calculées. op welke wijze de rustpensioenen dienen te worden berekend.
Le paragraphe 1er de cet article contient les règles générales de De eerste paragraaf van dat artikel bevat de algemene
calcul et dispose, entre autres, que le droit à la pension de retraite berekeningsregels en bepaalt, onder meer, dat het recht op het
est acquis, par année civile, à raison d'une fraction des rustpensioen per kalenderjaar wordt verkregen naar rata van een breuk
rémunérations brutes réelles, fictives et forfaitaires, système en van de werkelijke, fictieve en forfaitaire brutolonen, waarbij de
vertu duquel la fraction correspondant à chaque année civile a pour breuk die met elk kalenderjaar overeenstemt als teller de eenheid
numérateur l'unité et pour dénominateur le nombre 45. Lorsque le heeft en als noemer het getal 45. Wanneer het aantal kalenderjaren die
nombre d'années civiles que la carrière comporte est supérieur au nombre d'années exprimé par le dénominateur de la fraction, les années civiles donnant droit à la pension la plus avantageuse sont prises en considération, pour le calcul de la pension, à concurrence de ce dernier nombre. Ceci implique que, lorsque la carrière d'un travailleur comporte plus de 45 années civiles, on tient compte des 45 années les plus avantageuses. Les paragraphes suivants contiennent des exceptions aux règles générales de calcul, qui s'appliquent aux personnes qui ont été occupées comme ouvriers mineurs ou comme marins. Les exceptions portent sur les fractions à utiliser lors du calcul de la pension et sur le mode de calcul en cas de cumul de périodes d'occupation comme marin ou ouvrier mineur avec des périodes d'occupation comme ouvrier ou employé. Ainsi, le paragraphe 3 prévoit que, par dérogation à l'alinéa 2 du paragraphe 1er, le marin peut obtenir une pension de de loopbaan bevat, hoger is dan het aantal uitgedrukt door de noemer van de breuk, worden bij de berekening van het pensioen de kalenderjaren die recht geven op het voordeligste pensioen, in aanmerking genomen tot beloop van het getal van de noemer. Dit brengt met zich mee dat, wanneer de loopbaan van een werknemer meer dan 45 kalenderjaren bevat, rekening wordt gehouden met de 45 voordeligste jaren. De volgende paragrafen bevatten uitzonderingen op de algemene berekeningsregels, die gelden voor personen die tewerkgesteld zijn geweest als mijnwerker of als zeevarende. De uitzonderingen hebben betrekking op de bij het berekenen van het pensioen te hanteren breuken en op de berekeningswijze in geval van samenloop van tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende of mijnwerker met tijdvakken van tewerkstelling als arbeider of bediende. Zo bepaalt de derde paragraaf dat een zeevarende, in afwijking van het tweede lid van de eerste paragraaf, een rustpensioen kan verkrijgen dat verworven
retraite à raison d'un quarantième par année civile d'occupation comme is naar rata van een veertigste per kalenderjaar tewerkstelling als
marin. zeevarende.
