← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Numéro du rôle : 3973 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 319 du Code civil, posée par le Tribunal de première instance
de Gand. La Cour d'arbitrage, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant
: I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Numéro du rôle : 3973 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. La Cour d'arbitrage, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) | Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 Rolnummer 3973 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. Het Arbitragehof, samengesteld wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 | Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 |
Numéro du rôle : 3973 | Rolnummer 3973 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het |
civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. | Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters |
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Moerman, | P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Moerman, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Arts, | voorzitter A. Arts, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 20 avril 2006 en cause de M.M. contre G. V.d.V. et J. | Bij vonnis van 20 april 2006 in zake M.M. tegen G. V.d.V. en J. |
V.d.V., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | V.d.V., waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is |
d'arbitrage le 2 mai 2006, le Tribunal de première instance de Gand a | ingekomen op 2 mei 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Gent |
posé la question préjudicielle suivante : | de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Lors de l'examen de l'article 319, § 4, du Code civil, le principe | « Moet bij de beoordeling van artikel 319, § 4, B.W. al dan niet het |
d'opportunité doit-il ou non s'appliquer et l'intérêt des enfants | opportuniteitsbeginsel gelden waarbij niet alleen bij de vaststelling |
doit-il être pris en considération non seulement lors de | van het vaderschap doch eveneens bij de betwisting van het vaderschap |
l'établissement de la paternité mais également en cas de contestation | het belang van de kinderen moet worden in aanmerking genomen en ook de |
de la paternité, et les enfants âgés de moins de quinze ans ou leurs | kinderen beneden de 15 jaar oud of hun gerechtelijke |
représentants légaux doivent-ils aussi être soumis au contrôle | vertegenwoordigers ook aan de rechterlijke controle moeten onderworpen |
juridictionnel concernant leur intérêt, sans lequel le principe | worden met betrekking tot hun belang zonder dewelke het |
d'égalité et le principe de non-discrimination sont violés ? ». | gelijkheidsbeginsel en het non-discriminatiebeginsel worden geschonden ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 319, § 4, du Code | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 319, § 4, van |
civil, qui énonce, dans la version applicable au moment où la question | het Burgerlijk Wetboek, dat, in de versie zoals van toepassing op het |
préjudicielle a été posée : | ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld, luidt : |
« Si l'enfant est mineur non émancipé et que la mère [est] soit | « Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en zijn moeder onbekend of |
inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, | overleden dan wel in de onmogelijkheid haar wil te kennen te geven, |
l'officier de l'état civil doit notifier une copie littérale de la | dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk |
reconnaissance au représentant légal de l'enfant et à l'enfant | afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke |
lui-même s'il a quinze ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient | vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf indien het de |
préalablement consenti à la reconnaissance. | volle leeftijd van 15 jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf hebben |
Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil | toegestemd. Indien de erkenning niet is ontvangen door een Belgisch ambtenaar van |
belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux | de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden |
personnes désignées à l'alinéa précédent. | betekend aan de personen bedoeld in het vorige lid. |
Dans les six mois de la notification ou de la signification, les | Binnen zes maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening, |
personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par simple requête, | kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij gewoon verzoekschrift de |
demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant | vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van eerste |
d'annuler la reconnaissance. | aanleg van de woonplaats van het kind. |
Le greffier informe immédiatement de cette action l'officier de l'état | De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de |
civil ou l'officier ministériel qui a établi la reconnaissance. | ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt, |
Les parties et le ministère public entendus, le tribunal statue sur | onmiddellijk in kennis van die vordering. |
l'action en nullité. Il annule la reconnaissance s'il est prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, il apprécie en tenant compte de l'intérêt de l'enfant. L'article 1029, alinéa 2, du Code judiciaire n'est pas applicable. Jusqu'à l'expiration du délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouter soit passée en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en prévaloir ». B.1.2. Par la loi du 1er juillet 2006, publiée au Moniteur belge du 29 décembre 2006, sixième édition, l'article 319 du Code civil a été remplacé comme suit : | De partijen en het openbaar ministerie gehoord, doet de rechtbank uitspraak op de vordering tot nietigverklaring. Zij vernietigt de erkenning, indien het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt dat bewijs, dan doet de rechtbank uitspraak met inachtneming van de belangen van het kind. Artikel 1029, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek is niet van toepassing. Tot het verstrijken van de termijn van zes maanden of totdat de afwijzende beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ». B.1.2. Bij de wet van 1 juli 2006, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 december 2006, zesde editie, wordt artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek als volgt vervangen : |
« Lorsque la paternité n'est pas établie en vertu des articles 315 ou | « Wanneer het vaderschap niet vaststaat krachtens de artikelen 315 of |
317, le père peut reconnaître l'enfant aux conditions fixées à | 317, kan de vader het kind erkennen onder de bij artikel 329bis |
l'article 329bis ». | bepaalde voorwaarden ». |
Le nouvel article 329bis du Code civil, inséré par l'article 15 de la | Het nieuwe artikel 329bis van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij |
même loi du 1er juillet 2006, énonce : | artikel 15 van dezelfde wet van 1 juli 2006, bepaalt : |
« § 1er. La reconnaissance de l'enfant majeur ou mineur émancipé n'est | « § 1. De erkenning van het meerderjarige of het ontvoogde |
recevable que moyennant son consentement préalable. | minderjarige kind is alleen ontvankelijk zo het kind daarin vooraf |
§ 2. Si l'enfant est mineur non émancipé, la reconnaissance n'est | toestemt. § 2. Indien het kind minderjarig en niet ontvoogd is, is de erkenning |
recevable que moyennant le consentement préalable du parent à l'égard | alleen ontvankelijk mits de ouder ten aanzien van wie de afstamming |
duquel la filiation est établie, ou de la mère si la reconnaissance est faite avant la naissance de l'enfant. Est en outre requis, le consentement préalable de l'enfant s'il a douze ans accomplis. Ce consentement n'est pas requis de l'enfant interdit, en état de minorité prolongée ou dont le tribunal estime, en raison d'éléments de fait constatés par procès-verbal motivé, qu'il est privé de discernement. A défaut de ces consentements, le candidat à la reconnaissance cite les personnes dont le consentement est requis devant le tribunal. Les parties sont entendues en chambre du conseil. Le tribunal tente de les concilier. S'il concilie les parties, le tribunal reçoit les consentements nécessaires. A défaut de conciliation, la demande est rejetée s'il est prouvé que le demandeur n'est pas le père ou la mère biologique. Lorsque la demande concerne un enfant âgé d'un an ou plus au moment de l'introduction de la demande, le tribunal peut en outre | vaststaat of, indien de erkenning voor de geboorte van het kind gebeurt, de moeder, vooraf daarin toestemt. Bovendien is de voorafgaande toestemming van het kind vereist, indien het de volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt. Deze toestemming is niet vereist indien het kind onbekwaam is verklaard of zich in een staat van verlengde minderjarigheid bevindt, dan wel indien de rechtbank, op grond van feiten die vastgesteld zijn in een met redenen omkleed proces-verbaal, oordeelt dat het kind geen onderscheidingsvermogen heeft. Bij gebreke van die toestemmingen dagvaardt degene die het kind wil erkennen de personen wier toestemming vereist is voor de rechtbank. De partijen worden in raadkamer gehoord. De rechtbank poogt ze te verzoenen. Indien de rechtbank de partijen tot verzoening brengt, ontvangt zij de nodige toestemmingen. Bij gebreke van verzoening wordt het verzoek verworpen als vaststaat dat de verzoeker niet de biologische vader of moeder is. Als het verzoek een kind betreft dat op het tijdstip van de indiening van het verzoek een jaar of ouder is, |
