← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 50/2006 du 29 mars 2006 Numéro du rôle : 3860 En cause : les
questions préjudicielles relatives aux articles 24bis et 82 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites,
telle qu'elle a été modifiée par la loi du 20 juille La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des
juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 50/2006 du 29 mars 2006 Numéro du rôle : 3860 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 24bis et 82 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, telle qu'elle a été modifiée par la loi du 20 juille La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) | Uittreksel uit arrest nr. 50/2006 van 29 maart 2006 Rolnummer 3860 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 24bis en 82 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd bij de wet van 20 juli 2005, gesteld door de Re Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 50/2006 du 29 mars 2006 | Uittreksel uit arrest nr. 50/2006 van 29 maart 2006 |
Numéro du rôle : 3860 | Rolnummer 3860 |
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 24bis | In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 24bis en 82 van de |
et 82 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, telle qu'elle a été | faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals gewijzigd bij de wet van |
modifiée par la loi du 20 juillet 2005, posées par le Tribunal de | 20 juli 2005, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Bergen. |
première instance de Mons. | |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et J.-P. Snappe, | P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Snappe, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Melchior, | voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par jugement du 21 décembre 2005 en cause de la SA Dexia Banque | Bij vonnis van 21 december 2005 in zake de NV Dexia Bank België |
Belgique (anciennement dénommée Crédit Communal de Belgique) contre G. | (voorheen Gemeentekrediet van België genaamd) tegen G. Manfroid en P. |
Manfroid et P. Duriau, dont l'expédition est parvenue au greffe de la | Duriau, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is |
Cour d'arbitrage le 24 janvier 2006, le Tribunal de première instance | ingekomen op 24 januari 2006, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te |
de Mons a posé les questions préjudicielles suivantes : | Bergen de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« - N'existe-t-il pas une discrimination injustifiée au regard des | « - Bestaat er geen onverantwoorde discriminatie ten aanzien van de |
articles 10 et 11 de la Constitution entre la situation de l'affectant | artikelen 10 en 11 van de Grondwet tussen de situatie van de |
hypothécaire et celle de la caution dès lors que l'article 24bis de la | hypotheekgever en die van de borg, aangezien artikel 24bis van de |
loi sur les faillites suspend les voies d'exécution à charge de la | faillissementswet de middelen van tenuitvoerlegging ten laste van de |
seconde alors qu'elle ne le prévoit pas pour le premier alors que, | borg opschort terwijl het daarin niet voorziet voor de hypotheekgever, |
tous deux, personnes physiques ont accepté de garantir la dette du | terwijl beiden natuurlijke personen zijn die aanvaard hebben zich |
failli à titre gratuit ? | kosteloos borg te stellen voor de schuld van de gefailleerde ? |
- N'existe-t-il pas une discrimination injustifiée au regard des | - Bestaat er geen onverantwoorde discriminatie ten aanzien van de |
articles 10 et 11 de la Constitution entre la situation de l'affectant | artikelen 10 en 11 van de Grondwet tussen de situatie van de |
hypothécaire et celle de la caution dès lors que l'article 82 de la | hypotheekgever en die van de borg, aangezien artikel 82 van de |
loi sur les faillites fait profiter la seconde de l'excusabilité | faillissementswet aan de borg het voordeel geeft van de |
obtenue par le failli alors qu'il ne prévoit pas la libération du | verschoonbaarheid die door de gefailleerde werd verkregen, terwijl het |
premier, bien que tous deux personnes physiques, aient accepté de | niet voorziet in de bevrijding van de hypotheekgever, hoewel beiden |
natuurlijke personen zijn die hebben aanvaard zich kosteloos borg te | |
garantir la dette du failli à titre gratuit ? ». | stellen voor de schuld van de gefailleerde ? ». |
Le 14 février 2006, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la | Op 14 februari 2006 hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en M. |
Bossuyt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les | wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis |
juges-rapporteurs P. Martens et M. Bossuyt ont informé la Cour qu'ils | gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen |
pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate. | een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 24bis de la loi du 8 août 1997 sur les faillites | B.1. Artikel 24bis van de faillissementswet van 8 augustus 1997 |
dispose : | bepaalt : |
« A compter du même jugement, sont suspendues jusqu'à la clôture de la | « Vanaf hetzelfde vonnis worden, tot de sluiting van het |
faillite les voies d'exécution à charge de la personne physique qui, à | faillissement, de middelen van tenuitvoerlegging ten laste van de |
titre gratuit, s'est constituée sûreté personnelle du failli ». | natuurlijke persoon die zich kosteloos persoonlijk zeker stelde voor de gefailleerde, opgeschort ». |
L'article 82 de la même loi dispose : | Artikel 82 van dezelfde wet bepaalt : |
« Si le failli est déclaré excusable, il ne peut plus être poursuivi | « Indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard, kan hij niet |
par ses créanciers ». | meer vervolgd worden door zijn schuldeisers ». |
La loi du 20 juillet 2005 « modifiant la loi du 8 août 1997 sur les | De wet van 20 juli 2005 « tot wijziging van de faillissementswet van 8 |
faillites, et portant des dispositions fiscales diverses », qui a | augustus 1997, en houdende diverse fiscale bepalingen », die het |
introduit l'article 24bis précité dans la loi du 8 août 1997, | voormelde artikel 24bis in de wet van 8 augustus 1997 heeft ingevoerd, |
organise, en ce qui concerne les cautions personnelles du failli, un | organiseert, wat de persoonlijke borgen van de gefailleerde betreft, |
système qui leur permet d'être déchargées de leur engagement par le | een systeem dat het mogelijk maakt dat zij door de rechtbank van hun |
tribunal, pour autant qu'elles répondent aux conditions prévues par | verbintenis worden ontlast, voor zover zij de voorwaarden vervullen |
l'article 80, alinéa 3, de la loi sur les faillites, tel qu'il est | die zijn voorgeschreven bij artikel 80, derde lid, van de |
modifié par l'article 7 de la loi du 20 juillet 2005. | faillissementswet, zoals gewijzigd bij artikel 7 van de wet van 20 |
B.2. La Cour est interrogée sur la différence de traitement établie | juli 2005. B.2. Het Hof wordt ondervraagd over het verschil in behandeling dat |
par les articles 24bis et 82 de la loi précitée sur les faillites en | wordt teweeggebracht door de artikelen 24bis en 82 van de voormelde |
ce qu'ils ne visent que les seules personnes physiques qui se sont | faillissementswet, doordat zij enkel de natuurlijke personen beogen |
engagées comme cautions personnelles à l'exclusion de celles qui ont, | die zich persoonlijk borg hebben gesteld, met uitsluiting van de |
en garantie de l'engagement d'un commerçant, consenti une hypothèque | personen die, tot borg van de verbintenis van een handelaar, een |
sur un immeuble dont elles sont propriétaires, de sorte que seules les | hypotheek hebben toegestaan op een onroerend goed waarvan zij eigenaar |
premières bénéficient de la suspension des voies d'exécution à compter du jugement déclaratif de la faillite et qu'elles seules peuvent être déchargées de leurs obligations si le failli est déclaré excusable. B.3. Les dispositions litigieuses font partie de la législation sur les faillites, qui vise essentiellement à réaliser un juste équilibre entre les intérêts du débiteur et ceux des créanciers. La déclaration d'excusabilité constitue pour le failli une mesure de faveur qui lui permet de reprendre ses activités sur une base assainie et ceci, non seulement dans son intérêt, mais aussi dans celui de ses créanciers ou de certains d'entre eux qui peuvent avoir intérêt à ce que leur débiteur reprenne ses activités sur une telle base, le maintien d'une activité commerciale ou industrielle pouvant en outre servir l'intérêt général (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 631/1, | zijn, zodat enkel de eerstgenoemden de opschorting genieten van de middelen van tenuitvoerlegging te rekenen vanaf het vonnis van faillietverklaring, en zij alleen kunnen worden ontlast van hun verplichtingen indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard. B.3. De in het geding zijnde bepalingen maken deel uit van de faillissementswetgeving, die in essentie ertoe strekt een billijk evenwicht tot stand te brengen tussen de belangen van de schuldenaar en de belangen van de schuldeisers. De verklaring van verschoonbaarheid vormt voor de gefailleerde een gunstmaatregel die hem in staat stelt zijn activiteiten op een aangezuiverde basis te hervatten, en zulks niet alleen in zijn belang maar ook in het belang van zijn schuldeisers of sommigen onder hen die belang erbij kunnen hebben dat hun schuldenaar zijn activiteiten op een dergelijke basis hervat, waarbij het voortzetten van een handels- of industriële activiteit bovendien het algemeen belang kan dienen |
pp. 35 et 36). | (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 631/1, pp. 35 en 36). |
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur s'est soucié | Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever « op een |
de tenir « compte, de manière équilibrée, des intérêts combinés de la | evenwichtige wijze rekening [heeft willen] houden met de gecombineerde |
personne du failli, des créanciers, des travailleurs et de l'économie | belangen van de gefailleerde zelf, van de schuldeisers, de werknemers |
dans son ensemble » et d'assurer un règlement humain qui respecte les | en de economie in zijn geheel » en voor een menselijke regeling heeft |
droits de toutes les parties intéressées (Doc. parl., Chambre, | willen zorgen die de rechten van alle betrokken partijen in acht neemt |
1991-1992, n° 631/13, p. 29). | (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 631/13, p. 29). |
Par la loi du 4 septembre 2002 modifiant la loi du 8 août 1997 sur les | Met de wet van 4 september 2002 tot wijziging van de faillissementswet |
van 8 augustus 1997, het Gerechtelijk Wetboek en het Wetboek van | |
faillites, le Code judiciaire et le Code des sociétés, le législateur | vennootschappen heeft de wetgever beoogd met nog meer doeltreffendheid |
a entendu atteindre les objectifs originaires avec encore davantage | de oorspronkelijke doelstellingen te bereiken (Parl. St., Kamer, |
d'efficacité (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1132/001, p. 1). | 2001-2002, DOC 50-1132/001, p. 1). |
B.4.1. En décidant de faire bénéficier certains coobligés du failli | B.4.1. Door de beslissing bepaalde medeverbondenen van de gefailleerde |
des effets de l'excusabilité accordée à celui-ci, le législateur | het voordeel te laten genieten van de verschoonbaarheid die aan de |
gefailleerde is toegekend, wijkt de wetgever af van het burgerlijk | |
s'écarte du droit patrimonial civil, en vertu duquel « les conventions | vermogensrecht volgens hetwelk « alle overeenkomsten die wettig zijn |
légalement formées tiennent lieu de loi à ceux qui les ont faites » | aangegaan, [...] degenen die deze hebben aangegaan, tot wet [strekken] |
(article 1134, alinéa 1er, du Code civil) et « quiconque est obligé | » (artikel 1134, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek) en « ieder |
personnellement est tenu de remplir ses engagements sur tous ses biens | die persoonlijk verbonden is, [...] gehouden [is] zijn verbintenissen |
na te komen, onder verband van al zijn goederen, hetzij roerende, | |
mobiliers ou immobiliers, présents et à venir » (article 7 de la loi | hetzij onroerende, zo tegenwoordige als toekomstige » (artikel 7 van |
hypothécaire du 16 décembre 1851). Il convient d'examiner spécialement si la mesure litigieuse n'a pas de conséquences disproportionnées pour l'une des parties concernées par la faillite. B.4.2. Lorsque, spécialement en matière économique, le législateur estime devoir sacrifier l'intérêt des créanciers au profit de certaines catégories de débiteurs, cette mesure s'inscrit dans l'ensemble de la politique économique et sociale qu'il entend poursuivre. La Cour ne pourrait censurer les différences de traitement qui découlent des choix qu'il a faits que si ceux-ci étaient manifestement déraisonnables. B.5. La différence de traitement critiquée repose sur un critère objectif : la personne qui donne un immeuble en garantie ne risque de perdre que ce bien. Afin notamment que cette personne connaisse la portée de son | de hypotheekwet van 16 december 1851). Inzonderheid moet worden onderzocht of de in het geding zijnde maatregel geen onevenredige gevolgen doet ontstaan voor één van de bij het faillissement betrokken partijen. B.4.2. Wanneer de wetgever, in het bijzonder in economische aangelegenheden, oordeelt het belang van de schuldeisers te moeten opofferen in het voordeel van bepaalde categorieën van schuldenaars, past die maatregel in het geheel van het economisch en sociaal beleid dat hij wil voeren. Het Hof zou de verschillen in behandeling die het gevolg zijn van de beleidskeuzen die hij heeft gemaakt, alleen kunnen afkeuren indien die beleidskeuzen klaarblijkelijk onredelijk zouden zijn. B.5. Het bekritiseerde verschil in behandeling steunt op een objectief criterium : de persoon die een onroerend goed tot waarborg stelt, loopt enkel het risico dat goed te verliezen. Opdat onder meer die persoon de draagwijdte van zijn verbintenis kent, |
engagement, l'article 76 de la loi hypothécaire prévoit que | bepaalt artikel 76 van de hypotheekwet dat de hypotheek in beginsel |
l'hypothèque doit être consentie en principe par acte notarié. La | bij notariële akte wordt toegestaan. De authentieke vorm is een |
forme authentique est une condition essentielle de la validité de | noodzakelijke voorwaarde voor de geldigheid van de hypotheek, precies |
l'hypothèque en raison précisément de la gravité de l'engagement du | wegens de ernst van de verbintenis van de schuldenaar die een |
débiteur qui exige une protection particulière. L'intervention d'un | bijzondere bescherming vereist. Het optreden van een gespecialiseerd |
officier public spécialisé, et qui a une obligation de conseil et | openbaar ambtenaar, die ertoe gehouden is advies en informatie te |
d'information, est justifiée parce qu'il s'agit d'actes techniques et | verstrekken, is gerechtvaardigd, daar het gaat om technische en |
complexes dont la rédaction ne peut être laissée aux parties. | ingewikkelde akten waarvan de redactie niet aan de partijen kan worden |
B.6. Le critère est pertinent à la lumière des objectifs mentionnés en | overgelaten. B.6. Het criterium is pertinent in het licht van de in B.3 vermelde |
B.3. En permettant que puissent être libérées de leurs obligations les | doelstellingen. Door voor de personen die zich met heel hun vermogen |
personnes qui se sont engagées sur l'ensemble de leur patrimoine, le | hebben verbonden, het mogelijk te maken van hun verplichtingen te |
législateur entend protéger une catégorie de personnes qu'il considère | worden ontslagen, wil de wetgever een categorie van personen |
de prime abord comme plus vulnérables que celles qui ne s'engagent | beschermen die hij prima facie kwetsbaarder acht dan de personen die |
qu'à concurrence d'un immeuble déterminé. | alleen ten belope van een bepaald onroerend goed gebonden zijn. |
B.7. Il relève de l'appréciation du législateur de décider si, malgré | B.7. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om te |
la différence mentionnée en B.5, il convient de protéger également ces | beslissen of ook deze laatsten moeten worden beschermd, ondanks het in |
dernières. Mais, en raison de cette différence, l'absence d'une telle | B.5 vermelde verschil. Wegens dat verschil kan de ontstentenis van een |
protection ne peut être considérée comme incompatible avec les | dergelijke bescherming niet worden beschouwd als onbestaanbaar met de |
articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.8. Le critère de distinction est pertinent au regard de l'objectif | B.8. Het criterium van onderscheid is in het licht van de doelstelling |
du législateur, quelle que soit l'étendue du patrimoine de l'affectant | van de wetgever pertinent, ongeacht de omvang van het patrimonium van |
hypothécaire et même dans l'hypothèse où ce patrimoine ne comporte que | de hypotheekgever en zelfs in de veronderstelling dat dat patrimonium |
l'immeuble hypothéqué. S'il est exact que les conséquences financières | enkel het gehypothekeerde onroerend goed omvat. Hoewel het juist is |
de la faillite pour la personne qui a consenti l'hypothèque seront | dat de financiële gevolgen van het faillissement voor de persoon die |
plus importantes si son patrimoine est limité à l'immeuble hypothéqué que s'il comporte d'autres biens, il n'en demeure pas moins que le risque encouru par l'affectant hypothécaire est plus circonscrit que celui qui est pris par une personne qui se porte caution personnelle. Par ailleurs, les garanties découlant de la conclusion d'un acte authentique constituent une protection pour l'affectant, quel que soit son état de fortune. En outre, la valeur d'un patrimoine étant fluctuante, l'on ne pourrait reprocher au législateur de ne pas avoir tenu compte, dans chaque cas d'espèce, de la part occupée par l'immeuble hypothéqué dans l'ensemble du patrimoine de l'affectant. B.9. Enfin, la circonstance que les défendeurs devant le juge a quo auraient la double qualité d'affectants hypothécaires et de sûretés personnelles n'a pas d'incidence sur la réponse à apporter aux questions préjudicielles. Il appartient au juge a quo de déterminer en quelle qualité les défendeurs doivent répondre des engagements pris par leur fils et d'appliquer en conséquence les dispositions légales pertinentes. | een hypotheek heeft toegestaan, groter zullen zijn indien zijn patrimonium is beperkt tot het gehypothekeerde onroerend goed dan indien dat patrimonium andere goederen omvat, is het risico dat de hypotheekgever loopt, niettemin kleiner dan het risico dat wordt gelopen door een persoon die zich persoonlijk borg stelt. De waarborgen die voortvloeien uit het aangaan van een authentieke akte, vormen overigens een bescherming voor de hypotheekgever, ongeacht zijn vermogenstoestand. Vermits de waarde van een patrimonium fluctueert, kan bovendien de wetgever niet kwalijk worden genomen dat hij voor elk geval afzonderlijk geen rekening heeft gehouden met het deel dat het gehypothekeerde onroerend goed inneemt in het geheel van het patrimonium van de hypotheekgever. B.9. Ten slotte heeft de omstandigheid dat de verweerders voor de verwijzende rechter de dubbele hoedanigheid van hypotheekgevers en persoonlijke zekerheden hebben, geen weerslag op het antwoord dat op de prejudiciële vragen moet worden gegeven. Het staat aan de verwijzende rechter te bepalen in welke hoedanigheid de verweerders de verbintenissen moeten nakomen die hun zoon heeft aangegaan en dienovereenkomstig de relevante wettelijke bepalingen toe te passen. |
B.10. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. | B.10. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Les articles 24bis et 82 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, | In zoverre ze niet van toepassing zijn op natuurlijke personen die |
en ce qu'ils ne s'appliquent pas aux personnes physiques qui, à titre | kosteloos tot waarborg een hypotheek op een onroerend goed hebben |
gratuit, ont consenti, en tant que garantie, une hypothèque sur un | toegestaan, schenden de artikelen 24bis en 82 van de faillissementswet |
immeuble, ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | van 8 augustus 1997 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 29 mars 2006. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 29 maart 2006. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |