← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 104/2006 du 21 juin 2006 Numéro du rôle : 3790 En cause :
le recours en annulation de l'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux
violations graves du droit international humanitaire, intro La Cour d'arbitrage, composée
des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 104/2006 du 21 juin 2006 Numéro du rôle : 3790 En cause : le recours en annulation de l'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit international humanitaire, intro La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) | Uittreksel uit arrest nr. 104/2006 van 21 juni 2006 Rolnummer 3790 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 104/2006 du 21 juin 2006 | Uittreksel uit arrest nr. 104/2006 van 21 juni 2006 |
Numéro du rôle : 3790 | Rolnummer 3790 |
En cause : le recours en annulation de l'article 29, § 3, alinéa 2, de | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 29, § 3, tweede lid, |
la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit | van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van |
international humanitaire, introduit par Aung Maw Zin. | het internationaal humanitair recht, ingesteld door Aung Maw Zin. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. |
J.-P. Snappe et J.-P. Moerman, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, | Alen, J.-P. Snappe en J.-P. Moerman, bijgestaan door de griffier P.-Y. |
présidée par le président M. Melchior, | Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 oktober |
octobre 2005 et parvenue au greffe le 14 octobre 2005, Aung Maw Zin, | 2005 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 14 |
oktober 2005, heeft Aung Maw Zin, die keuze van woonplaats doet te | |
faisant élection de domicile à 1000 Bruxelles, rue de Wynants 23, a, à | 1000 Brussel, de Wynantsstraat 23, ingevolge het arrest van het Hof |
la suite de l'arrêt de la Cour n° 68/2005 du 13 avril 2005 (publié au | nr. 68/2005 van 13 april 2005 (bekendgemaakt in het Belgisch |
Moniteur belge du 9 mai 2005), introduit un recours en annulation de | Staatsblad van 9 mei 2005), beroep tot vernietiging ingesteld van |
l'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux | artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2005 |
violations graves du droit international humanitaire. | betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. Le requérant demande l'annulation partielle de l'article 29, § | B.1.1. De verzoeker vordert de gedeeltelijke vernietiging van artikel |
3, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit | 29, § 3, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige |
international humanitaire, publiée au Moniteur belge du 7 août 2003. | schendingen van het internationaal humanitair recht, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 7 augustus 2003. |
Par l'arrêt n° 68/2005 du 13 avril 2005, rendu au contentieux | Bij arrest nr. 68/2005 van 13 april 2005, gewezen in antwoord op een |
préjudiciel, la Cour a dit pour droit, notamment : | prejudiciële vraag, heeft het Hof met name voor recht gezegd : |
« En ce qu'il imposerait le dessaisissement des juridictions belges | « In zoverre het de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges zou |
bien qu'un plaignant soit un réfugié reconnu en Belgique au moment de | opleggen, ofschoon een klager een in België erkend vluchteling is op |
l'engagement initial de l'action publique, l'article 29, § 3, alinéa | het ogenblik van het instellen van de strafvordering, schendt artikel |
2, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit | 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende |
international humanitaire viole les articles 10, 11 et 191 de la Constitution ». | ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht de artikelen 10, 11 en 191 van de Grondwet ». |
B.1.2. Le requérant était partie à la procédure en dessaisissement | B.1.2. De verzoeker was partij bij de procedure tot onttrekking voor |
devant la Cour de cassation, et il est intervenu dans la procédure | het Hof van Cassatie en hij is tussengekomen in de prejudiciële |
préjudicielle qui a donné lieu à l'arrêt n° 68/2005 précité. A la | procedure die aanleiding heeft gegeven tot het voormeld arrest nr. |
68/2005. Naar aanleiding van dat arrest heeft het Hof van Cassatie op | |
suite de cet arrêt, la Cour de cassation a rendu le 29 juin 2005 un | 29 juni 2005 een arrest gewezen waarbij het aan het Belgische |
arrêt par lequel elle dessaisit la juridiction belge de l'affaire | rechtscollege de zaak onttrekt die door de onderzoeksrechter te |
instruite par le juge d'instruction de Bruxelles sur la base d'une | Brussel werd behandeld op grond van een klacht die onder meer werd |
plainte introduite, entre autres, par le requérant. | ingediend door de verzoeker. |
Quant à la recevabilité du recours | Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep |
B.2.1. L'arrêt n° 68/2005 du 13 avril 2005 a été publié au Moniteur | B.2.1. Het arrest nr. 68/2005 van 13 april 2005 is bekendgemaakt in |
belge le 9 mai 2005. Le recours, introduit le 13 octobre 2005, est | het Belgisch Staatsblad van 9 mei 2005. Het beroep, ingesteld op 13 |
recevable ratione temporis en vertu de l'article 4, alinéa 2, de la | oktober 2005, is ontvankelijk ratione temporis op grond van artikel 4, |
loi spéciale du 6 janvier 1989. | tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989. |
B.2.2. La société anonyme Total et deux de ses dirigeants, intervenants devant la Cour, contestent l'intérêt du requérant. Ils estiment, d'une part, que celui-ci ayant été partie à la procédure préjudicielle qui a donné lieu à l'arrêt n° 68/2005, son intérêt aurait été épuisé par cette procédure, et, d'autre part, qu'il lui serait impossible, en cas d'annulation de la disposition en cause, d'obtenir la rétractation de l'arrêt rendu par la Cour de cassation le 29 juin 2005 dessaisissant les juridictions belges de l'affaire introduite par le requérant. | B.2.2. De vennootschap Total S.A. en twee van haar bestuurders, tussenkomende partijen voor het Hof, betwisten het belang van de verzoeker. Zij zijn van mening, enerzijds, dat, aangezien laatstgenoemde partij is geweest bij de prejudiciële procedure die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 68/2005, hij door die procedure geen belang meer zou hebben en, anderzijds, dat het voor hem, in geval van vernietiging van de in het geding zijnde bepaling, onmogelijk zou zijn de intrekking te verkrijgen van het op 29 juni 2005 door het Hof van Cassatie gewezen arrest waarbij de door de verzoeker ingestelde zaak aan de Belgische rechtscolleges is onttrokken. |
B.2.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la | B.2.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui | Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon |
introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne | die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. |
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation | Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie |
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme | door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden |
entreprise. | geraakt. |
B.2.4. L'intérêt requis par l'article 4, alinéa 2, de la loi spéciale | B.2.4. Het bij artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 |
du 6 janvier 1989 ne diffère pas de celui qui est exigé par l'article | januari 1989 vereiste belang verschilt niet van datgene dat wordt |
2 de la même loi. | vereist in artikel 2 van dezelfde wet. |
B.2.5. Le statut de réfugié a été reconnu au requérant par les | B.2.5. De status van vluchteling is door de bevoegde Belgische |
autorités belges compétentes en 2001. Postérieurement à cette | overheid aan de verzoeker toegekend in 2001. Na die erkenning heeft |
reconnaissance, il a déposé une plainte auprès d'un juge d'instruction | hij bij een Belgische onderzoeksrechter klacht neergelegd op grond van |
belge sur la base de la loi du 16 juin 1993 relative à la répression | de wet van 16 juni 1993 betreffende de bestraffing van ernstige |
des violations graves du droit international humanitaire. Par l'arrêt | schendingen van het internationaal humanitair recht. Bij een arrest |
du 29 juin 2005, la Cour de cassation a, en application de la | van 29 juni 2005 heeft het Hof van Cassatie, met toepassing van de |
disposition attaquée, ordonné le dessaisissement des juridictions | aangevochten bepaling, de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges |
belges de la plainte déposée par le requérant, nonobstant les termes | gelast van de door de verzoeker neergelegde klacht, niettegenstaande |
de l'arrêt préjudiciel n° 68/2005 rendu en cette cause. | de bewoordingen van het in die zaak gewezen prejudicieel arrest nr. |
La disposition attaquée est de nature à porter directement et | 68/2005. De aangevochten bepaling kan de situatie van de verzoeker rechtstreeks |
défavorablement atteinte à la situation du requérant et cette atteinte | en ongunstig raken, hetgeen ook het geval blijft na het door het Hof |
persiste après l'arrêt préjudiciel rendu par la Cour et l'arrêt rendu | gewezen prejudicieel arrest en het nadien door het Hof van Cassatie |
ensuite par la Cour de cassation le 29 juin 2005, le dessaisissement | gewezen arrest van 29 juni 2005. De in dat arrest uitgesproken |
des juridictions belges prononcé par cet arrêt démontrant que le | onttrekking aan de Belgische rechtscolleges toont aan dat de verzoeker |
requérant n'a pas épuisé son intérêt à demander l'annulation de la | zijn belang bij het vorderen van de vernietiging van de in het geding |
disposition en cause. | zijnde bepaling niet ten volle heeft uitgeput. |
B.2.6. La circonstance que la disposition attaquée est de nature à | B.2.6. De omstandigheid dat de aangevochten bepaling de situatie van |
affecter directement et défavorablement la situation du requérant | de verzoeker rechtstreeks en ongunstig kan raken, volstaat om aan te |
suffit à démontrer l'intérêt exigé par la loi spéciale du 6 janvier | tonen dat hij het bij de bijzondere wet van 6 januari 1989 vereiste |
1989. La Cour n'a pas à s'interroger, pour le surplus, sur les chances | belang heeft. Het Hof dient zich voor het overige niet af te vragen |
du requérant d'obtenir, en cas d'annulation, la rétractation de | welke kansen de verzoeker heeft om, in geval van vernietiging, de |
intrekking van het arrest van het Hof van Cassatie van 29 juni 2005 te | |
l'arrêt de la Cour de cassation du 29 juin 2005, car il ne peut être | verkrijgen, want er kan niet worden beweerd dat het belang om de |
affirmé que l'intérêt à obtenir l'annulation d'une norme qui fait | vernietiging te verkrijgen van een norm waartegen bezwaar bestaat, |
grief serait limité aux possibilités de mise en oeuvre ultérieure de | beperkt zou zijn tot de mogelijkheden van latere aanwending van de |
la procédure de rétractation. | procedure tot intrekking. |
B.2.7. Par ailleurs, les considérations des intervenants quant à la | B.2.7. Bovendien hebben de overwegingen van de tussenkomende partijen |
recevabilité et au fondement de la plainte déposée par le requérant | in verband met de ontvankelijkheid en de gegrondheid van de door de |
avec constitution de partie civile entre les mains du juge d'instruction sont étrangères au présent recours et relèvent de l'appréciation des juridictions pénales. B.2.8. Enfin, les motifs d'irrecevabilité du recours déduits par les intervenants de l'autorité de chose jugée qui s'attache à l'arrêt préjudiciel n° 68/2005 ainsi qu'à l'arrêt de la Cour de cassation du 29 juin 2005 concernent l'interprétation et la portée de la disposition en cause et seront abordés lors de l'examen du fond. Quant au fond | verzoeker bij de onderzoeksrechter neergelegde klacht met burgerlijke partijstelling niets te maken met onderhavig beroep en vallen ze onder de beoordelingsbevoegdheid van de strafgerechten. B.2.8. Ten slotte hebben de motieven van onontvankelijkheid van het beroep, die door de tussenkomende partijen worden afgeleid uit het gezag van gewijsde dat is verbonden aan het prejudicieel arrest nr. 68/2005 alsmede aan het arrest van het Hof van Cassatie van 29 juni 2005, betrekking op de interpretatie en de draagwijdte van de in het geding zijnde bepaling en zullen ze worden behandeld bij het onderzoek ten gronde. Ten gronde |
B.3. La loi du 5 août 2003 abroge la loi du 16 juin 1993 relative à la | B.3. Bij de wet van 5 augustus 2003 wordt de wet van 16 juni 1993 |
répression des violations graves du droit international humanitaire, | betreffende de bestraffing van ernstige schendingen van het |
qui avait été modifiée par les lois des 10 février 1999, 10 avril et | internationaal humanitair recht, die was gewijzigd bij de wetten van |
23 avril 2003, et insère les dispositions de cette loi, certaines | 10 februari 1999, 10 april en 23 april 2003, opgeheven en worden de |
bepalingen van die wet, waaronder sommige in geamendeerde vorm, | |
amendées, dans le Code pénal, dans le titre préliminaire du Code de | ingevoegd in het Strafwetboek, in de voorafgaande titel van het |
procédure pénale et dans le Code d'instruction criminelle. | Wetboek van Strafvordering en in het Wetboek van Strafvordering. |
L'article 16, 2°, de la loi du 5 août 2003 insère l'article 10, 1°bis, | Artikel 16, 2°, van de wet van 5 augustus 2003 voegt artikel 10, |
dans le titre préliminaire du Code de procédure pénale, qui dispose : | 1°bis, in de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering in, dat bepaalt : |
« Hormis dans les cas visés aux articles 6 et 7, § 1er, pourra être | « Een vreemdeling, behoudens deze genoemd in de artikelen 6 en 7, § 1, |
poursuivi en Belgique l'étranger qui aura commis hors du territoire du | kan in België vervolgd worden wanneer hij zich buiten het grondgebied |
Royaume : | van het Rijk schuldig maakt : |
[...] | [...] |
1°bis. une violation grave du droit international humanitaire visée au | 1°bis. aan een ernstige schending van het internationaal humanitair |
livre II, titre Ibis du Code pénal, commise contre une personne qui, | recht, in boek II, titel Ibis van het Strafwetboek omschreven, |
au moment des faits, est un ressortissant belge ou une personne qui, | gepleegd tegen een persoon die, op het moment van de feiten, een |
depuis au moins trois ans, séjourne effectivement, habituellement et | Belgische onderdaan is of een persoon die sedert minstens drie jaar |
légalement en Belgique ». | effectief, gewoonlijk en wettelijk in België verblijft ». |
Cette disposition a pour effet de restreindre, par rapport à la | Die bepaling heeft tot gevolg dat, in vergelijking met de vroegere |
situation antérieure, les possibilités pour les victimes de violations | situatie, de mogelijkheden voor de slachtoffers van ernstige |
schendingen van het internationaal humanitair recht om hun zaak | |
graves du droit international humanitaire de saisir les juridictions | aanhangig te maken bij de Belgische rechtscolleges worden beperkt door |
belges en consacrant le principe de personnalité passive. | het passieve personaliteitsbeginsel te verankeren. |
B.4. Le législateur s'est soucié de régler le sort des plaintes | B.4. De wetgever heeft, met de aanneming van artikel 29, § 3, van die |
wet, dat het voorwerp uitmaakt van onderhavig beroep, het lot geregeld | |
introduites avant l'entrée en vigueur de la loi du 5 août 2003, et qui | van de klachten die vóór de inwerkingtreding van de wet van 5 augustus |
étaient toujours au stade de l'information ou de l'instruction à ce | |
moment, par l'adoption de l'article 29, § 3, de cette loi, qui fait | 2003 werden ingediend, en waarvoor op dat ogenblik het |
l'objet du présent recours. Cette disposition transitoire est ainsi | opsporingsonderzoek of het gerechtelijk onderzoek nog liep. Die |
rédigée : | overgangsbepaling luidt als volgt : |
« Les affaires pendantes à l'information à la date d'entrée en vigueur | « De aanhangige rechtsgedingen waarvoor een opsporingsonderzoek loopt |
de la présente loi et portant sur des infractions visées au titre | op datum van de inwerkingtreding van deze wet en die betrekking hebben |
Ibis, du livre II, du Code pénal sont classées sans suite par le | op misdrijven zoals omschreven in boek II, titel Ibis, van het |
procureur fédéral dans les trente jours de l'entrée en vigueur de la | Strafwetboek, worden geseponeerd door de federale procureur binnen |
présente loi lorsqu'elles ne rencontrent pas les critères visés aux | dertig dagen na de inwerkingtreding van deze wet wanneer ze niet |
articles 6, 1°bis, 10, 1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de | beantwoorden aan de criteria als bedoeld in de artikelen 6, 1°bis, 10, |
1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek van | |
procédure pénale. | strafvordering. |
De aanhangige rechtsgedingen waarvoor een gerechtelijk onderzoek loopt | |
Les affaires pendantes à l'instruction à la date d'entrée en vigueur | op datum van de inwerkingtreding van deze wet en die betrekking hebben |
de la présente loi et portant sur des faits visés au titre Ibis, du | op misdrijven zoals omschreven in boek II, titel Ibis, van het |
livre II, du Code pénal, sont transférées par le procureur fédéral au | Strafwetboek, worden binnen dertig dagen na de inwerkingtreding van |
procureur général près la Cour de cassation endéans les trente jours | deze wet door de federale procureur overgezonden aan de |
après la date d'entrée en vigueur de la présente loi, à l'exception | procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, met uitzondering van de |
des affaires ayant fait l'objet d'un acte d'instruction à la date | zaken waarvoor een onderzoeksdaad was gesteld op datum van de |
d'entrée en vigueur de la présente loi, dès lors que, soit au moins un | inwerkingtreding van deze wet, op voorwaarde dat er ofwel tenminste |
plaignant était de nationalité belge au moment de l'engagement initial | één Belgische klager was op het ogenblik van het instellen van de |
de l'action publique, soit au moins un auteur présumé a sa résidence | strafvordering, ofwel tenminste één vermoedelijke dader in België zijn |
principale en Belgique, à la date d'entrée en vigueur de la présente | hoofdverblijfplaats heeft op datum van de inwerkingtreding van deze |
loi. | wet. |
Dans le même délai, le procureur fédéral transmet un rapport portant | Binnen dezelfde termijn zendt de federale procureur een verslag over |
sur chacune des affaires transférées, dans lequel il indique leur | betreffende ieder van de overgezonden zaken, waarin hij hun |
non-conformité avec les critères visés aux articles 6, 1°bis, 10, | non-conformiteit aangeeft met de criteria als bedoeld in de artikelen |
1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de procédure pénale. | 6, 1°bis, 10, 1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek |
Endéans les quinze jours suivant ce transfert, le procureur général | van strafvordering. Binnen vijftien dagen na deze overdracht, vordert de |
requiert la Cour de cassation de prononcer dans les trente jours, le | procureur-generaal het Hof van Cassatie de onttrekking aan de |
dessaisissement de la juridiction belge après avoir entendu le | Belgische rechtscolleges uit te spreken binnen de dertig dagen, na de |
procureur fédéral ainsi que, à leur demande, les plaignants et les | federale procureur en, op hun vraag, de klagers en diegenen die in |
personnes inculpées par le juge d'instruction saisi de l'affaire. La | beschuldiging zijn gesteld door de in de zaak geadieerde |
onderzoeksrechter te hebben gehoord. Het Hof van Cassatie doet | |
Cour de cassation se prononce sur base des critères visés aux articles | uitspraak op grond van de criteria als bedoeld in de artikelen 6, |
6, 1°bis, 10, 1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de | 1°bis, 10, 1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek |
procédure pénale. | van strafvordering. |
Pour les affaires qui ne sont pas classées sans suite sur base de | De Belgische rechtscolleges blijven bevoegd voor de zaken die niet |
l'alinéa 1er, du § 3, du présent article ou dont le dessaisissement | zijn geseponeerd op grond van § 3, eerste lid, van dit artikel, of |
n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa, les juridictions | waarvan de onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige |
belges restent compétentes ». | lid ». |
B.5. Le requérant prend un moyen unique de la violation des articles | B.5. De verzoeker leidt een enig middel af uit de schending van de |
10, 11 et 191 de la Constitution, combinés avec l'article 16.2 de la | artikelen 10, 11 en 191 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
Convention du 28 juillet 1951 relative au statut des réfugiés, en ce | artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 betreffende de status |
van vluchtelingen, in zoverre de overgangsbepaling, die voorziet in de | |
que la disposition transitoire qui prévoit le dessaisissement des | onttrekking aan de Belgische rechtscolleges van de rechtsgedingen |
juridictions belges des affaires à l'instruction s'applique même | waarvoor een gerechtelijk onderzoek loopt, van toepassing is, zelfs |
lorsqu'un des plaignants avait été reconnu comme réfugié au moment de | wanneer één van de klagers als vluchteling was erkend op het ogenblik |
l'engagement initial de l'action publique, alors qu'elle ne s'applique | van het instellen van de strafvordering, terwijl ze niet van |
pas lorsqu'un des plaignants au moins était Belge au même moment. | toepassing is wanneer ten minste één van de klagers op datzelfde |
ogenblik Belg was. | |
B.6. Au sujet de l'exception prévue au régime transitoire de | B.6. In verband met de uitzondering waarin is voorzien in de |
dessaisissement qui fait l'objet du recours, selon laquelle la | overgangsregeling van onttrekking die het voorwerp uitmaakt van het |
procédure de dessaisissement n'est pas appliquée si au moins un | beroep, en volgens welke de procedure tot onttrekking niet wordt |
plaignant est de nationalité belge « au moment de l'engagement initial | toegepast wanneer er ten minste één Belgische klager is « op het |
de l'action publique » dans une affaire qui a fait l'objet d'un acte | ogenblik van het instellen van de strafvordering » in een zaak |
waarvoor een onderzoeksdaad is gesteld vóór de datum van | |
d'instruction avant la date d'entrée en vigueur de la loi du 5 août | inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, stelt de memorie van |
2003, l'exposé des motifs indique que le législateur a voulu limiter | toelichting dat de wetgever de draagwijdte van de afwijking heeft |
la portée de la dérogation aux seules affaires qui, au moment de | willen beperken tot uitsluitend die zaken die, op het ogenblik van de |
l'entrée en vigueur de la loi, présentaient « un lien de rattachement | inwerkingtreding van de wet « een duidelijk aanknopingspunt met België |
évident avec la Belgique » (Doc. parl., Chambre, S.E. 2003, DOC 51-0103/001, p. 10). | » vertoonden (Parl. St., Kamer, B.Z. 2003, DOC 51-0103/001, p. 10). |
Lorsque le législateur a adopté l'article 10, 1°bis, du titre | Wanneer de wetgever artikel 10, 1°bis, van de voorafgaande titel van |
préliminaire du Code de procédure pénale au motif que des personnes | het Wetboek van Strafvordering heeft aangenomen omdat personen die |
qui n'avaient aucun point d'attache avec la Belgique recouraient à la | geen enkel aanknopingspunt hadden met België, een beroep deden op de |
loi du 16 juin 1993 pour des raisons étrangères à une bonne | wet van 16 juni 1993 om redenen die vreemd zijn aan een goede |
administration de la justice et aux objectifs de cette loi, il a pu | rechtsbedeling en de doelstellingen van die wet, vermocht hij een |
prendre une mesure transitoire en faveur de personnes qui sont liées à | overgangsmaatregel te nemen ten voordele van personen die met België |
la Belgique par le lien juridique de la nationalité. Une telle mesure | verbonden zijn door de juridische band van de nationaliteit. Een |
transitoire est pertinente par rapport à l'objectif du législateur. | dergelijke overgangsmaatregel is pertinent ten opzichte van de |
doelstelling van de wetgever. | |
B.7. L'article 16.2 de la Convention du 28 juillet 1951 relative au | B.7. Artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 betreffende de |
statut des réfugiés énonce : | status van vluchtelingen bepaalt : |
« Dans l'Etat contractant où il a sa résidence habituelle, tout | « Een vluchteling geniet in de Verdragsluitende Staat waar hij zijn |
réfugié jouira du même traitement qu'un ressortissant en ce qui | gewone verblijfplaats heeft, dezelfde behandeling als een onderdaan, |
concerne l'accès aux tribunaux, [...] ». | wat betreft rechtsingang, [...] ». |
B.8.1. Cette disposition a des effets directs dans l'ordre juridique | B.8.1. Die bepaling heeft rechtstreekse gevolgen in de Belgische |
belge : elle est suffisamment précise et complète pour que son | rechtsorde : zij is voldoende precies en volledig zodat de toepassing |
application soit possible sans mesure complémentaire d'exécution. En | ervan mogelijk is zonder bijkomende uitvoeringsmaatregel. Krachtens |
vertu de ce caractère « directement applicable », elle faisait | dat « rechtstreeks toepasbare » karakter, stond ze, om reden van de |
identieke behandeling met de personen die op dat ogenblik de Belgische | |
obstacle au dessaisissement, par les juridictions belges, des plaintes | nationaliteit hadden, eraan in de weg dat de Belgische rechtscolleges |
introduites par des personnes ayant la qualité de réfugié reconnu au | zich onttrokken aan de klachten die werden ingediend door personen |
moment de l'engagement initial de l'action publique, par identité de | die, op het ogenblik van het instellen van de strafvordering, de |
traitement avec les personnes ayant la nationalité belge à ce moment. | hoedanigheid hadden van erkend vluchteling. |
B.8.2. La Cour prend acte, cependant, de ce que la Cour de cassation a | B.8.2. Het Hof neemt echter akte van het feit dat het Hof van Cassatie |
jugé, implicitement dans son arrêt du 5 mai 2004 qui pose une des | in zijn arrest van 5 mei 2004 waarbij één van de prejudiciële vragen |
wordt gesteld die aanleiding hebben gegeven tot het arrest nr. | |
questions préjudicielles ayant donné lieu à l'arrêt n° 68/2005, et | 68/2005, op impliciete wijze - en in zijn arrest van 29 juni 2005 op |
explicitement dans son arrêt du 29 juin 2005, que l'article 16.2 de la | expliciete wijze - heeft geoordeeld dat artikel 16.2 van het Verdrag |
Convention du 28 juillet 1951 « n'a pas pour effet de rendre | van 28 juli 1951 « niet tot gevolg heeft de overgangsregeling van het |
applicable le régime transitoire de l'article 29, § 3, alinéa 2, | voormelde artikel 29, § 3, tweede lid, toepasbaar te maken wanneer een |
précité lorsqu'un plaignant, qui a sa résidence habituelle en | klager, die zijn gewoonlijke verblijfplaats in België heeft, er het |
Belgique, y a le statut de réfugié ». | statuut van vluchteling heeft ». |
B.9. Le caractère directement applicable de l'article 16.2 de la | B.9. Het rechtstreeks toepasbare karakter van artikel 16.2 van het |
Convention du 28 juillet 1951 imposait d'appliquer la disposition | Verdrag van 28 juli 1951 legde de verplichting op om de aangevochten |
attaquée d'une manière qui la rendît conforme à cette Convention. | bepaling op een dusdanige wijze toe te passen dat ze in |
Toutefois, telle qu'elle est rédigée, la disposition entreprise ne | overeenstemming werd gebracht met dat Verdrag. Zoals de bestreden |
permet pas aux réfugiés reconnus d'accéder aux tribunaux de la même | bepaling is geformuleerd, stelt ze de erkende vluchtelingen echter |
manière que les plaignants qui sont de nationalité belge. | niet in staat op dezelfde wijze toegang te hebben tot de rechtbanken |
La Cour doit donc examiner si la disposition attaquée viole les | als de klagers met Belgische nationaliteit. |
dispositions invoquées par le requérant. Le législateur est, en effet, | Het Hof dient dus te onderzoeken of de aangevochten bepaling de door |
tenu de respecter les engagements internationaux que la Belgique a | de verzoeker aangevoerde bepalingen schendt. De wetgever is immers |
contractés, et il appartient à la Cour, le cas échéant, de sanctionner | ertoe gehouden de internationale verbintenissen die door België worden |
les manquements du législateur lorsque ceux-ci constituent également | aangegaan, in acht te nemen en het staat, in voorkomend geval, aan het |
une violation d'une disposition dont elle assure, en vertu de | Hof de tekortkomingen van de wetgever af te keuren wanneer die |
eveneens een schending vormen van een bepaling waarvoor het Hof, | |
l'article 142 de la Constitution, le respect. | krachtens artikel 142 van de Grondwet, de naleving ervan verzekert. |
B.10. Il ne ressort pas des travaux préparatoires de la loi du 5 août | B.10. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 augustus |
2003 que le législateur aurait été attentif à la situation des | 2003 blijkt niet dat de wetgever aandacht zou hebben gehad voor de |
situatie van de klagers met de status van vluchteling, noch dat hij | |
plaignants ayant le statut de réfugié, ni qu'il ait veillé à respecter | erover zou hebben gewaakt ten aanzien van hen de verplichtingen na te |
à leur égard les obligations qui découlent pour lui de l'article 16.2 | leven die voor hem voortvloeien uit artikel 16.2 van het Verdrag van |
de la Convention du 28 juillet 1951. | 28 juni 1951. |
B.11. Il découle de ce qui précède qu'en organisant le dessaisissement | B.11. Uit wat voorafgaat volgt dat, doordat de wetgever heeft voorzien |
des juridictions belges des plaintes introduites sur la base de la loi | in de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges van de klachten die |
du 18 juin 1993 par les personnes ayant la qualité de réfugié reconnu | op grond van de wet van 18 juni 1993 zijn neergelegd door personen met |
de hoedanigheid van in België erkend vluchteling op het ogenblik van | |
en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique, | het instellen van de strafvordering, terwijl de klachten neergelegd |
alors que les plaintes introduites par les personnes ayant la | door personen die op datzelfde ogenblik de Belgische nationaliteit |
nationalité belge au même moment ne pouvaient faire l'objet d'un | hadden, niet het voorwerp konden uitmaken van een onttrekking, hij de |
dessaisissement, le législateur a violé les articles 10, 11 et 191 de | artikelen 10, 11, en 191 van de Grondwet heeft geschonden, in |
la Constitution, combinés avec l'article 16.2 de la Convention du 28 | samenhang gelezen met artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 |
juillet 1951 relative au statut des réfugiés. | betreffende de status van vluchtelingen. |
B.12. Le moyen est fondé. | B.12. Het middel is gegrond. |
Quant à l'étendue et à la portée de l'annulation | Ten aanzien van de omvang en de draagwijdte van de vernietiging |
B.13. L'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003, qui cause | B.13. Artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003, dat |
de in B.11 beoogde discriminatie veroorzaakt, voorziet in het beginsel | |
la discrimination visée en B.11, prévoit le principe du | van de onttrekking, en gaat gepaard met een uitzondering die de door |
dessaisissement, et est assorti d'une exception visant les plaintes | Belgen neergelegde klachten beoogt. Een vernietiging die uitsluitend |
introduites par des Belges. Une annulation portant uniquement sur | betrekking heeft op die uitzondering waarin de Belgen worden beoogd, |
cette exception visant les Belges aurait pour conséquence de permettre | zou tot gevolg hebben dat de door de Belgen neergelegde klachten aan |
de dessaisir les juridictions des plaintes introduites par les Belges, | de rechtscolleges kunnen worden onttrokken, wat strijdig zou zijn met |
ce qui serait un effet contraire à celui qui était recherché par le | hetgeen de wetgever heeft nagestreefd en door het Hof in zijn arrest |
législateur, et que la Cour a considéré comme légitime dans son arrêt | nr. 68/2005 als legitiem werd beschouwd. Een dergelijke vernietiging |
n° 68/2005. Une telle annulation serait de surcroît dépourvue de toute | zou bovendien verstoken zijn van enig nuttig resultaat voor de |
conséquence utile pour les personnes ayant le statut de réfugié, | personen met de status van vluchteling, die het slachtoffer zijn van |
victimes de la discrimination constatée par la Cour. | de door het Hof vastgestelde discriminatie. |
B.14. En conséquence, il s'impose d'annuler, dans la loi du 5 août | B.14. Bijgevolg dient in de wet van 5 augustus 2003 betreffende |
2003 relative aux violations graves du droit international | ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht, artikel |
humanitaire, l'article 29, § 3, alinéa 2, dans son intégralité, ainsi | 29, § 3, tweede lid, integraal te worden vernietigd, alsmede het derde |
que les alinéas 3 et 4, et, dans l'alinéa 5, les mots « ou dont le | en vierde lid, en in het vijfde lid, de woorden « of waarvan de |
dessaisissement n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa » qui | onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige lid » die |
lui sont indissolublement liés. | daarmee onlosmakelijk zijn verbonden. |
B.15. Les parties intervenantes soutiennent que l'annulation de ces | B.15. De tussenkomende partijen betogen dat de vernietiging van die |
dispositions, en ce qu'elle aurait pour effet que les juridictions | bepalingen, in zoverre zij tot gevolg zou hebben dat aan de Belgische |
rechtscolleges, in voorkomend geval, opnieuw klachten kunnen worden | |
belges puissent, le cas échéant, être saisies à nouveau de plaintes | voorgelegd die met toepassing van de vernietigde bepaling aan hen |
dont elles avaient été ou auraient dû être dessaisies en application | onttrokken zijn geweest of hadden moeten worden, strijdig is met |
de la disposition annulée, est contraire aux articles 12, alinéa 2, de | artikel 12, tweede lid, van de Grondwet, artikel 7.1 van het Europees |
la Constitution, 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme | Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 15.1 van het |
et 15.1 du Pacte international relatif aux droits civils et | Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, |
politiques, qui établissent les principes de légalité et de | waarin de beginselen van wettigheid en niet-retroactiviteit in |
non-rétroactivité en matière pénale. | strafzaken zijn vastgelegd. |
B.16. La disposition annulée ne crée aucune incrimination et ne commine aucune peine, son objet étant uniquement de déterminer la compétence des juridictions belges. L'annulation de cette disposition n'a pas non plus pour effet ni de créer une incrimination nouvelle ou d'établir une peine, ni de rétablir une incrimination ou une peine abrogées. L'annulation ne porte en effet que sur la compétence des juridictions belges, et elle a pour effet de rétablir une règle de compétence qui avait été adoptée par une assemblée délibérante élue avant que les faits reprochés aient été commis. Contrairement aux circonstances décrites dans l'arrêt n° 73/2005, dans lequel la Cour a considéré que la loi en cause était une disposition de droit pénal matériel parce qu'elle donnait une base légale à une poursuite exercée en Belgique alors qu'il n'existait auparavant aucune base légale de poursuite ni de sanction en Belgique pour les faits commis à l'étranger qui étaient reprochés à la requérante, en l'espèce, l'annulation prononcée n'a pas pour effet de rendre passibles de poursuites et de sanctions des faits qui ne l'étaient pas en Belgique au moment où ils auraient été commis. En effet, au moment | B.16. De vernietigde bepaling roept geen enkele strafbaarstelling in het leven en legt geen enkele straf op, en heeft uitsluitend tot doel de bevoegdheid van de Belgische rechtscolleges vast te stellen. De vernietiging van die bepaling heeft evenmin tot gevolg dat een nieuwe strafbaarstelling in het leven wordt geroepen of een straf wordt vastgesteld, noch dat een opgeheven strafbaarstelling of straf opnieuw worden ingevoerd. De vernietiging heeft immers enkel betrekking op de bevoegdheid van de Belgische rechtscolleges en zij heeft tot gevolg dat een bevoegdheidsregel die door een verkozen beraadslagende vergadering werd aangenomen vooraleer de ten laste gelegde feiten werden gepleegd, opnieuw wordt ingevoerd. In tegenstelling tot de omstandigheden beschreven in het arrest nr. 73/2005, waarin het Hof heeft geoordeeld dat de in het geding zijnde wet een bepaling van het materieel strafrecht was omdat zij een wettelijke basis verleende aan een in België uitgevoerde vervolging, terwijl er voorheen geen wettelijke basis voor vervolging en bestraffing in België bestond voor de in het buitenland gepleegde feiten die de verzoekster ten laste werden gelegd, heeft te dezen de uitgesproken vernietiging niet tot gevolg dat feiten vervolgbaar of strafbaar worden die in België niet strafbaar waren op het ogenblik |
où les faits qui font l'objet de la plainte déposée entre les mains du | waarop zij zouden zijn gepleegd. Op het ogenblik waarop de feiten die |
juge d'instruction belge auraient été commis, et sous réserve de la | het voorwerp uitmaken van de bij de Belgische onderzoeksrechter |
neergelegde klacht zouden zijn gepleegd, en onder voorbehoud van het | |
vérification, qui relève des juridictions pénales, que ces faits | nazicht, waarvoor de strafgerechten bevoegd zijn, dat die feiten |
étaient visés par la loi du 16 juin 1993, les juridictions belges | werden beoogd in de wet van 16 juni 1993, waren de Belgische |
étaient compétentes pour en connaître, de sorte que leurs auteurs | rechtscolleges immers bevoegd om daarvan kennis te nemen, zodat de |
pouvaient prévoir les conséquences éventuelles de leurs actes au | daders ervan de mogelijke gevolgen van hun daden konden voorspellen op |
moment où ils les auraient commis. | het ogenblik waarop zij ze zouden hebben gepleegd. |
B.17. Il découle de ce qui précède que, contrairement à ce | B.17. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat, in tegenstelling tot wat de |
tussenkomende partijen beweren, de in het geding zijnde bepaling geen | |
qu'affirment les parties intervenantes, la disposition en cause ne | regel van materieel strafrecht uitmaakt en de vernietiging ervan niet |
contient pas, et son annulation n'équivaut pas à instaurer une règle | erop zou neerkomen dat een zodanige regel zou worden ingevoerd. |
de droit pénal matériel. | De omstandigheid dat de zaak op een bepaald ogenblik aan de Belgische |
La circonstance que les juridictions belges aient été, un moment, | rechtscolleges onttrokken is geweest en dat die eventueel opnieuw bij |
dessaisies, et qu'elles puissent, le cas échéant, être saisies à | hen aanhangig zou kunnen worden gemaakt, doet, ofschoon zij weliswaar |