refuser la reconnaissance si elle est manifestement contraire à | kan de rechtbank bovendien de erkenning weigeren als ze kennelijk |
l'intérêt de l'enfant. | strijdig is met de belangen van het kind. |
Si une action publique est intentée contre le candidat à la | Indien tegen degene die het kind wil erkennen een strafvordering is |
reconnaissance, du chef d'un fait visé à l'article 375 du Code pénal, | ingesteld wegens een in artikel 375 van het Strafwetboek bedoeld feit |
commis sur la personne de la mère pendant la période légale de | dat gepleegd is op de persoon van de moeder tijdens de wettelijke |
conception, la reconnaissance ne peut avoir lieu et le délai d'un an | periode van verwekking, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt de |
visé à l'alinéa 4 est suspendu jusqu'à ce que la décision sur l'action | in het vierde lid bedoelde termijn van één jaar opgeschort tot de |
publique soit coulée en force de chose jugée. Si le candidat à une | beslissing over de strafvordering in kracht van gewijsde is gegaan. |
reconnaissance est reconnu coupable de ce chef, la reconnaissance ne | Als degene die het kind wil erkennen op grond daarvan schuldig wordt |
peut avoir lieu et la demande d'autorisation de reconnaissance est | verklaard, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt het verzoek om |
rejetée. | toestemming tot erkenning verworpen. |
§ 3. Si l'enfant est mineur non émancipé et n'a pas d'auteur connu, ou | § 3. Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en heeft het geen |
bekende ouder, of is de ouder ten aanzien van wie de afstamming | |
que celui de ses auteurs à l'égard duquel la filiation est établie est | vaststaat overleden dan wel in de onmogelijkheid zijn wil te kennen te |
décédé ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, l'officier de | geven, dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk |
l'état civil doit notifier une copie littérale de la reconnaissance au | afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke |
représentant légal de l'enfant et à l'enfant lui-même, s'il a douze | vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf, indien het de |
ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient préalablement consenti à la | volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf in |
reconnaissance. | de erkenning hebben toegestemd. |
Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil | Indien de erkenning niet ontvangen is door een Belgische ambtenaar van |
belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux | de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden |
personnes désignées à l'alinéa 1er. | betekend aan de in het eerste lid bedoelde personen. |
Dans les six mois de la signification ou de la notification, les | Binnen zes maanden te rekenen van de betekening of de kennisgeving |
personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par citation, demander | kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij dagvaarding de |
au tribunal du domicile de l'enfant d'annuler la reconnaissance. | vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van de |
Le greffier informe immédiatement de cette demande l'officier de | woonplaats van het kind. De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de |
l'état civil ou l'officier ministériel qui a établi l'acte de | ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt, |
reconnaissance. | onmiddellijk in kennis van die vordering. |
Les parties entendues, le tribunal statue sur l'action en nullité. Il | Nadat de partijen werden gehoord, doet de rechtbank uitspraak over de |
annule la reconnaissance s'il est prouvé que la partie défenderesse | vordering tot nietigverklaring. Ze vernietigt de erkenning indien het |
n'est pas le père ou la mère biologique. En outre, il annule la | bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de biologische vader of |
reconnaissance si elle est manifestement contraire à l'intérêt de | moeder is. Bovendien vernietigt ze de erkenning als die kennelijk |
l'enfant lorsque celui-ci est âgé d'un an ou plus au moment de | strijdig is met de belangen van het kind, als dat kind op het tijdstip |
l'introduction de la demande. | waarop de vordering wordt ingediend één jaar of ouder is. |
L'alinéa 4 du § 2 est applicable par analogie. Jusqu'à l'expiration du | Het vierde lid van § 2 is van overeenkomstige toepassing. Totdat de |
délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouté soit passée | termijn van zes maanden verstreken is of totdat de afwijzende |
en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant | beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet |
et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en | worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke |
prévaloir ». | vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ». |
B.1.3. Le nouvel article 329bis, § 3, alinéa 5, du Code civil permet | B.1.3. Het nieuwe artikel 329bis, § 3, vijfde lid, van het Burgerlijk |
au tribunal, en cas de reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé | Wetboek laat, in geval van erkenning van een minderjarig, niet |
dont le parent à l'égard duquel la filiation est établie est décédé, | ontvoogd kind wiens ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat |
de tenir compte de l'intérêt de l'enfant, lorsque cet enfant est âgé | overleden is, de rechtbank toe rekening te houden met de belangen van |
d'un an ou plus au moment où est intentée l'action en nullité de la | het kind, als dat kind op het tijdstip waarop de vordering tot |
reconnaissance. | vernietiging van de erkenning wordt ingediend één jaar of ouder is. |
B.1.4. La loi du 27 décembre 2006 portant des dispositions diverses | B.1.4. Bij de wet van 27 december 2006 houdende diverse bepalingen (I) |
(I) (Moniteur belge , 28 décembre 2006, troisième édition) modifie la | (Belgisch Staatsblad , 28 december 2006, derde editie) wordt de wet |
loi du 1er juillet 2006, plus précisément en ce qui concerne son | van 1 juli 2006 gewijzigd, meer bepaald wat de inwerkingtreding ervan |
entrée en vigueur : | betreft : |
« Art. 373.La même loi est complétée par un chapitre V, rédigé comme |
« Art. 373.Dezelfde wet wordt aangevuld met een hoofdstuk V, luidende |
suit : | : |
' CHAPITRE V. - Entrée en vigueur | ' HOOFDSTUK V. - Inwerkingtreding |
Art. 26.La présente loi entre en vigueur à la date fixée par le Roi |
Art. 26.Deze wet treedt in werking op de door de Koning te bepalen |
et au plus tard le 1er juillet 2007. '. | datum en uiterlijk op 1 juli 2007 '. |
Art. 374.Le présent chapitre entre en vigueur le jour de l'entrée en |
Art. 374.Dit hoofdstuk treedt in werking op de dag van de |
vigueur de la loi du 1er juillet 2006 modifiant des dispositions du | inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de |
bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het | |
Code civil relatives à l'établissement de la filiation et aux effets | vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan met uitzondering |
de celle-ci à l'exception de l'article 373 qui entre en vigueur le | van artikel 373 dat in werking treedt de dag waarop deze wet in het |
jour de la publication de la présente loi au Moniteur belge ». | Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt ». |
Il convient d'en déduire que les nouveaux articles 319 et 329bis du | Hieruit dient te worden afgeleid dat de nieuwe artikelen 319 en 329bis |
van het Burgerlijk Wetboek nog niet in werking zijn getreden, zodat | |
Code civil ne sont pas encore entrés en vigueur, de sorte que la Cour | het Hof bij het beantwoorden van de prejudiciële vraag geen rekening |
ne peut en tenir compte pour répondre à la question préjudicielle. | ermee vermag te houden. Zodra beide bepalingen van kracht zullen zijn, |
Lorsque ces deux dispositions seront en vigueur, il appartiendra au | zal het de verwijzende rechter toekomen te onderzoeken of die nieuwe |
juge a quo d'examiner si elles peuvent ou non avoir une incidence sur | bepalingen al dan niet een weerslag kunnen hebben op het hem |
le litige qui lui est soumis. | voorgelegde geschil. |
B.2.1. Le juge a quo est confronté à la question de savoir s'il | B.2.1. Voor de verwijzende rechter rijst de vraag of bij de vordering |
revient au tribunal de statuer en tenant compte de l'intérêt de | tot nietigverklaring van de erkenning van een minderjarig, niet |
l'enfant dans l'hypothèse d'une action en nullité de la reconnaissance | ontvoogd kind, jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder is |
par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas démontrée, | overleden, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de |
d'un enfant mineur non émancipé, âgé de moins de quinze ans, dont la | biologische vader is, het de rechtbank toekomt uitspraak te doen |
mère est décédée. | rekening houdend met het belang van het kind. |
B.2.2. La lecture conjointe des arrêts nos 62/94 du 14 juillet 1994 et | B.2.2. De combinatie van beide arresten nr. 62/94 van 14 juli 1994 en |
