Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 187/2006 du 29 novembre 2006 Numéro du rôle : 4020 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 72bis, 72ter et 80 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, telle qu'elle a été modifiée par les lois du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 187/2006 du 29 novembre 2006 Numéro du rôle : 4020 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 72bis, 72ter et 80 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, telle qu'elle a été modifiée par les lois du La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 187/2006 van 29 november 2006 Rolnummer 4020 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 72bis, 72ter en 80 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd bij de wetten van 4 september Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 187/2006 du 29 novembre 2006 Uittreksel uit arrest nr. 187/2006 van 29 november 2006
Numéro du rôle : 4020 Rolnummer 4020
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 72bis, In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 72bis, 72ter
72ter et 80 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, telle qu'elle en 80 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd
a été modifiée par les lois du 4 septembre 2002 et du 20 juillet 2005, bij de wetten van 4 september 2002 en van 20 juli 2005, gesteld door
posée par le Tribunal de commerce de Liège. de Rechtbank van koophandel te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et J.-P. Snappe, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Snappe,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Melchior, voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 26 juin 2006 en cause de V. Letesson contre la SA « Bij vonnis van 26 juni 2006 in zake V. Letesson tegen de nv « Fortis
Fortis Banque », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Bank », waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 30 juin 2006, le Tribunal de commerce de Liège a posé ingekomen op 30 juni 2006, heeft de Rechtbank van koophandel te Luik
la question préjudicielle suivante : de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 72bis, 72ter, 80 de la loi du 8 août 1997 [sur les « Schenden de artikelen 72bis, 72ter en 80 van de faillissementswet
faillites], tels que modifiés notamment par la loi du 2 [lire : 4] van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd bij met name de wet van 2 [lees :
septembre 2002 et par la loi du 20 juillet 2005, violent-ils les 4] september 2002 en de wet van 20 juli 2005, de artikelen 10 en 11
articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van
avec l'article 1er du 1er Protocole additionnel de la Convention de het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag tot
Sauvegarde des Droits de l'Homme et des libertés fondamentales, en ce bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden,
qu'interprété dans le sens qu'une personne, gérant, actionnaire, in die zin geïnterpreteerd dat een persoon, zaakvoerder, aandeelhouder
administrateur d'une société commerciale qui s'est porté sûreté of bestuurder van een handelsvennootschap die zich persoonlijk zeker
personnelle des engagements de cette dernière ne serait pas une sûreté heeft gesteld voor de verbintenissen van die laatstgenoemde, geen
à titre gratuit et ne pourrait pas bénéficier de la décharge de ses kosteloze zekerheid zou zijn en de bevrijding van zijn verbintenissen
engagements alors que le failli personne physique se trouvant dans la niet zou kunnen genieten, terwijl de gefailleerde natuurlijke persoon
même situation patrimoniale et de revenus, tant avant qu'après la die zich, wat het vermogen en de inkomsten betreft, in dezelfde
toestand bevindt, zowel vóór als na het faillissement, van zijn kant
faillite, bénéficierait quant à lui en principe de l'excusabilité le in beginsel de verschoonbaarheid zou genieten die hem van de
libérant des poursuites des créanciers ? ». vorderingen van de schuldeisers zou bevrijden ? ».
Le 17 juillet 2006, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la Op 17 juli 2006 hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en M.
Bossuyt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis
juges-rapporteurs P. Martens et M. Bossuyt ont informé la Cour qu'ils gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen
pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate. een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Les articles 72bis, 72ter et 80 de la loi du 8 août 1997 sur les B.1. De artikelen 72bis, 72ter en 80 van de faillissementswet van 8
faillites, tels qu'ils ont été modifiés notamment par les lois du 4 augustus 1997, zoals gewijzigd door met name de wetten van 4 september
septembre 2002 et du 20 juillet 2005, disposent : 2002 en 20 juli 2005, bepalen :
«

Art. 72bis.Pour bénéficier de la décharge, les personnes physiques qui, à titre gratuit, se sont constituées sûreté personnelle du failli sont tenues de déposer au greffe du tribunal de commerce une déclaration attestant que leur obligation est disproportionnée à leurs revenus et à leur patrimoine. A cette fin, les personnes sont averties par la publication au Moniteur belge et par une lettre recommandée avec accusé de réception que les curateurs leur adressent aussitôt que ces personnes sont connues, contenant le texte du présent article et celui des articles 72ter et 80.

