Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 45/2005 du 23 février 2005 Numéros du rôle : 2967, 3023 et 3061 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 2 du Code pénal et les articles 29, 35 et 38 des lois relatives à la police de la circulation La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, M.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 45/2005 du 23 février 2005 Numéros du rôle : 2967, 3023 et 3061 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 2 du Code pénal et les articles 29, 35 et 38 des lois relatives à la police de la circulation La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, M.(...) Uittreksel uit arrest nr. 45/2005 van 23 februari 2005 Rolnummers 2967, 3023 en 3061 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2 van het Strafwetboek en de artikelen 29, 35 en 38 van de wetten betreffende de politie over het wegverkeer, Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 45/2005 du 23 février 2005 Uittreksel uit arrest nr. 45/2005 van 23 februari 2005
Numéros du rôle : 2967, 3023 et 3061 Rolnummers 2967, 3023 en 3061
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 2 du Code In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2 van het Strafwetboek
pénal et les articles 29, 35 et 38 des lois relatives à la police de en de artikelen 29, 35 en 38 van de wetten betreffende de politie over
la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart
1968, posées par les Tribunaux de police de Bruxelles, d'Anvers et de 1968, gesteld door de Politierechtbanken te Brussel, te Antwerpen en
Liège. te Luik.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en J. Spreutels,
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par jugement du 29 mars 2004 en cause du ministère public contre G. a. Bij vonnis van 29 maart 2004 in zake het openbaar ministerie tegen
Dirkx, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage G. Dirkx, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
le 1er avril 2004, le Tribunal de police de Bruxelles a posé la ingekomen op 1 april 2004, heeft de Politierechtbank te Brussel de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 2 du Code pénal viole-t-il les articles 10 et 11 de la « Schendt artikel 2 van het Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de
Constitution s'il est interprété de manière telle que les peines Grondwet indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat de straffen
prévues aux articles 35, 38, § 1er, et 38, § 3, des lois relatives à die zijn voorgeschreven bij de artikelen 35, 38, § 1, en 38, § 3, van
la police de la circulation routière coordonnées par arrêté royal du de wetten betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd
16 mars 1968, tels que modifiés par les articles 14 et 19 de la loi du bij koninklijk besluit van 16 maart 1968, gewijzigd bij de artikelen
7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité 14 en 19 van de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende
routière, doivent être considérées comme moins fortes que les peines bepalingen inzake verkeersveiligheid, minder zwaar moeten worden
prévues par ces mêmes articles avant cette modification et, partant, geacht dan de straffen die bij diezelfde artikelen waren bepaald vóór
doivent être appliquées dès l'entrée en vigueur des articles 35 et 38 die wijziging, en derhalve moeten worden toegepast vanaf de
précités, tels que modifiés, même pour des faits commis antérieurement inwerkingtreding van de voormelde artikelen 35 en 38, zoals gewijzigd,
à cette entrée en vigueur ? » zelfs voor feiten gepleegd vóór die inwerkingtreding ? »
b. Par jugement du 10 juin 2004 en cause du ministère public contre W. b. Bij vonnis van 10 juni 2004 in zake het openbaar ministerie tegen
De Maesschalck et D. Müller, dont l'expédition est parvenue au greffe W. De Maesschalck en D. Müller, waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour d'arbitrage le 18 juin 2004, le Tribunal de police d'Anvers het Arbitragehof is ingekomen op 18 juni 2004, heeft de
a posé la question préjudicielle suivante : Politierechtbank te Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 2 du Code pénal viole-t-il les articles 10 et 11 de la « Schendt artikel 2 van het Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de
Constitution s'il est interprété de manière telle que les peines que Grondwet indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat de straffen
die voor inbreuk op artikel 2, § 1, van het koninklijk besluit van 20
l'article 29 des lois relatives à la police de la circulation juli 2001 worden opgelegd bij artikel 29 van de wetten betreffende de
routière, coordonnées par arrêté royal du 16 mars 1968, modifié par politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij koninklijk besluit van
l'article 6 de la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions 16 maart 1968, zoals gewijzigd bij artikel 6 van de wet van 7 februari
en matière de sécurité routière, inflige pour une infraction à 2003 houdende verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid,
l'article 2, § 1er, de l'arrêté royal du 20 juillet 2001 doivent être minder zwaar moeten worden geacht dan de straffen die bij hetzelfde
considérées comme moins fortes que les peines qui étaient prévues par artikel waren bepaald vóór die wijziging derwijze dat het aldus
ce même article avant cette modification, de telle sorte que l'article
29 ainsi modifié devrait également être appliqué, dès son entrée en gewijzigde artikel 29 vanaf de inwerkingtreding van dit artikel ook
vigueur, aux faits commis antérieurement à cette entrée en vigueur ? » zou moeten worden toegepast op feiten gepleegd vóór deze inwerkingtreding ? »
c. Par jugement du 7 juin 2004 en cause du ministère public contre L. c. Bij vonnis van 7 juni 2004 in zake het openbaar ministerie tegen L.
Vandenbergh, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Vandenbergh, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is
d'arbitrage le 9 juillet 2004, le Tribunal de police de Liège a posé ingekomen op 9 juli 2004, heeft de Politierechtbank te Luik de
la question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« La loi du 7 février 2003, portant diverses dispositions en matière « Schendt de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen
de sécurité routière principalement en ses articles 14 et 19, ayant inzake verkeersveiligheid, inzonderheid de artikelen 14 en 19 ervan,
modifié respectivement les articles 35 et 38, § 1er, 1°, de l'arrêté waarbij respectievelijk de artikelen 35 en 38, § 1, 1°, van het
royal du 16 mars 1968, viole-t-elle les articles 10 et 11 de la koninklijk besluit van 16 maart 1968 werden gewijzigd, de artikelen 10
Constitution, combinés avec l'article 2, alinéa 2, du Code pénal et en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 2, tweede lid,
l'article 15 du Pacte international relatif aux droits civils et van het Strafwetboek en artikel 15 van het Internationaal Verdrag
politiques du 16 [lire : 19] décembre 1966, et avec les principes inzake burgerrechten en politieke rechten van 16 [lees : 19] december
généraux du droit en ce que la personne poursuivie devant le Tribunal 1966, en met de algemene rechtsbeginselen, doordat de persoon die voor
de police, pour des faits ayant été commis avant l'entrée en vigueur de politierechtbank wordt vervolgd wegens feiten die zijn gepleegd
de la loi du 7 février 2003 et qui serait appelée à comparaître vóór de inwerkingtreding van de wet van 7 februari 2003 en die zou
postérieurement à l'entrée en vigueur immédiate de ladite loi, moeten verschijnen na de onmiddellijke inwerkingtreding van die wet,
pourrait être condamnée à une déchéance automatique du droit de zou kunnen worden veroordeeld tot een automatisch verval van het recht
conduire, assortie de l'obligation de repasser des examens, sans que tot sturen, gepaard met de verplichting opnieuw examens af te leggen,
le juge qui est appelé à connaître du litige puisse moduler cette zonder dat de rechter die kennis dient te nemen van het geschil, die
sanction ? » sanctie zou kunnen aanpassen ? »
Ces affaires, inscrites sous les numéros 2967, 3023 et 3061 du rôle de Die zaken, ingeschreven onder de nummers 2967, 3023 en 3061 van de rol
la Cour, ont été jointes. van het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 2 du Code pénal dispose : B.1. Artikel 2 van het Strafwetboek luidt :
« Nulle infraction ne peut être punie de peines qui n'étaient pas « Geen misdrijf kan worden gestraft met straffen die bij de wet niet
portées par la loi avant que l'infraction fût commise. waren gesteld voordat het misdrijf werd gepleegd.
Si la peine établie au temps du jugement diffère de celle qui était Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die
portée au temps de l'infraction, la peine la moins forte sera welke ten tijde van het misdrijf was bepaald, wordt de minst zware
appliquée. » straf toegepast. »
B.2. Les articles 29, 35 et 38 des lois relatives à la police de la B.2. De artikelen 29, 35 en 38 van de wetten betreffende de politie
circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal du 16 mars 1968, over het wegverkeer, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16
disposent : maart 1968, luiden :
«