66/2003 du 14 mai 2003 amène le juge a quo à demander à la Cour s'il y | nr. 66/2003 van 14 mei 2003 brengt de verwijzende rechter ertoe het |
a violation des principes d'égalité et de non-discrimination, étant | Hof te vragen of er sprake is van een schending van de beginselen van |
donné que la jurisprudence de la Cour conduit à ce que le juge, lors | gelijkheid en niet-discriminatie, vermits de rechtspraak van het Hof |
de l'examen de l'action en nullité de la reconnaissance d'un enfant | ertoe leidt dat de rechter bij het beoordelen van de vordering tot |
mineur non émancipé âgé de moins de quinze ans dont la mère est | vernietiging van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind, |
inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, | jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder onbekend, overleden dan |
opérée par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas | wel in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, door een man |
contestée, ne peut exercer aucun contrôle relatif à l'intérêt que | van wie niet wordt betwist dat hij niet de biologische vader is, geen |
controle kan uitoefenen wat betreft het belang dat het kind erbij | |
l'enfant possède à voir établie sa filiation paternelle par | heeft dat zijn afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt |
reconnaissance, cependant que le juge dispose de ce pouvoir dans le | vastgesteld, terwijl de rechter wel over die bevoegdheid beschikt in |
cadre de l'article 319, § 3, du Code civil, qui concerne l'hypothèse | het kader van artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, dat de |
de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé, dont la mère est | hypothese betreft van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd |
connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté. | kind van wie de moeder bekend, in leven en in staat is haar wil te |
kennen te geven. | |
B.3.1. Conformément à l'article 319, § 3, du Code civil, la | B.3.1. Overeenkomstig artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, is |
reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé dont la mère est | de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder |
connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté n'est recevable | bekend is, in leven en in staat haar wil te kennen te geven alleen |
que moyennant le consentement préalable de la mère. Est en outre | ontvankelijk mits de moeder vooraf toestemt. Bovendien is de |
requis le consentement préalable de l'enfant s'il a quinze ans | voorafgaande toestemming van het kind vereist indien het de volle |
accomplis. Lorsque les consentements préalables requis ne sont pas | leeftijd van vijftien jaar heeft bereikt. Wanneer de vereiste |
donnés, l'homme qui veut reconnaître l'enfant peut tenter d'obtenir, | voorafgaande toestemmingen niet worden gegeven, kan de man die het |
par voie judiciaire, soit que les consentements requis soient malgré | kind wil erkennen langs gerechtelijke weg pogen te verkrijgen hetzij |
tout donnés (article 319, § 3, alinéa 3, du Code civil), soit qu'il | dat de vereiste toestemmingen toch worden gegeven (artikel 319, § 3, |
puisse procéder à la reconnaissance sans ces consentements (article | derde lid, van het Burgerlijk Wetboek) hetzij dat hij tot erkenning |
319, § 3, alinéa 4, du Code civil). Ainsi, si le juge de paix ne peut | mag overgaan zonder die toestemmingen (artikel 319, § 3, vierde lid, |
concilier les parties, il renvoie la cause au tribunal de première | van het Burgerlijk Wetboek). Aldus, indien de vrederechter de partijen |
instance. Celui-ci rejette la demande de reconnaissance s'il est | niet tot verzoening kan brengen, verwijst hij de zaak naar de |
rechtbank van eerste aanleg. Die wijst het verzoek tot erkenning af | |
prouvé que le requérant n'est pas le père. A défaut de cette preuve, | indien het bewijs wordt geleverd dat de verzoeker niet de vader is. |
le tribunal décide, en tenant compte de l'intérêt de l'enfant, si la | Ontbreekt dat bewijs, dan beslist de rechtbank met inachtneming van de |
reconnaissance peut avoir lieu. | belangen van het kind of de erkenning kan plaatshebben. |
B.3.2. L'application qui avait été donnée aux arrêts de la Cour nos | B.3.2. Uit de toepassing die aan de arresten nrs. 39/90 van 21 |
39/90 du 21 décembre 1990, 63/92 du 8 octobre 1992 et 36/96 du 6 juin | december 1990, 63/92 van 8 oktober 1992 en 36/96 van 6 juni 1996 van |
1996 concernant l'article 319, § 3, du Code civil a fait apparaître | het Hof omtrent artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek was |
que, lorsque la paternité biologique n'était pas contestée, en cas de | gegeven, bleek dat, wanneer het biologische vaderschap niet werd |
refus de la mère de consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant mineur non émancipé, seuls les enfants âgés de plus de quinze ans bénéficiaient d'un contrôle judiciaire en ce qui concerne leur intérêt à voir établie leur filiation paternelle par reconnaissance. Dans l'arrêt n° 66/2003 du 14 mai 2003, la Cour a jugé que cette mesure, en ce qu'elle a pour conséquence que l'intérêt d'un enfant âgé de moins de quinze ans n'est jamais pris en compte lors de l'établissement de sa filiation paternelle par reconnaissance, porte une atteinte disproportionnée aux droits des enfants concernés (B.6). Certes, la Cour confirme la discrimination constatée dans les arrêts nos | betwist, in geval van weigering van de moeder in te stemmen met de erkenning door de vader van een minderjarig, niet ontvoogd kind, alleen voor kinderen ouder dan vijftien jaar in een rechterlijke controle was voorzien wat betreft het belang dat zij erbij hebben dat hun afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt vastgesteld. In het arrest nr. 66/2003 van 14 mei 2003 oordeelt het Hof dat een dergelijke maatregel, doordat hij tot gevolg heeft dat nooit rekening wordt gehouden met het belang van een kind dat jonger is dan vijftien jaar bij het vaststellen van zijn afstamming van vaderszijde via een erkenning, op onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van de betrokken kinderen (B.6). Het Hof bevestigt weliswaar de in de |
39/90 et 63/92, consistant en ce que le pouvoir exclusif de la mère de | arresten nrs. 39/90 en 63/92 vastgestelde discriminatie waarbij de |
consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant âgé de moins de | exclusieve bevoegdheid voor de moeder om in te stemmen met de |
quinze ans a été jugé contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. Cependant, elle ne situe pas cette discrimination dans le fait qu'à défaut de consentement de la mère, le juge puisse exercer un contrôle sur l'éventuel risque de préjudice pour l'enfant de moins de quinze ans en cas d'établissement de la filiation paternelle, mais dans l'absence d'une procédure permettant la prise en compte par le juge du consentement du mineur de moins de quinze ans, soit en personne s'il est capable de discernement, soit par voie de représentation du mineur par les personnes qui en assument la charge. L'obligation de tenir davantage compte de l'intérêt de l'enfant dans | erkenning door de vader van een kind dat jonger is dat vijftien jaar, strijdig werd geacht met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het situeert die discriminatie echter niet in het feit dat de rechter, bij ontstentenis van toestemming van de moeder, controle kan uitoefenen op een eventueel risico van nadeel voor het kind dat jonger is dan vijftien jaar in geval van vaststelling van afstamming van vaderzijde, maar in het ontbreken van een procedure die de rechter ertoe in staat stelt rekening te houden met de toestemming van de minderjarige jonger dan vijftien jaar, hetzij met zijn persoonlijke toestemming indien hij in staat is een eigen mening te vormen, hetzij bij wege van vertegenwoordiging van de minderjarige door de personen die voor hem instaan. De verplichting om in gerechtelijke procedures meer rekening te houden met de belangen van het kind, wordt afgeleid uit de artikelen 3.1 en |
les procédures judiciaires se déduit des articles 3.1 et 12 de la | 12 van het Verdrag inzake de rechten van het kind, aangenomen te New |
Convention relative aux droits de l'enfant, adoptée à New-York le 20 | York op 20 november 1989 en goedgekeurd bij de wet van 25 november |
novembre 1989 et approuvée par la loi du 25 novembre 1991, ainsi que | 1991, en uit artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals aangevuld |
de l'article 931 du Code judiciaire, complété par la loi du 30 juin 1994. | bij de wet van 30 juni 1994. |
B.3.3. Il résulte de ce qui précède que, dans l'hypothèse de l'article | B.3.3. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat, in de hypothese van artikel |
319, § 3, du Code civil, le juge saisi d'une demande de reconnaissance | 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, de rechter bij wie een verzoek |
aanhangig is gemaakt tot erkenning van het minderjarige, niet | |
de l'enfant mineur non émancipé par un homme dont la paternité n'est | ontvoogde kind door een man wiens vaderschap niet wordt betwist, |
pas contestée peut toujours exercer un contrôle de l'intérêt de | steeds controle mag uitoefenen op het belang dat het kind heeft bij |
l'enfant à voir établie cette filiation. | het vaststellen van die afstamming. |
B.4. La Cour doit examiner si les principes d'égalité et de | B.4. Het Hof dient te onderzoeken of de beginselen van gelijkheid en |
non-discrimination imposent de faire un raisonnement analogue, selon | niet-discriminatie vereisen dat een soortgelijke redenering waarbij |
lequel l'intérêt de l'enfant doit être davantage mis en avant, dans le | het belang van het kind meer op de voorgrond wordt geplaatst, dient te |
cas visé à l'article 319, § 4, du Code civil et, plus spécifiquement, | worden gemaakt in het geval bedoeld in artikel 319, § 4, van het |
si dans le cas de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé | Burgerlijk Wetboek, en meer specifiek, of in het geval van de |
dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de | erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder |
manifester sa volonté, opérée par un homme dont la non-paternité | onbekend, overleden dan wel in de onmogelijk is haar wil te kennen te |
biologique n'est pas démontrée,il appartient au tribunal, lors de | geven is, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de |
l'examen de l'action en nullité de cette reconnaissance, de statuer en | biologische vader is, het de rechtbank toekomt bij de beoordeling van |
de vordering tot vernietiging van die erkenning, uitspraak te doen | |
tenant compte de l'intérêt de l'enfant. | rekening houdend met de belangen van het kind. |
B.5.1. L'article 319, § 4, alinéa 1er, du Code civil prévoit que | B.5.1. Artikel 319, § 4, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek |
voorziet erin dat de man tot erkenning kan overgaan met de | |
l'homme peut procéder à la reconnaissance moyennant le consentement | voorafgaande toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger van het |
préalable du représentant légal de l'enfant et, en outre, celui de | kind en bovendien die van het kind zelf indien het de volle leeftijd |
l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis. L'homme peut procéder à | van vijftien jaar heeft bereikt. Ook zonder die voorafgaande |
la reconnaissance sans ces consentements préalables, sous la réserve, | toestemmingen kan de man tot erkenning overgaan, onder voorbehoud dat, |
d'une part, que cette reconnaissance ne sortit pas immédiatement son | enerzijds, die erkenning niet onmiddellijk volle uitwerking heeft |
plein effet (article 319, § 4, alinéa 7) et, d'autre part, que l'acte | (artikel 319, § 4, zevende lid) en dat, anderzijds, de akte van |
de reconnaissance doit être signifié au représentant légal de l'enfant | erkenning moet worden betekend aan de wettelijke vertegenwoordiger van |
het kind en aan het kind zelf indien het de volle leeftijd van | |
et à l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis (article 319, § 4, | vijftien jaar heeft bereikt (artikel 319, § 4, tweede lid). Binnen zes |
alinéa 2). Dans les six mois de la notification ou de la | maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening kunnen de |
signification, les personnes auxquelles elle a été faite peuvent | personen aan wie zij is gedaan de vernietiging van de erkenning |
demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant | vorderen bij de rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van het |
d'annuler la reconnaissance (article 319, § 4, alinéa 3, du Code | kind (artikel 319, § 4, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). |
civil). B.5.2. Il résulte de l'application qui a été donnée à l'arrêt n° 62/94 | |
du 14 juillet 1994 que le tribunal annule la reconnaissance s'il est | B.5.2. Uit de toepassing die aan het arrest nr. 62/94 van 14 juli 1994 |
prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, | is gegeven, volgt dat de rechtbank de erkenning vernietigt indien het |
le tribunal doit rejeter l'action en nullité de la reconnaissance, | bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt |
sans que le juge puisse à cet égard apprécier l'intérêt de l'enfant. | dat bewijs, dan dient de rechtbank de vordering tot vernietiging van |
B.5.3. Si, en règle générale, on peut estimer qu'il est de l'intérêt | de erkenning af te wijzen, zonder dat de rechter dienaangaande het |
belang van het kind kan beoordelen. | |
de l'enfant de voir établie sa double filiation, on ne peut présumer | B.5.3. Ook al kan men doorgaans ervan uitgaan dat het in het belang is |
de manière irréfragable que tel soit toujours le cas. En effet, il | van het kind dat zijn afstamming van beide zijden wordt vastgesteld, |
peut exister des cas dans lesquels l'établissement juridique de la | toch kan men niet onomstotelijk volhouden dat dit altijd het geval is. |
filiation paternelle d'un enfant cause à celui-ci un préjudice. | Er kunnen immers gevallen bestaan waarin het juridisch vastleggen van |
B.5.4. Le fait que le juge ne puisse jamais tenir compte de l'intérêt | de afstamming van een kind van vaderzijde voor dat kind nadelig is. |
de l'enfant lors de l'établissement de sa filiation paternelle par | B.5.4. Het feit dat de rechter nooit rekening zou kunnen houden met |
voie de reconnaissance, lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans | het belang van het kind bij het vaststellen van zijn afstamming van |
l'impossibilité de manifester sa volonté, porte une atteinte | vaderszijde via een erkenning, wanneer de moeder onbekend, overleden |
disproportionnée aux droits des enfants concernés. | of in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, doet op |
En effet, la mesure en cause a pour conséquence que le juge doit | onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de betrokken kinderen. |
toujours rejeter l'action en nullité de la reconnaissance lorsqu'il | De in het geding zijnde maatregel heeft immers tot gevolg dat de |
n'est pas établi ou qu'il ne peut être démontré que l'auteur de la | rechter de vordering tot vernietiging van de erkenning steeds moet |
reconnaissance n'est pas le père biologique de l'enfant. Qui plus est, | afwijzen indien niet vaststaat of niet kan worden bewezen dat de |
s'il s'agit d'un enfant de plus de quinze ans, la mesure revient à | erkenner niet de biologische vader van het kind is. Meer nog, betreft |
dire que le juge ne doit pas tenir compte de l'indication importante | het een kind ouder dan vijftien jaar, dan komt de maatregel erop neer |
qu'implique le refus de consentement de l'enfant concerné, dès qu'il | dat de rechter de belangrijke indicatie die de weigering van |
n'est pas prouvé que le défendeur n'est pas le père biologique. | toestemming van het betrokken kind toch inhoudt, naast zich neer moet |
Lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de | leggen zodra niet het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de |
biologische vader is. | |
manifester sa volonté, il semble d'autant plus justifié de permettre | Wanneer de moeder onbekend is, overleden of in de onmogelijkheid haar |
au juge d'exercer un contrôle de l'intérêt de l'enfant à voir établie | wil te kennen te geven, lijkt het des te meer verantwoord de rechter |
cette filiation et d'annuler la reconnaissance lorsque celle-ci porte | ertoe in staat te stellen controle uit te oefenen op het belang dat |
manifestement préjudice à l'intérêt de l'enfant. | het kind heeft bij de vaststelling van die afstamming en de erkenning |
te vernietigen indien deze het belang van het kind kennelijk schaadt. | |
B.5.5. L'absence de toute possibilité pour le juge d'exercer un | B.5.5. Het ontbreken van iedere mogelijkheid voor de rechter om |
contrôle de l'intérêt de l'enfant mineur non émancipé en cas | controle uit te oefenen op het belang van het minderjarige, niet |
d'établissement de la filiation paternelle par voie de reconnaissance, | ontvoogde kind bij het vaststellen van de afstamming van vaderszijde |
dans l'hypothèse visée à l'article 319, § 4, du Code civil, est | via erkenning in de hypothese bedoeld in artikel 319, § 4, van het |
incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | Burgerlijk Wetboek, is onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 319, § 4, du Code civil, dans la version applicable au | Artikel 319, § 4, van het Burgerlijk Wetboek, in de versie zoals van |
moment où la question préjudicielle a été posée, ne viole pas les | toepassing op het ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld, |
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il a pour effet que le | schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het de |
rechter bij wie een vordering aanhangig is gemaakt tot | |
juge, saisi d'une action en nullité de la reconnaissance, opérée par | nietigverklaring van de erkenning, gedaan door een man wiens |
un homme dont la paternité n'est pas contestée, d'un enfant mineur non | vaderschap niet wordt betwist, van een minderjarig, niet ontvoogd kind |
émancipé dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de | van wie de moeder onbekend, overleden dan wel in de onmogelijkheid is |
manifester sa volonté, peut exercer un contrôle portant sur l'intérêt | haar wil te kennen te geven, ertoe in staat stelt controle uit te |
de l'enfant à voir établie cette filiation. | oefenen op het belang dat het kind heeft bij het vaststellen van die |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | afstamming. Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 mars 2007. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 maart 2007. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
A. Arts. | A. Arts. |