nouveau, si elle a certes pour effet de déjouer les espoirs que les | tot gevolg heeft dat zij de hoop verijdelt die de tussenkomende |
intervenants avaient pu concevoir à la suite de l'entrée en vigueur de | partijen vermochten te koesteren naar aanleiding van de |
la loi du 5 août 2003, ne porte pas atteinte à leur droit fondamental au respect du principe de légalité du droit pénal. Quant au maintien de certains des effets produits par la disposition annulée B.18. La disposition annulée est une disposition transitoire, qui n'a produit d'effets que relativement aux affaires qui étaient encore à l'instruction au moment de son entrée en vigueur, et qui a épuisé ses effets avec, selon les cas, le dessaisissement des juridictions belges ou le maintien de la compétence de ces juridictions pour les affaires pendantes à ce moment. | inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, geen afbreuk aan hun fundamenteel recht op inachtneming van het legaliteitsbeginsel van het strafrecht. Ten aanzien van de handhaving van sommige gevolgen teweeggebracht door de vernietigde bepaling B.18. De vernietigde bepaling is een overgangsbepaling die enkel gevolg heeft gehad in verband met de zaken waarvoor op het ogenblik van de inwerkingtreding ervan nog een gerechtelijk onderzoek liep, en die geen gevolg meer heeft, doordat, naar gelang van de gevallen, de zaak aan de Belgische rechtscolleges werd onttrokken of de bevoegdheid van die rechtscolleges voor de op dat ogenblik hangende zaken werd gehandhaafd. |
B.19. En application de cette disposition, les juridictions belges ont | B.19. Met toepassing van die bepaling werden die zaken aan de |
été dessaisies des affaires qui soit n'avaient pas fait l'objet d'un | Belgische rechtscolleges onttrokken die, hetzij niet het voorwerp |
hadden uitgemaakt van een onderzoeksdaad op het ogenblik van de | |
acte d'instruction à l'entrée en vigueur de la loi du 5 août 2003, | inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, hetzij werden |
soit étaient introduites par des plaignants de nationalité étrangère | ingesteld door klagers die op het ogenblik van het instellen van de |
au moment de l'engagement initial de l'action publique, soit étaient | strafvordering een vreemde nationaliteit hadden, hetzij gericht waren |
dirigées contre des auteurs présumés qui ne possédaient pas de | |
résidence principale en Belgique à la date de l'entrée en vigueur de | tegen vermoedelijke daders die geen hoofdverblijfplaats in België |
la loi du 5 août 2003. | hadden op de datum van inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003. |
B.20. Par l'arrêt n° 68/2005, la Cour a admis que le législateur | B.20. Bij het arrest nr. 68/2005 heeft het Hof aangenomen dat de |
organise le dessaisissement des juridictions belges lorsque le | wetgever voorziet in de onttrekking van de zaak aan de Belgische |
plaignant n'était ni Belge, ni réfugié reconnu. L'annulation ne | rechtscolleges wanneer de klager noch Belg, noch in België erkend |
pourrait dès lors avoir pour effet de permettre que les juridictions | vluchteling was. De vernietiging kan dus niet tot gevolg hebben dat |
belges soient à nouveau saisies de toutes les plaintes dont elles ont | wordt toegelaten dat bij de Belgische rechtscolleges opnieuw alle |
été, en application de la disposition annulée, dessaisies. En | klachten kunnen worden aanhangig gemaakt die, met toepassing van de |
conséquence, il s'impose, en application de l'article 8, alinéa 2, de | vernietigde bepaling, aan hen werden onttrokken. Bijgevolg dient met |
la loi spéciale du 6 janvier 1989, d'indiquer ceux des effets de la disposition annulée qui doivent être considérés comme définitifs, de sorte que l'annulation ne concerne que les affaires dans lesquelles au moins un des plaignants était réfugié reconnu en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique. Par ces motifs, la Cour - annule à l'article 29, § 3, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit international humanitaire, les alinéas 2, 3 et 4, ainsi que, dans l'alinéa 5, les mots « ou dont le dessaisissement n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa »; - maintient définitivement, parmi les effets produits par les dispositions annulées, ceux qui ont conduit à un dessaisissement des juridictions belges lorsqu'aucun des plaignants n'était réfugié reconnu en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 juin 2006. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, | toepassing van artikel 8, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 te worden aangegeven welke gevolgen van de vernietigde bepaling als definitief moeten worden beschouwd, zodat de vernietiging enkel betrekking heeft op de zaken waarin ten minste één van de klagers een in België erkend vluchteling was op het ogenblik waarop de strafvordering werd ingesteld. Om die redenen, het Hof - vernietigt in artikel 29, § 3, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht, het tweede, derde en vierde lid, alsmede, in het vijfde lid, de woorden « of waarvan de onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige lid »; - handhaaft definitief, onder de gevolgen van de vernietigde bepalingen, diegene die hebben geleid tot een onttrekking van de zaak aan de Belgische rechtscolleges wanneer geen enkele klager een in België erkend vluchteling was op het ogenblik waarop de strafvordering werd ingesteld. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 juni 2006. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |