Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 102/2005 du 1 er juin 2005 Numéro du rôle : 3081 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 34, § 1 er , 1° et 1°bis, et 39, § 1 er , du Code des impôts sur les La Cour d'arbitrage, composée du président A. Arts, du juge P. Martens, faisant fonction de prés(...)"
Extrait de l'arrêt n° 102/2005 du 1 er juin 2005 Numéro du rôle : 3081 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 34, § 1 er , 1° et 1°bis, et 39, § 1 er , du Code des impôts sur les La Cour d'arbitrage, composée du président A. Arts, du juge P. Martens, faisant fonction de prés(...) Uittreksel uit arrest nr. 102/2005 van 1 juni 2005 Rolnummer 3081 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 34, § 1, 1° en 1°bis, en 39, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtb Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter A. Arts, rechter P. Martens, waarnemend voorzitter(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 102/2005 du 1er juin 2005 Uittreksel uit arrest nr. 102/2005 van 1 juni 2005
Numéro du rôle : 3081 Rolnummer 3081
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 34, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 34, § 1, 1°
1° et 1°bis, et 39, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992, en 1°bis, en 39, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
posées par le Tribunal de première instance de Gand. 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée du président A. Arts, du juge P. Martens, faisant fonction de samengesteld uit voorzitter A. Arts, rechter P. Martens, waarnemend
président, et des juges R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. voorzitter, en de rechters R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels,
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van
Arts, voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 8 septembre 2004 en cause de L. De Cock et H. Michiels Bij vonnis van 8 september 2004 in zake L. De Cock en H. Michiels
contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het
Cour d'arbitrage le 17 septembre 2004, le Tribunal de première Arbitragehof is ingekomen op 17 september 2004, heeft de Rechtbank van
instance de Gand a posé les questions préjudicielles suivantes : eerste aanleg te Gent de volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « Les articles 34, § 1er, 1°, du Code des impôts sur les revenus 1. « Schenden de artikelen 34, § 1, 1°, van het Wetboek van de
1992 et 34, § 1er, 1°bis, du Code des impôts sur les revenus 1992 inkomstenbelastingen 1992 en 34, § 1, 1°bis, van het Wetboek van de
violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'ils inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in
permettent qu'une indemnité versée par une compagnie d'assurance qui zoverre ze toelaten dat een vergoeding uitgekeerd door een
offre une couverture en vertu d'une police du type ' revenu garanti ' verzekeringsmaatschappij die dekking verleent ingevolge een polis van
soit imposable dans le chef du bénéficiaire, alors que ce dernier ne het type ' gewaarborgd inkomen ', belastbaar is in hoofde van de
subit aucune perte de revenus, cependant qu'une indemnité versée par genieter, daar waar laatstgenoemde geen inkomsten derft, terwijl een
un assureur des accidents du travail ou une indemnité du Fonds des vergoeding uitgekeerd door een arbeidsongevallenverzekeraar of een
maladies professionnelles n'est pas imposable dans le chef du vergoeding van het Fonds voor beroepsziekten niet belastbaar is in
bénéficiaire qui ne subit aucune perte de revenus (conformément à hoofde van de genieter die geen inkomsten derft (overeenkomstig het
l'arrêt de la Cour d'arbitrage du 8 septembre 1998 [lire : l'arrêt n° arrest van het Arbitragehof van 8 september 1998 [lees : het arrest
132/1998 du 9 décembre 1998] et à l'exécution subséquente de l'article nr. 132/1998 van 9 december 1998] en de uitvoering dientengevolge van
39 du Code des impôts sur les revenus 1992), bien que, tant pour artikel 39 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), alhoewel
l'assurance ' revenu garanti ' que pour l'assurance des accidents du zowel voor de verzekering ' gewaarborgd inkomen ', als voor de
travail et pour le Fonds des maladies professionnelles, l'invalidité arbeidsongevallenverzekering, als voor het Fonds voor beroepsziekten,
qui est à l'origine de l'indemnité versée puisse être consécutive à de invaliditeit die aan de basis ligt van de uitgekeerde vergoeding,
l'exercice de l'activité professionnelle, bien qu'il n'y ait dans les kan zijn opgelopen bij het uitoefenen van de beroepswerkzaamheid, in
deux hypothèses aucune perte de revenus et bien que, pour les deux beide er geen inkomstenderving is en voor de beide vormen van
types d'assurance ou pour l'intervention du Fonds des maladies verzekeringen of voor de tussenkomst van het Fonds voor
professionnelles, les primes ou cotisations soient déduites des beroepsziekten, de premies of de bijdragen zijn afgetrokken van de
revenus imposables, soit par les bénéficiaires eux-mêmes, soit par belastbare inkomsten, hetzij door de genieters zelf, hetzij door zijn