B.4.1. Selon l'article 5, § 4, alinéa 2, de l'arrêté royal du 23 B.4.1. Volgens artikel 5, § 4, tweede lid, van het koninklijk besluit
décembre 1996 (la disposition en cause), les personnes qui ont été van 23 december 1996 (de in het geding zijnde bepaling) kunnen de
personen die tewerkgesteld zijn geweest als zeevarende, voor de jaren
occupées comme marin peuvent obtenir en outre, pour les années tewerkstelling die niet in aanmerking werden genomen voor de
d'occupation qui n'ont pas été prises en considération pour le calcul berekening van het pensioen dat als zeevarende wordt verkregen,
de la pension comme marin, l'application du paragraphe 1er - dans eveneens de toepassing verkrijgen van de eerste paragraaf, waarin de
lequel sont reprises les règles générales de calcul - à concurrence du algemene berekeningsregels zijn opgenomen, ten belope van het aantal
nombre d'années civiles les plus avantageuses, qui est égal à la voordeligste kalenderjaren, dat gelijk is aan het verschil tussen het
différence entre le nombre 45 et le résultat obtenu en multipliant le getal 45 en het resultaat dat wordt verkregen door het aantal jaren
nombre d'années d'occupation comme marin par 1,125. La disposition en cause a pour conséquence que, lorsqu'une personne a bâti une carrière professionnelle qui se compose tant de périodes d'occupation comme marin que de périodes d'occupation comme ouvrier ou employé, il faut d'abord calculer la pension à laquelle l'intéressé a droit sur la base de sa carrière comme marin, et ensuite, sur la base des années restantes qui peuvent être prises en considération, calculer la pension à laquelle il a droit en tant qu'ouvrier ou employé. Cette disposition prévoit, il est vrai, que, lors du calcul de la pension à laquelle l'intéressé a droit en tant qu'ouvrier ou employé, il doit être tenu compte des années civiles les plus avantageuses, mais ceci vaut exclusivement pour les années de la carrière professionnelle qui n'avaient pas été prises en considération lors du calcul de la pension à laquelle l'intéressé a droit en tant que marin. B.4.2. La disposition en cause implique par conséquent que, lors du calcul de la pension des personnes qui ont été occupées à la fois comme marin et comme ouvrier ou employé, ce ne sont pas nécessairement tewerkstelling als zeevarende te vermenigvuldigen met 1,125. De in het geding zijnde bepaling brengt met zich mee dat, wanneer een persoon een beroepsloopbaan heeft opgebouwd die zowel bestaat uit tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende als uit tijdvakken van tewerkstelling als arbeider of bediende, eerst het pensioen dient te worden berekend waarop de betrokkene recht heeft op grond van zijn loopbaan als zeevarende, en nadien, op basis van de overblijvende jaren die in aanmerking kunnen worden genomen, het pensioen waarop hij als arbeider of bediende recht heeft. Die bepaling voorziet weliswaar erin dat bij de berekening van het pensioen waarop de betrokkene recht heeft als arbeider of bediende, rekening wordt gehouden met de voordeligste kalenderjaren, maar dit geldt enkel voor de jaren van de beroepsloopbaan die niet in aanmerking werden genomen bij de berekening van het pensioen waarop de betrokkene recht heeft als zeevarende. B.4.2. De in het geding zijnde bepaling brengt bijgevolg met zich mee dat bij de berekening van het pensioen van personen die tewerkgesteld zijn geweest als zeevarende en als arbeider of bediende, niet
les années civiles les plus avantageuses de la « carrière complète » noodzakelijk de meest voordelige kalenderjaren van de « volledige
qui sont prises en considération, et elle crée ainsi une différence de loopbaan » in aanmerking worden genomen, en creëert aldus een verschil
traitement entre ces personnes et celles qui ont uniquement été in behandeling tussen die personen en personen die enkel als arbeider
occupées comme ouvrier ou employé, pour lesquelles, lors du calcul de of bediende tewerkgesteld zijn geweest, voor wie bij de berekening van
la pension, les années les plus avantageuses de leur carrière complète het pensioen de meest voordelige jaren van hun volledige loopbaan in
sont prises en considération conformément à l'article 5, § 1er, alinéa aanmerking worden genomen krachtens artikel 5, § 1, derde lid, van het
3, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996. koninklijk besluit van 23 december 1996.
B.5. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif, à B.5. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium,
savoir la nature de la carrière professionnelle du bénéficiaire de pension. namelijk de aard van de beroepsloopbaan van de pensioengerechtigde.
B.6.1. La disposition en cause trouve son origine dans l'arrêté royal B.6.1. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in het
n° 50 du 24 octobre 1967 « relatif à la pension de retraite et de koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust-
survie des travailleurs salariés ». en overlevingspensioen voor werknemers ».