Art. 72ter.La déclaration de chaque personne mentionne son identité, sa profession et son domicile. La personne joint à sa déclaration : 1° la copie de sa dernière déclaration à l'impôt des personnes physiques; 2° le relevé de l'ensemble des éléments actifs ou passifs qui composent son patrimoine;

«

Art. 72bis.Om te kunnen genieten van de bevrijding, moeten de natuurlijke personen die zich kosteloos persoonlijk zeker hebben gesteld voor de gefailleerde ter griffie van de rechtbank van koophandel een verklaring neerleggen, waarin zij bevestigen dat hun verbintenis niet in verhouding met hun inkomsten en hun patrimonium is. Hiertoe worden de personen verwittigd via bekendmaking in het Belgisch Staatsblad en via een aangetekende brief tegen ontvangstmelding die de curators hen sturen zodra deze personen bekend zijn en die de tekst van dit artikel en van de artikelen 72ter en 80 bevat. Art. 7 2ter. De verklaring van elke persoon vermeldt zijn identiteit, zijn beroep en zijn woonplaats. De persoon voegt bij zijn verklaring : 1° de kopie van zijn laatste aangifte in de personenbelasting; 2° het overzicht van alle activa of passiva die zijn patrimonium vormen;

3° toute autre pièce de nature à établir avec précision l'état de ses 3° elk ander stuk dat van aard is om precies de staat weer te geven
ressources et les charges qui sont siennes. van zijn bestaansmiddelen en lasten.
Elle est versée au dossier de la faillite ». Ze wordt bij het faillissementsdossier gevoegd ».
«

Art. 80.Sur le rapport du juge-commissaire, le failli, les

«

Art. 80.Nadat de rechtbank in voorkomend geval de betwistingen

personnes qui ont fait la déclaration visée à l'article 72ter et les betreffende de rekening heeft beslecht en de rekening zo nodig heeft
créanciers visés à l'article 63, alinéa 2, dûment appelés par pli verbeterd, beveelt zij, op verslag van de rechter-commissaris, nadat
judiciaire contenant le texte du présent article, le tribunal ordonne de gefailleerde, de personen die de verklaring bedoeld in artikel
la clôture de la faillite, après avoir tranché le cas échéant les 72ter aflegden en de schuldeisers beoogd in artikel 63, tweede lid,
contestations relatives au compte et redressé celui-ci s'il y a lieu. behoorlijk zijn opgeroepen met een gerechtsbrief die de tekst van dit
Dans le mois du jugement ordonnant la clôture de la faillite, les artikel bevat, de sluiting van het faillissement. Binnen een maand na
curateurs transmettent à l'administration de la T.V.A. et à het vonnis dat de sluiting van het faillissement beveelt, zenden de
l'administration centrale de la fiscalité des entreprises et des curators een kopie van de verbeterde vereenvoudigde rekening samen met
revenus une copie du compte simplifié corrigé ainsi qu'un relevé des een overzicht van de bedragen die effectief werden uitgekeerd aan de
sommes qui ont été effectivement versées aux divers créanciers. verschillende schuldeisers, over aan de administratie van de BTW en de
Le juge-commissaire présente au tribunal, en chambre du conseil, la administratie van de ondernemings- en inkomensfiscaliteit.
délibération des créanciers relative à l'excusabilité du failli, et un De rechter-commissaris doet aan de rechtbank in raadkamer mededeling
rapport sur les circonstances de la faillite. Le curateur et le failli van de beraadslaging van de schuldeisers over de verschoonbaarheid van
de gefailleerde en brengt verslag uit over de omstandigheden van het
sont entendus en chambre du conseil sur l'excusabilité et sur la faillissement. De curator en de gefailleerde worden in raadkamer
clôture de la faillite. Sauf circonstances graves spécialement motivées, le tribunal prononce l'excusabilité du failli malheureux et de bonne foi. La décision sur l'excusabilité est susceptible de tierce-opposition par citation donnée au curateur et au failli de la part des créanciers individuellement dans le mois à compter de la publication du jugement de clôture de la faillite. Le jugement ordonnant la clôture de la faillite est notifié au failli par les soins du greffier. Le failli, les personnes qui ont fait la déclaration visée à l'article 72ter et les créanciers visés à l'article 63, alinéa 2, sont entendus en chambre du conseil sur la décharge. Sauf lorsqu'elle a frauduleusement organisé son insolvabilité, le tribunal décharge en tout ou en partie la personne physique qui, à titre gratuit, s'est constituée sûreté personnelle du failli lorsqu'il constate que son obligation est disproportionnée à ses revenus et à son patrimoine. gehoord over de verschoonbaarheid en over de sluiting van het faillissement. Behalve in geval van gewichtige omstandigheden, met bijzondere redenen omkleed, spreekt de rechtbank de verschoonbaarheid uit van de ongelukkige gefailleerde die te goeder trouw handelt. De beslissing over de verschoonbaarheid is vatbaar voor derdenverzet bij wijze van een dagvaarding die de individuele schuldeisers binnen een maand te rekenen van de bekendmaking van het vonnis tot sluiting van het faillissement ervan aan de curator en aan de gefailleerde kunnen doen. Van het vonnis dat de sluiting van het faillissement gelast, wordt door toedoen van de griffier aan de gefailleerde kennis gegeven. De gefailleerde, de personen die de verklaring bedoeld in artikel 72ter aflegden en de schuldeisers bedoeld in artikel 63, tweede lid, worden in de raadkamer gehoord over de bevrijding. Tenzij hij zijn onvermogen frauduleus organiseerde, bevrijdt de rechtbank geheel of gedeeltelijk elke natuurlijke persoon die zich kosteloos persoonlijk zeker stelde voor de gefailleerde, wanneer zij vaststelt dat diens verbintenis niet in verhouding met zijn inkomsten en met zijn patrimonium is.
Si plus de 12 mois se sont écoulés depuis la déclaration visée à Indien er meer dan 12 maanden zijn verlopen sedert de verklaring
l'article 72ter, la personne qui a effectué celle-ci dépose au greffe bedoeld in artikel 72ter, legt de persoon die deze verklaring aflegde
du tribunal de commerce une copie de sa plus récente déclaration à bij de griffie van de rechtbank van koophandel een kopie neer van zijn
l'impôt des personne physiques, un relevé à jour des éléments actifs meest recente aangifte in de personenbelasting, een bijgewerkte opgave
et passifs qui composent son patrimoine et toute autre pièce de nature van de activa en passiva die zijn patrimonium vormen en elk ander stuk
à établir avec précision l'état de ses ressources et les charges qui dat van aard is om precies de staat weer te geven van zijn
sont siennes. bestaansmiddelen en lasten.
Six mois après la date du jugement déclaratif de faillite, le failli De gefailleerde kan vanaf zes maanden na de datum van het vonnis van
peut demander au tribunal de statuer sur l'excusabilité. Il est procédé comme prévu à l'alinéa 2. Les créanciers visés à l'article 63, alinéa 2, et les personnes qui ont fait la déclaration visée à l'article 72ter, peuvent, six mois après la date du jugement déclaratif de faillite, demander au tribunal de statuer sur la décharge de ces dernières. Il est procédé comme prévu aux alinéas 3 et 4. Le tribunal peut décider que le jugement ordonnant la clôture de la faillite sera publié par extrait au Moniteur belge . Ce jugement doit être publié lorsque le tribunal déclare le failli excusable. Sauf pour ce qui concerne son exécution, la clôture de la faillite met fin aux fonctions des curateurs; elle emporte décharge générale ». B.2. Le juge a quo demande à la Cour si les dispositions précitées ont des effets discriminatoires si elles sont interprétées en ce sens « qu'une personne, un gérant, actionnaire, administrateur d'une société commerciale qui s'est porté sûreté personnelle des engagements de cette dernière ne serait pas une sûreté à titre gratuit et ne pourrait faillietverklaring de rechtbank verzoeken om uitspraak te doen over de verschoonbaarheid. Er wordt gehandeld zoals bepaald in het tweede lid. De schuldeisers bedoeld in artikel 63, tweede lid, en de personen die de verklaring bedoeld in artikel 72ter aflegden, kunnen vanaf zes maanden na de datum van het vonnis van faillietverklaring de rechtbank verzoeken om uitspraak te doen over de bevrijding van deze laatsten. Er wordt gehandeld zoals bepaald in het derde en vierde lid. De rechtbank kan beslissen dat het vonnis waarbij de sluiting van het faillissement wordt bevolen, bij uittreksel wordt bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad . Het vonnis moet bekendgemaakt worden wanneer de rechtbank de gefailleerde verschoonbaar verklaart. De sluiting van het faillissement maakt een einde aan de opdracht van de curators, behalve wat de uitvoering van de sluiting betreft, en houdt een algemene kwijting in ». B.2. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of de voormelde bepalingen discriminerende gevolgen hebben indien zij in die zin worden geïnterpreteerd « dat een persoon, zaakvoerder, aandeelhouder of bestuurder van een handelsvennootschap die zich persoonlijk zeker heeft gesteld voor de verbintenissen van die laatstgenoemde, geen kosteloze zekerheid zou zijn en de bevrijding van zijn verbintenissen
bénéficier de la décharge de ses engagements ». niet zou kunnen genieten ».
C'est au juge a quo et non à la Cour qu'il appartient d'apprécier si Het staat aan de verwijzende rechter en niet aan het Hof te oordelen
la personne qui demande à bénéficier de l'article 80, alinéa 3, de la of de persoon die vraagt het voordeel van artikel 80, derde lid, van
loi sur les faillites est une caution à titre gratuit, au sens de de faillissementswet te genieten, in de zin van die bepaling een
cette disposition. kosteloze borg is.
B.3. Quelle que soit la réponse donnée à cette question, la caution à B.3. Ongeacht het antwoord dat op die vraag wordt gegeven, kan de borg
onder bezwarende titel niet op nuttige wijze met de gefailleerde
titre onéreux ne peut être utilement comparée au failli. Le failli est worden vergeleken. De gefailleerde is een persoon die zijn betalingen
une personne qui, étant en cessation de paiement, se trouve dans une heeft gestaakt en zich in een situatie van samenloop bevindt. De
situation de concours. Le législateur a entendu permettre au juge de wetgever heeft het de rechter mogelijk willen maken hem de gunst te
lui accorder la faveur de pouvoir reprendre ses activités sur une base verlenen zijn activiteiten op een aangezuiverde basis te hervatten,
assainie et ceci non seulement dans son intérêt, mais aussi dans celui niet alleen in zijn belang, maar ook in het belang van zijn
de ses créanciers ou de certains d'entre eux qui peuvent avoir intérêt schuldeisers of sommigen onder hen die belang erbij kunnen hebben dat
à ce que leur débiteur reprenne ses activités sur une telle base, hun schuldenaar zijn activiteiten op een dergelijke basis hervat,
ainsi que la Cour l'a jugé dans ses arrêts nos 132/2000, 113/2002, zoals het Hof heeft geoordeeld in zijn arresten nrs. 132/2000,
11/2003, 39/2003, 68/2004, 76/2004, 78/2004, 114/2004, 6/2005, 113/2002, 11/2003, 39/2003, 68/2004, 76/2004, 78/2004, 114/2004,
79/2005, 81/2005, 12/2006, 49/2006, 50/2006 et 67/2006. B.4. Le gérant, l'actionnaire ou l'administrateur d'une société commerciale ne pourraient être victimes d'une discrimination en ce qu'ils ne pourraient pas bénéficier d'une mesure analogue à l'excusabilité. Ou bien, n'étant pas en cessation de paiement, ils ne se trouvent pas dans une situation de concours, de telle sorte qu'ils ne peuvent être comparés au failli. Ou bien l'obligation d'honorer la sûreté personnelle qu'ils ont consentie au bénéfice d'une société les amène à cesser leurs paiements. Dans ce cas, s'ils sont commerçants, ils peuvent être 6/2005, 79/2005, 81/2005, 12/2006, 49/2006, 50/2006 en 67/2006. B.4. De zaakvoerder, aandeelhouder of bestuurder van een handelsvennootschap zouden niet het slachtoffer van een discriminatie kunnen zijn wanneer zij een met de verschoonbaarheid soortgelijke maatregel niet kunnen genieten. Ofwel, indien zij hun betalingen niet hebben gestaakt, bevinden zij zich niet in een situatie van samenloop, zodat zij niet met de gefailleerde kunnen worden vergeleken. Ofwel brengt de verplichting om de persoonlijke zekerheid na te komen die zij ten behoeve van een vennootschap hebben gesteld, hen ertoe hun betalingen te staken. In dat geval kunnen zij, indien zij handelaar
déclarés en faillite et bénéficier de l'excusabilité s'ils sont dans zijn, failliet worden verklaard en de verschoonbaarheid genieten
les conditions légales pour l'obtenir. S'ils ne sont pas commerçants wanneer zij voldoen aan de wettelijke voorwaarden om die te
et qu'ils ne sont pas, de manière durable, en état de payer leurs verkrijgen. Indien zij geen handelaar zijn en niet in staat zijn om op
dettes, ils peuvent obtenir, en application des articles 1675/2 à duurzame wijze hun schulden te betalen, kunnen zij, met toepassing van
1675/19 du Code judiciaire, un règlement collectif de dettes. Ainsi de artikelen 1675/2 tot 1675/19 van het Gerechtelijke Wetboek, een
collectieve schuldenregeling krijgen. Zoals het Hof met name in zijn
que l'a constaté la Cour, notamment dans ses arrêts nos 132/2000, arresten nrs. 132/2000, 78/2004 en 139/2004 heeft vastgesteld, zijn
78/2004 et 139/2004, le régime de l'excusabilité et celui de la remise het stelsel van de verschoonbaarheid en dat van de kwijtschelding van
de dettes dans le cadre de l'article 1675/13 du Code judiciaire ne schulden in het kader van artikel 1675/13 van het Gerechtelijk Wetboek
sont pas identiques mais peuvent aboutir à un même résultat. niet identiek, maar kunnen zij tot hetzelfde resultaat leiden.
B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour Het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 72bis, 72ter et 80 de la loi du 8 août 1997 sur les De artikelen 72bis, 72ter en 80 van de faillissementswet van 8
faillites ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus augustus 1997 schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al
isolément ou en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 29 novembre 2006. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 29 november 2006.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^