leur employeur ? »; werkgever ? »;
2. « L'article 39, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 2. « Schendt artikel 39, § 1, van het Wetboek van de
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'il inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in
prévoit une exonération des indemnités versées par un assureur des zoverre het een vrijstelling invoert voor vergoedingen uitgekeerd door
accidents du travail ou par le Fonds des maladies professionnelles een arbeidsongevallenverzekeraar of het Fonds voor beroepsziekten
sans qu'il y ait perte de revenus, et en tant qu'il établit même, en zonder dat er een inkomstenverlies is, en zelfs in zijn tweede lid een
son alinéa 2, une présomption d'absence de perte de revenus, alors que vermoeden van afwezigheid van inkomensverlies invoert, terwijl deze
cette exonération n'existe pas pour les indemnités résultant d'une vrijstelling niet bestaat voor uitkeringen ingevolge een verzekering '
assurance ' revenu garanti ', bien que ces deux formes d'assurance ou gewaarborgd inkomen ', alhoewel beide vormen van verzekering of
de protection sociale soient constituées grâce à des primes sociale bescherming worden gevormd door aftrekbare premies hetzij bij
déductibles, soit dans le chef du bénéficiaire, soit dans le chef de de genieter, hetzij bij zijn werkgever; de oorzaken van de dekking
son employeur, et bien que les causes de la couverture puissent se
présenter dans toutes les hypothèses dans le cadre de l'activité zich in alle gevallen kunnen voordoen binnen het kader van de
professionnelle et que les assurances comme le Fonds couvrent en beroepswerkzaamheid en zowel de verzekeringen en het Fonds in wezen
substance le même risque, à savoir une invalidité économique ? ». hetzelfde risico dekken, namelijk een economische invaliditeit ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant au contexte des dispositions en cause Ten aanzien van de samenhang van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. Les questions préjudicielles posées par le Tribunal de première B.1.1. De prejudiciële vragen, gesteld door de Rechtbank van eerste
instance de Gand portent sur l'article 34, § 1er, 1° et 1°bis, et sur aanleg te Gent, handelen over artikel 34, § 1, 1° en 1°bis, en over
l'article 39 du Code des impôts sur les revenus 1992 (C.I.R. 1992). artikel 39 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (W.I.B.
Les dispositions en cause font partie du titre II « Impôt des 1992). De in het geding zijnde bepalingen maken deel uit van titel II
personnes physiques », Chapitre II « Assiette de l'impôt », section IV « Personenbelasting », hoofdstuk II « Grondslag van de belasting »,
« Revenu professionnel », l'article 34 ressortissant à la matière des afdeling IV « Beroepsinkomen », waarbij artikel 34 ressorteert onder
de aangelegenheid van de belastbare inkomsten (onderafdeling I, G)
revenus imposables (sous-section I, G) alors que l'article 39 terwijl artikel 39 ressorteert onder die van de vrijgestelde inkomsten
ressortit à celle des revenus exonérés (sous-section II, B). Les (onderafdeling II, B). Pensioenen, renten en als zodanig geldende
pensions, rentes et allocations en tenant lieu sont taxables à l'impôt toelagen zijn belastbaar in het kader van de personenbelasting,
des personnes physiques, mais certaines pensions et rentes sont terwijl ten aanzien van bepaalde pensioenen en renten in een
exonérées en application de l'article 39 du C.I.R. 1992. vrijstelling is voorzien met toepassing van artikel 39 van het W.I.B.
B.1.2. L'article 34, § 1er, 1° et 1°bis, du C.I.R. 1992, modifié par 1992. B.1.2. Artikel 34, § 1, 1° en 1°bis, van het W.I.B. 1992, zoals
l'article 2 de la loi du 19 juillet 2000 visant à modifier les gewijzigd bij artikel 2 van de wet van 19 juli 2000 tot wijziging van
articles 34, § 1er, et 39 du Code des impôts sur les revenus, dispose : de artikelen 34, § 1, en 39 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, bepaalt :
« Les pensions, rentes et allocations en tenant lieu comprennent, « Pensioenen, renten en als zodanig geldende toelagen omvatten,
quels qu'en soient le débiteur, le bénéficiaire, la qualification et ongeacht de schuldenaar, de verkrijger of de benaming ervan en de
les modalités de détermination et d'octroi : wijze waarop ze worden vastgesteld en toegekend :
1° les pensions et les rentes viagères ou temporaires, ainsi que les 1° pensioenen en lijfrenten of tijdelijke renten, alsmede als zodanig
allocations en tenant lieu, qui se rattachent directement ou geldende toelagen, die rechtstreeks of onrechtstreeks betrekking
indirectement à une activité professionnelle; hebben op een beroepswerkzaamheid;
1°bis les pensions et les rentes viagères ou temporaires, ainsi que 1°bis pensioenen en lijfrenten of tijdelijke renten, alsmede als
les allocations en tenant lieu, qui constituent la réparation totale zodanig geldende toelagen, die het gehele of gedeeltelijke herstel van
ou partielle d'une perte permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits; ». een bestendige derving van winst, bezoldigingen of baten uitmaken; ».
B.1.3. L'article 39, § 1er, du C.I.R. 1992, inséré par l'article 3 de B.1.3. Artikel 39, § 1, van het W.I.B. 1992, zoals ingevoegd bij
la loi du 19 juillet 2000, énonce : artikel 3 van de wet van 19 juli 2000, bepaalt :
« Les pensions, les rentes viagères ou temporaires et les allocations « De in artikel 34, § 1, 1°, vermelde pensioenen, lijfrenten of
en tenant lieu visées à l'article 34, § 1er, 1°, qui sont attribuées tijdelijke renten en als zodanig geldende toelagen, die zijn toegekend
en cas d'incapacité permanente en application de la législation sur in geval van blijvende ongeschiktheid met toepassing van de wetgeving
les accidents du travail ou les maladies professionnelles, sont op de arbeidsongevallen of beroepsziekten, zijn vrijgesteld in de mate
exonérées dans la mesure où elles ne constituent pas la réparation waarin ze geen herstel van een bestendige derving van winst,
d'une perte permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits. bezoldigingen of baten uitmaken.
Ne sont notamment pas censées constituer la réparation d'une telle Worden inzonderheid geacht geen herstel uit te maken van een
perte, les pensions, rentes ou allocations en tenant lieu visées à dergelijke derving, de pensioenen, renten en als zodanig geldende
l'alinéa précédent qui sont octroyées soit en raison d'un accident du toelagen vermeld in het vorige lid die zijn toegekend hetzij ingevolge
travail ou d'une maladie professionnelle ayant entraîné un degré een arbeidsongeval of een beroepsziekte die een invaliditeitsgraad tot
d'invalidité n'excédant pas 20 % soit en complément à une pension de gevolg hebben die niet meer bedraagt dan 20 %, hetzij als aanvulling
retraite ou de survie. op een rust- of overlevingspensioen.
Dans les cas qui ne sont pas visés à l'alinéa 2, les pensions, rentes In de gevallen die niet zijn bedoeld in het tweede lid, worden de in
et allocations en tenant lieu visées à l'alinéa 1er, ne sont pas, sauf het eerste lid vermelde pensioenen, renten en als zodanig geldende
preuve contraire, censées constituer la réparation d'une perte toelagen, behoudens tegenbewijs, geacht geen herstel van een
permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits, à concurrence bestendige derving van winst, bezoldigingen of baten uit te maken ten
de la quotité qui correspond à l'indemnité totale multipliée par une belope van het deel dat overeenstemt met de totale vergoeding
fraction dont le numérateur est égal à 20 % et le dénominateur au vermenigvuldigd met een breuk met als teller 20 % en met als noemer de
degré d'invalidité exprimé en pour cent ». invaliditeitsgraad uitgedrukt in procent ».
Quant aux dispositions en cause, en ce qui concerne l'imposabilité des Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen wat de
allocations résultant d'accidents du travail ou de maladies belastbaarheid betreft van de uitkeringen naar aanleiding van
professionnelles arbeidsongevallen en beroepsziekten
B.2. Les articles 34, § 1er, 1° et 1°bis, et 39 du C.I.R. 1992 ont B.2. De artikelen 34, § 1, 1° en 1°bis en 39, van het W.I.B. 1992
été, l'un modifié, et l'autre inséré par les articles 2 et 3 de la loi werden gewijzigd, respectievelijk ingevoegd, bij artikel 2,
du 19 juillet 2000. Il ressort des travaux préparatoires de cette loi respectievelijk artikel 3, van de wet van 19 juli 2000. Uit de
que le législateur entendait supprimer une discrimination existante : parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de wetgever een bestaande discriminatie heeft willen wegwerken :
« [...] le simple fait que l'accident dont une personne a été victime, et qui est la cause dans son chef d'une incapacité de travail permanente, entre dans une sphère couverte par une législation sociale, est insuffisant pour justifier la taxation de l'indemnité qu'elle perçoit alors même qu'elle n'a, suite à cette incapacité, subi aucune perte de rémunérations. Décider autrement nous paraît introduire une discrimination par rapport aux personnes bénéficiaires d'une rente ou d'allocations de droit commun qui, dans les mêmes conditions, sont non imposables. Le critère central doit être à notre sens la perte effective de revenus liée à l'incapacité, et ce quelles que soient les circonstances qui ont présidé à l'incapacité. Ces circonstances ne peuvent pas, comme c'est le cas actuellement, avoir pour effet de « [...] het loutere feit dat een ongeval waarvan een persoon het slachtoffer is geworden en waardoor hij een blijvende arbeidsongeschiktheid heeft opgelopen onder de toepassingssfeer van een sociale wetgeving valt, [is] onvoldoende [...] om de belasting te rechtvaardigen van de uitkering die deze persoon geniet terwijl hij geen enkel inkomensverlies heeft geleden als gevolg van die ongeschiktheid. Een andere beslissing nemen houdt volgens ons in dat een discriminatie wordt ingevoerd ten aanzien van de personen die een rente of een uitkering naar gemeen recht genieten welke in dezelfde omstandigheden niet belastbaar zijn. Wij zijn van mening dat het daadwerkelijk inkomensverlies als gevolg van de ongeschiktheid het hoofdcriterium moet zijn, ongeacht de omstandigheden die geleid hebben tot die ongeschiktheid. Die omstandigheden mogen niet, zoals nu het geval is, met zich [mee] brengen dat een uitkering belastbaar wordt verklaard die tot doel
déclarer imposable une indemnité qui compense une diminution de la heeft een vermindering van de arbeidsgeschiktheid of het feit dat
capacité de travail ou la nécessité d'efforts accrus alors qu'il n'y a grotere inspanningen moeten worden gedaan, goed te maken terwijl er
pas de répercussion sur les revenus professionnels de la victime » geen gevolgen zijn geweest voor de beroepsinkomsten van het
(Doc. parl., Chambre, 1997-1998, DOC 49-1408/001, p. 5). slachtoffer » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, DOC 49-1408/001, p. 5).
Er werd tevens verduidelijkt dat door de voorgestelde wetswijziging
Il fut aussi précisé que la modification législative proposée tegemoet zou worden gekomen aan het arrest van het Hof nr. 132/98 van
répondrait à l'arrêt de la Cour n° 132/98 du 9 décembre 1998 (Doc. 9 december 1998 (Parl. St., Kamer, 1997-1998, DOC 49-1408/003, p. 2,
parl., Chambre, 1997-1998, DOC 49-1408/3, p. 2, et DOC 49-1408/004, p. en DOC 49-1408/004, p. 7), omdat de pensioenen, renten of als zodanig
7), parce que les pensions, rentes ou allocations en tenant lieu qui
sont octroyées dans le cadre de la législation sur les accidents du geldende toelagen die zijn toegekend met toepassing van de wetgeving
travail ou les maladies professionnelles seraient exonérées de l'impôt op arbeidsongevallen of beroepsziekten, zouden worden vrijgesteld van
sur les revenus dans la mesure où elles ne réparent pas une perte inkomstenbelastingen in de mate waarin zij geen herstel van een
permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits (Doc. parl., bestendige derving van winst, bezoldigingen of baten uitmaken (Parl.
Chambre, 1997-1998, DOC 49-1408/004, p. 8). St., Kamer, 1997-1998, DOC 49-1408/004, p. 8).
Dans son arrêt n° 132/98, la Cour a dit pour droit : In het arrest nr. 132/98 heeft het Hof gezegd voor recht :
« En ce qu'il rend imposables les indemnités versées en réparation
d'une incapacité permanente en application de la législation sur les « Doordat artikel 32bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
accidents du travail, sans qu'il y ait perte de revenus dans le chef
de la victime, l'article 32bis du Code des impôts sur les revenus 1964 1964 (thans artikel 34, § 1, 1°, van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen 1992) de vergoedingen die met toepassing van de
(actuellement l'article 34, § 1er, 1°, du Code des impôts sur les arbeidsongevallenwetgeving worden gestort tot herstel van een
blijvende ongeschiktheid, zonder dat er voor het slachtoffer een
revenus 1992) viole l'article 10 de la Constitution ». inkomstenderving is, belastbaar maakt, schendt het artikel 10 van de
Quant aux dispositions en cause, en ce qui concerne l'imposabilité des Grondwet ». Ten aanzien van de in geding zijnde bepalingen wat de belastbaarheid
allocations versées en exécution d'un contrat d'assurance « revenu betreft van de uitkeringen gedaan ter uitvoering van een verzekering «
garanti » gewaarborgd inkomen »
B.3.1. La Cour a aussi statué sur cette matière à propos de B.3.1. Het Hof heeft de aangelegenheid ook beoordeeld ten aanzien van
l'indemnité versée, en application d'une assurance « revenu garanti », de vergoeding die met toepassing van een verzekering « gewaarborgd
en réparation d'une incapacité permanente, sans perte de revenus pour inkomen » wordt gestort tot herstel van een blijvende ongeschiktheid,
zonder dat er voor het slachtoffer een inkomstenderving is, in
la victime, comparée à l'indemnité versée en application de la vergelijking met de vergoeding die met toepassing van de
législation sur les accidents du travail ou en application du droit arbeidsongevallenwetgeving of met toepassing van het gemeen recht
commun, en réparation d'une incapacité permanente, sans qu'il n'y ait wordt gestort tot herstel van een blijvende ongeschiktheid, waarbij
non plus perte de revenus pour la victime. voor het slachtoffer evenmin een inkomstenderving aanwezig is.
Dans son arrêt n° 120/2001 du 10 octobre 2001, la Cour a dit pour In het arrest nr. 120/2001 van 10 oktober 2001 heeft het Hof gezegd
droit : voor recht :
« L'article 32bis du Code des impôts sur les revenus 1964, « Artikel 32bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964,
actuellement l'article 34, § 1er, 1°, du Code des impôts sur les thans artikel 34, § 1, 1°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
revenus 1992, avant sa modification par la loi du 19 juillet 2000, 1992, vóór de wijziging ervan bij de wet van 19 juli 2000, schendt de
viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il rend artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het de vergoedingen
imposables les indemnités versées par une compagnie d'assurances en uitgekeerd door een verzekeringsmaatschappij tot herstel van een
réparation d'une invalidité physiologique et/ou économique, sans qu'il fysiologische en/of economische invaliditeit belastbaar stelt, zonder
y ait perte de revenus dans le chef de la victime, et alors que les dat er voor het slachtoffer een inkomstenderving is, en terwijl de
primes liées au contrat d'assurance n'ont pas été déduites par le premies verbonden aan het verzekeringscontract door de begunstigde van
bénéficiaire de l'indemnité au titre de charges professionnelles ». de vergoeding niet als beroepskosten werden afgetrokken ».
L'inconstitutionnalité précitée concernait toutefois exclusivement la De voormelde ongrondwettigheid had evenwel enkel betrekking op de
circonstance qu'une indemnité versée en exécution d'un contrat omstandigheid dat een vergoeding die werd uitgekeerd ter uitvoering
d'assurance individuel « revenu garanti », pour la réparation d'une van een individueel verzekeringscontract « gewaarborgd inkomen » tot
invalidité physiologique ou économique et sans qu'il y ait perte de herstel van fysiologische of economische invaliditeit en zonder
revenus, était taxable, lorsque les primes liées au contrat inkomstenverlies, belastbaar was, wanneer de premies verbonden aan het
d'assurance n'avaient pas été déduites à titre de charges verzekeringscontract door de begunstigde van de vergoeding niet als
professionnelles par le bénéficiaire de l'indemnité. beroepskosten werden afgetrokken.
B.3.2. La Cour a ensuite dit pour droit dans son arrêt n° 55/2003 du B.3.2. Vervolgens heeft het Hof in zijn arrest nr. 55/2003 van 30
30 avril 2003 : april 2003 gezegd voor recht :
« En ce qu'il rend imposables les montants versés, en indemnisation « Doordat het de bedragen die ter uitvoering van een collectief
d'une invalidité physiologique et/ou économique causée par un verzekeringscontract, gesloten door de werkgever van het slachtoffer,
accident, en exécution d'un contrat d'assurance collectif conclu par gestort zijn om een fysiologische en/of economische invaliditeit
l'employeur de la victime, sans que celle-ci ait subi une perte de veroorzaakt door een ongeval te vergoeden, belastbaar maakt zonder dat
revenus, l'article 34, § 1er, 1°, du Code des impôts sur les revenus het slachtoffer inkomsten heeft gederfd, schendt artikel 34, § 1, 1°,
1992 viole les articles 10 et 11 de la Constitution ». L'inconstitutionnalité constatée par cet arrêt ne portait que sur la circonstance qu'une indemnité versée en exécution d'un contrat d'assurance collectif « revenu garanti », en réparation d'une invalidité physiologique ou économique et sans perte de revenus, était imposable. Il s'agissait d'une assurance souscrite et payée par l'employeur du bénéficiaire qui ainsi n'avait pas la possibilité de déduire les primes à titre de frais professionnels. Quant aux questions préjudicielles posées par le juge a quo dans van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ». De in dat arrest vastgestelde ongrondwettigheid had enkel betrekking op de omstandigheid dat een vergoeding die wordt uitgekeerd ter uitvoering van een collectief verzekeringscontract « gewaarborgd inkomen » tot herstel van fysiologische of economische invaliditeit en zonder inkomstenverlies, belastbaar was. Het betrof een verzekering, aangegaan en betaald door de werkgever van de begunstigde, die dus niet over de mogelijkheid beschikte om de premies als beroepskosten af te trekken. Ten aanzien van de prejudiciële vragen gesteld door de verwijzende
l'instance principale rechter in het bodemgeschil
B.4. Le juge a quo demande à la Cour si les dispositions en cause B.4. De verwijzende rechter vraagt het Hof of de in het geding zijnde
violent les articles 10 et 11 de la Constitution, d'une part, en tant bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden doordat ze,
qu'elles permettent que l'indemnité versée par une compagnie enerzijds, toestaan dat de vergoeding uitgekeerd door een
d'assurances qui offre une couverture en vertu d'une police de type « verzekeringsmaatschappij die dekking verleent ingevolge een polis van
revenu garanti » soit taxée lorsque le contribuable n'a subi aucune het type « gewaarborgd inkomen », wordt belast wanneer de
perte de revenus, alors qu'une indemnité versée par l'assureur-loi ou belastingplichtige geen inkomsten heeft gederfd, terwijl de vergoeding
celle provenant du Fonds des maladies professionnelles n'est pas uitgekeerd door een arbeidsongevallenverzekeraar of een vergoeding van
imposable lorsque le contribuable n'a subi aucune perte de revenus het Fonds voor de Beroepsziekten niet wordt belast wanneer de
(première question préjudicielle) et, d'autre part, en tant que belastingplichtige geen inkomsten heeft gederfd (eerste prejudiciële
l'article 39 précité instaure une exonération des indemnités versées vraag), en, anderzijds, het voormelde artikel 39 een vrijstelling
invoert voor vergoedingen uitgekeerd door een
par l'assureur-loi ou par le Fonds des maladies professionnelles sans arbeidsongevallenverzekering of het Fonds voor de Beroepsziekten
qu'il y ait perte de revenus « et en tant qu'il établit même, en son zonder dat er een inkomstenverlies is, « en zelfs in zijn tweede lid
alinéa 2, une présomption d'absence de perte de revenus », alors que een vermoeden van afwezigheid van inkomstenverlies invoert », terwijl
cette exonération n'existe pas pour les indemnités résultant d'une die vrijstelling niet bestaat voor uitkeringen ingevolge een
assurance « revenu garanti » (deuxième question préjudicielle). verzekering « gewaarborgd inkomen » (tweede prejudiciële vraag).
B.5.1. Le choix du législateur d'exonérer de l'impôt les seules B.5.1. De keuze van de wetgever om enkel die renten, pensioenen,
rentes, pensions, rentes viagères, rentes temporaires et les
allocations qui en tiennent lieu, pour autant qu'elles sont attribuées lijfrenten, tijdelijke renten en als zodanig geldende toelagen vrij te
en cas d'incapacité permanente en application de la législation sur stellen van belasting voor zover zij zijn toegekend in geval van
les accidents du travail ou les maladies professionnelles et dans la blijvende ongeschiktheid met toepassing van de wetgeving op de
mesure où elles ne constituent pas une réparation d'une perte arbeidsongevallen of beroepsziekten en in de mate waarin ze geen
permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits a été justifié herstel van een bestendige derving van winst, bezoldigingen of baten
comme suit : uitmaken, wordt verantwoord als volgt :
« [...] les auteurs de l'amendement n° 3 ont voulu se limiter aux cas « [...] de indieners van amendement nr. 3 [...] wilden [zich] beperken
visés par l'arrêt [132/98] de la Cour d'arbitrage. [...] Le ministre tot de gevallen waarop het voormelde arrest [nr. 132/98] van het
[aussi] souhaite se limiter à une application stricte de l'arrêt de la Arbitragehof betrekking heeft ». [...] Ook « de minister wenst zich te
beperken tot een strikte toepassing van het arrest van het
Cour d'arbitrage du 9 décembre 1998, qui assimile dorénavant Arbitragehof van 9 december 1998, dat vanaf nu de interpretatie van
l'interprétation donnée à la disposition visée à l'article 34, § 1er, het bij artikel 34, § 1, 1°, WIB 1992, inzake arbeidsongevallen
1°, CIR 92, en matière d'accidents du travail à celle qui s'applique bepaalde gelijkstelt met die welke reeds geldt met betrekking tot de
déjà en ce qui concerne les accidents survenus dans le cadre de la vie ongevallen die zich voordoen in het raam van het privé-leven, die door
privée, réglés par le droit commun » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, het gemeen recht worden geregeld » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, DOC
DOC 49-1408/004, p. 9). 49-1408/004, p. 9).
Il fallait en outre tenir compte, selon le législateur, de l'incidence Bovendien diende volgens de wetgever rekening te worden gehouden met
budgétaire de chacune des solutions possibles et aussi d'une question de budgettaire weerslag van elke mogelijke oplossing en met een
de principe : « Si le gouvernement a opté pour un champ d'application plus vaste que celui prévu par l'arrêt de la Cour d'arbitrage, en ce sens que les indemnités versées en application de la législation sur les maladies professionnelles sont également visées, alors que l'arrêt avait trait uniquement aux allocations versées en application de la législation sur les accidents du travail, il n'a cependant pas été jusqu'à proposer une exonération fiscale complète, ce qui s'explique par des raisons d'ordre budgétaire. La troisième considération concernait la question de principe de savoir jusqu'où l'exonération fiscale peut aller ? Au cas où la loi instaurerait une présomption d'exonération totale de certaines principiële kwestie : « De regering heeft weliswaar geopteerd voor een ruimer toepassingsgebied dan dat voorzien in het arrest van het Arbitragehof omdat ook de toelagen uitgekeerd met toepassing van de wetgeving op de beroepsziekten zijn opgenomen daar waar het arrest alleen betrekking heeft op de toelagen uitgekeerd met toepassing van de wetgeving op de arbeidsongevallen, maar is niet zover gegaan, omwille van budgettaire overwegingen, om een volledige vrijstelling van belasting voor te stellen. De derde overweging is van principiële aard, namelijk tot hoever de belastingvrijstelling kan gaan. Als de wet een vermoeden van volledige
allocations, la question se poserait immédiatement de savoir pourquoi vrijstelling voor bepaalde toelagen instelt, dan rijst onmiddellijk de
tous les revenus de remplacement ne sont pas exonérés » (Doc. parl., vraag waarom niet alle vervangingsinkomens vrijgesteld worden » (Parl.
Sénat, 1999-2000, n° 2-286/4, pp. 7-8). St., Senaat, 1999-2000, nr. 2-286/4, pp. 7-8).
B.5.2. La différence de traitement repose sur un critère objectif, à B.5.2. Het verschil in behandeling steunt op een objectief criterium,
savoir la circonstance que l'indemnité est versée ou non en namelijk de omstandigheid dat de vergoeding al dan niet wordt
application de la législation sur les accidents du travail ou les uitgekeerd met toepassing van de wetgeving op de arbeidsongevallen of
maladies professionnelles. beroepsziekten.
B.6. En exonérant de l'impôt sur les revenus les pensions, rentes et B.6. Door de pensioenen, renten en toelagen die geen herstel van een
allocations qui ne constituent pas la réparation d'une perte bestendige derving van winst, bezoldigingen of baten uitmaken, enkel
permanente de bénéfices, de rémunérations ou de profits pour autant vrij te stellen van de inkomstenbelasting voor zover die zijn
qu'elles soient octroyées en application de la législation sur les toegekend met toepassing van de wetgeving op de arbeidsongevallen of
accidents du travail ou les maladies professionnelles, le législateur
a pris une mesure pertinente au regard de l'objectif de la beroepsziekten, heeft de wetgever een maatregel genomen die pertinent
modification législative du 19 juillet 2000, qui était de se conformer is ten aanzien van de doelstelling van de wetswijziging van 19 juli
à l'arrêt n° 132/98. 2000, te weten tegemoet komen aan het arrest nr. 132/98.
B.7. En l'espèce, il ressort du mémoire du Conseil des ministres et de B.7. Te dezen blijkt uit de memorie van de Ministerraad en uit het
la réponse des parties demanderesses devant le juge a quo à la antwoord van de eisende partijen voor de verwijzende rechter op de
question posée par la Cour dans son ordonnance du 23 mars 2005 que ces door het Hof bij beschikking van 23 maart 2005 gestelde vraag dat die
parties ont toujours déduit, à titre de charges professionnelles, les partijen de premie voor de verzekering « gewaarborgd inkomen » steeds
primes d'assurances « revenu garanti », de sorte que la Cour examine als beroepskosten hebben afgetrokken, zodat het Hof enkel die
uniquement cette hypothèse. hypothese onderzoekt.
B.8.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 5 janvier B.8.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 januari
1976 qui a inséré l'actuel article 38, 8°, du C.I.R. 1992, instaurant 1976 die het huidige artikel 38, 8°, van het W.I.B. 1992 heeft
une exonération en faveur des allocations obtenues en exécution d'un ingevoegd, waardoor een vrijstelling werd ingevoerd voor vergoedingen
contrat d'assurance individuelle contre les accidents corporels, que verkregen ter uitvoering van een individueel verzekeringscontract
le législateur a choisi de supprimer toute possibilité de déduction tegen lichamelijke ongevallen, blijkt dat de wetgever om twee redenen
des primes en contrepartie de cette exonération, pour deux motifs : ervoor heeft gekozen elke mogelijkheid tot aftrek van de premies als
d'une part, parce qu'il n'y aurait pas de liaison automatique et tegenprestatie van die vrijstelling af te schaffen : enerzijds, omdat
nécessaire entre ces avantages et les revenus que les assurés perdent er geen automatische en noodzakelijke binding is tussen die voordelen
en cas de réalisation du risque contre lequel ils se couvrent, la en de inkomsten die de verzekerden verliezen wanneer het risico
waartegen zij zich verzekeren, werkelijkheid wordt, vermits de premie
prime étant calculée en fonction des avantages que l'assuré entend wordt berekend op grond van de voordelen waarop de verzekerde rekent
obtenir en cas de réalisation du risque; d'autre part, parce que ingeval het risico werkelijkheid wordt; anderzijds, omdat de
l'assurance individuelle contre les accidents corporels a plus le individuele verzekering tegen lichamelijke ongevallen meer het
caractère d'une « assurance-épargne » que d'une « assurance perte de karakter heeft van een « spaarverzekering » dan van een « verzekering
revenus » (Doc. parl., Chambre, 1975-1976, n° 680/10, p. 25). tegen het verlies van inkomsten » (Parl. St., Kamer, 1975-1976, nr. 680/10, p. 25).
B.8.2. Si le législateur admet que les allocations versées en B.8.2. Indien de wetgever ervan uitgaat dat de vergoedingen gestort
ter uitvoering van een individueel verzekeringscontract tegen
exécution d'un contrat d'assurance individuelle contre les accidents lichamelijke ongevallen van belasting worden vrijgesteld wanneer de
corporels sont exonérées d'impôt lorsque les primes liées au contrat premies verbonden aan het contract niet fiscaal werden afgetrokken
n'ont pas été déduites fiscalement par le bénéficiaire de l'indemnité, door de begunstigde van de vergoeding, dan verantwoordt dit dat een
cela justifie que l'indemnité attribuée en exécution d'un contrat vergoeding toegekend ter uitvoering van een verzekeringscontract «
d'assurance « revenu garanti » soit taxée lorsque les primes ont été gewaarborgd inkomen » wordt belast, wanneer de premies door de
déduites par le bénéficiaire de l'indemnité. begunstigde van de uitkering werden afgetrokken.
Il résulte en outre de la définition de la notion de « frais Bovendien volgt uit de definitie van het begrip « beroepskosten » in
professionnels » donnée par l'article 49 du C.I.R. 1992 combiné avec artikel 49 van het W.I.B. 1992juncto artikel 52, 10°, van het W.I.B.
l'article 52, 10°, du C.I.R. 1992 qu'une prime déduite a pour but 1992 dat een afgetrokken premie tot doel heeft belastbare inkomsten te
d'acquérir ou de conserver des revenus imposables, de sorte que verkrijgen of te behouden, zodat noodzakelijkerwijze de uitgekeerde
l'indemnité octroyée est nécessairement imposable. vergoeding belastbaar is.
B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.9. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 34, § 1er, 1° et 1°bis, et 39, § 1er, du Code des impôts De artikelen 34, § 1, 1° en 1°bis, en 39, § 1, van het Wetboek van de
sur les revenus 1992 ne violent pas les articles 10 et 11 de la inkomstenbelastingen 1992 schenden de artikelen 10 en 11 van de
Constitution en tant qu'ils rendent imposables les indemnités versées Grondwet niet doordat zij de vergoedingen uitgekeerd door een
par une compagnie d'assurances qui offre une couverture en exécution verzekeringsmaatschappij die dekking verleent ingevolge een polis «
d'une police « revenu garanti », sans que le bénéficiaire de gewaarborgd inkomen » belastbaar stellen, zonder dat er voor de
l'indemnité ait subi une perte de revenus et lorsque les primes liées genieter van de vergoeding een inkomstenderving is, en wanneer de
au contrat d'assurance ont été déduites à titre de charges premies verbonden aan het verzekeringscontract door de begunstigde van
professionnelles par le bénéficiaire de l'indemnité. de vergoeding als beroepskosten werden afgetrokken.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er juin 2005. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 juni 2005.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^