Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Numéro du rôle : 3973 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. La Cour d'arbitrage, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Numéro du rôle : 3973 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. La Cour d'arbitrage, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007 Rolnummer 3973 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. Het Arbitragehof, samengesteld wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 35/2007 du 7 mars 2007 Uittreksel uit arrest nr. 35/2007 van 7 maart 2007
Numéro du rôle : 3973 Rolnummer 3973
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319 van het
civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Moerman, P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Moerman,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Arts, voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 20 avril 2006 en cause de M.M. contre G. V.d.V. et J. Bij vonnis van 20 april 2006 in zake M.M. tegen G. V.d.V. en J.
V.d.V., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour V.d.V., waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 2 mai 2006, le Tribunal de première instance de Gand a ingekomen op 2 mei 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Gent
posé la question préjudicielle suivante : de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Lors de l'examen de l'article 319, § 4, du Code civil, le principe « Moet bij de beoordeling van artikel 319, § 4, B.W. al dan niet het
d'opportunité doit-il ou non s'appliquer et l'intérêt des enfants opportuniteitsbeginsel gelden waarbij niet alleen bij de vaststelling
doit-il être pris en considération non seulement lors de van het vaderschap doch eveneens bij de betwisting van het vaderschap
l'établissement de la paternité mais également en cas de contestation het belang van de kinderen moet worden in aanmerking genomen en ook de
de la paternité, et les enfants âgés de moins de quinze ans ou leurs kinderen beneden de 15 jaar oud of hun gerechtelijke
représentants légaux doivent-ils aussi être soumis au contrôle vertegenwoordigers ook aan de rechterlijke controle moeten onderworpen
juridictionnel concernant leur intérêt, sans lequel le principe worden met betrekking tot hun belang zonder dewelke het
d'égalité et le principe de non-discrimination sont violés ? ». gelijkheidsbeginsel en het non-discriminatiebeginsel worden geschonden ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 319, § 4, du Code B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 319, § 4, van
civil, qui énonce, dans la version applicable au moment où la question het Burgerlijk Wetboek, dat, in de versie zoals van toepassing op het
préjudicielle a été posée : ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld, luidt :
« Si l'enfant est mineur non émancipé et que la mère [est] soit « Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en zijn moeder onbekend of
inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, overleden dan wel in de onmogelijkheid haar wil te kennen te geven,
l'officier de l'état civil doit notifier une copie littérale de la dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk
reconnaissance au représentant légal de l'enfant et à l'enfant afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke
lui-même s'il a quinze ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf indien het de
préalablement consenti à la reconnaissance. volle leeftijd van 15 jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf hebben
Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil toegestemd. Indien de erkenning niet is ontvangen door een Belgisch ambtenaar van
belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden
personnes désignées à l'alinéa précédent. betekend aan de personen bedoeld in het vorige lid.
Dans les six mois de la notification ou de la signification, les Binnen zes maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening,
personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par simple requête, kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij gewoon verzoekschrift de
demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van eerste
d'annuler la reconnaissance. aanleg van de woonplaats van het kind.
Le greffier informe immédiatement de cette action l'officier de l'état De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de
civil ou l'officier ministériel qui a établi la reconnaissance. ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt,
Les parties et le ministère public entendus, le tribunal statue sur onmiddellijk in kennis van die vordering.
l'action en nullité. Il annule la reconnaissance s'il est prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, il apprécie en tenant compte de l'intérêt de l'enfant. L'article 1029, alinéa 2, du Code judiciaire n'est pas applicable. Jusqu'à l'expiration du délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouter soit passée en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en prévaloir ». B.1.2. Par la loi du 1er juillet 2006, publiée au Moniteur belge du 29 décembre 2006, sixième édition, l'article 319 du Code civil a été remplacé comme suit : De partijen en het openbaar ministerie gehoord, doet de rechtbank uitspraak op de vordering tot nietigverklaring. Zij vernietigt de erkenning, indien het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt dat bewijs, dan doet de rechtbank uitspraak met inachtneming van de belangen van het kind. Artikel 1029, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek is niet van toepassing. Tot het verstrijken van de termijn van zes maanden of totdat de afwijzende beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ». B.1.2. Bij de wet van 1 juli 2006, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 december 2006, zesde editie, wordt artikel 319 van het Burgerlijk Wetboek als volgt vervangen :
« Lorsque la paternité n'est pas établie en vertu des articles 315 ou « Wanneer het vaderschap niet vaststaat krachtens de artikelen 315 of
317, le père peut reconnaître l'enfant aux conditions fixées à 317, kan de vader het kind erkennen onder de bij artikel 329bis
l'article 329bis ». bepaalde voorwaarden ».
Le nouvel article 329bis du Code civil, inséré par l'article 15 de la Het nieuwe artikel 329bis van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij
même loi du 1er juillet 2006, énonce : artikel 15 van dezelfde wet van 1 juli 2006, bepaalt :
« § 1er. La reconnaissance de l'enfant majeur ou mineur émancipé n'est « § 1. De erkenning van het meerderjarige of het ontvoogde
recevable que moyennant son consentement préalable. minderjarige kind is alleen ontvankelijk zo het kind daarin vooraf
§ 2. Si l'enfant est mineur non émancipé, la reconnaissance n'est toestemt. § 2. Indien het kind minderjarig en niet ontvoogd is, is de erkenning
recevable que moyennant le consentement préalable du parent à l'égard alleen ontvankelijk mits de ouder ten aanzien van wie de afstamming
duquel la filiation est établie, ou de la mère si la reconnaissance est faite avant la naissance de l'enfant. Est en outre requis, le consentement préalable de l'enfant s'il a douze ans accomplis. Ce consentement n'est pas requis de l'enfant interdit, en état de minorité prolongée ou dont le tribunal estime, en raison d'éléments de fait constatés par procès-verbal motivé, qu'il est privé de discernement. A défaut de ces consentements, le candidat à la reconnaissance cite les personnes dont le consentement est requis devant le tribunal. Les parties sont entendues en chambre du conseil. Le tribunal tente de les concilier. S'il concilie les parties, le tribunal reçoit les consentements nécessaires. A défaut de conciliation, la demande est rejetée s'il est prouvé que le demandeur n'est pas le père ou la mère biologique. Lorsque la demande concerne un enfant âgé d'un an ou plus au moment de l'introduction de la demande, le tribunal peut en outre vaststaat of, indien de erkenning voor de geboorte van het kind gebeurt, de moeder, vooraf daarin toestemt. Bovendien is de voorafgaande toestemming van het kind vereist, indien het de volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt. Deze toestemming is niet vereist indien het kind onbekwaam is verklaard of zich in een staat van verlengde minderjarigheid bevindt, dan wel indien de rechtbank, op grond van feiten die vastgesteld zijn in een met redenen omkleed proces-verbaal, oordeelt dat het kind geen onderscheidingsvermogen heeft. Bij gebreke van die toestemmingen dagvaardt degene die het kind wil erkennen de personen wier toestemming vereist is voor de rechtbank. De partijen worden in raadkamer gehoord. De rechtbank poogt ze te verzoenen. Indien de rechtbank de partijen tot verzoening brengt, ontvangt zij de nodige toestemmingen. Bij gebreke van verzoening wordt het verzoek verworpen als vaststaat dat de verzoeker niet de biologische vader of moeder is. Als het verzoek een kind betreft dat op het tijdstip van de indiening van het verzoek een jaar of ouder is,
refuser la reconnaissance si elle est manifestement contraire à kan de rechtbank bovendien de erkenning weigeren als ze kennelijk
l'intérêt de l'enfant. strijdig is met de belangen van het kind.
Si une action publique est intentée contre le candidat à la Indien tegen degene die het kind wil erkennen een strafvordering is
reconnaissance, du chef d'un fait visé à l'article 375 du Code pénal, ingesteld wegens een in artikel 375 van het Strafwetboek bedoeld feit
commis sur la personne de la mère pendant la période légale de dat gepleegd is op de persoon van de moeder tijdens de wettelijke
conception, la reconnaissance ne peut avoir lieu et le délai d'un an periode van verwekking, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt de
visé à l'alinéa 4 est suspendu jusqu'à ce que la décision sur l'action in het vierde lid bedoelde termijn van één jaar opgeschort tot de
publique soit coulée en force de chose jugée. Si le candidat à une beslissing over de strafvordering in kracht van gewijsde is gegaan.
reconnaissance est reconnu coupable de ce chef, la reconnaissance ne Als degene die het kind wil erkennen op grond daarvan schuldig wordt
peut avoir lieu et la demande d'autorisation de reconnaissance est verklaard, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt het verzoek om
rejetée. toestemming tot erkenning verworpen.
