Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 147/2005 du 28 septembre 2005 Numéro du rôle : 3107 En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté flamande du 3 mars 2004 relatif aux soins de santé primaires et à la coopération entre les prestataires La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 147/2005 du 28 septembre 2005 Numéro du rôle : 3107 En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté flamande du 3 mars 2004 relatif aux soins de santé primaires et à la coopération entre les prestataires La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 147/2005 van 28 september 2005 Rolnummer 3107 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 3 maart 2004 betreffende de eerstelijnsgezondheidszorg en de samenwerking tussen de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 147/2005 du 28 septembre 2005 Uittreksel uit arrest nr. 147/2005 van 28 september 2005
Numéro du rôle : 3107 Rolnummer 3107
En cause : le recours en annulation du décret de la Communauté In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van de Vlaamse
flamande du 3 mars 2004 relatif aux soins de santé primaires et à la Gemeenschap van 3 maart 2004 betreffende de eerstelijnsgezondheidszorg
coopération entre les prestataires de soins, introduit par l'a.s.b.l. en de samenwerking tussen de zorgaanbieders, ingesteld door de v.z.w.
Association belge des syndicats médicaux et le Groupement des unions Belgische Vereniging van Artsensyndicaten en het Verbond der Belgische
professionnelles belges de médecins spécialistes. Beroepsvereningen van Geneesheren-specialisten.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 oktober
octobre 2004 et parvenue au greffe le 20 octobre 2004, un recours en 2004 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 20
oktober 2004, is beroep tot vernietiging ingesteld van het decreet van
annulation du décret de la Communauté flamande du 3 mars 2004 relatif de Vlaamse Gemeenschap van 3 maart 2004 betreffende de
aux soins de santé primaires et à la coopération entre les eerstelijnsgezondheidszorg en de samenwerking tussen de zorgaanbieders
prestataires de soins (publié au Moniteur belge du 20 avril 2004, (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 20 april 2004, derde
troisième édition) a été introduit par l'a.s.b.l. Association belge editie) door de v.z.w. Belgische Vereniging van Artsensyndicaten, met
des syndicats médicaux, dont le siège social est établi à 1050 maatschappelijke zetel te 1050 Brussel, Boondaalsesteenweg 6, en het
Bruxelles, chaussée de Boondael 6, et le Groupement des unions
professionnelles belges de médecins spécialistes, dont le siège est Verbond der Belgische Beroepsvereningen van Geneesheren-specialisten,
établi à 1050 Bruxelles, avenue de la Couronne 20. met zetel te 1050 Brussel, Kroonlaan 20.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant au décret attaqué Ten aanzien van het aangevochten decreet
B.1.1. Le décret attaqué entend, d'une part, exécuter, par la création B.1.1. Het aangevochten decreet wil, enerzijds, door de oprichting van
d'initiatives de coopération dans le domaine des soins de santé samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidszorg, het protocol
primaires, le Protocole relatif aux soins de santé de première ligne betreffende de eerstelijnsgezondheidszorg uitvoeren dat op 25 juli
conclu le 25 juillet 2001 entre le Gouvernement fédéral et les 2001 is gesloten tussen de federale Regering en de Gemeenschaps- en
Gouvernements communautaires et régionaux. Il vise, d'autre part, à Gewestregeringen. Het beoogt, anderzijds, de optimalisering van de
optimaliser les procédés de soins de santé primaires par la définition zorgprocessen binnen de eerstelijnsgezondheidszorg door het definiëren
des missions, des objectifs et des principes de fonctionnement van de opdrachten, de doelstellingen en de werkingsbeginselen die ter
applicables en la matière (Doc. parl., Parlement flamand, 2003-2004, zake van toepassing zijn (Parl. St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr.
n° 1882/1, p. 4). 1882/1, p. 4).
Selon les travaux préparatoires, les soins de santé primaires Volgens de parlementaire voorbereiding vormt de
constituent un pan essentiel du système des soins de santé, au sein eerstelijnsgezondheidszorg een essentiële component in het stelsel van
duquel des méthodes fondées scientifiquement, acceptées socialement et de gezondheidszorg binnen hetwelk wetenschappelijk onderbouwde
orientées vers la pratique devraient être mises en oeuvre. Une offre methoden, die maatschappelijk aanvaard en praktijkgericht zijn, zouden
uni-disciplinaire ne permet toutefois pas de rencontrer adéquatement moeten worden gehanteerd. Een monodisciplinair aanbod maakt het echter
cet objectif. La complémentarité des différents acteurs doit dès lors niet mogelijk die doelstelling op adequate wijze te bereiken. De
être mise à profit par la stimulation de la concertation et des complementariteit van de verschillende actoren moet bijgevolg beter
échanges de données (ibid., p. 3). worden benut door het stimuleren van overleg en gegevensuitwisseling (ibid., p. 3).
B.1.2. Les dispensateurs de soins de santé primaires sont appelés à B.1.2. De eerstelijnszorgverstrekkers moeten zowel activiteiten
exercer tant des activités centrées sur l'usager, qui impliquent un uitoefenen die gericht zijn op de gebruiker, en die een individueel
contact individuel, que des activités, visant à la bonne organisation contact impliceren, als activiteiten die de goede organisatie van de
des soins de santé primaires, par lesquelles les prestataires de soins eerstelijnsgezondheidszorg beogen, en waarbij de zorgaanbieders binnen
coordonnent leurs activités au sein d'un ressort déterminé (article 6). een bepaald werkgebied hun werking op elkaar afstemmen (artikel 6).
B.1.3. Le Gouvernement flamand est habilité à agréer des formes de B.1.3. De Vlaamse Regering wordt ertoe gemachtigd vormen van
partenariats au niveau de la pratique et des initiatives de samenwerkingsverbanden op het niveau van de praktijkvoering en
coopération dans le domaine des soins de santé primaires ainsi qu'à en samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidszorg te erkennen en de
subventionner les activités (articles 7 et 8). activiteiten daarvan te subsidiëren (artikelen 7 en 8).
Les initiatives de coopération tendent à fournir à l'usager des soins De samenwerkingsinitiatieven beogen een optimale zorgverlening aan de
optimaux en favorisant tant l'adéquation entre l'offre et la demande gebruiker door zowel het aanbod af te stemmen op de noden als de
de soins que la coopération entre les prestataires de soins. Elles samenwerking tussen de zorgaanbieders onderling te bevorderen. Zij
informent la population sur l'offre de soins et s'efforcent informeren de bevolking over het zorgaanbod en leveren inspanningen om
d'optimiser l'accessibilité des soins de santé primaires (article 9). de toegankelijkheid van de eerstelijnsgezondheidszorg te optimaliseren (artikel 9).
Le Gouvernement flamand peut déterminer les tâches dévolues en De Vlaamse Regering kan de taken vaststellen die in principe worden
principe aux initiatives de coopération qui sont susceptibles d'être toegekend aan de samenwerkingsinitiatieven en die door een andere
accomplies par une autre personne morale (article 11). rechtspersoon kunnen worden uitgevoerd (artikel 11).
Quant à la recevabilité Ten aanzien van de ontvankelijkheid
B.2.1. La partie requérante qui fait valoir dans sa requête que la B.2.1. De verzoekende partij die in haar verzoekschrift doet gelden
norme législative attaquée concerne les intérêts professionnels de ses dat de bestreden wetgevende norm de beroepsbelangen van haar leden
membres et qui précise dans l'exposé des moyens en quoi cette norme betreft en die in de uiteenzetting van de middelen preciseert hoe die
affecterait défavorablement leurs intérêts, justifie à suffisance de norm hun belangen ongunstig zou raken, doet voldoende blijken van het
l'intérêt requis pour l'introduction de son recours. belang dat is vereist om haar beroep in te stellen.
En l'espèce, les parties requérantes regroupent des médecins De verzoekende partijen groeperen praktiserende geneesheren en hebben
praticiens et ont pour but d'assurer la défense professionnelle de tot doel de professionele belangen van hun leden te behartigen, ook op
leurs membres, en ce compris sur le plan juridique. Elles ont dès lors juridisch vlak. Zij hebben bijgevolg belang bij het vorderen van de
intérêt à poursuivre l'annulation d'un décret qui règle les soins de vernietiging van een decreet dat de eerstelijnsgezondheidszorg en de
santé primaires et la coopération entre prestataires de soins. onderlinge samenwerking tussen zorgaanbieders regelt.
B.2.2. Selon le Gouvernement flamand, la requête serait toutefois B.2.2. Volgens de Vlaamse Regering zou het verzoekschrift echter
irrecevable en ce que les moyens qui y sont pris ne détermineraient ni onontvankelijk zijn, in zoverre in de aangevoerde middelen niet zou
les dispositions décrétales attaquées, ni en quoi celles-ci worden vastgesteld welke de aangevochten decreetsbepalingen zijn, noch
violeraient les normes de référence invoquées. hoe die bepalingen de aangevoerde referentienormen zouden schenden.
B.2.3. Les parties requérantes précisent, dans le développement de la B.2.3. De verzoekende partijen preciseren in de uiteenzetting van het
plupart de leurs moyens, tant les articles du décret qu'elles merendeel van hun middelen zowel welke artikelen van het decreet zij
contestent que les dispositions qui seraient violées par ceux-ci. betwisten als welke bepalingen daardoor zouden zijn geschonden.
Dans le cadre de son examen, la Cour se limitera cependant aux normes Nochtans zal het Hof zich in zijn onderzoek beperken tot die
de référence pour lesquelles la requête expose explicitement en quoi referentienormen waaromtrent het verzoekschrift expliciet uiteenzet
elles seraient violées par les dispositions entreprises. Sous cette waarom zij door de bestreden bepalingen zouden zijn geschonden. Onder
réserve, l'exception est rejetée. dat voorbehoud wordt de exceptie verworpen.
B.2.4. Le Gouvernement flamand conteste encore la recevabilité de la B.2.4. De Vlaamse Regering betwist voorts de ontvankelijkheid van het
requête en ce qu'elle invoque diverses dispositions de l'arrêté royal verzoekschrift, in zoverre het verscheidene bepalingen aanvoert van
n° 78 du 10 novembre 1967 « relatif à l'exercice de l'art de guérir, het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de
de l'art infirmier, des professions paramédicales et aux commissions uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde, de paramedische
médicales », alors que l'intitulé de cet arrêté a été modifié, par la beroepen en de geneeskundige commissies, terwijl het opschrift van dat
loi du 10 août 2001 portant des mesures en matière de soins de santé, besluit bij de wet van 10 augustus 2001 houdende maatregelen inzake
comme suit : « Arrêté royal n° 78 relatif à l'exercice des professions gezondheidszorg is gewijzigd in « koninklijk besluit nr. 78
des soins de santé ». La requête ne satisferait dès lors pas aux betreffende de uitoefening van de gezondheidsberoepen ». Het
verzoekschrift zou bijgevolg niet voldoen aan de vereisten van artikel
exigences de l'article 6 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la 6 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof.
Cour d'arbitrage.
B.2.5. L'exposé des faits et des moyens contenu dans la requête fait B.2.5. Uit de in het verzoekschrift vervatte uiteenzetting van de
apparaître de façon incontestable que les parties requérantes visent feiten en de middelen blijkt onmiskenbaar dat de verzoekende partijen
l'arrêté royal n° 78, tel qu'il s'applique actuellement. L'erreur het koninklijk besluit nr. 78 beogen, zoals het thans van toepassing
matérielle portant sur son intitulé n'a du reste pas empêché le is. De materiële vergissing in verband met het opschrift ervan heeft
Gouvernement flamand de formuler adéquatement sa défense, de sorte de Vlaamse Regering overigens niet verhinderd op adequate wijze haar
qu'il est satisfait aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale du verdediging te voeren, zodat is voldaan aan de vereisten van artikel 6
6 janvier 1989. van de bijzondere wet van 6 januari 1989.
B.2.6. L'exception est rejetée. B.2.6. De exceptie wordt verworpen.
Quant au fond Ten gronde
En ce qui concerne la recevabilité des moyens Wat de ontvankelijkheid van de middelen betreft
B.3.1. Les parties requérantes prennent un septième moyen dirigé B.3.1. De verzoekende partijen voeren een zevende middel aan dat is
contre l'article 10, § 1er, du décret en ce qu'il énumère une liste de gericht tegen artikel 10, § 1, van het decreet, in zoverre daarin een
tâches assumées par les initiatives de coopération alors que cette lijst van taken is opgenomen die worden verricht door de
compétence appartiendrait au législateur fédéral. samenwerkingsinitiatieven, terwijl die bevoegdheid aan de federale
wetgever zou toekomen.
B.3.2. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale B.3.2. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere
du 6 janvier 1989, les moyens de la requête doivent faire connaître, wet van 6 januari 1989, moeten de middelen van het verzoekschrift te
parmi les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving
violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die
exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die
dispositions. regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden.
Abstraction faite du grief dirigé contre l'article 10, § 1er, 10°, du Met uitzondering van de grief die is gericht tegen artikel 10, § 1,
décret attaqué, le septième moyen, à défaut de préciser quelles 10°, van het aangevochten decreet, is het zevende middel te vaag om in
dispositions il attaque et en quoi celles-ci violeraient les règles aanmerking te worden genomen, aangezien het niet preciseert welke
répartitrices de compétences, est trop imprécis pour être pris en bepalingen het aanvecht en hoe die bepalingen de bevoegdheidverdelende
considération. regels zouden schenden.
B.3.3. Les parties requérantes prennent encore à l'appui de leur B.3.3. De verzoekende partijen voeren voorts ter staving van hun
recours un huitième moyen. Celui-ci ne précise cependant d'aucune beroep een achtste middel aan. Daarin wordt echter geenszins
manière en quoi consisterait la violation alléguée des règles gepreciseerd waarin de aangevoerde schending van de
répartitrices de compétences. bevoegdheidverdelende regels zou bestaan.
En tant qu'il concerne les règles répartitrices de compétences, le In zoverre het achtste middel betrekking heeft op de
huitième moyen est irrecevable. bevoegdheidverdelende regels is het onontvankelijk.
B.3.4. Dans son mémoire en intervention, le Conseil des ministres B.3.4. In zijn memorie van tussenkomst betwist de Ministerraad de
conteste la validité de l'article 3 du décret attaqué. geldigheid van artikel 3 van het aangevochten decreet.
B.3.5. L'article 85, alinéa 2, de la loi spéciale permet notamment au Conseil des ministres d'introduire un mémoire dans une affaire concernant un recours en annulation et d'y formuler des moyens nouveaux. Une telle intervention ne peut cependant ni modifier ni étendre le recours. Ce serait le cas lorsqu'un moyen nouveau est articulé contre une disposition qui n'est pas attaquée de manière recevable devant la Cour par les parties requérantes. Bien que le recours soit dirigé contre l'ensemble du décret attaqué, aucun moyen n'y est pris contre son article 3, de sorte que le recours n'est pas recevable à son égard. En tant qu'il porte sur cette disposition, le nouveau moyen invoqué par le Conseil des ministres B.3.5. Artikel 85, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof staat onder meer de Ministerraad toe een memorie in te dienen in een zaak betreffende een beroep tot vernietiging en daarin nieuwe middelen te formuleren. Een dergelijke tussenkomst vermag evenwel niet het beroep te wijzigen of uit te breiden. Dat zou het geval zijn wanneer een nieuw middel wordt aangevoerd tegen een bepaling die door de verzoekende partijen niet op ontvankelijke wijze voor het Hof wordt bestreden. Hoewel het beroep is gericht tegen het aangevochten decreet in zijn geheel, wordt geen enkel middel aangevoerd tegen artikel 3 ervan, zodat het beroep hiertegen niet ontvankelijk is. In zoverre het betrekking heeft op die bepaling, is het nieuwe middel dat door de
n'est pas recevable. Ministerraad wordt aangevoerd niet ontvankelijk.
B.3.6. Le Conseil des ministres allègue également la violation des B.3.6. De Ministerraad voert tevens de schending aan van de artikelen
articles 10, 11 et 23, lus en combinaison avec les articles 33, 105 et 10, 11 en 23, in samenhang gelezen met de artikelen 33, 105 en 108,
108, de la Constitution, et de l'article 78 de la loi spéciale du 8 van de Grondwet, en van artikel 78 van de bijzondere wet van 8
août 1980 de réformes institutionnelles en ce que les articles 5, 7, augustus 1980 tot hervorming der instellingen, in zoverre de artikelen
8, 11 et 14 du décret attaqué accordent des compétences trop 5, 7, 8, 11 en 14 van het aangevochten decreet te ruime delegaties aan
importantes au Gouvernement flamand. de Vlaamse Regering bevatten.
B.3.7. Aucun moyen de la requête n'est dirigé contre les articles 5 et B.3.7. Geen enkel middel van het verzoekschrift is gericht tegen de
14 du décret attaqué alors que ces dispositions sont visées par le artikelen 5 en 14 van het aangevochten decreet, terwijl die bepalingen
nouveau moyen du Conseil des ministres. En tant qu'il porte sur ces worden beoogd in het nieuwe middel van de Ministerraad. In zoverre het
dispositions, le nouveau moyen invoqué par le Conseil des ministres betrekking heeft op die bepalingen, is het nieuwe middel dat door de
n'est pas recevable. Ministerraad wordt aangevoerd, niet ontvankelijk.
En ce qui concerne la violation des règles répartitrices de compétences Wat de schending van de bevoegdheidverdelende regels betreft
B.4.1. Un premier, un quatrième et un cinquième moyens sont pris de la B.4.1. Een eerste, een vierde en een vijfde middel zijn afgeleid uit
violation des règles répartitrices de compétences par les articles 2, de schending van de bevoegdheidverdelende regels door de artikelen 2,
2° et 18°, et 4 du décret attaqué en ce qu'ils énoncent les tâches qui 2° en 18°, en 4 van het aangevochten decreet, in zoverre zij
reviennent aux dispensateurs de soins de santé primaires et leur font vaststellen welke taken toekomen aan de eerstelijnszorgverstrekkers en
obligation d'établir, si l'intérêt de l'usager le nécessite, un hun de verplichting opleggen om, wanneer het belang van de gebruiker
dossier d'accompagnement, voire un plan de soins. zulks vereist, een begeleidingsdossier aan te leggen en in voorkomend
geval een zorgplan op te maken.
L'article 4 du décret attaqué énonce : Artikel 4 van het aangevochten decreet bepaalt :
« § 1er. Pour l'accomplissement des missions, définies à l'article 3, « § 1. Ter uitvoering van de opdrachten, bepaald in artikel 3,
les dispensateurs de soins remplissent les tâches suivantes : vervullen de zorgverstrekkers onder meer de volgende taken :
1° offrir un premier accueil qualifié en cas de problèmes de santé; 1° het aanbieden van de eerste deskundige opvang bij gezondheidsproblemen;
2° soigner, accompagner et suivre les usagers souffrant de problèmes 2° het verzorgen, begeleiden en opvolgen van gebruikers met acute of
de santé aigus ou chroniques; chronische gezondheidsproblemen;
3° contribuer à la prévention de l'apparition ou de l'aggravation des 3° het bijdragen tot het voorkomen van het ontstaan of het verergeren
problèmes de santé; van gezondheidsproblemen;
4° assister les usagers dans leur autonomie, les intervenants de 4° het ondersteunen van de gebruikers bij de zelfzorg, de
proximité, les volontaires et les autres prestataires de soins; mantelzorgers, de vrijwilligers en de andere zorgaanbieders;
5° assurer sa part de responsabilité de la continuité des soins. 5° het opnemen van het eigen aandeel in het zorgcontinuüm.
§ 2. Les dispensateurs de soins accomplissent ces tâches dans le cadre § 2. De zorgverstrekkers voeren deze taken uit in het kader van hun
de leur expertise professionnelle. Si l'intérêt de l'usager le professionele deskundigheid. Indien het in het belang van de gebruiker
nécessite, ils établissent, sur demande ou non de l'usager ou de son nodig is, maken ze, al dan niet op vraag van de gebruiker of zijn
représentant, un dossier d'accompagnement et s'arrangent entre eux, vertegenwoordiger, een begeleidingsdossier op en maken ze onderling
ainsi qu'avec d'autres prestataires de soins et des organisations, taakafspraken, alsook met andere zorgaanbieders en met organisaties,
services et personnes offrant des soins plus spécialisés. Ces tâches diensten en personen met een meer gespecialiseerd zorgaanbod. De
peuvent être précisées dans un plan des soins. Le plan des soins peut taakafspraken kunnen worden vastgelegd in een zorgplan. Het zorgplan
être mis en oeuvre et/ou suivi par le dispensateur de soins, kan op eigen initiatief of op vraag van de gebruiker of zijn
d'initiative ou sur la demande de l'usager ou son représentant. Au vertegenwoordiger door de zorgverstrekker worden opgestart en/of
besoin, les usagers sont renvoyés de manière ciblée. Après renvoi par opgevolgd. Indien nodig verwijzen ze gebruikers gericht door. Na
un autre prestataire de soins ou par une organisation, service ou verwijzing door een andere zorgaanbieder of door een organisatie,
personne offrant des soins plus spécialisés, les dispensateurs de dienst of persoon met een meer gespecialiseerd zorgaanbod, leveren de
soins délivrent les soins adéquats. » zorgverstrekkers adequate zorg ».
Selon l'article 2, 2°, du décret attaqué, le dossier d'accompagnement Volgens artikel 2, 2°, van het aangevochten decreet wordt met
s'entend du « document qui reprend par usager, sur la base d'une begeleidingsdossier het document bedoeld « dat per gebruiker, op basis
évaluation de l'autonomie et d'une définition de la demande de soins, van een evaluatie van het zelfzorgvermogen en een omschrijving van de
les soins appropriés que le prestataire de soins envisage de dispenser zorgvraag, weergeeft welke passende zorg de zorgaanbieder voorziet aan
ou estime nécessaire[s] et qui peut être rectifié en fonction de te bieden of nodig acht en dat kan worden bijgestuurd in functie van
l'évolution des nécessités de soins ». de evoluerende zorgbehoefte ».
En vertu de l'article 2, 18°, du même décret, le plan de soins Krachtens artikel 2, 18°, van hetzelfde decreet bestaat het zorgplan
consiste dans « un arrangement écrit concernant les soins destinés à in « een schriftelijke afsprakenregeling met betrekking tot de
un usager qui est basé sur un ou plusieurs dossiers d'accompagnement geplande zorg voor een gebruiker, die gebaseerd is op één of meer
et qui peut être rectifié en fonction de l'évolution des nécessités de begeleidingsdossiers en die kan worden bijgestuurd afhankelijk van de
soins ». evoluerende zorgbehoefte ».
B.4.2. L'article 5, § 1er, I, de la loi spéciale du 8 août 1980 de B.4.2. Artikel 5, § 1, I, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980
réformes institutionnelles attribue aux communautés la compétence en tot hervorming der instellingen wijst de bevoegdheid inzake het
matière de politique de santé, sous réserve des exceptions qu'il gezondheidsbeleid toe aan de gemeenschappen, onder voorbehoud van de
détermine. uitzonderingen die het bepaalt.
Il ressort clairement des travaux préparatoires de l'article précité Uit de parlementaire voorbereiding van voormeld artikel blijkt
que la réglementation de l'exercice de l'art de guérir et des duidelijk dat het regelen van de uitoefening van de geneeskunst en van
professions paramédicales ne relève pas des matières concernant la de paramedische beroepen niet behoort tot de materies die, wat het
politique de santé qui ont été transférées aux communautés en tant que gezondheidsbeleid betreft, als persoonsgebonden aangelegenheden aan de
matières personnalisables (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, n° 434/1, p. gemeenschappen zijn overgedragen (Parl. St., Senaat, 1979-1980, nr.
7). 434/1, p. 7).
La compétence de principe des communautés en matière de politique de De principiële bevoegdheid van de gemeenschappen voor het
santé resterait sans objet si la réserve en ce qui concerne l'exercice gezondheidsbeleid zou zonder inhoud blijven indien het gemaakte
de l'art de guérir était interprétée de façon extensive et visait tous voorbehoud wat de uitoefening van de geneeskunst betreft ruim zou
les aspects de la relation entre les patients et les médecins. Un worden begrepen en elk aspect van de verhouding tussen patiënten en
exercice efficace de la compétence qui lui a été attribuée suppose artsen zou omvatten. Een doelmatige uitoefening van de hem toegewezen
nécessairement que le législateur décrétal puisse, dans sa bevoegdheid veronderstelt noodzakelijkerwijze dat de decreetgever in
réglementation, prendre en compte certains aspects de cette relation. zijn regelgeving bepaalde aspecten van die verhouding in aanmerking zou kunnen nemen.
Bien que l'arrêté royal n° 78 précité ne donne pas de définition de ce Hoewel het voormelde koninklijk besluit nr. 78 geen omschrijving geeft
qu'il y a lieu d'entendre par « exercice de l'art médical », il peut van wat onder « uitoefening van de geneeskunde » dient te worden
être déduit de l'article 2, § 1er, alinéa 2, et § 2, alinéa 3, de cet verstaan, kan uit artikel 2, § 1, tweede lid, en § 2, derde lid van
arrêté - qui détermine quels actes doivent être considérés comme dat besluit - waarin wordt bepaald welke handelingen als onwettige
exercice illégal de l'art médical - qu'un acte relève de l'exercice de uitoefening van de geneeskunde worden beschouwd - worden afgeleid dat
l'art médical lorsqu'il a notamment pour objet ou lorsqu'il est een handeling tot de uitoefening van de geneeskunde behoort wanneer
présenté comme ayant pour objet, à l'égard d'un être humain, entre zij met name tot doel heeft of wordt voorgesteld tot doel te hebben,
autres, l'examen de l'état de santé, le dépistage de maladies et de bij een menselijk wezen, onder meer, het onderzoeken van de
déficiences, l'établissement du diagnostic ou l'instauration ou gezondheidstoestand, het opsporen van ziekten en gebreken, het stellen
l'exécution du traitement d'un état pathologique, physique ou van de diagnose of het instellen of uitvoeren van een behandeling van
psychique, réel ou supposé. een fysieke of psychische, werkelijke of vermeende pathologische
B.4.3. Les dispositions mentionnées au B.4.1 ne sauraient être toestand. B.4.3. De in B.4.1 vermelde bepalingen kunnen niet zo worden
interprétées de manière telle qu'elles porteraient atteinte à la geïnterpreteerd dat zij afbreuk zouden doen aan de therapeutische en
liberté thérapeutique et de diagnostic du médecin, garantie notamment de diagnostische vrijheid van de arts, die met name wordt gewaarborgd
par les articles 11 et 12 de l'arrêté royal n° 78, par l'article 130, in de artikelen 11 en 12 van het koninklijk besluit nr. 78, in artikel
§ 1er, alinéa 2, de la loi sur les hôpitaux coordonnée par l'arrêté 130, § 1, tweede lid, van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd bij
royal du 7 août 1987 et par l'article 73 de la loi relative à het koninklijk besluit van 7 augustus 1987, en in artikel 73 van de
wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994. Evenmin
juillet 1994. Ces dispositions attaquées ne peuvent non plus être kunnen de bestreden bepalingen zo worden geïnterpreteerd dat zij
interprétées comme portant atteinte à l'article 35duodecies de afbreuk zouden doen aan artikel 35duodecies van het koninklijk besluit
l'arrêté royal n° 78 ou à l'arrêté royal du 3 mai 1999 relatif au nr. 78 of aan het koninklijk besluit van 3 mei 1999 betreffende het
dossier médical général. algemeen medisch dossier.
En tant que le décret vise un ensemble de mesures destinées à In zoverre het decreet wordt begrepen als een geheel van maatregelen
améliorer la dispensation des soins dans l'intérêt du patient sans met het oog op een nog betere zorgverstrekking in het belang van de
toutefois intervenir dans la manière dont sont exercés l'art médical patiënt, evenwel zonder in te grijpen in de wijze waarop de
et l'art paramédical, en particulier en ce qui concerne la liberté geneeskunde en de paramedische geneeskunde worden uitgeoefend, meer
thérapeutique et de diagnostic, les dispositions attaquées bepaald wat de therapeutische en de diagnostische vrijheid betreft,
s'inscrivent dans la sphère de compétence du législateur décrétal. passen de aangevochten bepalingen in de bevoegdheidssfeer van de decreetgever.
Il appartiendra au juge compétent d'examiner si la façon dont le Het komt de bevoegde rechter toe te oordelen of de wijze waarop de
Gouvernement flamand donne exécution au décret attaqué respecte les Vlaamse Regering uitvoering geeft aan het aangevochten decreet, de
règles répartitrices de compétences. bevoegdheidverdelende regels in acht neemt.
B.4.4. Les premier, quatrième et cinquième moyens ne peuvent être B.4.4. Het eerste, het vierde en het vijfde middel kunnen niet worden
accueillis. aangenomen.
B.5.1. Un deuxième et un troisième moyens sont pris de la violation B.5.1. Een tweede en een derde middel zijn afgeleid uit de schending
des règles répartitrices de compétences par l'article 2, 19°, ainsi van de bevoegdheidverdelende regels door artikel 2, 19°, alsmede door
que par les articles 8 à 13 du décret attaqué en ce qu'ils excluent le de artikelen 8 tot 13 van het aangevochten decreet, in zoverre zij de
médecin-spécialiste des dispensateurs de soins de santé primaires arts-specialist uitsluiten van de eerstelijnszorgverstrekkers alsmede
ainsi que des initiatives de coopération qui peuvent voir le jour van de samenwerkingsinitiatieven die tussen hen tot stand kunnen
entre ceux-ci. komen.
B.5.2. S'il est vrai que le législateur décrétal, incompétent pour B.5.2. Ofschoon de decreetgever, die onbevoegd is om de uitoefening
régler l'exercice de l'art de guérir, ne peut empêcher les médecins spécialistes d'accomplir les actes médicaux auxquels a trait le décret attaqué, il peut toutefois s'opposer à ce que ces actes aient les effets juridiques ou administratifs visés par ledit décret. Comme il est mentionné au B.4.3, le décret attaqué ne peut avoir pour effet ni de limiter, ni d'habiliter le Gouvernement à limiter, la liberté thérapeutique des médecins spécialistes, le libre choix du médecin par son patient ou la communication d'informations entre praticiens prévue par les articles 13 et 14 de l'arrêté royal n° 78. Le législateur décrétal n'empiète dès lors pas sur les compétences de l'autorité fédérale en la matière. van de geneeskunde te regelen, niet kan verhinderen dat de artsen-specialisten medische handelingen verrichten waarop het bestreden decreet betrekking heeft, kan hij niettemin beletten dat die handelingen de juridische of administratieve gevolgen hebben die door dat decreet worden beoogd. Het aangevochten decreet kan echter, zoals is vermeld in B.4.3, niet tot gevolg hebben dat de therapeutische vrijheid van de artsen-specialisten de vrije keuze van de arts door zijn patiënt of de mededeling van inlichtingen tussen beroepsbeoefenaars bedoeld in de artikelen 13 en 14 van het koninklijk besluit nr. 78 worden beperkt, noch dat de Regering ertoe wordt gemachtigd die te beperken. De decreetgever maakt dan ook geen inbreuk op de bevoegdheden van de federale overheid ter zake.
B.5.3. Les deuxième et troisième moyens ne peuvent être accueillis. B.5.3. Het tweede en het derde middel kunnen niet worden aangenomen.
B.6.1. Un sixième moyen tend à l'annulation de l'article 7 du décret B.6.1. Een zesde middel strekt tot de vernietiging van artikel 7 van
attaqué en ce qu'il habilite le Gouvernement flamand à agréer des het aangevochten decreet, in zoverre het de Vlaamse Regering ertoe
machtigt vormen van samenwerkingsverbanden te erkennen op niveau van
formes de partenariat au niveau de la pratique alors que l'article de praktijkvoering, terwijl artikel 35duodecies van het koninklijk
35duodecies de l'arrêté royal n° 78 confie au Roi le soin de besluit nr. 78 aan de Koning de zorg toevertrouwt om de organisatie en
réglementer l'organisation et l'agrément de la pratique de groupe et de erkenning van de groepspraktijk en van diverse
de divers partenariats. samenwerkingsverbanden te erkennen.
B.6.2. Le législateur décrétal est compétent pour améliorer la qualité B.6.2. De decreetgever is bevoegd om de kwaliteit van de
de la dispensation des soins pour autant qu'il n'interfère pas dans zorgverstrekking te verbeteren voor zover hij niet ingrijpt in de
l'activité médicale ou paramédicale en tant que telle. medische of paramedische activiteit op zich.
En ce que les règles concernant la structure et l'organisation de la In zoverre de regels in verband met de structuur en de organisatie van
pratique sont étrangères à une telle activité, ces règles ne de praktijkvoering vreemd zijn aan een dergelijke activiteit, wordt de
gouvernent pas l'exercice de l'art de guérir et des professions uitoefening van de geneeskunst en van de paramedische beroepen niet
paramédicales et peuvent donc être adoptées par le législateur beheerst door die regels en kunnen ze derhalve worden aangenomen door
décrétal. de decreetgever.
B.6.3. Le sixième moyen ne peut être accueilli. B.6.3. Het zesde middel kan niet worden aangenomen.
B.7.1. Par un septième moyen, les parties requérantes poursuivent B.7.1. In een zevende middel vorderen de verzoekende partijen de
l'annulation de l'article 10, § 1er, 10°, du décret attaqué en vertu vernietiging van artikel 10, § 1, 10°, van het aangevochten decreet,
duquel les initiatives de coopération surveillent le régime de krachtens hetwelk de samenwerkingsinitiatieven de permanentieregeling
permanence des prestataires de soins. van de zorgaanbieders bewaken.
L'article 9, § 2, de l'arrêté royal n° 78 prévoit, quant à lui, que la Artikel 9, § 2, van het koninklijk besluit nr. 78 bepaalt,
commission médicale définit les besoins en matière de service de garde zijnerzijds, dat de geneeskundige commissie de behoeften inzake
et qu'elle surveille le fonctionnement de ceux-ci. wachtdiensten bepaalt en dat zij de werking ervan controleert.
B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires que le législateur B.7.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever
décrétal n'a pas entendu confier aux initiatives de coopération la aan de samenwerkingsinitiatieven niet de taak heeft willen
tâche d'organiser le régime des permanences en lieu et place des toevertrouwen om de wachtdienst te organiseren in de plaats van de
prestataires de soins. Celles-ci ne sont appelées à assumer qu'un rôle zorgaanbieders. Zij dienen ter zake enkel een stimulerende en
de stimulation et de soutien en la matière (Doc. parl., Parlement ondersteunende rol te vervullen (Parl. St., Vlaams Parlement,
flamand, 2003-2004, n° 1882/1, p. 20). 2003-2004, nr. 1882/1, p. 20).
La Cour constate encore que la surveillance assumée par l'initiative Het Hof stelt voorts vast dat het door het samenwerkingsinitiatief
de coopération n'affecte pas, fût-ce indirectement, la dimension uitgeoefende toezicht niet, ook niet indirect, de medische of
médicale ou paramédicale de la relation existant entre le patient et paramedische dimensie raakt van de relatie tussen de patiënt en de
le prestataire de soins. zorgaanbieder.
Cette surveillance ne relève donc pas de l'exercice de l'art de guérir Dat toezicht valt dus niet onder de uitoefening van de geneeskunst en
et des professions paramédicales. van de paramedische beroepen.
B.7.3. Le septième moyen ne peut être accueilli. B.7.3. Het zevende middel kan niet worden aangenomen.
B.8.1. Le Conseil des ministres prend un neuvième moyen de la B.8.1. De Ministerraad leidt een negende middel af uit de schending
violation du principe de proportionnalité dans l'exercice des van het evenredigheidsbeginsel bij de uitoefening van de bevoegdheden
compétences attribuées au législateur décrétal en ce que celui-ci die aan de decreetgever zijn toevertrouwd, in zoverre die ter zake een
aurait dû conclure un accord de coopération en la matière avec l'Etat samenwerkingsakkoord had moeten sluiten met de federale Staat.
fédéral. B.8.2. Il appartient aux autorités exerçant des compétences B.8.2. Het staat aan de overheden die complementaire bevoegdheden
complémentaires d'apprécier l'opportunité de faire application de uitoefenen te beoordelen of het opportuun is dat toepassing wordt
l'article 92bis de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes gemaakt van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980
institutionnelles. tot hervorming der instellingen.
B.8.3. L'absence de coopération n'est pas constitutive en l'espèce B.8.3. De afwezigheid van samenwerking houdt te dezen geen schending
d'une violation des règles répartitrices de compétences. in van de bevoegdheidverdelende regels.
En effet, le Conseil des ministres ne démontre pas en quoi De Ministerraad toont immers niet aan dat de totstandkoming van een
l'élaboration d'un accord de coopération serait indispensable à la samenwerkingsakkoord absoluut noodzakelijk zou zijn voor de
mise en oeuvre d'une politique de dispensation des soins cohérente. tenuitvoerlegging van een coherent beleid van zorgverstrekking.
B.8.4. Le neuvième moyen ne peut être accueilli. B.8.4. Het negende middel kan niet worden aangenomen.
En ce qui concerne la violation du principe d'égalité et de Wat de schending van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie
non-discrimination betreft
B.9.1. Dans leur deuxième moyen, les parties requérantes allèguent une B.9.1. In hun tweede middel voeren de verzoekende partijen een
violation des articles 10 et 11 de la Constitution en ce que le schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre de
médecin spécialiste est exclu de la liste des dispensateurs de soins arts-specialist wordt uitgesloten van de lijst van de
de santé primaires. eerstelijnszorgverstrekkers.
B.9.2. Selon l'article 2, 19°, du décret attaqué, il y a lieu B.9.2. Volgens artikel 2, 19°, van het aangevochten decreet, dient
d'entendre par « dispensateur de soins » de santé primaires : onder eerstelijns « zorgverstrekker » te worden begrepen :
« un pharmacien, médecin, diététicien, kinésithérapeute, logopédiste, « een in de eerstelijnsgezondheidszorg werkzame apotheker, arts,
dentiste, infirmier, sage-femme ou praticien d'une autre discipline diëtist, kinesist, logopedist, tandarts, verpleegkundige, vroedvrouw
fixée par le Gouvernement flamand, hormis le médecin-spécialiste, y of beroepsbeoefenaar van een andere door de Vlaamse regering bepaalde
compris les entités juridiques ou de fait qui les regroupent dans une discipline, met uitzondering van de arts-specialist, met inbegrip van
feitelijke of juridische entiteiten die hen groeperen in mono- of
structure mono- ou multidisciplinaire ». multidisciplinair verband ».
L'article 2, 9°, du décret attaqué définit l'« offre de soins plus Artikel 2, 9°, van het aangevochten decreet definieert het « meer
spécialisés » comme : gespecialiseerd zorgaanbod » als volgt :
« les soins habituellement dispensés par ou sous l'autorité d'un « zorg die doorgaans verleend wordt door of onder leiding van een
médecin-spécialiste, d'un hôpital ou d'une autre organisation, service arts-specialist, een ziekenhuis of een andere organisatie, dienst of
ou personne qui, par la réglementation ou par la nature et les persoon die door de regelgeving of door de aard en omstandigheden van
conditions des soins, n'appartiennent pas aux soins de santé primaires ». de zorg niet tot de eerstelijnszorg wordt gerekend ».
B.9.3. L'article 2, 4°, du décret entrepris définit ainsi les « soins B.9.3. Artikel 2, 4°, van het bestreden decreet definieert de «
de santé primaires » : eerstelijnsgezondheidszorg » als volgt :
« les soins offerts par des dispensateurs dans ce segment des soins de « zorg aangeboden door zorgverstrekkers in dat segment van de
gezondheidszorg waarop gebruikers een beroep doen voor eerste
santé auquel les usagers ont recours pour un premier accueil qualifié, deskundige opvang, behandeling of meer continue begeleiding van
traitement ou accompagnement plus continu de problèmes de santé, sur gezondheidsproblemen, al dan niet na verwijzing door een andere
renvoi ou non par un autre prestataire de soins ou une organisation, zorgaanbieder of door een organisatie, dienst of persoon met een meer
service ou personne offrant des soins plus spécialisés ». gespecialiseerd zorgaanbod ».
B.9.4. En excluant les médecins spécialistes de la définition des B.9.4. Doordat de decreetgever de artsen-specialisten uitsluit van de
dispensateurs de soins de santé primaires, le législateur décrétal a definitie van de eerstelijnszorgverstrekkers heeft hij een maatregel
pris une mesure en rapport avec l'objectif qu'il poursuit, qui genomen die in verband staat met de door hem nagestreefde
consiste à favoriser l'organisation et le bon fonctionnement d'un doelstelling, die erin bestaat de organisatie en de goede werking te
réseau constitué par des praticiens qui assurent habituellement et bevorderen van een netwerk van beroepsbeoefenaars die doorgaans en
effectivement des soins de santé de proximité (Doc. parl., Parlement daadwerkelijk werkzaam zijn in de eerstelijnsgezondheidszorg (Parl.
flamand, 2003-2004, n° 1882/1, pp. 4, 9 et 11). B.9.5. La Cour doit encore examiner si la mesure en cause n'emporte pas des effets disproportionnés à l'égard des médecins spécialistes. Certains soins de santé primaires se rapprochent, tant par leur nature que par les circonstances dans lesquelles ils sont prodigués, d'actes que des médecins spécialistes sont d'ordinaire appelés à poser. A cet égard, la Cour constate toutefois que l'article 5, § 2, du décret attaqué habilite le Gouvernement flamand à déterminer dans quelles conditions particulières des médecins spécialistes peuvent concourir aux soins de santé primaires, dans le cadre de la continuité des soins. L'habilitation donnée au Gouvernement par cette disposition ne lui permet en aucune façon de déroger au principe selon lequel, lorsqu'une norme établit une différence de traitement entre certaines catégories de personnes, celle-ci doit se fonder sur une justification objective et raisonnable qui s'apprécie par rapport au but et aux effets de la norme considérée. Il reviendra au juge compétent de sanctionner les St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1882/1, pp. 4, 9 en 11). B.9.5. Het Hof dient nog te onderzoeken of de in het geding zijnde maatregel geen onevenredige gevolgen teweegbrengt ten aanzien van de artsen-specialisten. Sommige eerstelijnszorgverstrekkingen sluiten, zowel door de aard ervan als door de omstandigheden waarin ze worden verstrekt, aan bij de handelingen die gewoonlijk door de artsen-specialisten worden gesteld. In dat verband merkt het Hof echter op dat artikel 5, § 2, van het aangevochten decreet de Vlaamse Regering ertoe machtigt te bepalen in welke bijzondere omstandigheden de artsen-specialisten, in het kader van het zorgcontinuum, een bijdrage kunnen leveren in de eerstelijnsgezondheidszorg. De machtiging die bij die bepaling aan de Regering is gegeven staat haar geenszins toe af te wijken van het beginsel volgens hetwelk een verschil in behandeling dat door een norm tussen verschillende categorieën van personen wordt ingevoerd, dient te berusten op een objectieve en redelijke verantwoording die wordt beoordeeld in het licht van het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel. Het zal
normes d'exécution de ce décret qui ne seraient pas compatibles avec aan de bevoegde rechter toekomen om de uitvoeringsnormen van het
les articles 10 et 11 de la Constitution. decreet die niet bestaanbaar zouden zijn met de artikelen 10 en 11 van
de Grondwet, af te keuren.
Pour le surplus, et comme il a été constaté en B.5.2, le décret Voor het overige, en zoals is vastgesteld in B.5.2, kan het
attaqué ne saurait être interprété comme limitant la liberté aangevochten decreet niet zo worden beschouwd dat het de
thérapeutique des médecins spécialistes ou comme restreignant le libre therapeutische vrijheid van de artsen-specialisten beperkt of dat het
choix de son médecin par le patient. de vrijheid van de patiënt om zijn arts te kiezen aan banden legt.
B.9.6. Le deuxième moyen ne peut être accueilli. B.9.6. Het tweede middel kan niet worden aangenomen.
En ce qui concerne la violation de la liberté d'association Wat de schending van de vrijheid van vereniging betreft
B.10.1. Les parties requérantes allèguent, dans un huitième moyen, la B.10.1. De verzoekende partijen voeren in een achtste middel de
violation des articles 27 de la Constitution, 11 de la Convention schending aan van artikel 27 van de Grondwet, van artikel 11 van het
européenne des droits de l'homme et 8 du Pacte international relatif Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en van artikel 8 van het
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele
aux droits économiques, sociaux et culturels en ce que l'article 12 du rechten, in zoverre artikel 12 van het aangevochten decreet,
décret attaqué imposerait, d'une part, des conditions d'agrément enerzijds, drastische erkenningsvoorwaarden zou opleggen aan de
drastiques aux initiatives de coopération tout en en excluant le samenwerkingsinitiatieven maar de arts-specialist zou uitsluiten, en,
médecin spécialiste et conférerait, d'autre part, au Gouvernement une anderzijds, aan de Regering een zeer ruime machtiging ter zake zou
habilitation extrêmement large en la matière. verlenen.
B.10.2. L'article 12 du décret attaqué dispose : B.10.2. Artikel 12 van het aangevochten decreet bepaalt :
« § 1er. Les représentants locaux suivants peuvent adhérer à une « § 1. De volgende plaatselijke vertegenwoordigers kunnen lid worden
initiative de coopération dans le domaine des soins de santé primaires van een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg en worden
et sont invités à cet effet : hiertoe uitgenodigd :
a) les représentants locaux des prestataires de soins actifs dans le ressort de l'initiative de coopération dans le domaine des soins de santé primaires; b) les représentants locaux des intervenants de proximité et des usagers; c) les représentants locaux des volontaires. L'initiative de coopération dans le domaine des soins de santé primaires admet comme membre toute organisation, tout service ou tout groupement, visés à l'alinéa premier, qui le souhaite ou s'engage à respecter les dispositions du présent décret, à moins qu'il n'existe des motifs fondés pour leur refus. Une décision de refus est a) plaatselijke vertegenwoordigers van zorgaanbieders die actief zijn in het werkgebied van het samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg; b) plaatselijke vertegenwoordigers van mantelzorgers en gebruikers; c) plaatselijke vertegenwoordigers van vrijwilligers. Een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg neemt elke, in het eerste lid bedoelde, dienst, organisatie of groepering die dit wenst en die zich ertoe verbindt de bepalingen van dit decreet na te leven, op als lid, tenzij er gegronde redenen zijn om deze te weigeren. Een beslissing tot weigering wordt met vermelding van de
communiquée de manière motivée à l'organisation, au service ou au redenen meegedeeld aan de dienst, organisatie of groepering in kwestie
groupement en question et à l'administration. en aan de administratie.
§ 2. L'agrément d'une initiative de coopération dans le domaine des § 2. Een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg kan pas
soins de santé primaires n'intervient que si les services d'aide familiale, les médecins de famille, les centres de services locaux, les centres publics d'aide sociale, les maisons de repos proposant ou non des lits [MRS], les infirmiers, les sages-femmes et les services d'aide sociale et de soutien à domicile des mutualités sont représentés par des délégués locaux. Si une ou plusieurs des catégories de prestataires de soins, visées à l'alinéa premier, font défaut dans le ressort d'une initiative de coopération dans le domaine des soins de santé primaires, cette condition d'agrément devient nulle vis-à-vis de cette catégorie de prestataires de soins. Si une ou plusieurs des catégories de prestataires de soins, visées à l'alinéa premier, ne sont pas disposées à se faire représenter dans le ressort d'une initiative de coopération dans le domaine des soins de santé primaires, cette condition d'agrément devient nulle vis-à-vis de cette catégorie de prestataires de soins, à la condition qu'outre les erkend worden als de diensten voor gezinszorg, de huisartsen, de lokale dienstencentra, de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, de rusthuizen al dan niet met RVT bedden, de verpleegkundigen en vroedvrouwen en de ziekenfondsdiensten voor maatschappelijk werk en woonondersteuning door plaatselijke afgevaardigden, vertegenwoordigd zijn. Indien in een werkgebied van een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg een of meerdere van de in het eerste lid bedoelde categorieën van zorgaanbieders ontbreken, dan vervalt deze erkenningsvoorwaarde met betrekking tot deze categorie van zorgaanbieders. Indien in een werkgebied van een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg een of meerdere van de in het eerste lid bedoelde categorieën van zorgaanbieders niet bereid zijn vertegenwoordigd te worden, dan vervalt deze erkenningsvoorwaarde met betrekking tot deze categorie van zorgaanbieders, mits naast de
médecins de famille, les infirmiers et les sages-femmes, au moins huisartsen en verpleegkundigen en vroedvrouwen minstens drie van de
trois des catégories restantes, visées à l'alinéa premier, soient resterende categorieën bedoeld in het eerste lid zijn
représentées. vertegenwoordigd.
§ 3. L'agrément d'une initiative de coopération dans le domaine des § 3. Een samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg kan pas
soins de santé primaires n'intervient que si, pour le ressort de erkend worden als voor het werkgebied van het initiatief in kwestie,
l'initiative en question, au moins la moitié des soins organisés est per categorie van zorgaanbieders die deel uitmaakt van het
représentée par catégorie de prestataires de soins qui font partie de samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg, minstens de helft
l'initiative de coopération dans le domaine des soins de santé van de georganiseerde zorg vertegenwoordigd is.
primaires. Le Gouvernement flamand arrête les modalités à cet effet et peut De Vlaamse regering bepaalt hiertoe nadere regels en kan
assortir d'exceptions l'obligation prévue à l'alinéa premier ». uitzonderingen bepalen bij de verplichting, bepaald in het eerste lid
B.10.3. L'article 27 de la Constitution dispose : ». B.10.3. Artikel 27 van de Grondwet bepaalt :
« Les Belges ont le droit de s'associer; ce droit ne peut être soumis « De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht kan niet aan
à aucune mesure préventive ». enige preventieve maatregel worden onderworpen ».
B.10.4. En vertu de l'article 1er, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier B.10.4. Op grond van artikel 1, 2°, van de bijzondere wet van 6
1989 sur la Cour d'arbitrage, modifiée par la loi spéciale du 9 mars januari 1989 op het Arbitragehof, gewijzigd bij de bijzondere wet van
2003, la Cour est compétente pour contrôler des normes législatives 9 maart 2003, is het Hof bevoegd om in het kader van een beroep tot
dans le cadre d'un recours en annulation, au regard des articles du vernietiging wetgevende normen te toetsen aan de artikelen van titel
titre II « Des Belges et de leurs droits » et des articles 170, 172 et II « De Belgen en hun rechten » en aan de artikelen 170, 172 en 191
191 de la Constitution. van de Grondwet.
Toutefois, lorsqu'une disposition conventionnelle liant la Belgique a Wanneer evenwel een verdragsbepaling die België bindt, een draagwijdte
une portée analogue à une ou plusieurs des dispositions heeft die analoog is aan die van een of meer van de voormelde
constitutionnelles précitées, les garanties consacrées par cette grondwetsbepalingen, vormen de waarborgen vervat in die
disposition conventionnelle constituent un ensemble indissociable avec verdragsbepaling een onlosmakelijk geheel met de waarborgen die in de
les garanties inscrites dans les dispositions constitutionnelles en betrokken grondwetsbepalingen zijn opgenomen.
cause. Il s'ensuit que, lorsqu'est alléguée la violation d'une disposition du Daaruit volgt dat, wanneer een schending wordt aangevoerd van een
titre II ou des articles 170, 172 ou 191 de la Constitution, la Cour bepaling van titel II of van de artikelen 170, 172 of 191 van de
tient compte, dans son examen, des dispositions de droit international Grondwet, het Hof bij zijn onderzoek rekening houdt met
qui garantissent des droits et libertés analogues. internationaalrechtelijke bepalingen die analoge rechten en vrijheden
B.10.5. L'article 11 de la Convention européenne des droits de l'homme waarborgen. B.10.5. Artikel 11 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de
énonce : Mens bepaalt :
« 1. Toute personne a droit à la liberté de réunion pacifique et à la « 1. Eenieder heeft recht op vrijheid van vreedzame vergadering en op
liberté d'association, y compris le droit de fonder avec d'autres des vrijheid van vereniging, met inbegrip van het recht om vakverenigingen
syndicats et de s'affilier à des syndicats pour la défense de ses op te richten en zich bij vakverenigingen aan te sluiten voor de
intérêts. bescherming van zijn belangen.
2. L'exercice de ces droits ne peut faire l'objet d'autres 2. De uitoefening van deze rechten kan aan geen andere beperkingen
restrictions que celles qui, prévues par la loi, constituent des worden onderworpen dan die welke bij de wet zijn voorzien en die in
mesures nécessaires, dans une société démocratique, à la sécurité een democratische samenleving nodig zijn in het belang van 's lands
nationale, à la sûreté publique, à la défense de l'ordre et à la veiligheid, de openbare veiligheid, de bescherming van de openbare
prévention du crime, à la protection de la santé ou de la morale, ou à orde en het voorkomen van strafbare feiten, voor de bescherming van de
la protection des droits et libertés d'autrui. Le présent article gezondheid of de goede zeden, of de bescherming van de rechten en
n'interdit pas que des restrictions légitimes soient imposées à vrijheden van anderen. Dit artikel verbiedt niet, dat wettige
beperkingen worden aangebracht in de uitoefening van deze rechten door
l'exercice de ces droits par les membres des forces armées, de la leden van de gewapende macht, van de politie of van het ambtelijk
police ou de l'administration de l'Etat ». apparaat van de Staat ».
L'article 8 du Pacte international relatif aux droits économiques, Artikel 8 van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale
sociaux et culturels, qui concerne la liberté syndicale, est étranger en culturele rechten, dat betrekking heeft op de vakbondsvrijheid, is
à l'objet du décret attaqué. vreemd aan het onderwerp van het aangevochten decreet.
B.10.6. L'article 27 de la Constitution reconnaît le droit de B.10.6. Artikel 27 van de Grondwet erkent het recht om zich te
s'associer, comme celui de ne pas s'associer, et interdit de soumettre verenigen, alsook het recht om zich niet te verenigen, en verbiedt dat
ce droit à des mesures préventives. Il n'empêche toutefois pas le recht aan preventieve maatregelen te onderwerpen. Het belet de
législateur de prévoir des modalités de fonctionnement et de contrôle wetgever evenwel niet te voorzien in werkings- en
lorsque l'association est subventionnée par les pouvoirs publics. toezichtsmodaliteiten, wanneer de vereniging overheidssubsidies
B.10.7. L'article 12 du décret attaqué ne comporte pas de mesure ontvangt. B.10.7. Artikel 12 van het aangevochten decreet bevat geen preventieve
préventive interdite par l'article 27 de la Constitution. maatregel die is verboden bij artikel 27 van de Grondwet.
