Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 44/2007 du 21 mars 2007 Numéro du rôle : 3952 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et à l'article 24 du décret de la Région flamande du 24 juillet 1 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 44/2007 du 21 mars 2007 Numéro du rôle : 3952 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et à l'article 24 du décret de la Région flamande du 24 juillet 1 La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, M(...) Uittreksel uit arrest nr. 44/2007 van 21 maart 2007 Rolnummer 3952 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 en artikel 24 van het jachtdecreet van het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991, ge Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters R. Henn(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 44/2007 du 21 mars 2007 Uittreksel uit arrest nr. 44/2007 van 21 maart 2007
Numéro du rôle : 3952 Rolnummer 3952
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7bis de la In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7bis van de
loi du 28 février 1882 sur la chasse et à l'article 24 du décret de la jachtwet van 28 februari 1882 en artikel 24 van het jachtdecreet van
Région flamande du 24 juillet 1991 sur la chasse, posée par le Juge de het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991, gesteld door de Vrederechter van
paix du canton de Zelzate. het kanton Zelzate.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges R. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Henneuse, M. Bossuyt, J.-P. Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, R. Henneuse, M. Bossuyt, J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Arts, voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 23 mars 2006 en cause de Dirk Neyt-De Geest contre Bij vonnis van 23 maart 2006 in zake Dirk Neyt-De Geest tegen John
John Denie et Gert De Roover, dont l'expédition est parvenue au greffe Denie en Gert De Roover, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour d'arbitrage le 30 mars 2006, le Juge de paix du canton de Arbitragehof is ingekomen op 30 maart 2006, heeft de Vrederechter van
Zelzate a posé la question préjudicielle suivante : het kanton Zelzate de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et 24 « Schenden de artikelen 7bis van de Jachtwet van 28 februari 1882 en
du décret du 24 juillet 1991 sur la chasse, lus séparément et 24 van het Jachtdecreet van 24 juli 1991, afzonderlijk en samen
conjointement, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en gelezen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat zij met
ce que, pour ce qui concerne les règles (y compris de procédure) betrekking tot de regels (met inbegrip van rechtspleging) om de
permettant de fixer et d'évaluer les dommages importants causés par le vaststelling en begroting van belangrijke wildschade mogelijk te maken
gibier, ils font une distinction entre les dommages importants causés een onderscheid maken tussen belangrijke wildschade veroorzaakt door
par les lapins et les dommages importants causés par un autre gibier, konijnen en belangrijke wildschade veroorzaakt door ander wild, in die
en ce sens que quelqu'un qui subit des dommages importants causés par zin dat iemand die belangrijke wildschade lijdt die werd veroorzaakt
des faisans ne peut recourir à la procédure (plus rapide et moins door fazanten zich niet op de (snellere en goedkopere) procedure van
onéreuse) de l'article 7bis de la loi sur la chasse afin de fixer et artikel 7bis van de Jachtwet kan steunen om deze schade te laten
d'évaluer ces dommages, alors que cette procédure peut être utilisée vaststellen en begroten, terwijl deze procedure wel kan worden
par quelqu'un qui subit des dommages importants causés par des lapins aangewend door het iemand die belangrijke wildschade lijdt door
? ». konijnen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid met
het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, van artikel 7bis
7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et de l'article 24 du van de jachtwet van 28 februari 1882 en van artikel 24 van het
décret de la Région flamande du 24 juillet 1991 sur la chasse avec le jachtdecreet van het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991, in zoverre die
principe d'égalité et de non-discrimination, en tant que ces
dispositions prévoient une procédure différente en matière d'actions bepalingen in een verschillende rechtspleging voorzien ten aanzien van
en réparation des dommages causés par le gibier selon que ces dommages vorderingen tot vergoeding van wildschade naargelang die schade door
ont été occasionnés par des lapins ou par une autre espèce de gibier. konijnen dan wel door ander wild wordt veroorzaakt.
B.2.1. L'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse B.2.1. Artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 bepaalt, wat
énonce, en ce qui concerne la Région flamande : het Vlaamse Gewest betreft :
« Celui qui se prétend lésé présente au juge de paix, soit « Hij die beweert schade te hebben geleden, richt tot de vrederechter
verbalement, soit par écrit, requête indiquant ses noms, profession et een mondeling of schriftelijk verzoek, waarin hij zijn naam, beroep en
domicile, ceux de la personne responsable, ainsi que l'objet et la woonplaats en die van de verantwoordelijke persoon vermeldt, alsmede
cause de la demande. het voorwerp en de oorzaak van de eis.
Si la requête est présentée de vive voix, le juge en dresse Geschiedt het verzoek mondeling, dan maakt de rechter daarvan
procès-verbal. Dans la huitaine, il nomme un expert et, après avoir, proces-verbaal op. Binnen de acht dagen benoemt hij een deskundige en,
en temps utile, fait connaître aux parties, par lettre recommandée, et na te bekwamer tijd bij aangetekende brief en zo nodig bij
au besoin par télégramme enregistré, le contenu de la requête ainsi geregistreerd telegram aan partijen kennis te hebben gegeven van de
que le jour et l'heure de la visite des lieux et de l'expertise, il se inhoud van het verzoek, alsmede van de dag en het uur van de
transporte sur les lieux accompagné de l'expert. Quand la demande est plaatsopneming en van het deskundig onderzoek, begeeft hij zich,
sujette à appel, il dresse procès-verbal des déclarations de l'expert, vergezeld van de deskundige ter plaatse. Is de eis vatbaar voor hoger
et, s'il y a lieu, de ses propres constatations. Les parties sont invitées à faire connaître tous leurs moyens, au plus tard lors de cette descente. Si le défendeur n'aime mieux payer sur-le-champ la somme fixée par l'expert comme double indemnité, ainsi que les frais, le juge renvoie la cause à une audience de la huitaine. Si l'une des parties n'est pas présente lors de ce renvoi, elle en est immédiatement avisée par lettre recommandée. A l'audience de renvoi, les parties sont entendues sans autre procédure et le juge statue. Lorsque le juge ordonne une enquête ou une nouvelle expertise, elles se font dans la huitaine, et les parties, s'il y a lieu, plaident sans désemparer. Le jugement est rendu sur l'heure ou au plus tard dans la huitaine. Si, pour des motifs exceptionnels, les délais indiqués ci-dessus ont été prorogés, le jugement fera mention de ces motifs. Celui qui se prétend lésé peut aussi introduire l'instance par voie de citation ordinaire. Dans ce cas, il peut assigner soit à toutes fins, soit à seule fin d'expertise; les alinéas 2 à 6 ne seront pas applicables. Les parties sont avisées, dans les trois jours du prononcé et par lettre recommandée à la poste, du dispositif de tout jugement non beroep, dan maakt hij van de verklaringen van de deskundige proces-verbaal op en, indien daartoe reden is, ook van zijn eigen bevindingen. De partijen worden verzocht al hun middelen uiterlijk tijdens deze plaatsopneming te doen kennen. Tenzij de verweerder verkiest het bedrag, door de deskundige als dubbele vergoeding bepaald, en de kosten dadelijk te betalen, verwijst de rechter de zaak naar een terechtzitting, te houden binnen de eerstvolgende acht dagen. Is bij deze verwijzing een van de partijen niet aanwezig, dan wordt haar daarvan aanstonds kennis gegeven bij aangetekende brief. Op de terechtzitting waarnaar de zaak is verwezen, worden partijen zonder enige andere procesvorm gehoord en doet de rechter uitspraak. Indien de rechter een getuigenverhoor of een nieuw deskundig onderzoek beveelt, geschieden deze binnen acht dagen en partijen pleiten in voorkomend geval zonder verwijl. Het vonnis wordt terstond of uiterlijk binnen de acht dagen uitgesproken. Worden de hierboven gestelde termijnen verlengd om uitzonderlijke redenen, dan worden deze in het vonnis vermeld. Hij die beweert schade te hebben geleden, kan de zaak ook bij gewone dagvaarding aanhangig maken. In dat geval kan hij dagvaarden, hetzij tot behandeling van de zaak in haar geheel, hetzij alleen tot instelling van een deskundig onderzoek en dan zijn de leden 2 tot 6 niet van toepassing. Aan partijen wordt, binnen drie dagen na de uitspraak, bij ter post aangetekende brief kennis gegeven van het beschikkende gedeelte van elk vonnis dat niet in hun tegenwoordigheid is gewezen. Hoger beroep is niet meer ontvankelijk na veertien dagen, te rekenen
rendu en leur présence. van de uitspraak van het vonnis. Eisen van duizend frank en minder,
L'appel n'est plus recevable après la quinzaine du prononcé du berekend op de grondslag van het enkele schadebedrag, worden
jugement. Les demandes s'élevant à 1.000 francs de dommage simple et uitgewezen bij een vonnis dat niet vatbaar is voor hoger beroep, maar
au-dessous sont jugées sans appel et seules sujettes à opposition ». alleen voor verzet ».
