Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 20/2007 du 25 janvier 2007 Numéro du rôle : 3964 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 419, alinéa 1 er , 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première inst La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 20/2007 du 25 janvier 2007 Numéro du rôle : 3964 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 419, alinéa 1 er , 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première inst La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 20/2007 van 25 januari 2007 Rolnummer 3964 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 419, eerste lid, 4°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik.
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 20/2007 du 25 janvier 2007 Uittreksel uit arrest nr. 20/2007 van 25 januari 2007
Numéro du rôle : 3964 Rolnummer 3964
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 419, alinéa In zake : de prejudiciële vraag over artikel 419, eerste lid, 4°, van
1er, 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de
Tribunal de première instance de Liège. Rechtbank van eerste aanleg te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 18 avril 2006 en cause de la SA « Sybetra » contre Bij vonnis van 18 april 2006 in zake de NV « Sybetra » tegen de
l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof
d'arbitrage le 21 avril 2006, le Tribunal de première instance de is ingekomen op 21 april 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
Liège a posé la question préjudicielle suivante : Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 419, alinéa 1er, 4°, du Code des impôts sur les revenus « Schendt artikel 419, eerste lid, 4°, van het Wetboek van de
1992 viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en refusant inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door
des intérêts moratoires au redevable qui obtient la restitution d'un moratoriuminteresten te weigeren aan de belastingschuldige die de
précompte mobilier qu'il a payé spontanément au Trésor non pas à la terugbetaling verkrijgt van een roerende voorheffing die hij spontaan
aan de Schatkist heeft betaald, niet naar aanleiding van een
suite d'une erreur mais pour se conformer à l'obligation qui lui était vergissing, maar om zich te conformeren aan de verplichting die op hem
faite par une disposition légale ultérieurement annulée par la Cour rustte ingevolge een wetsbepaling die het Arbitragehof later heeft
d'arbitrage pour contrariété aux articles 10 et 11 de la Constitution, vernietigd wegens strijdigheid met de artikelen 10 en 11 van de
et qui obtient la restitution du précompte à la suite de cette annulation, Grondwet, en die naar aanleiding van die vernietiging de terugbetaling
- première branche : alors qu'il résulte de cette disposition et de van de voorheffing verkrijgt,
l'article 419 [lire : l'article 418], alinéa 1er, du même code que des - eerste onderdeel : terwijl uit die bepaling en artikel 419 [lees :
intérêts moratoires sont accordés au redevable qui obtient la artikel 418], eerste lid, van hetzelfde Wetboek voortvloeit dat
restitution d'un impôt, d'un précompte mobilier ou d'un précompte moratoriuminteresten worden toegekend aan de belastingschuldige die de
professionnel qu'il a payé après que cet impôt ou ce précompte ait été terugbetaling verkrijgt van een belasting, een roerende voorheffing of
enrôlé à sa charge par l'administration, ainsi qu'au bénéficiaire d'un een bedrijfsvoorheffing die hij heeft betaald nadat de administratie
revenu mobilier ou professionnel qui obtient la restitution d'un die belasting of die voorheffing te zijnen laste heeft ingekohierd,
précompte mobilier ou professionnel que le débiteur des revenus avait alsook aan de verkrijger van een roerend inkomen of een beroepsinkomen
erronément retenu à sa charge et versé au Trésor ? die de terugbetaling verkrijgt van een roerende voorheffing of een
- seconde branche : alors qu'il résulte de cette disposition et de bedrijfsvoorheffing die de schuldenaar van de inkomsten verkeerdelijk
te zijnen laste had ingehouden en aan de Schatkist had gestort ?
l'article 419 [lire : l'article 418], alinéa 1er, du même code que des - tweede onderdeel : terwijl uit die bepaling en artikel 419 [lees :
artikel 418], eerste lid, van hetzelfde Wetboek voortvloeit dat
intérêts moratoires sont accordés au redevable qui a négligé de payer moratoriuminteresten worden toegekend aan de belastingschuldige die
spontanément le même précompte dans le délai légal prévu par l'article heeft nagelaten diezelfde voorheffing spontaan te betalen binnen de
412 du même code et l'a seulement payé après que l'administration bij artikel 412 van hetzelfde Wetboek opgelegde wettelijke termijn en
die pas heeft betaald nadat de administratie die te zijnen laste heeft
l'ait enrôlé à sa charge à défaut de paiement spontané dans le délai ingekohierd bij ontstentenis van spontane betaling binnen de
légal, conformément à l'article 304, § 1er, alinéa 2, du même code ? wettelijke termijn, overeenkomstig artikel 304, § 1, tweede lid, van
». hetzelfde Wetboek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 419, alinéa 1er, B.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 419, eerste lid, 4°, van
4°, du Code des impôts sur les revenus 1992 (C.I.R. 1992). Elle fait het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (WIB 1992). In die vraag
également référence à l'article 418, alinéa 1er, du même Code. wordt eveneens verwezen naar artikel 418, eerste lid, van hetzelfde Wetboek.
L'article 418, alinéa 1er, dispose : Artikel 418, eerste lid, bepaalt :
« En cas de remboursement d'impôts, de précomptes, de versements « Bij terugbetaling van belastingen, voorheffingen, voorafbetalingen,
anticipés, d'intérêts de retard, d'accroissements d'impôts ou nalatigheidsinterest, belastingverhogingen of administratieve boeten,
d'amendes administratives, un intérêt moratoire est alloué au taux de wordt moratoriuminterest toegekend tegen de wettelijke rentevoet,
l'intérêt légal, calculé par mois civil ». berekend per kalenderjaar ».
L'article 419, alinéa 1er, dispose : Artikel 419, eerste lid, bepaalt :
« Aucun intérêt moratoire n'est alloué : « Geen moratoriuminterest wordt toegekend :
[...] [...]
4° en cas de remboursement de sommes versées à titre de précompte 4° In geval van terugbetaling van als roerende voorheffing of als
mobilier ou à titre de précompte professionnel, à leurs redevables visés aux articles 261 et 270; bedrijfsvoorheffing gestorte bedragen aan de in de artikelen 261 en 270 bedoelde schuldenaars ervan;
[...] ». [...] ».
Quant à la question préjudicielle Ten aanzien van de prejudiciële vraag
B.2. La question préjudicielle concerne l'hypothèse dans laquelle une B.2. De prejudiciële vraag betreft de hypothese waarin een
vennootschap in vereffening die aan haar aandeelhouders een
société en liquidation qui a attribué un boni de liquidation à ses liquidatiebonus heeft toegekend en die vervolgens overeenkomstig een
actionnaires et qui a ensuite payé un précompte mobilier, conformément nadien goedgekeurde wetsbepaling een roerende voorheffing heeft
à une disposition légale adoptée par la suite, obtient le betaald, de terugbetaling ervan verkrijgt als gevolg van de
remboursement de celui-ci à la suite de l'annulation par la Cour de la vernietiging, door het Hof, van de wetsbepaling die aan de storting
disposition législative à l'origine du versement du précompte. Selon van de voorheffing ten grondslag ligt. Volgens het verwijzende
la juridiction a quo, l'application des dispositions en cause aboutit rechtscollege leidt de toepassing van de in het geding zijnde
essentiellement à la différence de traitement suivante : il n'est pas bepalingen in essentie tot het volgende verschil in behandeling :
dû d'intérêts moratoires lorsque l'excédent payé par le redevable a moratoriuminteresten zijn niet verschuldigd wanneer het door de
été spontanément payé au Trésor afin de se conformer à l'obligation belastingschuldige te veel betaalde bedrag spontaan aan de Schatkist
qui lui était imposée sur la base d'une disposition législative werd betaald om zich te conformeren aan de verplichting die op hem
annulée ultérieurement par la Cour, alors que, en revanche, des rustte ingevolge een wetsbepaling die het Hof later heeft vernietigd,
intérêts moratoires sont dus lorsque l'excédent payé par le redevable terwijl moratoriuminteresten wel verschuldigd zijn wanneer het door de
a été versé au Trésor après l'enrôlement à sa charge, par belastingschuldige te veel betaalde bedrag aan de Schatkist werd
l'administration, de l'impôt ou du précompte. betaald nadat de administratie de belasting of de voorheffing te
zijnen laste heeft ingekohierd.