§ 3. Si l'enfant est mineur non émancipé et n'a pas d'auteur connu, ou § 3. Is het kind minderjarig en niet ontvoogd en heeft het geen
bekende ouder, of is de ouder ten aanzien van wie de afstamming
que celui de ses auteurs à l'égard duquel la filiation est établie est vaststaat overleden dan wel in de onmogelijkheid zijn wil te kennen te
décédé ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, l'officier de geven, dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand een letterlijk
l'état civil doit notifier une copie littérale de la reconnaissance au afschrift van de erkenning ter kennis brengen van de wettelijke
représentant légal de l'enfant et à l'enfant lui-même, s'il a douze vertegenwoordiger van het kind en van het kind zelf, indien het de
ans accomplis, à moins que ceux-ci n'aient préalablement consenti à la volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt, tenzij dezen vooraf in
reconnaissance. de erkenning hebben toegestemd.
Si la reconnaissance n'a pas été reçue par un officier de l'état civil Indien de erkenning niet ontvangen is door een Belgische ambtenaar van
belge, elle doit, à la requête de son auteur, être signifiée aux de burgerlijke stand, moet zij op verzoek van de erkenner worden
personnes désignées à l'alinéa 1er. betekend aan de in het eerste lid bedoelde personen.
Dans les six mois de la signification ou de la notification, les Binnen zes maanden te rekenen van de betekening of de kennisgeving
personnes auxquelles elle a été faite peuvent, par citation, demander kunnen de personen aan wie zij is gedaan, bij dagvaarding de
au tribunal du domicile de l'enfant d'annuler la reconnaissance. vernietiging van de erkenning vorderen van de rechtbank van de
Le greffier informe immédiatement de cette demande l'officier de woonplaats van het kind. De griffier stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand of de
l'état civil ou l'officier ministériel qui a établi l'acte de ministeriële ambtenaar die de akte van erkenning heeft opgemaakt,
reconnaissance. onmiddellijk in kennis van die vordering.
Les parties entendues, le tribunal statue sur l'action en nullité. Il Nadat de partijen werden gehoord, doet de rechtbank uitspraak over de
annule la reconnaissance s'il est prouvé que la partie défenderesse vordering tot nietigverklaring. Ze vernietigt de erkenning indien het
n'est pas le père ou la mère biologique. En outre, il annule la bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de biologische vader of
reconnaissance si elle est manifestement contraire à l'intérêt de moeder is. Bovendien vernietigt ze de erkenning als die kennelijk
l'enfant lorsque celui-ci est âgé d'un an ou plus au moment de strijdig is met de belangen van het kind, als dat kind op het tijdstip
l'introduction de la demande. waarop de vordering wordt ingediend één jaar of ouder is.
L'alinéa 4 du § 2 est applicable par analogie. Jusqu'à l'expiration du Het vierde lid van § 2 is van overeenkomstige toepassing. Totdat de
délai de six mois ou jusqu'à ce que la décision de débouté soit passée termijn van zes maanden verstreken is of totdat de afwijzende
en force de chose jugée, la reconnaissance est inopposable à l'enfant beslissing in kracht van gewijsde is gegaan, kan de erkenning niet
et à son représentant légal, lesquels pourront néanmoins s'en worden tegengeworpen aan het kind en aan zijn wettelijke
prévaloir ». vertegenwoordiger, die er zich niettemin op kunnen beroepen ».
B.1.3. Le nouvel article 329bis, § 3, alinéa 5, du Code civil permet B.1.3. Het nieuwe artikel 329bis, § 3, vijfde lid, van het Burgerlijk
au tribunal, en cas de reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé Wetboek laat, in geval van erkenning van een minderjarig, niet
dont le parent à l'égard duquel la filiation est établie est décédé, ontvoogd kind wiens ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat
de tenir compte de l'intérêt de l'enfant, lorsque cet enfant est âgé overleden is, de rechtbank toe rekening te houden met de belangen van
d'un an ou plus au moment où est intentée l'action en nullité de la het kind, als dat kind op het tijdstip waarop de vordering tot
reconnaissance. vernietiging van de erkenning wordt ingediend één jaar of ouder is.
