Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 153/2005 du 5 octobre 2005 Numéros du rôle : 3729 à 3735, 3744 à 3747 et 3749 à 3752 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 69bis des lois relatives à la police de la circulation routière, coord La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 153/2005 du 5 octobre 2005 Numéros du rôle : 3729 à 3735, 3744 à 3747 et 3749 à 3752 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 69bis des lois relatives à la police de la circulation routière, coord La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 153/2005 van 5 oktober 2005 Rolnummers 3729 tot 3735, 3744 tot 3747 en 3749 tot 3752 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 69bis van de wetten betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 153/2005 du 5 octobre 2005 Uittreksel uit arrest nr. 153/2005 van 5 oktober 2005
Numéros du rôle : 3729 à 3735, 3744 à 3747 et 3749 à 3752 Rolnummers 3729 tot 3735, 3744 tot 3747 en 3749 tot 3752
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 69bis des In zake : de prejudiciële vragen over artikel 69bis van de wetten
lois relatives à la police de la circulation routière, coordonnées par betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij het
l'arrêté royal du 16 mars 1968, inséré par l'article 33 de la loi du 7 koninklijk besluit van 16 maart 1968, ingevoegd bij artikel 33 van de
février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen inzake
routière, posées par les Tribunaux correctionnels de Dinant et de verkeersveiligheid, gesteld door de Correctionele Rechtbanken te
Namur. Dinant en te Namen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par sept jugements du 30 mai 2005 en cause du ministère public a. Bij zeven vonnissen van 30 mei 2005 in zake het openbaar ministerie
contre différents prévenus, dont les expéditions sont parvenues au tegen verschillende beklaagden, waarvan de expedities ter griffie van
greffe de la Cour d'arbitrage le 22 juin 2005, le Tribunal het Arbitragehof zijn ingekomen op 22 juni 2005, heeft de
correctionnel de Dinant a posé la question préjudicielle suivante : Correctionele Rechtbank te Dinant de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« La loi du 7 février 2003, portant diverses dispositions en matière « Schendt de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen
de sécurité routière et spécialement son article 33 ayant introduit inzake verkeersveiligheid, inzonderheid artikel 33 ervan, dat artikel
l'article 69bis de l'arrêté royal du 16 mars 1968 portant coordination 69bis van het koninklijk besluit van 16 maart 1968 tot coördinatie van
des lois relatives à la police de la circulation routière (lois de wetten betreffende de politie over het wegverkeer (gecoördineerde
coordonnées), viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, wetten) heeft ingevoerd, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
combinés avec l'article 2, alinéa 2, du Code pénal, en ce que la samenhang gelezen met artikel 2, tweede lid, van het Strafwetboek,
personne poursuivie devant le tribunal de police ou devant le tribunal doordat de persoon die voor de politierechtbank of de correctionele
correctionnel en degré d'appel, pour des faits ayant été commis avant rechtbank in beroep wordt vervolgd wegens feiten die zijn gepleegd
l'entrée en vigueur de la loi du 7 février 2003 et qui serait appelée vóór de inwerkingtreding van de wet van 7 februari 2003 en die zou
à comparaître postérieurement à l'entrée en vigueur de ladite loi, moeten verschijnen na de inwerkingtreding van die wet, ter vervanging
pourrait se voir infliger, subsidiairement à une peine d'amende, une van een geldboete zou kunnen worden veroordeeld tot een verval van het
déchéance du droit de conduire de 8 jours à un mois conformément à recht tot sturen van acht dagen tot een maand, overeenkomstig artikel
l'article 69bis de l'arrêté royal du 16 mars 1968 en lieu et place de 69bis van het koninklijk besluit van 16 maart 1968, in plaats van de
l'emprisonnement prévu par l'article 40 du Code pénal ? ». gevangenisstraf waarin artikel 40 van het Strafwetboek voorziet ? ».
b. Par jugement du 28 juin 2005 en cause du ministère public contre b. Bij vonnis van 28 juni 2005 in zake het openbaar ministerie tegen
E.G., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage E.G., waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
le 4 juillet 2005, le Tribunal correctionnel de Namur a posé la même ingekomen op 4 juli 2005, heeft de Correctionele Rechtbank te Namen
question préjudicielle. dezelfde prejudiciële vraag gesteld.
c. Par sept jugements des 13, 20 et 27 juin 2005 en cause du ministère c. Bij zeven vonnissen van 13, 20 en 27 juni 2005 in zake het openbaar
public contre différents prévenus, dont les expéditions sont parvenues ministerie tegen verschillende beklaagden, waarvan de expedities ter
au greffe de la Cour d'arbitrage les 6, 12 et 19 juillet 2005, le griffie van het Arbitragehof zijn ingekomen op 6, 12 en 19 juli 2005,
Tribunal correctionnel de Dinant a posé la même question heeft de Correctionele Rechtbank te Dinant dezelfde prejudiciële vraag
préjudicielle. gesteld.
Ces affaires, inscrites sous les numéros 3729 à 3735, 3744 à 3747 et Die zaken, ingeschreven onder de nummers 3729 tot 3735, 3744 tot 3747
3749 à 3752 du rôle de la Cour, ont été jointes. en 3749 tot 3752 van de rol van het Hof, werden samengevoegd.
a) Dans les affaires nos 3729 à 3735 et 3744 a) In de zaken nrs. 3729 tot 3735 en 3744
Le 13 juillet 2005, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la Op 13 juli 2005 hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en M.
Bossuyt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis
juges-rapporteurs P. Martens et M. Bossuyt ont informé la Cour qu'ils gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen
pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate. een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen.
(...) (...)
b) Dans les affaires nos 3745 à 3747, 3749 et 3750 à 3752 b) In de zaken nrs. 3745 tot 3747, 3749 en 3750 tot 3752
Le 25 juillet 2005, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la Op 25 juli 2005 hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Snappe en A.
Alen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere wet
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis
juges-rapporteurs J.-P. Snappe et A. Alen ont informé la Cour qu'ils gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen
pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate. een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Il ressort du libellé de la question préjudicielle et des motifs B.1. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag en de motieven van
des jugements de renvoi que les juges de renvoi interrogent la Cour, de verwijzingsvonnissen blijkt dat de verwijzende rechters het Hof, in
dans les présentes affaires, sur la compatibilité, avec les articles de onderhavige zaken, ondervragen over de bestaanbaarheid, met de
10 et 11 de la Constitution, de l'article 33 de la loi du 7 février artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 33 van de wet van 7
februari 2003, dat in de wetten betreffende de politie over het
wegverkeer een artikel 69bis invoegt, in zoverre het van toepassing is
2003 qui introduit un article 69bis dans les lois relatives à la police de la circulation routière, en ce qu'il est applicable à des op misdrijven die vóór de inwerkingtreding van de wet van 7 februari 2003 zijn gepleegd.
infractions commises avant l'entrée en vigueur de la loi du 7 février 2003.
Cet article 69bis dispose : Dat artikel 69bis bepaalt :
« Pour l'application de la présente loi, par dérogation à l'article 40 « Voor de toepassing van deze wet en, in afwijking van artikel 40 van
du Code pénal, à défaut de paiement dans le délai de deux mois à dater het Strafwetboek kan de boete, bij gebreke van betaling binnen de
de l'arrêt ou du jugement, s'il est contradictoire, ou de sa termijn van twee maanden na het arrest of het vonnis, indien het op
signification, s'il est rendu par défaut, l'amende pourra être tegenspraak, of te rekenen van de betekening, indien het bij verstek
remplacée par une déchéance du droit de conduire un véhicule à moteur is gewezen, worden vervangen door een verval van het recht tot het
dont la durée sera fixée par le jugement ou l'arrêt de condamnation, besturen van een motorvoertuig waarvan de duur zal worden bepaald door
et qui n'excédera pas un mois et ne pourra être inférieure à huit het vonnis of het arrest van veroordeling, en die niet langer dan een
jours ». maand en niet korter dan acht dagen zal zijn ».
L'article 40 du Code pénal dispose : « A défaut de paiement dans le délai de deux mois à dater de l'arrêt ou du jugement, s'il est contradictoire, ou de sa signification, s'il est par défaut, l'amende pourra être remplacée par un emprisonnement dont la durée sera fixée par le jugement ou l'arrêt de condamnation, et qui n'excédera pas six mois pour les condamnés à raison de crime, trois mois pour les condamnés à raison de délit, et trois jours pour les condamnés à raison de contravention. Les condamnés soumis à l'emprisonnement subsidiaire pourront être retenus dans la maison où ils ont subi la peine principale. S'il n'a été prononcé qu'une amende, l'emprisonnement, à subir à défaut de paiement, est assimilé à l'emprisonnement correctionnel ou de police, selon le caractère de la condamnation ». Artikel 40 van het Strafwetboek bepaalt : « Bij gebreke van betaling binnen twee maanden te rekenen van het arrest of van het vonnis, indien het op tegenspraak, of te rekenen van de betekening, indien het bij verstek is gewezen, kan de geldboete worden vervangen door gevangenisstraf, waarvan de duur bij het vonnis of het arrest van veroordelingen wordt bepaald en die zes maanden niet zal te boven gaan voor hen die wegens misdaad, drie maanden voor hen die wegens wanbedrijf, en drie dagen voor hen die wegens overtreding zijn veroordeeld. Veroordeelden die aan vervangende gevangenisstraf zijn onderworpen, kunnen in de inrichting worden gehouden waar zij de hoofdstraf hebben ondergaan. Indien alleen geldboete is uitgesproken, wordt de gevangenisstraf, te ondergaan bij gebreke van betaling, gelijkgesteld met correctionele gevangenisstraf of met politiegevangenisstraf, al naar de aard van de veroordeling ».
B.2. L'article 2 du Code pénal dispose : B.2. Artikel 2 van het Strafwetboek bepaalt :
« Nulle infraction ne peut être punie de peines qui n'étaient pas « Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet
portées par la loi avant que l'infraction fût commise. waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd.
Si la peine établie au temps du jugement diffère de celle qui était Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die
portée au temps de l'infraction, la peine la moins forte sera welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware
appliquée ». straf toegepast ».
B.3. Saisis d'infractions commises avant le 1er mars 2004 (date B.3. De verwijzende rechters, voor wie misdrijven aanhangig zijn
gemaakt die vóór 1 maart 2004 (datum van inwerkingtreding van de wet
d'entrée en vigueur de la loi du 7 février 2003) et appelés à rendre van 7 februari 2003) zijn gepleegd, en die ertoe worden gebracht na
un jugement après cette date, les juges de renvoi constatent que, pour die datum een vonnis te wijzen, stellen vast dat het Hof van Cassatie,
des faits antérieurs au 1er mars 2004, la Cour de cassation décide que voor feiten die dateren van vóór 1 maart 2004, beslist dat de aan de
la peine subsidiaire à l'amende infligée aux prévenus est la peine beklaagden opgelegde straf ter vervanging van de geldboete, de straf
prévue par l'article 69bis des lois relatives à la police de la is waarin artikel 69bis van de wetten betreffende de politie over het
circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars 1968, wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart
parce que la peine subsidiaire de la déchéance du droit de conduire 1968, voorziet, omdat de vervangende straf van het verval van het
est plus douce que la peine subsidiaire d'emprisonnement prévue par recht tot sturen minder zwaar is dan de vervangende gevangenisstraf
l'article 40 du Code pénal. waarin artikel 40 van het Strafwetboek voorziet.
B.4. L'article 2 du Code pénal crée une différence de traitement entre B.4. Artikel 2 van het Strafwetboek voert een verschil in behandeling
justiciables suivant que leur cause est jugée avant ou après l'entrée in tussen rechtsonderhorigen, naargelang hun zaak wordt berecht vóór
en vigueur de la loi nouvelle. Cette différence de traitement aurait of na de inwerkingtreding van de nieuwe wet. Dat verschil in
en l'espèce des effets disproportionnés en ce que, pour déterminer la behandeling zou, te dezen, onevenredige gevolgen hebben, in zoverre de
rechter, om de minst zware wet te bepalen die hij op grond van het
loi la plus douce qu'il doit appliquer en vertu de l'article 2 voormelde artikel 2 moet toepassen, rekening moet houden met de
précité, le juge doit tenir compte de la jurisprudence, relative à rechtspraak betreffende die bepaling, volgens welke de wet die als
cette disposition, selon laquelle la loi qui prévoit comme peine straf ter vervanging van een geldboete voorziet in een verval van het
subsidiaire à une amende une déchéance du droit de conduire un recht tot het besturen van een motorvoertuig wordt beschouwd als
véhicule à moteur est réputée plus douce que la loi ancienne qui minder zwaar dan de vroegere wet die in een vervangende
prévoyait une peine subsidiaire d'emprisonnement. gevangenisstraf voorzag.
B.5.1. Une différence de traitement, qui est fonction de la date B.5.1. Vermits een verschil in behandeling dat afhankelijk is van de
datum van inwerkingtreding van de nieuwe wet, in het geding is,
d'entrée en vigueur de la nouvelle loi, étant mise en cause, la Cour onderzoekt het Hof of, bij ontstentenis van een overgangsregeling, de
examine si, en l'absence de régime transitoire, les dispositions en in het geding zijnde bepalingen al dan niet bestaanbaar zijn met de
cause sont ou non compatibles avec les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Constitution.
B.5.2. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne requièrent pas, en B.5.2. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereisen, in beginsel,
principe, qu'une loi nouvelle soit assortie de mesures transitoires. niet dat een nieuwe wet gepaard gaat met overgangsmaatregelen.
B.5.3. Toutefois, en l'espèce, comme la Cour l'avait déjà relevé dans B.5.3. Te dezen blijkt echter, zoals het Hof heeft geoordeeld in zijn
son arrêt n° 45/2005 du 23 février 2005, il apparaît que le arrest nr. 45/2005 van 23 februari 2005, dat de wetgever heeft
législateur a constaté que les peines prévues par la loi qu'il vastgesteld dat de straffen bepaald in de door hem gewijzigde wet niet
modifiait ne répondaient pas de manière adéquate à la nécessité de op adequate wijze beantwoordden aan de noodzaak om een einde te maken
remédier à l'augmentation du nombre de victimes d'accidents de la aan de stijging van het aantal slachtoffers van verkeersongevallen en
circulation et que celle-ci requérait une répression plus sévère des dat die een strengere bestraffing vereiste van de misdrijven die
infractions qui en sont la cause. L'exposé des motifs indique en effet daaraan ten grondslag liggen. In de memorie van toelichting wordt
: « Le texte du présent projet procède à la suppression d'un grand immers vermeld : « De tekst van dit ontwerp schrapt een groot aantal
nombre de peines de prison et place la peine de déchéance du droit de gevangenisstraffen en maakt van het verval van het recht tot sturen of
conduire ou le retrait immédiat du permis comme peines incapacitantes de onmiddellijke intrekking van het rijbewijs de voornaamste tot
principales » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 12; onbekwaamheid leidende straffen » (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC
dans le même sens p. 15 ainsi que Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 12; in dezelfde zin p. 15, alsook Parl. St., Kamer,
50-1915/001, pp. 12 et 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 et 80; Doc. parl., 2001-2002, DOC 50-1915/001, pp. 12 en 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 en
Sénat, 2002-2003, n° 2-1402/3, p. 13). 80; Parl. St., Senaat, 2002-2003, nr. 2-1402/3, p. 13).
B.5.4. L'argument du Conseil des ministres, selon lequel le B.5.4. Het argument van de Ministerraad volgens hetwelk de wetgever in
législateur a en réalité recherché non pas une plus grande sévérité, werkelijkheid geen grotere strengheid heeft nagestreefd, maar wel een
mais bien une efficacité accrue de la peine, ne modifie en rien le grotere doeltreffendheid van de straf, wijzigt geenszins het feit dat
fait que le contrôle de la Cour doit porter sur l'intensité de la de toetsing door het Hof betrekking moet hebben op de intensiteit van
gravité de la peine pour ceux qui la subissent. de ernst van de straf voor diegenen die ze ondergaan.
B.5.5. Connaissant la portée de l'article 2, alinéa 2, du Code pénal, rappelée en B.4, selon laquelle la loi nouvelle doit néanmoins être considérée comme la plus douce, dès lors qu'elle ne prévoit plus la peine d'emprisonnement figurant dans la loi ancienne, le législateur a toutefois permis que des justiciables soient sanctionnés, après l'entrée en vigueur de la loi nouvelle, pour des faits commis avant cette entrée en vigueur, d'une manière que le législateur a voulue lui-même plus sévère qu'ils ne l'auraient été s'ils avaient été jugés avant cette entrée en vigueur. L'application rétroactive de la loi nouvelle aux infractions commises avant son entrée en vigueur est par conséquent discriminatoire. B.5.5. Al kende de wetgever de draagwijdte van artikel 2, tweede lid, van het Strafwetboek, zoals in B.4 in herinnering is gebracht, volgens welke de nieuwe wet niettemin als de minst zware moet worden beschouwd, aangezien zij niet langer voorziet in de gevangenisstraf die in de vroegere wet was opgenomen, toch heeft de wetgever het mogelijk gemaakt dat rechtsonderhorigen, na de inwerkingtreding van de nieuwe wet, voor de feiten gepleegd vóór die inwerkingtreding worden bestraft op een wijze die de wetgever zelf strenger heeft gewild dan wanneer die rechtsonderhorigen vóór die inwerkingtreding zouden zijn berecht. De retroactieve toepassing van de nieuwe wet op de inbreuken gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, is bijgevolg discriminerend.
B.6. Les questions préjudicielles appellent une réponse positive. B.6. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 33 de la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions Artikel 33 van de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende
en matière de sécurité routière, qui a introduit un article 69bis dans bepalingen inzake verkeersveiligheid, dat een artikel 69bis heeft
les lois relatives à la police de la circulation routière, coordonnées ingevoegd in de wetten betreffende de politie over het wegverkeer,
par l'arrêté royal du 16 mars 1968, viole les articles 10 et 11 de la gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart 1968, schendt de
Constitution en ce qu'il est applicable à des infractions commises artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het van toepassing is
avant le 1er mars 2004. op misdrijven die vóór 1 maart 2004 zijn gepleegd.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 5 octobre 2005. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 5 oktober 2005.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux M. Melchior. P.-Y. Dutilleux M. Melchior.
^