Art. 29.§ 1er. Les infractions graves de troisième degré aux

«

Art. 29.§ 1. De speciaal door de Koning, bij een besluit

règlements pris en exécution des présentes lois coordonnées, vastgesteld na overleg in de Ministerraad, als zodanig aangewezen
zware overtredingen van de derde graad van de reglementen
spécialement désignées comme telles par le Roi, par arrêté délibéré en uitgevaardigd op grond van deze gecoördineerde wetten, worden gestraft
Conseil des Ministres, sont punies d'une amende de 100 euros à 500 euros et d'une déchéance du droit de conduire un véhicule à moteur de huit jours au moins à cinq ans au plus. Les infractions graves de deuxième degré aux règlements pris en exécution des présentes lois coordonnées, spécialement désignées comme telles par le Roi, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, sont punies d'une amende de 50 euros à 500 euros. Les infractions graves de premier degré aux règlements pris en exécution des présentes lois coordonnées, spécialement désignées comme telles par le Roi, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, sont punies d'une amende de 50 euros à 250 euros. met geldboete van 100 euro tot 500 euro en met een verval van het recht tot het besturen van een motorvoertuig voor een duur van ten minste acht dagen en ten hoogste vijf jaar. De speciaal door de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, als zodanig aangewezen zware overtredingen van de tweede graad van de reglementen uitgevaardigd op grond van deze gecoördineerde wetten, worden gestraft met geldboete van 50 euro tot 500 euro. De speciaal door de Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, als zodanig aangewezen zware overtredingen van de eerste graad van de reglementen uitgevaardigd op grond van deze gecoördineerde wetten, worden gestraft met geldboete van 50 euro tot 250 euro.
§ 2. Les autres infractions aux règlements pris en exécution des § 2. De andere overtredingen van de reglementen uitgevaardigd op grond
présentes lois coordonnées sont punies d'une amende de 10 euros à 250 van deze gecoördineerde wetten worden gestraft met geldboete van 10
euros. euro tot 250 euro.
Les stationnements à durée limitée, les stationnements payants et les Het in voormelde reglementen omschreven parkeren met beperkte
stationnements sur les emplacements réservés aux riverains définis parkeertijd, betalend parkeren en parkeren op plaatsen voorbehouden
dans les règlements précités ne sont pas sanctionnés pénalement. aan bewoners worden niet strafrechtelijk bestraft.
§ 3. Les peines d'amendes sont doublées s'il y a récidive sur une § 3. De geldboetes worden verdubbeld bij herhaling van een overtreding
infraction visée au premier paragraphe dans l'année à dater d'un bedoeld in de eerste paragraaf binnen het jaar te rekenen van de dag
jugement antérieur, portant condamnation et passé en force de chose van de uitspraak van een vorig veroordelend vonnis dat in kracht van
jugée. » gewijsde is gegaan. »
«