B.3.1. Les dispositions en cause trouvent leur origine dans les B.3.1. De in het geding zijnde bepalingen vinden hun oorsprong in
alinéas 5 et 6 de l'article 74 des lois coordonnées du 15 janvier 1948 artikel 74, vijfde en zesde lid, van de gecoördineerde wetten van 15
relatives à l'impôt sur les revenus, insérés par l'article 5 de la loi januari 1948 betreffende de inkomstenbelastingen, ingevoegd bij
du 27 juillet 1953. Après avoir posé le principe du paiement artikel 5 van de wet van 27 juli 1953. Nadat die bepalingen het
d'intérêts moratoires par l'Etat en cas de restitution d'impôt, ces beginsel hadden gesteld van de betaling van moratoriuminteresten door
dispositions prévoyaient une exception, notamment lorsque le de Staat in geval van terugbetaling van belasting, voorzagen zij in
remboursement concernait des « impôts dus à la source », qualifiés een uitzondering, met name wanneer de terugbetaling « aan de bron
aujourd'hui de « précomptes ». verschuldigde belastingen » betrof, thans « voorheffingen » genoemd.
L'exposé des motifs de la loi du 27 juillet 1953 indique que « cette De memorie van toelichting van de wet van 27 juli 1953 stelt dat «
disposition, qui remonte à la loi du 28 février 1924, était justifiée deze bepaling, die dateert van de wet van 28 februari 1924, was
par des raisons d'équité » (Doc. parl., Chambre, 1952-1953, n° 277, p. gesteund op redenen van billijkheid » (Parl. St., Kamer, 1952-1953,
9) et que, de même que les contribuables négligents doivent payer des nr. 277, p. 9) en dat, zoals de nalatige belastingplichtigen
intérêts de retard à l'Etat, « par identité de motifs, il n'est que verwijlinteresten moeten betalen aan de Staat, « om dezelfde redenen
[...] het dan ook billijk [is] moratoire interesten aan de
juste d'accorder des intérêts moratoires aux contribuables, chaque belastingplichtigen toe te kennen telkens de Staat een gekweten
fois que l'Etat restitue un impôt payé [...] » (ibid., p. 10). belasting terugbetaalt [...] » (ibid., p. 10).
L'exception, relative notamment à la restitution des impôts dus à la De uitzondering, inzonderheid in verband met de terugbetaling van de
source, correspondant aujourd'hui à l'excédent de précompte, est aan de bron verschuldigde belastingen, thans overeenstemmende met het
motivée de la manière suivante dans les travaux préparatoires de cette overschot van voorheffing, wordt in de parlementaire voorbereiding van
loi : de wet als volgt gemotiveerd :
« [...] la restitution peut résulter notamment d'erreurs commises par « [...] de terugbetaling [kan] voortspruiten namelijk uit vergissingen
le débiteur du revenu, responsable du versement de l'impôt au Trésor, begaan door de schuldenaar van het inkomen die verantwoordelijk is
mais ne supportant pas lui-même ou n'étant pas censé supporter voor de storting van de belasting in de Schatkist maar deze last niet
personnellement cette charge, de l'application de l'article 52 qui zelf draagt of niet geacht wordt hem zelf te dragen, uit de toepassing
van artikel 52, waarbij maatregelen voorzien worden ten einde de
prévoit des mesures en vue d'éviter la double taxation des mêmes dubbele belasting van dezelfde inkomsten in hoofde van dezelfde
revenus dans le chef du même redevable, et enfin de la régularisation belastingplichtige te vermijden, en ten slotte uit de regularisatie
de la situation fiscale des appointés, salariés, pensionnés, etc., van de fiscale toestand van de wedde-, loon-, pensioentrekkenden,
lorsque le montant de l'impôt retenu à la source excède celui des enz., wanneer het bedrag van de bij de bron ingehouden belasting hoger
impôts réellement exigibles sur l'ensemble des revenus professionnels is dan dit der belastingen werkelijk vorderbaar op het geheel der
du contribuable. bedrijfsinkomsten van de belastingplichtige.
L'allocation d'intérêts moratoires dans les cas précités se heurterait De toekenning van moratoire interesten in voormelde gevallen zou
en général à des difficultés matérielles considérables et sans réelle doorgaans op aanzienlijk materiële moeilijkheden stuiten, en zulks
utilité. Elle serait d'ailleurs injustifiée lorsqu'elle est la zonder werkelijk nut. Zij zou anderdeels ongerechtvaardigd zijn
conséquence d'erreurs dans le versement des impôts dus à la source ou wanneer zij het gevolg is van vergissingen in de storting der bij de
de l'application de l'article 52, puisque, dans le premier cas, il bron verschuldigde belastingen, of van de toepassing van artikel 52,
serait pratiquement impossible au débiteur de l'impôt de répartir les vermits in het eerste geval, het de schuldenaar van de belasting
intérêts moratoires entre les véritables contribuables, à savoir les bénéficiaires des revenus imposables et, dans la deuxième éventualité, le remboursement est accordé non pas aux véritables bénéficiaires des revenus mais à la société qui n'a pas elle-même supporté ou n'est pas censée avoir supporté la charge de la taxe mobilière » (ibid., p. 10). B.3.2. Comme la Cour l'a considéré dans l'arrêt n° 35/99 du 17 mars 1999, il peut se justifier qu'aucun intérêt ne soit dû sur le remboursement de précomptes lorsque le redevable a payé spontanément practisch onmogelijk zou zijn de moratoire interesten te verdelen over de werkelijke belastingplichtigen, te weten de begunstigden der belastbare inkomsten en, in de tweede onderstelling, de terugbetaling niet toegestaan wordt aan de werkelijke begunstigden van de inkomsten, doch aan de vennootschap die de last van de mobiliënbelasting niet zelf droeg of niet geacht wordt die last te hebben gedragen » (ibid., p. 10). B.3.2. Zoals het Hof in zijn arrest nr. 35/99 van 17 maart 1999 heeft geoordeeld, kan het worden verantwoord dat geen enkele interest verschuldigd is bij terugbetaling van voorheffingen wanneer de schuldenaar spontaan meer heeft betaald dan hij verschuldigd was of
plus qu'il ne devait ou lorsqu'il est pratiquement impossible de wanneer het praktisch onmogelijk is de datum vast te stellen waarop de
déterminer la date de prise de cours des intérêts à répartir entre les interesten zijn beginnen te lopen die moeten worden verdeeld onder de
contribuables en faveur de qui les retenues ont été faites par le redevable des précomptes. Tel est le cas notamment de l'excédent de précomptes professionnels lorsqu'ils n'ont pas fait l'objet d'un enrôlement au nom du redevable. En revanche, rien ne justifie que des intérêts moratoires soient refusés lorsqu'il s'agit de précomptes mobiliers, que le remboursement tardif de leur excédent est imputable à une erreur de l'administration et que la détermination de la date de prise de cours des intérêts est possible. Introduire une distinction supplémentaire selon que le précompte a fait l'objet d'un enrôlement, repose sur un critère objectif mais est sans pertinence par rapport au but poursuivi. B.3.3. En l'espèce, le précompte litigieux a été versé, avant l'enrôlement de la cotisation globale, par une société en liquidation belastingplichtigen ten gunste van wie de inhoudingen zijn gebeurd door de schuldenaar van de voorheffingen. Zulks is met name het geval voor het overschot van bedrijfsvoorheffingen wanneer zij niet het voorwerp hebben uitgemaakt van een inkohiering op naam van de belastingplichtige. Niets verantwoordt daarentegen dat moratoriuminteresten worden geweigerd wanneer het gaat om roerende voorheffingen, wanneer de niet tijdig uitgevoerde terugbetaling van hun overschot is toe te schrijven aan een vergissing van de administratie en wanneer het mogelijk is de datum vast te stellen waarop de interesten beginnen te lopen. Een bijkomend onderscheid invoeren, naargelang de voorheffing het voorwerp heeft uitgemaakt van een inkohiering, berust op een objectief criterium maar is niet pertinent ten aanzien van het nagestreefde doel. B.3.3. Te dezen is de in het geding zijnde voorheffing vóór de inkohiering van de globale aanslag gestort door een vennootschap in
qui était tenue de verser ce précompte sur la base de l'article 32, § vereffening die ertoe was gehouden die voorheffing te storten op grond
1er, alinéa 1er, de la loi du 24 décembre 2002 modifiant le régime des van artikel 32, § 1, eerste lid, van de wet van 24 december 2002 tot
sociétés en matière d'impôts sur les revenus et instituant un système de décision anticipée en matière fiscale. Ce versement a été effectué après la publication de la loi précitée, mais portait sur des bonis payés longtemps avant la publication de cette loi. Par son arrêt n° 109/2004 du 23 juin 2004, la Cour a annulé l'article 32, § 1er, alinéa 1er, de la loi précitée en tant qu'il soumettait au précompte mobilier les bonis de liquidation et d'acquisition attribués ou mis en paiement avant le 1er janvier 2003. Le précompte a donc été versé sur la base d'une loi dont le caractère rétroactif a été jugé inconstitutionnel par la Cour. B.3.4. Il résulte de ceci que s'il est interprété comme privant le redevable d'intérêts moratoires sur la restitution de précomptes mobiliers lorsque le versement de ceux-ci avait pour fondement une disposition législative entre-temps annulée par la Cour, l'article wijziging van de vennootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen en tot instelling van een systeem van voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Die storting vond plaats na de bekendmaking van de voormelde wet maar had betrekking op uitkeringen die werden gedaan geruime tijd vóór de bekendmaking van die wet. Met zijn arrest nr. 109/2004 van 23 juni 2004 heeft het Hof artikel 32, § 1, eerste lid, van de voormelde wet vernietigd, in zoverre het de vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen die zijn toegekend of betaalbaar zijn gesteld vóór 1 januari 2003 aan de roerende voorheffing onderwerpt. Te dezen is de voorheffing gestort op grond van een wet waarvan het retroactief karakter door het Hof ongrondwettig werd bevonden.
419, alinéa 1er, 4°, du C.I.R. 1992 est discriminatoire. B.4. La question appelle une réponse positive. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : Interprété comme privant le redevable d'intérêts moratoires sur la restitution de précomptes mobiliers lorsque le versement de ceux-ci avait pour fondement une disposition législative entre-temps annulée B.3.4. Hieruit volgt dat artikel 419, eerste lid, 4°, van het WIB 1992 discriminerend is, indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het de belastingschuldige moratoriuminteresten ontzegt op de teruggave van roerende voorheffingen wanneer aan de storting ervan een inmiddels door het Hof vernietigde wetsbepaling ten grondslag lag. B.4. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : In die zin geïnterpreteerd dat het de belastingschuldige moratoriuminteresten ontzegt op de teruggave van roerende voorheffingen wanneer aan de storting ervan een inmiddels door het Hof
par la Cour, l'article 419, alinéa 1er, 4°, du Code des impôts sur les vernietigde wetsbepaling ten grondslag lag, schendt artikel 419,
revenus 1992 viole les articles 10 et 11 de la Constitution. eerste lid, 4°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 25 janvier 2007. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 25 januari 2007.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^