Dans le rapport au Roi précédant cet arrêté, on peut lire : In het verslag aan de Koning bij dat besluit staat te lezen :
« Dans le domaine des pensions, les travailleurs salariés du secteur « Op het stuk van pensioenen zijn de werknemers uit de privé-sector
privé se trouvent, jusqu'à présent, répartis en quatre catégories, à tot heden onderverdeeld in vier categorieën, met name : de arbeiders,
savoir : les ouvriers, les employés, les ouvriers mineurs et les de bedienden, de mijnwerkers en zeevarenden onder Belgische vlag. Voor
marins naviguant sous pavillon belge. Pour chacune de ces catégories elk van deze categorieën geldt een afzonderlijke pensioenregeling.
il existe un régime de pensions particulier. Het besluit dat aan Uw Majesteit ter ondertekening wordt voorgelegd
L'arrêté qui est soumis à la signature de Votre Majesté instaure, à voert met ingang van 1 januari 1968 een eenheidsregeling in voor de
partir du 1er janvier 1968, un régime unique de pensions en faveur de pensioenen van al de werknemers uit de privé-sector.
tous les travailleurs salariés du secteur privé. Deze hervorming is een noodzakelijkheid, indien men een evenwichtig
Cette réforme est indispensable si l'on veut assurer dans l'avenir une verloop van de pensioensector in de toekomst wil verzekeren.
évolution équilibrée du secteur des pensions. Maatgevend voor het financieel evenwicht van elke pensioenregeling is
L'équilibre financier de tout régime de pensions est déterminé par de evolutie van het aantal bijdrageplichtigen en, meer nog, de
l'évolution du nombre de cotisants et, plus précisément, par le verhouding tussen het aantal gepensioneerden en het aantal
rapport entre le nombre de pensionnés et celui des cotisants. Or, il bijdrageplichtigen. Welnu, het hoeft geen betoog dat de evolutie van
est évident qu'au cours des dernières années, la population active a de actieve bevolking tijdens de laatste jaren op zeer uiteenlopende
évolué de façon fort divergente dans les divers secteurs. wijze verlopen is in de onderscheiden sectoren.
Alors que le nombre d'employés s'est accru de 46,40 p.c. durant la Waar het aantal bedienden, gedurende de periode 1956 tot 1965 met
période 1956 à 1965, celui des ouvriers n'a augmenté que de 9,40 p.c.; 46,40 t.h. steeg, is het aantal arbeiders slechts met 9,40 t.h.
par contre, le nombre des ouvriers mineurs s'est réduit à 44,20 p.c. aangegroeid; daarentegen daalde het aantal mijnwerkers tot 44,20 t.h.
D'autre part, le rapport pensionnés-cotisants atteignait, en 1965, 20,90 p.c. dans le régime des employés, 33,70 p.c. dans celui des ouvriers et 132,60 p.c. dans le régime des ouvriers mineurs. La mutation des effectifs d'un secteur à l'autre et le déséquilibre du rapport pensionnés-cotisants qui en résulte, ont pour conséquence que, dans la structure actuelle, le financement normal du régime des ouvriers mineurs ne peut être assuré et que toute augmentation sensible de la pension des ouvriers des marins se trouverait exclue. A ces constatations s'ajoute le fait qu'actuellement pour obtenir un même montant de pension le travailleur doit payer une cotisation différente selon la catégorie à laquelle il appartient. L'organisation d'un régime de pension équilibré n'est possible que si les quatre régimes particuliers sont repris dans un seul régime pour travailleurs salariés, afin d'annihiler les conséquences des mutations Anderdeels bereikte de verhouding pensioengerechtigden-bijdrageplichtigen, in 1965, 20,90 t.h. in de regeling voor bedienden, 33,70 t.h. in deze voor arbeiders en 132,60 t.h. in deze voor mijnwerkers. De verschuiving in de tewerkstelling van de arbeidskrachten tussen de onderscheiden sectoren en de ongelijkmatige verhouding pensioengerechtigden-bijdrageplichtigen die daar mede het gevolg van is brengen met zich dat, in de huidige structuur, de normale financiering van de regeling voor mijnwerkers niet kan verzekerd worden en dat elke gevoelige verhoging van het pensioen der arbeiders en der zeevarenden zou uitgesloten zijn. Bij deze vaststellingen komt het feit dat thans voor het bekomen van eenzelfde pensioenbedrag een verschillende bijdrage verschuldigd is naar gelang de categorie waartoe de werknemer behoort. De uitbouw van een evenwichtige pensioenregeling is dus enkel mogelijk indien de vier afzonderlijke regelingen in één enkele regeling voor werknemers worden opgenomen, opdat de gevolgen van de verschuiving der arbeidskrachten van de ene sector naar de andere zouden worden
d'effectifs d'un secteur à l'autre » (Moniteur belge , 27 octobre opgevangen » (Belgisch Staatsblad , 27 oktober 1967, p. 11246).
