Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 151/2005 du 5 octobre 2005 Numéro du rôle : 3100 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité routière, posée par le Tribunal de police d La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. Lavrysen, A(...)"
Extrait de l'arrêt n° 151/2005 du 5 octobre 2005 Numéro du rôle : 3100 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité routière, posée par le Tribunal de police d La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. Lavrysen, A(...) Uittreksel uit arrest nr. 151/2005 van 5 oktober 2005 Rolnummer 3100 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid, gesteld door de Politierechtbank te Din Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Lavr(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 151/2005 du 5 octobre 2005 Uittreksel uit arrest nr. 151/2005 van 5 oktober 2005
Numéro du rôle : 3100 Rolnummer 3100
En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 7 février In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 7 februari 2003
2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité routière, houdende verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid, gesteld
posée par le Tribunal de police de Dinant. door de Politierechtbank te Dinant.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, assistée L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 13 mai 2004 en cause du ministère public contre Y. Bij vonnis van 13 mei 2004 in zake het openbaar ministerie tegen Y.
Hainaut, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Hainaut, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 15 octobre 2004, le Tribunal de police de Dinant a posé ingekomen op 15 oktober 2004, heeft de Politierechtbank te Dinant de
la question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« La loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de « Schendt de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen
sécurité routière ne viole-t-elle pas les articles 10 et 11 de la inzake verkeersveiligheid de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
zoverre, door de terugwerkende kracht ervan, de daders van misdrijven
Constitution en ce que, par son effet rétroactif, les auteurs die zijn gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, maar waarover nog
d'infractions commises avant son entrée en vigueur, mais non encore geen uitspraak is gedaan vóór die inwerkingtreding, aan strengere
jugées avant cette entrée en vigueur, sont soumis à des dispositions bepalingen worden onderworpen dan de daders van misdrijven die zijn
plus sévères que les auteurs d'infractions commises et jugées avant gepleegd en waarover uitspraak is gedaan vóór de inwerkingtreding van
l'entrée en vigueur de ladite loi ? ». de genoemde wet ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 2 du Code pénal dispose : B.1. Artikel 2 van het Strafwetboek luidt :
« Nulle infraction ne peut être punie de peines qui n'étaient pas « Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet
portées par la loi avant que l'infraction fût commise. waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd.
Si la peine établie au temps du jugement diffère de celle qui était Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die
portée au temps de l'infraction, la peine la moins forte sera welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware
appliquée ». straf toegepast ».
B.2.1. Les articles 35 et 38, § 1er, 1°, des lois relatives à la B.2.1. De artikelen 35 en 38, § 1, 1°, van de wetten betreffende de
police de la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit
16 mars 1968, tels qu'ils sont libellés depuis l'entrée en vigueur, le van 16 maart 1968, zoals zij zijn geformuleerd sinds de
1er mars 2004, des articles 14 et 19, 1°, de la loi du 7 février 2003 inwerkingtreding, op 1 maart 2004, van de artikelen 14 en 19, 1°, van
« portant diverses dispositions en matière de sécurité routière », de wet van 7 februari 2003 « houdende verschillende bepalingen inzake
disposent : verkeersveiligheid », luiden :
«

Art. 35.Est puni d'une amende de 200 à 2.000 euros et d'une

«

Art. 35.Met geldboete van 200 euro tot 2.000 euro en met het verval

déchéance du droit de conduire un véhicule à moteur d'une durée d'un van het recht tot besturen van een motorvoertuig voor een duur van ten
mois au moins et cinq ans au plus ou à titre définitif quiconque dans minste een maand en ten hoogste vijf jaar of voorgoed, wordt gestraft
un lieu public, conduit un véhicule ou une monture ou accompagne un hij die op een openbare plaats een voertuig of een rijdier bestuurt of
conducteur en vue de l'apprentissage, alors qu'il se trouve en état een bestuurder begeleidt met het oog op de scholing, terwijl hij in
d'ivresse ou dans un état analogue résultant notamment de l'emploi de staat van dronkenschap verkeert of in een soortgelijke staat met name
drogues ou de médicaments ». ten gevolge van het gebruik van drugs of van geneesmiddelen ».
«

Art. 38.§ 1er. Le juge peut prononcer la déchéance du droit de

«

Art. 38.§ 1. De rechter kan het verval van het recht tot het

conduire un véhicule à moteur : besturen van een motorvoertuig uitspreken :
1° s'il condamne du chef d'infraction aux articles 34, 37, 37bis, § 1er, 1° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 34, 37,
1° et 4° à 6°, ou 62bis ; 37bis, § 1, 1° en 4° tot 6°, of 62bis ;
[...] ». [...] ».
B.2.2. Avant l'entrée en vigueur des dispositions précitées de la loi B.2.2. Vóór de inwerkingtreding van de voormelde bepalingen van de wet
du 7 février 2003, les articles 35 et 38, § 1er, 1°, des lois van 7 februari 2003, bepaalden de artikelen 35 en 38, § 1, 1°, van de
relatives à la police de la circulation routière disposaient : wetten betreffende de politie over het wegverkeer :
«

Art. 35.Est puni d'un emprisonnement de quinze jours à six mois et

«

Art. 35.Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot zes maanden en

d'une amende de 200 francs à 2 000 francs ou d'une de ces peines met geldboete van 200 frank tot 2 000 frank of met een van die
straffen alleen, wordt gestraft hij die op een openbare plaats een
seulement, quiconque, dans un lieu public, conduit un véhicule ou une voertuig of een rijdier bestuurt of een bestuurder begeleidt met het
monture ou accompagne un conducteur en vue de l'apprentissage, alors oog op de scholing, terwijl hij in staat van dronkenschap verkeert of
qu'il se trouve en état d'ivresse ou dans un état analogue résultant in een soortgelijke staat o.m. ten gevolge van het gebruik van drugs
notamment de l'emploi de drogues ou de médicaments ». of van geneesmiddelen ».
«

Art. 38.§ 1er. Le juge peut prononcer la déchéance du droit de

«

Art. 38.§ 1. De rechter kan het verval van het recht tot het

conduire un véhicule à moteur : besturen van een motorvoertuig uitspreken :
1° s'il condamne du chef d'infraction aux articles 33, § 1er, 34, § 2, 1° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 33, § 1,
35, 37bis, § 1er, 1°, 4° à 6° ou 62bis ; 34, § 2, 35, 37bis, § 1, 1°, 4° tot 6° of 62bis ;
[...] ». [...] ».
B.3. L'article 2, alinéa 2, du Code pénal crée une différence de B.3. Artikel 2, tweede lid, van het Strafwetboek voert een verschil in
traitement entre justiciables suivant que leur cause est jugée avant behandeling in tussen rechtsonderhorigen, naargelang hun zaak wordt
ou après l'entrée en vigueur de la loi nouvelle. Cette différence de berecht vóór of na de inwerkingtreding van de nieuwe wet. Dat verschil
traitement aurait en l'espèce des effets disproportionnés en ce que, in behandeling zou, te dezen, onevenredige gevolgen hebben, in zoverre
pour déterminer la loi la plus douce qu'il doit appliquer en vertu de de rechter, om de minst zware wet te bepalen die hij op grond van het
l'article 2 précité, le juge doit tenir compte de la jurisprudence, voormelde artikel 2 moet toepassen, rekening moet houden met de
relative à cette disposition, selon laquelle la loi qui cesse de rechtspraak betreffende die bepaling, volgens welke de wet die niet
prévoir des peines d'emprisonnement est réputée la plus douce alors langer voorziet in gevangenisstraffen, wordt beschouwd als de minst
même qu'elle rend obligatoires des déchéances du droit de conduire zware, ook al maakt zij het tot dan toe facultatieve verval van het
jusqu'alors facultatives et, par là, se veut plus sévère que la loi recht tot sturen verplicht, en wil zij hiermee strenger zijn dan de
ancienne. vroegere wet.
B.4.1. Dès lors qu'est mise en cause une différence de traitement qui B.4.1. Aangezien een verschil in behandeling in het geding wordt
est fonction de la date d'entrée en vigueur de la nouvelle loi, la gebracht dat afhankelijk is van de datum van inwerkingtreding van de
question se pose de savoir si, en l'absence de régime transitoire, les nieuwe wet, rijst de vraag of bij ontstentenis van een
articles 14 et 19, 1°, de la loi du 7 février 2003 sont ou non overgangsregeling, de artikelen 14 en 19, 1°, van de wet van 7
compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution. februari 2003, al dan niet bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11
B.4.2. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne requièrent pas, en van de Grondwet. B.4.2. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereisen, in beginsel,
principe, qu'une loi nouvelle soit assortie de mesures transitoires. niet dat een nieuwe wet gepaard gaat met overgangsmaatregelen.
B.4.3. Toutefois, en l'espèce, comme la Cour l'a déjà relevé dans ses B.4.3. Te dezen blijkt echter, zoals het Hof reeds heeft geoordeeld in
arrêts nos 45/2005 et 138/2005, il apparaît que le législateur a zijn arresten nr. 45/2005 en nr. 138/2005, dat de wetgever heeft
constaté que les peines prévues par la loi qu'il modifiait ne vastgesteld dat de straffen bepaald in de door hem gewijzigde wet niet
répondaient pas de manière adéquate à la nécessité de remédier à op adequate wijze beantwoordden aan de noodzaak om een einde te maken
l'augmentation du nombre de victimes d'accidents de la circulation et aan de stijging van het aantal slachtoffers van verkeersongevallen en
dat die een strengere bestraffing vereiste van de misdrijven die
que celle-ci requérait une répression plus sévère des infractions qui daaraan ten grondslag liggen. In de memorie van toelichting wordt
en sont la cause. L'exposé des motifs indique en effet : « Le texte du immers vermeld : « De tekst van dit ontwerp schrapt een groot aantal
présent projet procède à la suppression d'un grand nombre de peines de gevangenisstraffen en maakt van het verval van het recht tot sturen of
prison et place la peine de déchéance du droit de conduire ou le de onmiddellijke intrekking van het rijbewijs de voornaamste tot
retrait immédiat du permis comme peines incapacitantes principales »
(Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 12; dans le même onbekwaamheid leidende straffen » (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC
sens p. 15 ainsi que Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, 50-1915/001, p. 12; in dezelfde zin p. 15, alsook Parl. St., Kamer,
pp. 12 et 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 et 80; Doc. parl., Sénat, 2001-2002, DOC 50-1915/001, pp. 12 en 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 en
2002-2003, n° 2-1402/3, p. 13). 80; Parl. St., Senaat, 2002-2003, nr. 2-1402/3, p. 13).
B.4.4. Connaissant la portée de l'article 2, alinéa 2, du Code pénal, rappelée en B.3, selon laquelle la loi nouvelle doit néanmoins être considérée comme la plus douce, dès lors qu'elle ne prévoit plus la peine d'emprisonnement figurant dans la loi ancienne, le législateur a toutefois permis que des justiciables soient sanctionnés, après l'entrée en vigueur de la loi nouvelle, pour des faits commis avant cette entrée en vigueur, d'une manière que le législateur a voulue lui-même plus sévère qu'ils ne l'auraient été s'ils avaient été jugés avant cette entrée en vigueur. L'application rétroactive de la loi nouvelle aux infractions commises avant son entrée en vigueur est par conséquent discriminatoire. B.4.4. Al kende de wetgever de draagwijdte van artikel 2, tweede lid, van het Strafwetboek, zoals onder B.3 in herinnering is gebracht, volgens welke de nieuwe wet niettemin als de minst zware moet worden beschouwd, aangezien zij niet langer voorziet in de gevangenisstraf die in de vroegere wet was opgenomen, toch heeft de wetgever het mogelijk gemaakt dat rechtsonderhorigen, na de inwerkingtreding van de nieuwe wet, voor de feiten gepleegd vóór die inwerkingtreding worden bestraft op een wijze die de wetgever zelf strenger heeft gewild dan wanneer die rechtsonderhorigen vóór die inwerkingtreding zouden zijn berecht. De retroactieve toepassing van de nieuwe wet op de inbreuken gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, is bijgevolg discriminerend.
B.5. La question préjudicielle appelle une réponse positive. B.5. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 35 des lois relatives à la police de la circulation Artikel 35 van de wetten betreffende de politie over het wegverkeer,
routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars 1968, tel qu'il a gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart 1968, zoals
été remplacé par la loi du 7 février 2003, en ce qu'il est applicable vervangen bij de wet van 7 februari 2003, in zoverre het van
à des infractions commises avant le 1er mars 2004, viole les articles toepassing is op vóór 1 maart 2004 gepleegde misdrijven, schendt de
10 et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 5 octobre 2005. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 5 oktober 2005.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^