B.2.2. L'article 24 du décret du 24 juillet 1991 sur la chasse énonce : « L'indemnité pour des dommages importants causés par le gibier, sauf les dégâts causés par les lapins, est fixée selon les règles du droit commun. Par dommages causés par le gibier on entend : l'ensemble des dommages causés par les animaux qui appartiennent aux espèces visées à l'article 3. A la demande des propriétaires des terrains dont la superficie d'un seul tenant est inférieure à quarante hectares, le titulaire du droit de chasse du terrain de chasse attenant, peut être obligé, à défaut d'un accord amiable, à acquérir les terrains susmentionnés, après que le Gouvernement flamand ou le fonctionnaire désigné par lui ou le gestionnaire de l'unité de gestion du gibier juge opportune cette B.2.2. Artikel 24 van het jachtdecreet van 24 juli 1991 luidt : « De vergoeding van de belangrijke wildschade, behoudens de schade die veroorzaakt wordt door konijnen, wordt vastgesteld volgens de gewone rechtsregels. Onder wildschade wordt verstaan : de volledige schade veroorzaakt door de dieren die behoren tot de in artikel 3 bedoelde soorten. Op verzoek van eigenaars van gronden waarvan de aaneengesloten oppervlakte kleiner is dan veertig hectare, kan de houder van het jachtrecht van het aangrenzende jachtterrein bij afwezigheid van een minnelijke regeling, verplicht worden het jachtrecht op eerstvernoemde gronden te verwerven, zulks nadat de Vlaamse Regering en de door haar aangestelde ambtenaar of de beheerder van de wildbeheerseenheid deze
acquisition dans le cadre des objectifs du présent décret et a fixé verwerving opportuun oordeelt in het kader van de doelstellingen van
les conditions ». dit decreet en de voorwaarden heeft vastgesteld ».
B.3. Ces dispositions, lues conjointement, créent une différence de B.3. Die bepalingen, in samenhang gelezen, roepen een verschil in
traitement, sur le plan de la procédure, entre les personnes à qui behandeling in het leven, wat de rechtspleging betreft, tussen de
elles s'appliquent et les personnes qui sont soumises au droit commun personen op wie ze van toepassing zijn en de personen die worden
de la procédure civile : les personnes qui ont subi des dommages onderworpen aan het gemeen recht van de burgerlijke rechtspleging : de
personen die wildschade hebben geleden, veroorzaakt door konijnen,
causés par des lapins peuvent en demander réparation sur la base de la kunnen vergoeding van die schade vorderen op grond van de bijzondere
procédure spéciale prévue par l'article 7bis de la loi sur la chasse; procedure waarin artikel 7bis van de jachtwet voorziet; de personen
les personnes qui ont subi des dommages causés par d'autres espèces de die wildschade hebben geleden, veroorzaakt door andere wildsoorten -
gibier - en l'occurrence des faisans -, ne peuvent demander réparation te dezen fazanten -, kunnen enkel vergoeding van die schade vorderen
de ces dommages que sur la base du droit commun de la procédure op grond van het gemeen recht van de burgerlijke rechtspleging, wat in
civile, comme le prévoit l'article 24 du décret sur la chasse par un artikel 24 van het jachtdecreet wordt verwoord onder verwijzing naar
renvoi à l'application des « règles du droit commun ». de toepassing van « de gewone rechtsregels ».
B.4. L'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse B.4. Artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 bevat een
contient un ensemble de mesures procédurales concernant l'action en aantal procedurele maatregelen in verband met de vordering tot
réparation des dommages causés aux fruits et récoltes par les lapins. schadeloosstelling voor schade die door konijnen is veroorzaakt aan de
Les travaux préparatoires de cette disposition montrent que le vruchten en gewassen. De parlementaire voorbereiding van die bepaling
législateur, conscient de la « gravité [...] atteinte, dans certaines toont aan dat de wetgever, die zich bewust was van « de ernst van de
régions du pays, [par] les dégâts causés par les lapins » (Doc. parl., schade die in sommige streken van het land veroorzaakt werd door de
Sénat, 1900, n° 37, p. 2) en raison de leur prolifération très konijnen » (Parl. St., Senaat, 1900, nr. 37, p. 2) wegens hun
importante, entendait apporter une réponse à ce « fléau pour le ongebreidelde vermenigvuldiging, een antwoord wilde bieden op die «
cultivateur » (Doc. parl., Chambre, 1898, n° 175, p. 14), notamment en plaag voor de landbouwers » (Parl. St., Kamer, 1898, nr. 175, p. 14),
« facilitant le recours judiciaire pour la demande en réparation des met name door « de rechtsvordering tot herstel van de veroorzaakte
dommages causés » (ibid., p. 17), de manière à écarter « tout ce qui schade te vergemakkelijken » (ibid., p. 17), zodat « alles wat de
pouvait entraver l'exercice régulier du droit de réclamation » (Doc. regelmatige uitoefening van het bezwaarrecht kan belemmeren » wordt
parl., Sénat, 1900, n° 37, p. 6). geweerd (Parl. St., Senaat, 1900, nr. 37, p. 6).