1967, p. 11246). B.6.2. Le même rapport au Roi fait cependant également apparaître B.6.2. Hetzelfde verslag aan de Koning doet echter ook ervan blijken
qu'il n'a pas été jugé opportun d'aligner en tous points le régime de dat het niet aangewezen werd geacht om de pensioenregeling voor de
pension des ouvriers mineurs et des marins sur celui des ouvriers et mijnwerkers en de zeevarenden op alle punten eenvormig te maken met de
employés : regeling voor de arbeiders en de bedienden :
« Le nouveau régime maintient, en outre, en faveur des ouvriers « Bovendien worden speciale regelen inzake berekening van het pensioen
mineurs et des marins, des règles spéciales relatives au calcul de la en pensioenleeftijd voor mijnwerkers en zeevarenden behouden.
pension et à l'âge de la pension.
[...] [...]
L'âge normal de la pension est fixé à 65 ans pour un homme et 60 ans De normale pensioenleeftijd is vastgesteld op 65 jaar voor een man en
pour une femme. En vue de tenir compte des circonstances dans 60 jaar voor een vrouw. Om rekening te houden met de omstandigheden
lesquelles se déroule la vie active de l'ouvrier mineur et du marin, waarin het actieve leven van de mijnwerker en van de zeevarende
l'âge normal de la pension est ramené à 55 et à 60 ans pour une verloopt, wordt de normale pensioenleeftijd teruggebracht tot 55 en 60
pension attribuée en raison d'une occupation respective en qualité jaar voor een pensioen dat wordt toegekend voor een tewerkstelling
d'ouvrier mineur de fond et d'ouvrier mineur de surface ou de marin respectievelijk als ondergronds mijnwerker en als bovengronds
[...] » (ibid., p. 11247). mijnwerker of zeevarende » (ibid., p. 11247).
B.6.3. Concernant les dispositions de l'arrêté royal n° 50 qui ont une B.6.3. Over de bepalingen van het koninklijk besluit nr. 50 waarvan de
portée similaire à celle de la disposition en cause, il a été précisé draagwijdte soortgelijk is aan die van de in het geding zijnde
: bepaling, werd gesteld :
« Cet article (§§ 2 et 3) détermine également les modalités spéciales « Dit artikel (§§ 2 en 3) bepaalt tevens speciale
de calcul de la pension d'ouvrier mineur et de marin, parce qu'il berekeningsmodaliteiten voor het pensioen als mijnwerker of als
convient de retenir le fait que la carrière normale de ces catégories zeevarende, omdat rekening dient te worden gehouden met het feit dat
de travailleurs est plus courte que celle des ouvriers et des employés de normale loopbaan van deze categorieën van werknemers korter is dan
» (ibid., p. 11248). deze van de arbeiders en de bedienden » (ibid., p. 11248).
B.7. De ce qui précède, il ressort que le Roi visait à aboutir à un B.7. Uit wat voorafgaat blijkt dat de Koning beoogde te komen tot een
régime unique pour les pensions des travailleurs du secteur privé, eenheidsstelsel voor de pensioenen van de werknemers uit de
dans le but de maintenir de cette manière la « viabilité » du régime privésector, om op die manier het pensioenstelsel voor de
de pension applicable aux différentes catégories de ce secteur, sans verschillende categorieën van die sector « leefbaar » te houden,
toutefois vouloir porter atteinte à une série de règles spécifiques zonder evenwel te willen raken aan een aantal voor de mijnwerkers en
applicables aux ouvriers mineurs et marins sur le plan du calcul de la de zeevarenden geldende specifieke regels op het vlak van de
pension et de la durée de la carrière, qui sont plus avantageuses que pensioenberekening en de duur van de loopbaan, die gunstiger zijn dan
celles qui s'appliquent aux autres catégories. die welke gelden voor de andere categorieën.
Le législateur doit être réputé avoir fait siens les objectifs De wetgever moet worden geacht zich die doelstellingen eigen te hebben
précités en reprenant les dispositions concernées de l'arrêté royal n° gemaakt door de desbetreffende bepalingen van het koninklijk besluit
50 dans la loi du 20 juillet 1990 « instaurant un âge flexible de la nr. 50 over te nemen in de wet van 20 juli 1990 « tot instelling van
retraite pour les travailleurs salariés et adaptant les pensions des een flexibele pensioenleeftijd voor werknemers en tot aanpassing van
travailleurs salariés à l'évolution du bien-être général » et en de werknemerspensioenen aan de evolutie van het algemeen welzijn » en
confirmant par la loi du 13 juin 1997 évoquée sous B.1.2 l'arrêté
royal du 23 décembre 1996, qui constitue le prolongement des réformes door het koninklijk besluit van 23 december 1996, dat voorbouwt op de
réalisées par l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967. met het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 doorgevoerde
B.8. Compte tenu des conditions de travail particulières des marins, hervormingen, te bekrachtigen bij de in B.1.2 aangehaalde wet van 13 juni 1997.
il n'est en soi pas manifestement déraisonnable que le législateur ait B.8. Gelet op de bijzondere arbeidsomstandigheden van de zeevarenden
maintenu pour cette catégorie une réglementation spécifique concernant is het op zich niet kennelijk onredelijk dat de wetgever voor die
la fraction de carrière et le calcul de la pension. categorie een specifieke regeling betreffende de loopbaanbreuk en de
pensioenberekening heeft behouden.
B.9. La « règle générale » contenue à l'article 5, § 1er, alinéa 3, de B.9. Uit de in artikel 5, § 1, derde lid, van het koninklijk besluit
l'arrêté royal du 23 décembre 1996 a pour conséquence que, lorsqu'une van 23 december 1996 vervatte « algemene regel » volgt dat, wanneer
personne a bâti une carrière qui se compose exclusivement de périodes een persoon een loopbaan heeft opgebouwd die uitsluitend bestaat uit
d'occupation comme marin et qui comporte plus de 40 années civiles, tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende en die meer dan 40
seules sont prises en considération pour le calcul de la pension les kalenderjaren bevat, bij de berekening van het pensioen, enkel de
années civiles qui donnent droit à la pension la plus avantageuse, kalenderjaren in aanmerking worden genomen die recht geven op het
tout comme c'est le cas pour le calcul de la pension de personnes qui voordeligste pensioen, net zoals dat het geval is bij de berekening
ont bâti une carrière comme ouvrier ou employé de plus de 45 années civiles. Sur ce plan, il n'existe donc aucune différence de traitement entre les marins, d'une part, et les ouvriers et employés, d'autre part. B.10. Compte tenu des règles dérogatoires applicables aux marins, le législateur devait prévoir une règle pour le calcul de la pension des personnes qui justifient d'une carrière qui ne se compose pas uniquement de périodes d'occupation comme marin mais aussi de périodes d'occupation comme ouvrier ou employé. La disposition en cause contient une telle règle, en prévoyant qu'en cas de cumul de périodes d'occupation comme marin et comme ouvrier ou employé, il faut d'abord calculer la pension à laquelle l'intéressé a droit en tant que marin et ensuite celle à laquelle il a droit en tant qu'employé ou ouvrier. B.11. Etant donné que le calcul des deux pensions