Art. 35.Est puni d'une amende de 200 à 2.000 euros et d'une

«

Art. 35.Met geldboete van 200 euro tot 2.000 euro en met het verval

déchéance du droit de conduire un véhicule à moteur d'une durée d'un van het recht tot besturen van een motorvoertuig voor een duur van ten
mois au moins et cinq ans au plus ou à titre définitif quiconque dans minste een maand en ten hoogste vijf jaar of voorgoed, wordt gestraft
un lieu public, conduit un véhicule ou une monture ou accompagne un hij die op een openbare plaats een voertuig of een rijdier bestuurt of
conducteur en vue de l'apprentissage, alors qu'il se trouve en état een bestuurder begeleidt met het oog op de scholing, terwijl hij in
d'ivresse ou dans un état analogue résultant notamment de l'emploi de staat van dronkenschap verkeert of in een soortgelijke staat met name
drogues ou de médicaments. » ten gevolge van het gebruik van drugs of van geneesmiddelen. »
«

Art. 38.§ 1er. Le juge peut prononcer la déchéance du droit de

«

Art. 38.§ 1. De rechter kan het verval van het recht tot het

conduire un véhicule à moteur : besturen van een motorvoertuig uitspreken :
1° s'il condamne du chef d'infraction aux articles 34, 37, 37bis, § 1er, 1° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 34, 37,
1° et 4° à 6°, ou 62bis ; 37bis, § 1, 1° en 4° tot 6°, of 62bis ;
2° s'il condamne du chef d'accident de roulage imputable au fait 2° indien hij veroordeelt wegens een verkeersongeval te wijten aan het
personnel de son auteur et que la condamnation est infligée pour cause persoonlijk toedoen van de dader en de veroordeling wordt uitgesproken
d'homicide ou de blessures; wegens doding of verwonding;
3° s'il condamne du chef d'une des infractions graves de 1er degré ou 3° indien hij veroordeelt wegens een van de zware overtredingen van de
de 2e degré visées à l'article 29, § 1er; eerste of de tweede graad als bedoeld in artikel 29, § 1;
4° s'il condamne du chef d'une infraction quelconque à la présente loi 4° indien hij veroordeelt wegens enige overtreding van deze wet en van
et aux règlements pris en exécution de celle-ci et que, dans l'année de reglementen uitgevaardigd ter uitvoering ervan en de schuldige
précédant l'infraction, le coupable a encouru trois condamnations binnen het jaar vóór de overtreding driemaal hieromtrent werd
dudit chef; veroordeeld;
5° s'il condamne du chef d'une infraction aux articles 30, § 1er, 33, 5° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 30, § 1,
§ 1er, ou 48, 2°; 33, § 1, of 48, 2°;
Les déchéances prononcées en vertu du présent paragraphe seront de De vervallenverklaringen uitgesproken krachtens deze paragraaf
huit jours au moins et de cinq ans au plus; elles peuvent toutefois bedragen ten minste acht dagen en ten hoogste vijf jaar; zij kunnen
être prononcées pour une période supérieure à cinq ans ou à titre evenwel uitgesproken worden voor een periode van meer dan vijf jaar of
définitif, si, dans les trois ans précédant les infractions visées au voorgoed indien de schuldige binnen de drie jaar vóór de overtredingen
1° et au 5°, le coupable a encouru une condamnation du chef d'une de ces infractions. bedoeld in 1° en 5°, veroordeeld is wegens een van deze overtredingen.
§ 2. Si le juge condamne simultanément du chef d'une infraction à § 2. Indien de rechter tegelijkertijd veroordeelt wegens een
l'article 419bis du Code pénal et d'une infraction aux articles 29, § overtreding van artikel 419bis van het Strafwetboek en wegens een
1er, 34, § 2, 35 ou 37bis, § 1er, des présentes lois coordonnées, la overtreding van de artikelen 29, § 1, 34, § 2, 35 of 37bis, § 1, van
deze gecoördineerde wetten, zal het verval van het recht tot sturen
déchéance du droit de conduire sera prononcée pour une période de 3 worden uitgesproken voor een duur van ten minste 3 maanden.
mois au moins. La réintégration dans le droit de conduire est subordonnée à la Het herstel in het recht tot sturen is afhankelijk van het slagen voor
réussite des quatre examens visés au § 3, alinéa 1er. de vier examens en onderzoeken bedoeld in § 3, eerste lid.
S'il condamne simultanément du chef d'une infraction à l'article Indien hij tegelijkertijd veroordeelt wegens een overtreding van
artikel 419bis van het Strafwetboek en wegens een overtreding van de
419bis du Code pénal et d'une infraction aux articles 36 ou 37bis, § artikelen 36 of 37bis, § 2, van deze gecoördineerde wetten, zal het
2, des présentes lois coordonnées, la déchéance du droit de conduire verval van het recht tot sturen worden uitgesproken voor een periode
sera prononcée pour une période de 1 an au moins. van ten minste 1 jaar.
La réintégration dans le droit de conduire est subordonnée à la Het herstel in het recht tot sturen is afhankelijk van het slagen voor
réussite des quatre examens visés au § 3, alinéa 1er. de vier examens en onderzoeken bedoeld in § 3, eerste lid.
S'il condamne simultanément du chef d'une infraction à l'article Indien hij tegelijkertijd veroordeelt wegens een overtreding van
artikel 420bis van het Strafwetboek en wegens een overtreding van de
420bis du Code pénal et d'une infraction aux articles 36 ou 37bis, § artikelen 36 of 37bis, § 2, van deze gecoördineerde wetten, zal het
2, des présentes lois coordonnées, la déchéance du droit de conduire verval van het recht tot sturen worden uitgesproken voor een periode
sera prononcée pour une période de 6 mois au moins. van ten minste 6 maanden.
La réintégration dans le droit de conduire est subordonnée à la Het herstel in het recht tot sturen is afhankelijk van het slagen voor
réussite des quatre examens visés au § 3, alinéa 1er. de vier examens en onderzoeken bedoeld in § 3, eerste lid.
§ 2bis. Le juge peut ordonner, à l'égard de tout conducteur détenteur § 2bis. De rechter kan lastens iedere bestuurder houder van een
d'un permis de conduire délivré depuis moins de cinq ans ou d'un titre rijbewijs uitgereikt sedert minder dan vijf jaar of van het als
qui en tient lieu, que la déchéance effective sera mise en exécution zodanig geldend bewijs, bevelen dat het effectief verval enkel wordt
uniquement du vendredi a 20 heures au dimanche à 20 heures ainsi que uitgevoerd van de vrijdag om 20 uur tot de zondag om 20 uur en op de
les jours fériés, selon les modalités qu'il détermine. feestdagen, volgens de nadere regels die hij bepaalt.
§ 3. Le juge peut subordonner la réintégration dans le droit de § 3. De rechter kan het herstel in het recht tot sturen afhankelijk
conduire à la condition d'avoir satisfait à un ou plusieurs des maken van het slagen voor een of meer van de hiernavermelde examens en
examens cités ci-après : onderzoeken :
1° un examen théorique; 1° een theoretisch examen;
2° un examen pratique; 2° een praktisch examen;
3° un examen médical; 3° een geneeskundig onderzoek;
4° un examen psychologique; 4° een psychologisch onderzoek;
5° des formations spécifiques déterminées par le Roi. 5° specifieke scholingen bepaald door de Koning.
Les examens prévus par le présent paragraphe ne sont pas applicables De onderzoeken bedoeld in deze paragraaf zijn niet van toepassing op
aux titulaires d'un permis de conduire étranger qui ne répondent pas de houders van een buitenlands rijbewijs die niet voldoen aan de door
aux conditions fixées par le Roi pour pouvoir obtenir un permis de de Koning bepaalde voorwaarden om een Belgisch rijbewijs te kunnen
conduire belge. verkrijgen.
§ 4. Le juge doit subordonner la réintégration dans le droit de conduire du déchu du chef d'infraction mentionnée au § 1er, 1° de cet article et présentant un défaut physique ou une affection déterminé par le Roi, en exécution de l'article 23, § 1er, 3°, à la preuve par le déchu qu'il ne présente plus ce défaut physique ou cette affection. A ces fins, ce dernier introduit une demande par requête donnée au ministère public devant la juridiction qui a prononcé la mesure de déchéance. Cette juridiction statue sans appel. Si la demande est rejetée, elle ne peut être renouvelée avant l'expiration d'un délai de six mois prenant cours à la date du rejet. En cas d'infraction aux articles 30 alinéa 1er, 3°, 35, 36 ou 37bis, § 2, la réintégration dans le droit de conduire doit être subordonnée à la réussite des examens visés au § 3, 3° et 4°. » § 4. De rechter moet het herstel in het recht tot sturen van de vervallenverklaarde uit hoofde van een veroordeling wegens overtreding vermeld in § 1, 1° van dit artikel, en die bovendien lijdt aan een lichaamsgebrek of een aandoening zoals bepaald door de Koning ter uitvoering van artikel 23, § 1, 3°, afhankelijk maken van het bewijs door de vervallenverklaarde dat hij dit lichaamsgebrek of deze aandoening niet meer vertoont. Daartoe dient deze laatste een verzoek in bij een aan het openbaar ministerie gericht verzoekschrift voor het gerecht dat het verval heeft uitgesproken. Tegen de uitspraak van dit gerecht staat geen hoger beroep open. Wordt het verzoek afgewezen dan kan geen nieuw verzoek worden ingediend vóór een termijn van zes maanden, te rekenen van de datum der afwijzing, is verstreken. In geval van overtreding van de artikelen 30, eerste lid, 3°, 35, 36 of 37bis, § 2, moet het herstel in het recht tot sturen afhankelijk worden gemaakt van het slagen voor de onderzoeken bedoeld in § 3, 3° en 4°. »
B.3. Avant leur modification par la loi du 7 février 2003, ces B.3. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 7 februari 2003 luidden
articles disposaient : die artikelen :
«

Art. 29.Les infractions graves aux règlements pris en exécution des

«

Art. 29.De speciaal door de Koning als zodanig aangewezen zware

présentes lois coordonnées spécialement désignées comme telles par le overtredingen van de reglementen uitgevaardigd op grond van deze
Roi, sont punies d'un emprisonnement de huit jours à un mois et d'une gecoördineerde wetten, worden gestraft met gevangenisstraf van acht
amende de 50 francs à 500 francs, ou d'une de ces peines seulement. dagen tot een maand en met geldboete van 50 frank tot 500 frank of met
een van die straffen alleen.
Les autres infractions aux règlements précités sont punies d'un De andere overtredingen van voormelde reglementen worden gestraft met
emprisonnement d'un jour à un mois et d'une amende de 10 francs à 500 gevangenisstraf van een dag tot een maand en met geldboete van 10
francs, ou d'une de ces peines seulement. frank tot 500 frank of met een van die straffen alleen.
En cas de circonstances atténuantes, l'amende peut être réduite, sans In geval van verzachtende omstandigheden, kan de geldboete verminderd
qu'elle puisse être inférieure à 1 franc. worden zonder dat ze minder dan 1 frank mag bedragen.
Les peines sont doublées s'il y a récidive dans l'année à dater d'un De straffen worden verdubbeld bij herhaling binnen het jaar te rekenen
jugement antérieur, portant condamnation et passé en force de chose van de dag van de uitspraak van een vorig veroordelend vonnis dat in
jugée. kracht van gewijsde is gegaan.
Cette disposition ne s'applique pas dans le cas où une infraction Deze bepaling vindt geen toepassing in het geval dat een zware
grave succède à une infraction visée au deuxième alinéa du présent overtreding volgt op een overtreding bepaald door het tweede lid van
article. » dit artikel. »
«

Art. 35.Est puni d'un emprisonnement de quinze jours à six mois et

«

Art. 35.Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot zes maanden en

d'une amende de 200 francs à 2 000 francs ou d'une de ces peines met geldboete van 200 frank tot 2 000 frank of met een van die
straffen alleen, wordt gestraft hij die op een openbare plaats een
seulement, quiconque, dans un lieu public, conduit un véhicule ou une voertuig of een rijdier bestuurt of een bestuurder begeleidt met het
monture ou accompagne un conducteur en vue de l'apprentissage, alors oog op de scholing, terwijl hij in staat van dronkenschap verkeert of
qu'il se trouve en état d'ivresse ou dans un état analogue résultant in een soortgelijke staat o.m. ten gevolge van het gebruik van drugs
notamment de l'emploi de drogues ou de médicaments. » of van geneesmiddelen. »
«

Art. 38.§ 1er. Le juge peut prononcer la déchéance du droit de

«

Art. 38.§ 1. De rechter kan het verval van het recht tot het

conduire un véhicule à moteur : besturen van een motorvoertuig uitspreken :
1° s'il condamne du chef d'infraction aux articles 33, § 1er, 34, § 2, 1° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 33, § 1,
35, 37bis, § 1er, 1°, 4° à 6° ou 62bis ; 34, § 2, 35, 37bis, § 1, 1°, 4° tot 6° of 62bis ;
2° s'il condamne du chef d'accident de roulage imputable au fait 2° indien hij veroordeelt wegens een verkeersongeval te wijten aan het
personnel de son auteur et que la condamnation est infligée pour cause persoonlijk toedoen van de dader en de veroordeling wordt uitgesproken
d'homicide ou de blessures; wegens doding of verwonding;
3° s'il condamne du chef d'une des infractions graves visées à 3° indien hij veroordeelt wegens een van de zware overtredingen
l'article 29; bedoeld in artikel 29;
4° s'il condamne du chef d'une infraction quelconque à la présente loi 4° indien hij veroordeelt wegens enige overtreding van deze wet en van
et aux règlements pris en exécution de celle-ci et que, dans l'année de reglementen uitgevaardigd ter uitvoering ervan en de schuldige
précédant l'infraction, le coupable a encouru trois condamnations binnen het jaar vóór de overtreding driemaal hieromtrent werd
dudit chef; veroordeeld;
5° s'il condamne du chef d'infraction aux articles 30, § 1er, ou 48, 5° indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen 30, § 1
2°; of 48, 2°;
Les déchéances prononcées en vertu du présent paragraphe seront de De vervallenverklaringen uitgesproken krachtens deze paragraaf
huit jours au moins et de cinq ans au plus; elles peuvent toutefois bedragen ten minste acht dagen en ten hoogste vijf jaar; zij kunnen
être prononcées pour une période supérieure à cinq ans ou à titre evenwel uitgesproken worden voor een periode van meer dan vijf jaar of
définitif, si, dans les trois ans précédant les infractions visées au voorgoed indien de schuldige binnen de drie jaar vóór de overtredingen
1° et au 5°, le coupable a encouru une condamnation du chef d'une de ces infractions. bedoeld in 1° en 5°, veroordeeld is wegens een van deze overtredingen.
§ 2. Le juge doit prononcer la déchéance du droit de conduire un § 2. De rechter moet het verval van het recht tot het besturen van een
motorvoertuig uitspreken, voor een duur van acht dagen of meer, of
véhicule à moteur, pour une durée de huit jours ou plus, ou à titre voorgoed, indien hij veroordeelt wegens overtreding van de artikelen
définitif, s'il condamne du chef d'infraction aux articles 33, § 2 ou 33, § 2 of 48, 1°.
48, 1°. § 3. Le juge peut subordonner la réintégration dans le droit de § 3. De rechter kan het herstel in het recht tot sturen afhankelijk
conduire à la condition d'avoir satisfait à un ou plusieurs des maken van het slagen voor een of meer van de hiernavermelde
examens cités ci-après : onderzoeken :
1° un examen théorique; 1° een theoretisch onderzoek;
2° un examen pratique; 2° een praktisch onderzoek;
3° un examen médical; 3° een geneeskundig onderzoek;
4° un examen psychologique. 4° een psychologisch onderzoek.
Les examens prévus par le présent paragraphe ne sont pas applicables De onderzoeken bedoeld in deze paragraaf zijn niet van toepassing op
aux titulaires d'un permis de conduire étranger qui ne répondent pas de houders van een buitenlands rijbewijs die niet voldoen aan de door
aux conditions fixées par le Roi pour pouvoir obtenir un permis de de Koning bepaalde voorwaarden om een Belgisch rijbewijs te kunnen
conduire belge. verkrijgen.
§ 4. Le juge doit subordonner la réintégration dans le droit de conduire du déchu du chef d'infraction mentionnée au § 1er, 1° de cet article et présentant un défaut physique ou une affection déterminé par le Roi, en exécution de l'article 23, § 1er, 3°, à la preuve par le déchu qu'il ne présente plus ce défaut physique ou cette affection. A ces fins, ce dernier introduit une demande par requête donnée au ministère public devant la juridiction qui a prononcé la mesure de déchéance. Cette juridiction statue sans appel. Si la demande est rejetée, elle ne peut être renouvelée avant l'expiration d'un délai de six mois prenant cours à la date du rejet. » B.4. Saisis d'infractions commises avant le 1er mars 2004 (date d'entrée en vigueur de la loi du 7 février 2003) et étant appelés à rendre un jugement après cette date, les juges a quo dans les affaires nos 2967 et 3023 relèvent que la loi ancienne, en ce qu'elle prévoyait des peines d'emprisonnement que ne prévoit plus la loi nouvelle, pourrait être considérée comme celle portant la peine la plus forte § 4. De rechter moet het herstel in het recht tot sturen van de vervallenverklaarde uit hoofde van een veroordeling wegens overtreding vermeld in § 1, 1° van dit artikel, en die bovendien lijdt aan een lichaamsgebrek of een aandoening zoals bepaald door de Koning ter uitvoering van artikel 23, § 1, 3°, afhankelijk maken van het bewijs door de vervallenverklaarde dat hij dit lichaamsgebrek of deze aandoening niet meer vertoont. Daartoe dient deze laatste een verzoek in bij een aan het openbaar ministerie gericht verzoekschrift voor het gerecht dat het verval heeft uitgesproken. Tegen de uitspraak van dit gerecht staat geen hoger beroep open. Wordt het verzoek afgewezen dan kan geen nieuw verzoek worden ingediend vóór een termijn van zes maanden, te rekenen van de datum der afwijzing, is verstreken. » B.4. De verwijzende rechters in de zaken nrs. 2967 en 3023, voor wie zaken aanhangig zijn gemaakt met betrekking tot misdrijven die vóór 1 maart 2004 (datum van inwerkingtreding van de wet van 7 februari 2003) zijn gepleegd en die na die datum uitspraak moeten doen, merken op dat de vroegere wet, in zoverre zij voorzag in gevangenisstraffen waarin
pour l'application de l'article 2 du Code pénal, mais que, dans de nieuwe wet niet langer voorziet, voor de toepassing van artikel 2
l'esprit du justiciable, la loi nouvelle serait à tenir pour plus van het Strafwetboek zou kunnen worden beschouwd als die welke de
répressive en ce que les peines d'emprisonnement prévues par la loi zwaarste straf bepaalt, maar dat de nieuwe wet, in de geest van de
ancienne étaient rarement exécutées, voire rarement prononcées, en ce rechtsonderhorige, als meer repressief zou moeten worden beschouwd, in
zoverre de gevangenisstraffen waarin de vroegere wet voorzag, zelden
ten uitvoer werden gelegd, of zelfs zelden werden uitgesproken, in
que l'article 35 nouveau des lois coordonnées prévoit, notamment, une zoverre het nieuwe artikel 35 van de gecoördineerde wetten met name
déchéance obligatoire du droit de conduire alors que la loi ancienne voorziet in een verplicht verval van het recht tot sturen, terwijl het
n'en faisait qu'une faculté pour le juge (affaire n° 2967), et en ce uitspreken van dat verval onder de vroegere wet nog facultatief was
que l'article 29, § 1er, nouveau prévoit des montants d'amendes qui (zaak nr. 2967), en in zoverre het nieuwe artikel 29, § 1, voorziet in
ont été relevés (affaire n° 3023). Dans l'affaire n° 3061, le juge a geldboeten die werden verhoogd (zaak nr. 3023). In de zaak nr. 3061 is
quo estime que la nouvelle loi est d'application immédiate mais met en de verwijzende rechter van mening dat de nieuwe wet van onmiddellijke
toepassing is, maar brengt hij het voortaan automatische karakter van
cause le caractère désormais automatique de la déchéance du droit de het verval van het recht tot sturen, samen met de verplichting om
conduire, assortie de l'obligation de repasser des examens, en ce que opnieuw examens af te leggen, in het geding, in zoverre de rechter die
le juge ne pourrait moduler cette sanction. sanctie niet zou kunnen aanpassen.
B.5. Dans l'affaire n° 3061, comme le relève le Conseil des Ministres, B.5. In de zaak nr. 3061 is, zoals de Ministerraad opmerkt, de
la question préjudicielle n'est pas recevable en tant qu'elle fait prejudiciële vraag niet ontvankelijk, in zoverre zij verwijst naar
référence à des principes généraux du droit qu'elle combine aux algemene rechtsbeginselen die zij in samenhang leest met de artikelen
articles 10 et 11 de la Constitution mais qu'elle ne précise pas et 10 en 11 van de Grondwet, maar die zij niet preciseert en die op grond
que la motivation du jugement a quo ne permet pas de déterminer. van de motivering van de verwijzende rechter niet kunnen worden
B.6. Le Conseil des Ministres fait valoir dans la même affaire que la bepaald. B.6. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag in dezelfde
question préjudicielle vise à tort l'article 38, § 1er, 1°, et devrait zaak ten onrechte artikel 38, § 1, 1°, beoogt en artikel 38, § 4,
viser l'article 38, § 4, alinéa 4, des lois coordonnées précitées. vierde lid, van de voormelde gecoördineerde wetten zou moeten beogen.
L'article 38, § 1er, 1°, ne prévoit qu'une déchéance facultative du Artikel 38, § 1, 1°, voorziet slechts in een facultatief verval van
droit de conduire et ne renvoie pas à l'article 35 des lois het recht tot sturen en verwijst niet naar artikel 35 van de
coordonnées alors que l'article 38, § 4, alinéa 4, en renvoyant à gecoördineerde wetten, terwijl artikel 38, § 4, vierde lid, door naar
cette disposition, suppose une déchéance obligatoire du droit de die bepaling te verwijzen, een verplicht verval van het recht tot
sturen veronderstelt en het herstel in dat recht afhankelijk maakt van
conduire et conditionne la réintégration de ce droit aux examens qu'il de examens en onderzoeken waarin het voorziet. Aangezien zowel de
prévoit. Dès lors que tant la question préjudicielle que la motivation prejudiciële vraag als de motivering van het verwijzende vonnis het
du jugement a quo mettent en cause le caractère obligatoire de la verplichte karakter van het verval van het recht tot sturen in het
déchéance du droit de conduire et subordonnent la réintégration dans geding brengen en het herstel in dat recht afhankelijk maken van het
ce droit à la réussite des examens précités, la question doit être slagen voor de voormelde examens en onderzoeken, dient te worden
entendue comme portant sur les articles 35 et 38, § 4, alinéa 4, des beschouwd dat de vraag betrekking heeft op de artikelen 35 en 38, § 4,
lois précitées. vierde lid, van de voormelde wetten.
B.7. L'article 2 du Code pénal crée une différence de traitement entre B.7. Artikel 2 van het Strafwetboek voert een verschil in behandeling
justiciables suivant que leur cause est jugée avant ou après l'entrée in tussen rechtsonderhorigen, naargelang hun zaak wordt berecht vóór
en vigueur de la loi nouvelle. Cette différence de traitement aurait of na de inwerkingtreding van de nieuwe wet. Dat verschil in
en l'espèce des effets disproportionnés en ce que, pour déterminer la behandeling zou, te dezen, onevenredige gevolgen hebben, in zoverre de
rechter, om de minst zware wet te bepalen die hij op grond van het
loi la plus douce qu'il doit appliquer en vertu de l'article 2 voormelde artikel 2 moet toepassen, rekening moet houden met de
précité, le juge doit tenir compte de la jurisprudence, relative à rechtspraak betreffende die bepaling, volgens welke de wet die niet
cette disposition, selon laquelle la loi qui cesse de prévoir des langer voorziet in gevangenisstraffen, wordt beschouwd als de minst
peines d'emprisonnement est réputée la plus douce alors même qu'elle zware, ook al voorziet zij in hogere geldboeten en maakt zij het tot
prévoit des amendes plus élevées et rend obligatoires des déchéances dan toe facultatieve verval van het recht tot sturen verplicht, en wil
du droit de conduire jusqu'alors facultatives et, par là, se veut plus zij hiermee strenger zijn dan de vroegere wet.
sévère que la loi ancienne.
B.8.1. En mettant en cause une différence de traitement qui est B.8.1. Door een verschil in behandeling in het geding te brengen dat
fonction de la date d'entrée en vigueur de la nouvelle loi, les juges afhankelijk is van de datum van inwerkingtreding van de nieuwe wet,
a quo demandent à la Cour si, en l'absence de régime transitoire, les vragen de verwijzende rechters aan het Hof of, bij ontstentenis van
dispositions en cause sont ou non compatibles avec les articles 10 et een overgangsregeling, de in het geding zijnde bepalingen al dan niet
11 de la Constitution. bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.8.2. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne requièrent pas, en B.8.2. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet vereisen, in beginsel,
principe, qu'une loi nouvelle soit assortie de mesures transitoires. niet dat een nieuwe wet gepaard gaat met overgangsmaatregelen.
B.8.3. Toutefois, en l'espèce, il apparaît que le législateur a B.8.3. Te dezen blijkt echter dat de wetgever heeft vastgesteld dat de
constaté que les peines prévues par la loi qu'il modifiait ne straffen bepaald in de door hem gewijzigde wet niet op adequate wijze
répondaient pas de manière adéquate à la nécessité de remédier à beantwoordden aan de noodzaak om een einde te maken aan de stijging
l'augmentation du nombre de victimes d'accidents de la circulation et van het aantal slachtoffers van verkeersongevallen en dat die een
que celle-ci requérait une répression plus sévère des infractions qui strengere bestraffing vereiste van de misdrijven die daaraan ten
en sont la cause. L'exposé des motifs indique en effet : « Le texte du grondslag liggen. In de memorie van toelichting wordt immers vermeld :
présent projet procède à la suppression d'un grand nombre de peines de « De tekst van dit ontwerp schrapt een groot aantal gevangenisstraffen
prison et place la peine de déchéance du droit de conduire ou le en maakt van het verval van het recht tot sturen of de onmiddellijke
retrait immédiat du permis comme peines incapacitantes principales » intrekking van het rijbewijs de voornaamste tot onbekwaamheid leidende
(Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 12; dans le même straffen » (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 12; in
sens p. 15 ainsi que Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, dezelfde zin p. 15, alsook Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC
pp. 12 et 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 et 80; Doc. parl., Sénat, 50-1915/001, pp. 12 en 15; DOC 50-1915/006, pp. 34 en 80; Parl. St.,
2002-2003, n° 2-1402/3, p. 13). Senaat, 2002-2003, nr. 2-1402/3, p. 13).
B.8.4. Connaissant la portée de l'article 2, alinéa 2, du Code pénal, rappelée en B.7, selon laquelle la loi nouvelle doit néanmoins être considérée comme la plus douce, dès lors qu'elle ne prévoit plus la peine d'emprisonnement figurant dans la loi ancienne, le législateur a toutefois permis que des justiciables soient sanctionnés, après l'entrée en vigueur de la loi nouvelle, pour des faits commis avant cette entrée en vigueur, d'une manière que le législateur a voulue lui-même plus sévère qu'ils ne l'auraient été s'ils avaient été jugés avant cette entrée en vigueur. L'application rétroactive de la loi nouvelle aux infractions commises avant son entrée en vigueur est par conséquent discriminatoire. Les questions préjudicielles appellent une réponse positive. Par ces motifs, la Cour B.8.4. Al kende de wetgever de draagwijdte van artikel 2, tweede lid, van het Strafwetboek, zoals onder B.7 in herinnering is gebracht, volgens welke de nieuwe wet niettemin als de minst zware moet worden beschouwd, aangezien zij niet langer voorziet in de gevangenisstraf die in de vroegere wet was opgenomen, toch heeft de wetgever het mogelijk gemaakt dat rechtsonderhorigen, na de inwerkingtreding van de nieuwe wet, voor de feiten gepleegd vóór die inwerkingtreding worden bestraft op een wijze die de wetgever zelf strenger heeft gewild dan wanneer die rechtsonderhorigen vóór die inwerkingtreding zouden zijn berecht. De retroactieve toepassing van de nieuwe wet op de inbreuken gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, is bijgevolg discriminerend. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 29, § 1er, 35 et 38, § 4, alinéa 4, des lois relatives à De artikelen 29, § 1, 35 en 38, § 4, vierde lid, van de wetten
la police de la circulation routière, coordonnées par l'arrêté royal betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd bij het
du 16 mars 1968, tels qu'ils ont été modifiés par la loi du 7 février koninklijk besluit van 16 maart 1968, zoals gewijzigd bij de wet van 7
2003, en ce qu'ils sont applicables à des infractions commises avant februari 2003, in zoverre zij van toepassing zijn op vóór 1 maart 2004
le 1er mars 2004, violent les articles 10 et 11 de la Constitution. gepleegde misdrijven, schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 23 février 2005. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 23 februari 2005.
Le greffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^