B.5. Si ces règles de procédure particulières ont pu constituer une B.5. Hoewel die bijzondere procedureregeling een maatregel heeft
mesure à la fois pertinente et proportionnée à l'objectif de kunnen vormen die zowel relevant als evenredig was ten opzichte van de
simplification de la procédure poursuivi, à l'époque, par la loi du 4 destijds met de wet van 4 april 1900 nagestreefde doelstelling van
avril 1900, il y a lieu de vérifier si cette mesure reste justifiée, vereenvoudiging van de gevolgde procedure, dient te worden onderzocht
dans les circonstances actuelles, au regard du principe d'égalité et de non-discrimination. of die maatregel in de huidige omstandigheden verantwoord blijft ten aanzien van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie.
B.6. La Cour constate qu'il n'est pas contesté que des changements B.6. Het Hof stelt vast dat niet is betwist dat belangrijke
importants soient intervenus dans les circonstances de fait : la wijzigingen zich hebben voorgedaan in de feitelijke omstandigheden :
prolifération des lapins a été réduite fortement et de façon durable de vermenigvuldiging van de konijnen is sterk en op duurzame wijze
par l'effet de diverses maladies, dont la myxomatose, de telle sorte verminderd als gevolg van diverse ziekten waaronder myxomatose, zodat
qu'il est difficile d'y voir encore aujourd'hui un fléau qui zij thans nog bezwaarlijk als een plaag kan worden beschouwd die zou
justifierait que demeurent en vigueur des mesures procédurales qui ne verantwoorden dat proceduremaatregelen blijven gelden die enkel op
s'appliquent qu'aux actions en réparation des dommages causés par les vorderingen tot schadeloosstelling voor schade, veroorzaakt door
lapins. konijnen, van toepassing zijn.
B.7. Il s'ensuit que l'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur B.7. Daaruit volgt dat artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari
la chasse, en vertu duquel les victimes de dommages causés par les 1882, volgens hetwelk de slachtoffers van schade, veroorzaakt door
lapins peuvent avoir recours à la procédure particulière prévue par konijnen, op de bijzondere rechtspleging waarin die bepaling voorziet,
cette disposition, ne constitue plus une mesure proportionnée aux een beroep kunnen doen, niet langer een evenredige maatregel is ten
circonstances actuelles. aanzien van de huidige omstandigheden.
B.8. L'article 24 du décret du 24 juillet 1991 sur la chasse, dès lors B.8. Nu artikel 24 van het jachtdecreet van 24 juli 1991 het in het
qu'il confirme en réalité la différence de traitement en cause en geding zijnde verschil in behandeling in werkelijkheid bevestigt door
prévoyant que l'indemnité pour les dommages causés par le gibier, sauf erin te voorzien dat de vergoeding van wildschade, behoudens de schade
les dégâts causés par les lapins, est fixée selon les règles du droit die door konijnen wordt veroorzaakt, volgens de gewone rechtsregels
commun, de sorte que les règles de procédure particulières pour les wordt vastgesteld, zodat de bijzondere procedureregeling voor
dommages causés par les lapins, inscrites à l'article 7bis de la loi konijnenschade, neergelegd in artikel 7bis van de jachtwet, blijft
sur la chasse, sont maintenues, viole également le principe d'égalité gehandhaafd, schendt artikel 24 van het jachtdecreet eveneens het
et de non-discrimination. Ceci n'est pas infirmé par le constat que le beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. Daaraan wordt geen
législateur décrétal n'a pas réglé la procédure en matière de dommages afbreuk gedaan door de vaststelling dat de decreetgever geen regeling
causés par le gibier dans le décret sur la chasse, ce qui relève en van de rechtspleging inzake wildschade in het jachtdecreet heeft
principe de la compétence résiduaire du législateur fédéral. uitgewerkt, hetgeen in beginsel tot de residuaire bevoegdheid van de
federale wetgever behoort.
B.9. Le grief de la partie demanderesse dans l'instance principale, B.9. De grief van de eisende partij in het bodemgeschil volgens welke
selon lequel l'article 13 de la Convention européenne des droits de artikel 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens wordt
l'homme serait violé, ne peut être pris en considération; il geschonden, kan niet in aanmerking worden genomen, nu het niet aan een
n'appartient en effet pas à une partie de modifier ou d'étendre la partij staat de door de verwijzende rechter gestelde prejudiciële
question préjudicielle posée par le juge a quo. vraag te wijzigen of uit te breiden.
B.10. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.10. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 7bis de la loi du 28 février 1882 sur la chasse et l'article Artikel 7bis van de jachtwet van 28 februari 1882 en artikel 24 van
24 du décret de la Région flamande du 24 juillet 1991 sur la chasse het jachtdecreet van het Vlaamse Gewest van 24 juli 1991 schenden de
violent les articles 10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 mars 2007. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 maart 2007.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^