s'effectue à l'aide de fractions de carrière différentes, cette mesure ne peut pas être considérée comme étant manifestement déraisonnable. B.12. Le fait que, lors du calcul de la pension de personnes qui ont van het pensioen van personen die een loopbaan hebben opgebouwd als arbeider of bediende van meer dan 45 kalenderjaren. Op dat vlak bestaat er bijgevolg geen verschil in behandeling tussen zeevarenden, enerzijds, en arbeiders en bedienden, anderzijds. B.10. Rekening houdend met de voor de zeevarenden geldende afwijkende regels, diende de wetgever te voorzien in een regeling voor de berekening van het pensioen van personen die een loopbaan hebben opgebouwd die niet alleen bestaat uit tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende, maar ook uit tijdvakken van tewerkstelling als arbeider of bediende. De in het geding zijnde bepaling voorziet in een dergelijke regeling, door te bepalen dat bij samenloop van tijdvakken van tewerkstelling als zeevarende en als arbeider of bediende, eerst het pensioen dient te worden berekend waarop de betrokkene recht heeft als zeevarende en nadien dat waarop hij recht heeft als bediende of arbeider. B.11. Aangezien de berekening van de beide pensioenen gebeurt aan de hand van verschillende loopbaanbreuken, kan die maatregel niet worden beschouwd als zijnde kennelijk onredelijk. B.12. Het feit dat bij de berekening van het pensioen van personen die
été occupées comme marin et comme ouvrier ou employé, ce ne sont pas tewerkgesteld zijn geweest als zeevarende en als arbeider of bediende,
nécessairement les années civiles les plus avantageuses de la « niet noodzakelijk de meest voordelige kalenderjaren van de « volledige
carrière complète » qui sont prises en considération, ne peut pas loopbaan » in aanmerking worden genomen, kan evenmin worden beschouwd
davantage être considéré comme déraisonnable. En effet, les règles de als zijnde onevenredig. De pensioenregels die gelden voor de
pension qui s'appliquent aux marins sont plus avantageuses que celles zeevarenden zijn immers voordeliger dan die welke gelden voor de
qui s'appliquent aux ouvriers et employés et, pour le calcul de la arbeiders en de bedienden, en bij de berekening van het pensioen
pension à laquelle l'intéressé a droit en tant qu'ouvrier ou employé, waarop de betrokkene recht heeft als arbeider of bediende worden, van
on prend en compte, parmi les années civiles qui n'ont pas été de kalenderjaren die niet in aanmerking werden genomen bij de
retenues lors du calcul de la pension de l'intéressé en qualité de berekening van het pensioen van de betrokkene als zeevarende, die
marin, celles de ces années civiles qui, pour cette partie de la kalenderjaren in aanmerking genomen die voor dat deel van het pensioen
pension, sont les plus avantageuses. het voordeligst zijn.
B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 5, § 4, alinéa 2, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996 « Artikel 5, § 4, tweede lid, van het koninklijk besluit van 23 december
portant exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du 26 juillet 1996 « tot uitvoering van de artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26
1996 portant modernisation de la sécurité sociale et assurant la juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring
viabilité des régimes légaux des pensions », confirmé par la loi du 13 van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels », bekrachtigd
juin 1997 « portant confirmation des arrêtés royaux pris en bij de wet van 13 juni 1997 « tot bekrachtiging van de koninklijke
application de la loi du 26 juillet 1996 visant à réaliser les besluiten genomen met toepassing van de wet van 26 juli 1996
strekkende tot realisatie van de budgettaire voorwaarden tot deelname
conditions budgétaires de la participation de la Belgique à l'Union van België aan de Europese Economische en Monetaire Unie, en de wet
économique et monétaire européenne, et [de] la loi du 26 juillet 1996 van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot
portant modernisation de la sécurité sociale et assurant la viabilité vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels »,
des régimes légaux des pensions », ne viole pas les articles 10 et 11 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
de la Constitution. Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
l'audience publique du 27 juin 2007. terechtzitting van 27 juni 2007.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^