B.1.4. La loi du 27 décembre 2006 portant des dispositions diverses B.1.4. Bij de wet van 27 december 2006 houdende diverse bepalingen (I)
(I) (Moniteur belge , 28 décembre 2006, troisième édition) modifie la (Belgisch Staatsblad , 28 december 2006, derde editie) wordt de wet
loi du 1er juillet 2006, plus précisément en ce qui concerne son van 1 juli 2006 gewijzigd, meer bepaald wat de inwerkingtreding ervan
entrée en vigueur : betreft :
«

Art. 373.La même loi est complétée par un chapitre V, rédigé comme

«

Art. 373.Dezelfde wet wordt aangevuld met een hoofdstuk V, luidende

suit : :
' CHAPITRE V. - Entrée en vigueur ' HOOFDSTUK V. - Inwerkingtreding

Art. 26.La présente loi entre en vigueur à la date fixée par le Roi

Art. 26.Deze wet treedt in werking op de door de Koning te bepalen

et au plus tard le 1er juillet 2007. '. datum en uiterlijk op 1 juli 2007 '.

Art. 374.Le présent chapitre entre en vigueur le jour de l'entrée en

Art. 374.Dit hoofdstuk treedt in werking op de dag van de

vigueur de la loi du 1er juillet 2006 modifiant des dispositions du inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de
bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het
Code civil relatives à l'établissement de la filiation et aux effets vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan met uitzondering
de celle-ci à l'exception de l'article 373 qui entre en vigueur le van artikel 373 dat in werking treedt de dag waarop deze wet in het
jour de la publication de la présente loi au Moniteur belge ». Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt ».
Il convient d'en déduire que les nouveaux articles 319 et 329bis du Hieruit dient te worden afgeleid dat de nieuwe artikelen 319 en 329bis
van het Burgerlijk Wetboek nog niet in werking zijn getreden, zodat
Code civil ne sont pas encore entrés en vigueur, de sorte que la Cour het Hof bij het beantwoorden van de prejudiciële vraag geen rekening
ne peut en tenir compte pour répondre à la question préjudicielle. ermee vermag te houden. Zodra beide bepalingen van kracht zullen zijn,
Lorsque ces deux dispositions seront en vigueur, il appartiendra au zal het de verwijzende rechter toekomen te onderzoeken of die nieuwe
juge a quo d'examiner si elles peuvent ou non avoir une incidence sur bepalingen al dan niet een weerslag kunnen hebben op het hem
le litige qui lui est soumis. voorgelegde geschil.
B.2.1. Le juge a quo est confronté à la question de savoir s'il B.2.1. Voor de verwijzende rechter rijst de vraag of bij de vordering
revient au tribunal de statuer en tenant compte de l'intérêt de tot nietigverklaring van de erkenning van een minderjarig, niet
l'enfant dans l'hypothèse d'une action en nullité de la reconnaissance ontvoogd kind, jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder is
par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas démontrée, overleden, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de
d'un enfant mineur non émancipé, âgé de moins de quinze ans, dont la biologische vader is, het de rechtbank toekomt uitspraak te doen
mère est décédée. rekening houdend met het belang van het kind.