B.10.8. Comme il a été exposé en B.9, l'exclusion des médecins B.10.8. Zoals is uiteengezet in B.9, wordt met de uitsluiting van de
spécialistes des initiatives de coopération poursuit un objectif légitime et constitue une mesure pertinente par rapport à cet objectif. La mesure ne concerne de surcroît que les associations de praticiens qui entendent être reconnues et subventionnées par la Communauté flamande ou qui demandent de telles subventions. Elle n'interdit, ni n'impose, à quiconque de créer ou d'intégrer une association déterminée. B.10.9. Le Gouvernement flamand est appelé à préciser les modalités afférentes à cet agrément et peut assortir celles-ci de certaines exceptions. Il n'agit toutefois que dans le respect des principes établis par le décret et explicités par les travaux préparatoires de artsen-specialisten uit de samenwerkingsinitiatieven een wettige doelstelling nagestreefd en is ze een relevante maatregel ten aanzien van die doelstelling. De maatregel betreft bovendien enkel de verenigingen van beroepsbeoefenaars die door de Vlaamse Gemeenschap erkend en gesubsidieerd willen worden of die om dergelijke subsidies verzoeken. Hij houdt ten aanzien van om het even wie noch het verbod noch de verplichting in om een bepaalde vereniging op te richten of zich daarbij aan te sluiten. B.10.9. De Vlaamse Regering dient de nadere regels in verband met die erkenning te bepalen en kan die van bepaalde uitzonderingen voorzien. Zij kan evenwel slechts optreden met inachtneming van de beginselen die zijn vastgesteld in het decreet en uitdrukkelijk zijn geëxpliciteerd in de parlementaire voorbereiding daarvan (Parl. St.,
celui-ci (Doc. parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1882/1, pp. 21 Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1882/1, pp. 21 en 22).
et 22). B.10.10. Compte tenu de ce qui précède, l'article 12 du décret attaqué B.10.10. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, houdt artikel 12 van
ne viole pas l'article 27 de la Constitution, lu en combinaison avec het aangevochten decreet geen schending in van artikel 27 van de
l'article 11 de la Convention européenne des droits de l'homme. Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 11 van het Europees Verdrag
voor de Rechten van de Mens.
B.10.11. Le huitième moyen ne peut être accueilli. B.10.11. Het achtste middel kan niet worden aangenomen.
En ce qui concerne la violation du principe de légalité Wat de schending van het legaliteitsbeginsel betreft
B.11.1. Le Conseil des ministres prend un dixième moyen de la B.11.1. De Ministerraad voert in een tiende middel de schending aan
violation des articles 10, 11 et 23, lus en combinaison avec les van de artikelen 10, 11 en 23, in samenhang gelezen met de artikelen
articles 33, 105 et 108, de la Constitution, et de l'article 78 de la 33, 105 en 108, van de Grondwet, en van artikel 78 van de bijzondere
loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles en ce que le wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, in zoverre
décret comporterait une série de délégations trop importantes au het decreet een aantal te ruime delegaties aan de Vlaamse Regering zou
profit du Gouvernement flamand. bevatten.
B.11.2. L'article 23, alinéa 3, 2°, de la Constitution fait obligation B.11.2. Artikel 23, derde lid, 2°, van de Grondwet legt de bevoegde
au législateur de garantir le droit à la protection de la santé. Cet wetgever de verplichting op om het recht op de bescherming van de
article ne prohibe pas que des délégations soient données à un gezondheid te waarborgen. Dat artikel verbiedt niet dat aan een
gouvernement. Toutefois, à travers elles, un gouvernement ne saurait regering machtigingen worden verleend. Via die machtigingen vermag een
combler l'imprécision des principes arrêtés par le législateur regering evenwel niet de onnauwkeurigheid van de door de bevoegde
compétent lui-même ou affiner des options insuffisamment détaillées. wetgever zelf vastgestelde beginselen op te vangen of onvoldoende
omstandige beleidskeuzes te verfijnen.
B.11.3. Selon l'article 7, §§ 2 et 4, du décret attaqué, le B.11.3. Volgens artikel 7, § § 2 en 4, van het aangevochten decreet,
Gouvernement flamand arrête, le cas échéant, les conditions d'agrément stelt de Vlaamse Regering in voorkomend geval de erkennings- en
subsidiëringsvoorwaarden vast voor de vormen van
et de subventionnement des formes de partenariat au niveau de la samenwerkingsverbanden op niveau van de praktijkvoering.
pratique. Toutefois, le législateur décrétal précise, au paragraphe 3 du même De decreetgever preciseert evenwel in paragraaf 3 van hetzelfde
article, que les conditions d'agrément portent, entre autres, sur la artikel dat de erkenningsvoorwaarden onder meer betrekking hebben op
forme juridique, la permanence, l'uni- ou la multidisciplinarité, de juridische vorm, de permanentie, de mono- of multidisciplinariteit,
l'accès au dossier, le groupe cible et le lieu d'établissement. de dossiertoegankelijkheid, de doelgroep en de vestigingsplaats.
En outre, le Gouvernement doit se référer à l'article 6, § 2, du Bovendien dient de Regering zich te gedragen naar artikel 6, § 2, van
décret attaqué, selon lequel le niveau de la pratique s'entend du het aangevochten decreet, volgens hetwelk het niveau van de
niveau où le contact individuel entre le dispensateur de soins et praktijkvoering wordt opgevat als het niveau waar individueel contact
l'usager a lieu et où, au besoin, une concertation multidisciplinaire tussen de zorgverstrekker en de gebruiker plaatsvindt en, waar nodig,
concernant l'usager est mise en place (Doc. parl., Parlement flamand, multidisciplinair overleg omtrent de gebruiker wordt gepleegd (Parl.
2003-2004, n° 1882/1, p. 14). St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1882/1, p. 14).
B.11.4. L'article 8 du décret attaqué dispose que le Gouvernement B.11.4. Artikel 8 van het aangevochten decreet bepaalt dat de Vlaamse
flamand agrée et subventionne les initiatives de coopération dans le Regering samenwerkingsinitiatieven eerstelijnsgezondheidszorg erkent
domaine des soins de santé primaires et fixe leur ressort. Celles-ci en subsidieert en hun werkgebied bepaalt. Zij dienen echter de vorm te
hebben van een vereniging zonder winstoogmerk.
doivent toutefois avoir la forme d'une association sans but lucratif. Bovendien blijkt uit de parlementaire voorbereiding dat de bedoelde
Par ailleurs, il ressort des travaux préparatoires que les activités activiteiten de eigen praktijkvoering dienen te overstijgen en dienen
visées doivent dépasser la seule pratique et se situer à un niveau où te gebeuren op een niveau waar de zorgaanbieders binnen een bepaald
les prestataires de soins coordonnent leurs activités au sein d'un werkgebied hun werking op elkaar afstemmen, zoals wordt bepaald in
ressort déterminé, comme le prévoit l'article 6, § 2, alinéa 2, du artikel 6, § 2, tweede lid, van het aangevochten decreet (Parl. St.,
décret attaqué (Doc. parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1882/1, Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1882/1, p. 15).
p. 15). Ces initiatives doivent répondre aux objectifs du décret et comporter Die initiatieven dienen te beantwoorden aan de doelstellingen van het
les mesures qui sont mentionnées à son article 9.
B.11.5. Le Gouvernement flamand est également habilité par l'article decreet en de in artikel 9 bedoelde maatregelen te bevatten.
11 du décret attaqué à déterminer les tâches dévolues, en principe, à B.11.5. De Vlaamse Regering is bij artikel 11 van het bestreden
l'initiative de coopération, mais qui peuvent être accomplies par une decreet eveneens ertoe gemachtigd te bepalen welke taken in beginsel
aan het samenwerkingsinitiatief worden toevertrouwd, maar die door een
autre personne morale. andere rechtspersoon kunnen worden uitgevoerd.
Ces délégations doivent toutefois être interprétées, conformément aux Die machtigingen dienen evenwel te worden geïnterpreteerd in
travaux préparatoires et à la lumière de l'économie générale du décret overeenstemming met de parlementaire voorbereiding en in het licht van
attaqué, en tenant compte notamment du gain en efficacité escompté de algemene economie van het aangevochten decreet, rekening houdend
ainsi que de la complexité de certaines questions de santé (Doc. onder meer met de verhoopte grotere doelmatigheid en de complexiteit
parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1882/1, pp. 20 et 21). B.11.6. Il découle de ce qui précède que les compétences qui ont été déléguées au Gouvernement flamand sont limitées par des choix opérés par le législateur décrétal lui-même. Pour le surplus, c'est aux juridictions compétentes qu'il appartient de contrôler l'usage que fera le Gouvernement de ces délégations. B.11.7. Le dixième moyen ne peut être accueilli. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 septembre 2005. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, van bepaalde zorgvragen (Parl. St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1882/1, pp. 20 en 21). B.11.6. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de aan de Vlaamse Regering verleende bevoegdheden beperkt zijn door keuzes van de decreetgever zelf. Voor het overige staat het aan de bevoegde rechtscolleges om het gebruik dat de Regering van die delegaties zal maken, te controleren. B.11.7. Het tiende middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 september 2005. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^