B.2.2. La lecture conjointe des arrêts nos 62/94 du 14 juillet 1994 et B.2.2. De combinatie van beide arresten nr. 62/94 van 14 juli 1994 en
66/2003 du 14 mai 2003 amène le juge a quo à demander à la Cour s'il y nr. 66/2003 van 14 mei 2003 brengt de verwijzende rechter ertoe het
a violation des principes d'égalité et de non-discrimination, étant Hof te vragen of er sprake is van een schending van de beginselen van
donné que la jurisprudence de la Cour conduit à ce que le juge, lors gelijkheid en niet-discriminatie, vermits de rechtspraak van het Hof
de l'examen de l'action en nullité de la reconnaissance d'un enfant ertoe leidt dat de rechter bij het beoordelen van de vordering tot
mineur non émancipé âgé de moins de quinze ans dont la mère est vernietiging van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind,
inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de manifester sa volonté, jonger dan vijftien jaar, van wie de moeder onbekend, overleden dan
opérée par un homme dont la non-paternité biologique n'est pas wel in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, door een man
contestée, ne peut exercer aucun contrôle relatif à l'intérêt que van wie niet wordt betwist dat hij niet de biologische vader is, geen
controle kan uitoefenen wat betreft het belang dat het kind erbij
l'enfant possède à voir établie sa filiation paternelle par heeft dat zijn afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt
reconnaissance, cependant que le juge dispose de ce pouvoir dans le vastgesteld, terwijl de rechter wel over die bevoegdheid beschikt in
cadre de l'article 319, § 3, du Code civil, qui concerne l'hypothèse het kader van artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, dat de
de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé, dont la mère est hypothese betreft van de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd
connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté. kind van wie de moeder bekend, in leven en in staat is haar wil te
kennen te geven.
B.3.1. Conformément à l'article 319, § 3, du Code civil, la B.3.1. Overeenkomstig artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, is
reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé dont la mère est de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder
connue, en vie et en mesure de manifester sa volonté n'est recevable bekend is, in leven en in staat haar wil te kennen te geven alleen
que moyennant le consentement préalable de la mère. Est en outre ontvankelijk mits de moeder vooraf toestemt. Bovendien is de
requis le consentement préalable de l'enfant s'il a quinze ans voorafgaande toestemming van het kind vereist indien het de volle
accomplis. Lorsque les consentements préalables requis ne sont pas leeftijd van vijftien jaar heeft bereikt. Wanneer de vereiste
donnés, l'homme qui veut reconnaître l'enfant peut tenter d'obtenir, voorafgaande toestemmingen niet worden gegeven, kan de man die het
par voie judiciaire, soit que les consentements requis soient malgré kind wil erkennen langs gerechtelijke weg pogen te verkrijgen hetzij
tout donnés (article 319, § 3, alinéa 3, du Code civil), soit qu'il dat de vereiste toestemmingen toch worden gegeven (artikel 319, § 3,
puisse procéder à la reconnaissance sans ces consentements (article derde lid, van het Burgerlijk Wetboek) hetzij dat hij tot erkenning
319, § 3, alinéa 4, du Code civil). Ainsi, si le juge de paix ne peut mag overgaan zonder die toestemmingen (artikel 319, § 3, vierde lid,
concilier les parties, il renvoie la cause au tribunal de première van het Burgerlijk Wetboek). Aldus, indien de vrederechter de partijen
instance. Celui-ci rejette la demande de reconnaissance s'il est niet tot verzoening kan brengen, verwijst hij de zaak naar de
rechtbank van eerste aanleg. Die wijst het verzoek tot erkenning af
prouvé que le requérant n'est pas le père. A défaut de cette preuve, indien het bewijs wordt geleverd dat de verzoeker niet de vader is.
le tribunal décide, en tenant compte de l'intérêt de l'enfant, si la Ontbreekt dat bewijs, dan beslist de rechtbank met inachtneming van de
reconnaissance peut avoir lieu. belangen van het kind of de erkenning kan plaatshebben.
B.3.2. L'application qui avait été donnée aux arrêts de la Cour nos B.3.2. Uit de toepassing die aan de arresten nrs. 39/90 van 21
39/90 du 21 décembre 1990, 63/92 du 8 octobre 1992 et 36/96 du 6 juin december 1990, 63/92 van 8 oktober 1992 en 36/96 van 6 juni 1996 van
1996 concernant l'article 319, § 3, du Code civil a fait apparaître het Hof omtrent artikel 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek was
que, lorsque la paternité biologique n'était pas contestée, en cas de gegeven, bleek dat, wanneer het biologische vaderschap niet werd
refus de la mère de consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant mineur non émancipé, seuls les enfants âgés de plus de quinze ans bénéficiaient d'un contrôle judiciaire en ce qui concerne leur intérêt à voir établie leur filiation paternelle par reconnaissance. Dans l'arrêt n° 66/2003 du 14 mai 2003, la Cour a jugé que cette mesure, en ce qu'elle a pour conséquence que l'intérêt d'un enfant âgé de moins de quinze ans n'est jamais pris en compte lors de l'établissement de sa filiation paternelle par reconnaissance, porte une atteinte disproportionnée aux droits des enfants concernés (B.6). Certes, la Cour confirme la discrimination constatée dans les arrêts nos betwist, in geval van weigering van de moeder in te stemmen met de erkenning door de vader van een minderjarig, niet ontvoogd kind, alleen voor kinderen ouder dan vijftien jaar in een rechterlijke controle was voorzien wat betreft het belang dat zij erbij hebben dat hun afstamming van vaderzijde via een erkenning wordt vastgesteld. In het arrest nr. 66/2003 van 14 mei 2003 oordeelt het Hof dat een dergelijke maatregel, doordat hij tot gevolg heeft dat nooit rekening wordt gehouden met het belang van een kind dat jonger is dan vijftien jaar bij het vaststellen van zijn afstamming van vaderszijde via een erkenning, op onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van de betrokken kinderen (B.6). Het Hof bevestigt weliswaar de in de
39/90 et 63/92, consistant en ce que le pouvoir exclusif de la mère de arresten nrs. 39/90 en 63/92 vastgestelde discriminatie waarbij de
consentir à la reconnaissance par le père d'un enfant âgé de moins de exclusieve bevoegdheid voor de moeder om in te stemmen met de
quinze ans a été jugé contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution. Cependant, elle ne situe pas cette discrimination dans le fait qu'à défaut de consentement de la mère, le juge puisse exercer un contrôle sur l'éventuel risque de préjudice pour l'enfant de moins de quinze ans en cas d'établissement de la filiation paternelle, mais dans l'absence d'une procédure permettant la prise en compte par le juge du consentement du mineur de moins de quinze ans, soit en personne s'il est capable de discernement, soit par voie de représentation du mineur par les personnes qui en assument la charge. L'obligation de tenir davantage compte de l'intérêt de l'enfant dans erkenning door de vader van een kind dat jonger is dat vijftien jaar, strijdig werd geacht met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het situeert die discriminatie echter niet in het feit dat de rechter, bij ontstentenis van toestemming van de moeder, controle kan uitoefenen op een eventueel risico van nadeel voor het kind dat jonger is dan vijftien jaar in geval van vaststelling van afstamming van vaderzijde, maar in het ontbreken van een procedure die de rechter ertoe in staat stelt rekening te houden met de toestemming van de minderjarige jonger dan vijftien jaar, hetzij met zijn persoonlijke toestemming indien hij in staat is een eigen mening te vormen, hetzij bij wege van vertegenwoordiging van de minderjarige door de personen die voor hem instaan. De verplichting om in gerechtelijke procedures meer rekening te houden met de belangen van het kind, wordt afgeleid uit de artikelen 3.1 en
les procédures judiciaires se déduit des articles 3.1 et 12 de la 12 van het Verdrag inzake de rechten van het kind, aangenomen te New
Convention relative aux droits de l'enfant, adoptée à New-York le 20 York op 20 november 1989 en goedgekeurd bij de wet van 25 november
novembre 1989 et approuvée par la loi du 25 novembre 1991, ainsi que 1991, en uit artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals aangevuld
de l'article 931 du Code judiciaire, complété par la loi du 30 juin 1994. bij de wet van 30 juni 1994.
B.3.3. Il résulte de ce qui précède que, dans l'hypothèse de l'article B.3.3. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat, in de hypothese van artikel
319, § 3, du Code civil, le juge saisi d'une demande de reconnaissance 319, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, de rechter bij wie een verzoek
aanhangig is gemaakt tot erkenning van het minderjarige, niet
de l'enfant mineur non émancipé par un homme dont la paternité n'est ontvoogde kind door een man wiens vaderschap niet wordt betwist,
pas contestée peut toujours exercer un contrôle de l'intérêt de steeds controle mag uitoefenen op het belang dat het kind heeft bij
l'enfant à voir établie cette filiation. het vaststellen van die afstamming.
B.4. La Cour doit examiner si les principes d'égalité et de B.4. Het Hof dient te onderzoeken of de beginselen van gelijkheid en
non-discrimination imposent de faire un raisonnement analogue, selon niet-discriminatie vereisen dat een soortgelijke redenering waarbij
lequel l'intérêt de l'enfant doit être davantage mis en avant, dans le het belang van het kind meer op de voorgrond wordt geplaatst, dient te
cas visé à l'article 319, § 4, du Code civil et, plus spécifiquement, worden gemaakt in het geval bedoeld in artikel 319, § 4, van het
si dans le cas de la reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé Burgerlijk Wetboek, en meer specifiek, of in het geval van de
dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de erkenning van een minderjarig, niet ontvoogd kind van wie de moeder
manifester sa volonté, opérée par un homme dont la non-paternité onbekend, overleden dan wel in de onmogelijk is haar wil te kennen te
biologique n'est pas démontrée,il appartient au tribunal, lors de geven is, door een man van wie niet is aangetoond dat hij niet de
l'examen de l'action en nullité de cette reconnaissance, de statuer en biologische vader is, het de rechtbank toekomt bij de beoordeling van
de vordering tot vernietiging van die erkenning, uitspraak te doen
tenant compte de l'intérêt de l'enfant. rekening houdend met de belangen van het kind.
B.5.1. L'article 319, § 4, alinéa 1er, du Code civil prévoit que B.5.1. Artikel 319, § 4, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek
voorziet erin dat de man tot erkenning kan overgaan met de
l'homme peut procéder à la reconnaissance moyennant le consentement voorafgaande toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger van het
préalable du représentant légal de l'enfant et, en outre, celui de kind en bovendien die van het kind zelf indien het de volle leeftijd
l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis. L'homme peut procéder à van vijftien jaar heeft bereikt. Ook zonder die voorafgaande
la reconnaissance sans ces consentements préalables, sous la réserve, toestemmingen kan de man tot erkenning overgaan, onder voorbehoud dat,
d'une part, que cette reconnaissance ne sortit pas immédiatement son enerzijds, die erkenning niet onmiddellijk volle uitwerking heeft
plein effet (article 319, § 4, alinéa 7) et, d'autre part, que l'acte (artikel 319, § 4, zevende lid) en dat, anderzijds, de akte van
de reconnaissance doit être signifié au représentant légal de l'enfant erkenning moet worden betekend aan de wettelijke vertegenwoordiger van
het kind en aan het kind zelf indien het de volle leeftijd van
et à l'enfant lui-même s'il a quinze ans accomplis (article 319, § 4, vijftien jaar heeft bereikt (artikel 319, § 4, tweede lid). Binnen zes
alinéa 2). Dans les six mois de la notification ou de la maanden te rekenen van de kennisgeving of de betekening kunnen de
signification, les personnes auxquelles elle a été faite peuvent personen aan wie zij is gedaan de vernietiging van de erkenning
demander au tribunal de première instance du domicile de l'enfant vorderen bij de rechtbank van eerste aanleg van de woonplaats van het
d'annuler la reconnaissance (article 319, § 4, alinéa 3, du Code kind (artikel 319, § 4, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek).
civil). B.5.2. Il résulte de l'application qui a été donnée à l'arrêt n° 62/94
du 14 juillet 1994 que le tribunal annule la reconnaissance s'il est B.5.2. Uit de toepassing die aan het arrest nr. 62/94 van 14 juli 1994
prouvé que le défendeur n'est pas le père. A défaut de cette preuve, is gegeven, volgt dat de rechtbank de erkenning vernietigt indien het
le tribunal doit rejeter l'action en nullité de la reconnaissance, bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de vader is. Ontbreekt
sans que le juge puisse à cet égard apprécier l'intérêt de l'enfant. dat bewijs, dan dient de rechtbank de vordering tot vernietiging van
B.5.3. Si, en règle générale, on peut estimer qu'il est de l'intérêt de erkenning af te wijzen, zonder dat de rechter dienaangaande het
belang van het kind kan beoordelen.
de l'enfant de voir établie sa double filiation, on ne peut présumer B.5.3. Ook al kan men doorgaans ervan uitgaan dat het in het belang is
de manière irréfragable que tel soit toujours le cas. En effet, il van het kind dat zijn afstamming van beide zijden wordt vastgesteld,
peut exister des cas dans lesquels l'établissement juridique de la toch kan men niet onomstotelijk volhouden dat dit altijd het geval is.
filiation paternelle d'un enfant cause à celui-ci un préjudice. Er kunnen immers gevallen bestaan waarin het juridisch vastleggen van
B.5.4. Le fait que le juge ne puisse jamais tenir compte de l'intérêt de afstamming van een kind van vaderzijde voor dat kind nadelig is.
de l'enfant lors de l'établissement de sa filiation paternelle par B.5.4. Het feit dat de rechter nooit rekening zou kunnen houden met
voie de reconnaissance, lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans het belang van het kind bij het vaststellen van zijn afstamming van
l'impossibilité de manifester sa volonté, porte une atteinte vaderszijde via een erkenning, wanneer de moeder onbekend, overleden
disproportionnée aux droits des enfants concernés. of in de onmogelijkheid is haar wil te kennen te geven, doet op
En effet, la mesure en cause a pour conséquence que le juge doit onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de betrokken kinderen.
toujours rejeter l'action en nullité de la reconnaissance lorsqu'il De in het geding zijnde maatregel heeft immers tot gevolg dat de
n'est pas établi ou qu'il ne peut être démontré que l'auteur de la rechter de vordering tot vernietiging van de erkenning steeds moet
reconnaissance n'est pas le père biologique de l'enfant. Qui plus est, afwijzen indien niet vaststaat of niet kan worden bewezen dat de
s'il s'agit d'un enfant de plus de quinze ans, la mesure revient à erkenner niet de biologische vader van het kind is. Meer nog, betreft
dire que le juge ne doit pas tenir compte de l'indication importante het een kind ouder dan vijftien jaar, dan komt de maatregel erop neer
qu'implique le refus de consentement de l'enfant concerné, dès qu'il dat de rechter de belangrijke indicatie die de weigering van
n'est pas prouvé que le défendeur n'est pas le père biologique. toestemming van het betrokken kind toch inhoudt, naast zich neer moet
Lorsque la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de leggen zodra niet het bewijs wordt geleverd dat de verweerder niet de
biologische vader is.
manifester sa volonté, il semble d'autant plus justifié de permettre Wanneer de moeder onbekend is, overleden of in de onmogelijkheid haar
au juge d'exercer un contrôle de l'intérêt de l'enfant à voir établie wil te kennen te geven, lijkt het des te meer verantwoord de rechter
cette filiation et d'annuler la reconnaissance lorsque celle-ci porte ertoe in staat te stellen controle uit te oefenen op het belang dat
manifestement préjudice à l'intérêt de l'enfant. het kind heeft bij de vaststelling van die afstamming en de erkenning
te vernietigen indien deze het belang van het kind kennelijk schaadt.
B.5.5. L'absence de toute possibilité pour le juge d'exercer un B.5.5. Het ontbreken van iedere mogelijkheid voor de rechter om
contrôle de l'intérêt de l'enfant mineur non émancipé en cas controle uit te oefenen op het belang van het minderjarige, niet
d'établissement de la filiation paternelle par voie de reconnaissance, ontvoogde kind bij het vaststellen van de afstamming van vaderszijde
dans l'hypothèse visée à l'article 319, § 4, du Code civil, est via erkenning in de hypothese bedoeld in artikel 319, § 4, van het
incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. Burgerlijk Wetboek, is onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 319, § 4, du Code civil, dans la version applicable au Artikel 319, § 4, van het Burgerlijk Wetboek, in de versie zoals van
moment où la question préjudicielle a été posée, ne viole pas les toepassing op het ogenblik dat de prejudiciële vraag werd gesteld,
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il a pour effet que le schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het de
rechter bij wie een vordering aanhangig is gemaakt tot
juge, saisi d'une action en nullité de la reconnaissance, opérée par nietigverklaring van de erkenning, gedaan door een man wiens
un homme dont la paternité n'est pas contestée, d'un enfant mineur non vaderschap niet wordt betwist, van een minderjarig, niet ontvoogd kind
émancipé dont la mère est inconnue, décédée ou dans l'impossibilité de van wie de moeder onbekend, overleden dan wel in de onmogelijkheid is
manifester sa volonté, peut exercer un contrôle portant sur l'intérêt haar wil te kennen te geven, ertoe in staat stelt controle uit te
de l'enfant à voir établie cette filiation. oefenen op het belang dat het kind heeft bij het vaststellen van die
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, afstamming. Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 mars 2007. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 maart 2007.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^