← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 153/2004 du 15 septembre 2004 Numéro du rôle : 2902 En cause
: la question préjudicielle concernant l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code civil, combinés avec
les articles 48, 51, 55 et 77 de la loi du 8 avril 1965 r La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior
et A. Arts, et des juges P. Martens, M.(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 153/2004 du 15 septembre 2004 Numéro du rôle : 2902 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code civil, combinés avec les articles 48, 51, 55 et 77 de la loi du 8 avril 1965 r La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, M.(...) | Uittreksel uit arrest nr. 153/2004 van 15 september 2004 Rolnummer 2902 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1384, tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, junctis de artikelen 48, 51, 55 en 77 van de wet van 8 april 1965 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 153/2004 du 15 septembre 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 153/2004 van 15 september 2004 |
| Numéro du rôle : 2902 | Rolnummer 2902 |
| En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1384, | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1384, tweede en vijfde |
| alinéas 2 et 5, du Code civil, combinés avec les articles 48, 51, 55 | lid, van het Burgerlijk Wetboek, junctis de artikelen 48, 51, 55 en 77 |
| et 77 de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la | van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, gesteld |
| jeunesse, posée par la Cour d'appel de Liège. | door het Hof van Beroep te Luik. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
| Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, et, conformément à | P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, en, overeenkomstig |
| l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour | artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 janu ari 1989 op het |
| d'arbitrage, du juge émérite L. François, assistée du greffier L. | Arbitragehof, emeritus rechter L. François, bijgestaan door de |
| Potoms, présidée par le président M. Melchior, | griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par arrêt du 29 janvier 2004 en cause de la SMAP (actuellement Ethias) | Bij arrest van 29 januari 2004 in zake OMOB (thans Ethias) tegen N. |
| contre N. Zinzen et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe | Zinzen en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het |
| de la Cour d'arbitrage le 2 février 2004, la Cour d'appel de Liège a | Arbitragehof is ingekomen op 2 februari 2004, heeft het Hof van Beroep |
| posé la question préjudicielle suivante : | te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « La conjonction d'une part de l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code | « Leidt de combinatie van, enerzijds, artikel 1384, tweede en vijfde |
| lid, van het Burgerlijk Wetboek, dat voorziet in een weerlegbaar | |
| civil, stipulant une présomption réfragable de responsabilité dans le | vermoeden van aansprakelijkheid van een ouder, dat berust op diens |
| chef d'un parent, reposant sur son devoir d'éducation de l'enfant | plicht van opvoeding van het minderjarige kind, met, anderzijds, de |
| mineur et d'autre part des articles 48, 51, 55 et 77, de la loi du 8 | artikelen 48, 51, 55 en 77 van de wet van 8 april 1965 betreffende de |
| jeugdbescherming | |
| avril 1965 sur la protection de la jeunesse | - tot een verbreking van de gelijkheid van de middelen van |
| - rompt-elle l'égalité des moyens de défense, au sens de l'article 10 | verdediging, in de zin van artikel 10 van de Grondwet, in zoverre de |
| de la Constitution, en ce que la partie civile jouit d'une présomption | |
| juris tantum contre le parent qui ne dispose d'aucun moyen pour la | burgerlijke partij een vermoeden iuris tantum geniet ten aanzien van |
| renverser ? | de ouder die over geen enkel middel beschikt om het om te keren ? |
| - établit-elle une discrimination, à propos du renversement de la | - tot een discriminatie, wat de omkering van het vermoeden van |
| présomption de responsabilité, entre d'une part le parent qui, en | aansprakelijkheid betreft, tussen, enerzijds, de ouder die, buiten het |
| dehors de l'existence d'un dossier protectionnel en cause de l'enfant | bestaan van een dossier inzake jeugdbescherming met betrekking tot het |
| mineur, dispose d'une enquête civile ayant pour objet les mêmes faits | minderjarige kind, beschikt over een burgerrechtelijk onderzoek |
| que ceux susceptibles d'être contenus dans un dossier protectionnel et | betreffende dezelfde feiten als die welke een dossier inzake |
| jeugdbescherming kan bevatten, en dat onderzoek in het geding kan | |
| peut la produire à la cause et d'autre part le parent dont l'enfant a | voorleggen en, anderzijds, de ouder wiens kind het voorwerp heeft |
| fait l'objet d'un dossier protectionnel qu'il ne peut pas produire aux | uitgemaakt van een dossier inzake jeugdbescherming dat hij niet in de |
| débats ? | debatten kan voorleggen ? |
| - n'entraîne-t-elle pas une disproportion entre d'une part | - tot een onevenredigheid tussen, enerzijds, de interpretatie van de |
| l'interprétation des articles 48, 51, 55 et 77, de la loi du 8 avril | artikelen 48, 51, 55 en 77 van de wet van 8 april 1965, in die zin |
| 1965 entendue de telle manière que le parent présumé responsable se | geïnterpreteerd dat de aansprakelijk geachte ouder wordt verboden |
| voit interdire l'accès aux dossiers protectionnels et leur production | toegang te hebben tot de dossiers inzake jeugdbescherming en die voor |
| qui lui permettraient d'établir sa bonne éducation et d'autre part le | te leggen, voorlegging die het hem mogelijk zou maken zijn goede |
| opvoeding aan te tonen, en, anderzijds, het door de wetgever | |
| but poursuivi par le législateur ? » | nagestreefde doel ? » |
| Le 18 février 2004, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la | Op 18 februari 2004 hebben de rechters-verslaggevers L. François en M. |
| Bossuyt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
| loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, les | wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, het Hof ervan in kennis |
| juges-rapporteurs L. François et M. Bossuyt ont informé la Cour qu'ils | gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen |
| pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate. | een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen. |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1.1. La question préjudicielle porte notamment sur les articles 48, | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft met name betrekking op de artikelen |
| 51, 55 et 77 de la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la | 48, 51, 55 en 77 van de wet van 8 april 1965 betreffende de |
| jeunesse qui disposent : | jeugdbescherming, die bepalen : |
| « Art. 48.§ 1er. Dans les procédures visées au titre II, chapitre |
« Art. 48.§ 1. In de rechtsplegingen bedoeld in titel II, hoofdstuk |
| III, section 1, chaque parent ou personne ayant la garde d'un jeune fait l'objet d'une procédure distincte. Ces procédures ne peuvent être jointes à d'autres procédures que pendant la procédure préparatoire. Les pièces contenant des informations relatives à chacun des parents ou personnes ayant la garde de l'intéressé doivent être séparées des autres pièces de la procédure. Elles ne peuvent être communiquées aux autres parties. Pendant la durée de la procédure préparatoire, le ministère public peut refuser la communication de ces pièces aux parties, s'il juge que cette communication serait de nature à nuire aux intérêts des | III, eerste afdeling, maakt iedere ouder of persoon die een jongere onder zijn bewaring heeft, het voorwerp uit van een onderscheiden rechtspleging. Die rechtsplegingen kunnen alleen tijdens de voorbereidende rechtspleging met andere rechtsplegingen worden samengevoegd. De stukken welke gegevens bevatten betreffende elk van de ouders of personen die de betrokkene onder hun bewaring hebben, moeten gescheiden blijven van de andere procedurestukken. Zij mogen niet aan de andere partijen worden medegedeeld. Tijdens de duur van de voorbereidende rechtspleging kan het openbaar ministerie de mededeling van deze stukken aan de partijen weigeren, indien het oordeelt dat deze mededeling de belangen van de betrokken |
| personnes concernées. | personen kan schaden. |
| § 2. Dans les procédures visées au titre II, chapitre III, section 2, | § 2. Indien in de rechtsplegingen bedoeld in titel II, hoofdstuk III, |
| lorsque le fait qu'aurait commis la personne de moins de dix-huit ans | afdeling 2, het feit gepleegd door de persoon beneden de achttien jaar |
| et connexe à une infraction qu'auraient commise une ou plusieurs | samenhangt met een misdrijf dat begaan zou zijn door een of meer |
| personnes non justiciables du tribunal de la jeunesse, les poursuites | personen die niet aan de rechtsmacht van de jeugdrechtbank zijn |
| sont disjointes dès que la disjonction peut avoir lieu sans nuire à | onderworpen, worden de vervolgingen gesplitst zodra zulks zonder |
| l'information ou à l'instruction. | nadeel voor het vooronderzoek of voor het gerechtelijk onderzoek kan |
| Les poursuites peuvent être jointes si le tribunal de la jeunesse | geschieden. De vervolgingen kunnen worden samengevoegd indien de jeugdrechtbank |
| s'est dessaisi conformément à l'article 38. » | overeenkomstig artikel 38 de zaak uit handen heeft gegeven. » |
| « Art. 51.Le tribunal de la jeunesse, une fois saisi, peut en tout |
« Art. 51.Wanneer de zaak eenmaal aanhangig is bij de jeugdrechtbank, |
| temps convoquer l'intéressé, les parents, tuteurs, personnes qui en | kan deze te allen tijde de betrokkene, de ouders, de voogden, degenen |
| ont la garde, ainsi que toute autre personne, sans préjudice de | die hem onder hun bewaring hebben, evenals iedere andere persoon |
| l'article 458 du Code pénal, de l'article 156 du Code d'instruction | oproepen, onverminderd artikel 458 van het Strafwetboek, artikel 156 |
| criminelle et de l'article 931 du Code judiciaire. | van het Wetboek van strafvordering en artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek. |
| Dans les matières prévues aux articles 145, 148, 302, 361, § 3, 367, § | In de aangelegenheden bedoeld in de artikelen 145, 148, 302, 361, § 3, |
| 7, dernier alinéa, 373, 374, 375, 376, 377, 379, et 477 du Code civil, | 367, § 7, laatste lid, 373, 374, 375, 376, 377, 379, en 477 van het |
| Burgerlijk Wetboek, worden de vader, de moeder en eventueel de persoon | |
| les père et mère et éventuellement la personne à qui la garde de | aan wie de bewaring van het kind is toevertrouwd, voor de rechtbank |
| l'enfant a été confiée, sont convoqués devant le tribunal par le | opgeroepen door de griffier. In de aangelegenheden bedoeld in de |
| greffier. Dans les matières prévues aux articles 485 du Code civil, | artikelen 485 van het Burgerlijk Wetboek, 43, 45, 46 en 46bis van de |
| 43, 45, 46 et 46bis de la loi du 3 juillet 1978 sur les contrats de | wet van 3 juli 1978 op de arbeidsovereenkomsten, gewijzigd bij de wet |
| travail, modifiée par la loi du 30 mars 1981, le requérant, les père, | van 30 maart 1981, worden de verzoeker, de vader, de moeder of de |
| mère ou tuteur et le mineur sont convoqués devant le tribunal par le | voogd en de minderjarige voor de rechtbank opgeroepen door de |
| greffier; une copie conforme de la demande est jointe à la convocation | griffier; bij de oproeping van degene of degenen van hen die geen |
| adressée à celui ou ceux d'entre eux qui n'ont pas présenté requête. | verzoek heeft of hebben ingediend, wordt een gelijkluidend afschrift |
| van de vordering gevoegd. | |
| Dans les autres matières, si, sur l'invitation à comparaître, le | Indien, in de andere aangelegenheden, de minderjarige of de personen |
| mineur ou les personnes qui ont la garde du mineur ne comparaissent | die de minderjarige onder hun bewaring hebben, op de oproeping niet |
| pas et que ces personnes ne puissent justifier la non-comparution | verschijnen en deze personen dit niet kunnen rechtvaardigen, kunnen |
| elles peuvent être condamnées, par le tribunal de la jeunesse, à une | zij door de jeugdrechtbank veroordeeld worden tot geldboete van één |
| amende d'un à vingt-cinq francs et à un emprisonnement d'un à sept | tot vijfentwintig frank en tot gevangenisstraf van één tot zeven |
| jours, ou à l'une de ces peines seulement. » | dagen, of tot een van die straffen alleen. » |
| « Art. 55.Lorsqu'une affaire visée au titre II, chapitre III, est |
« Art. 55.Wanneer een zaak als bedoeld in titel II, hoofdstuk III, |
| portée devant le tribunal de la jeunesse, les parties et leur avocat | bij de jeugdrechtbank aanhangig is gemaakt, wordt aan de partijen en |
| sont informés du dépôt au greffe du dossier dont ils peuvent prendre connaissance à partir de la notification de la citation. Les parties et leur avocat peuvent également prendre connaissance du dossier lorsque le ministère public requiert une mesure visée aux articles 52 et 53, ainsi que durant le délai d'appel des ordonnances imposant de telles mesures. Toutefois, les pièces concernant la personnalité de l'intéressé et le milieu où il vit ne peuvent être communiquées ni à l'intéressé ni à la partie civile. Le dossier complet, y compris ces pièces, doit être mis | aan hun advocaat kennis gegeven van de neerlegging van het dossier ter griffie waar ze er vanaf het ogenblik van de betekening van de dagvaarding inzage kunnen van nemen. De partijen en hun advocaat kunnen eveneens kennis nemen van het dossier wanneer het openbaar ministerie het opleggen van een maatregel bedoeld in de artikelen 52 en 53 vordert, alsmede gedurende de termijn voor het instellen van hoger beroep tegen de beschikkingen waarbij zulke maatregelen worden opgelegd. De stukken die betrekking hebben op de persoonlijkheid van de betrokkene en op het milieu waarin hij leeft, mogen echter noch aan hem noch aan de burgerlijke partij medegedeeld worden. Het volledig dossier, die stukken inbegrepen, moet ter beschikking gesteld worden |
| à la disposition de l'avocat de l'intéressé lorsque ce dernier est | van de advocaat van de betrokkene wanneer deze laatste partij is in |
| partie au procès. » | het geding. » |
| « Art. 77.Toute personne qui, à quelque titre que ce soit, apporte |
« Art. 77.Elke persoon die, in welke hoedanigheid ook, zijn |
| son concours à l'application de la présente loi est, de ce fait, | medewerking verleent aan de toepassing van deze wet, staat daardoor in |
| dépositaire des secrets qui lui sont confies dans l'exercice de sa | voor de geheimhouding van de feiten die hem in de uitoefening van zijn |
| mission et qui se rapportent à celle-ci. | opdracht worden toevertrouwd en die hiermede verband houden. |
| L'article 458 du Code pénal lui est applicable. » | Artikel 458 van het Strafwetboek is op hen van toepassing. » |
| B.1.2. L'article 1384 du Code civil dispose : « On est responsable non seulement du dommage que l'on cause par son propre fait, mais encore de celui qui est causé par le fait des personnes dont on doit répondre, ou des choses que l'on a sous sa garde. Le père et la mère sont responsables du dommage causé par leurs enfants mineurs. Les maîtres et les commettants, du dommage causé par leurs domestiques et préposés dans les fonctions auxquelles ils les ont employés. Les instituteurs et les artisans, du dommage causé par leurs élèves et apprentis pendant le temps qu'ils sont sous leur surveillance. La responsabilité ci-dessus a lieu, à moins que les père et mère, instituteurs et artisans, ne prouvent qu'ils n'ont pu empêcher le fait qui donne lieu à cette responsabilité. » B.2. La question préjudicielle porte sur la différence de traitement quant aux droits de défense que les dispositions en cause créent entre des parents dont la responsabilité civile est engagée sur la base de | B.1.2. Artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : « Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan, of van zaken die men onder zijn bewaring heeft. De vader en de moeder zijn aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door hun minderjarige kinderen. De meesters en zij die anderen aanstellen, voor de schade door hun dienstboden en aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben. De onderwijzers en de ambachtslieden, voor de schade door hun leerlingen en leerjongens veroorzaakt gedurende de tijd dat deze onder hun toezicht staan. De hierboven geregelde aansprakelijkheid houdt op, indien de ouders, onderwijzers en ambachtslieden bewijzen dat zij de daad welke tot die aansprakelijkheid aanleiding geeft, niet hebben kunnen beletten. » B.2. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het verschil in behandeling ten aanzien van de rechten van verdediging dat de in het geding zijnde bepalingen teweegbrengen onder de ouders die |
| l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code civil suivant que leur enfant | burgerrechtelijk aansprakelijk zijn op grond van artikel 1384, tweede |
| a ou non fait l'objet de mesures de protection de la jeunesse en | en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, naargelang ten aanzien van |
| relation avec les faits pour lesquels leur responsabilité civile est | hun kind al dan niet jeugdbeschermingsmaatregelen zijn genomen met |
| betrekking tot de feiten waarvoor zij burgerrechtelijk aansprakelijk | |
| engagée : dans le premier cas, le parent ne peut, selon l'article 55, | zijn : in het eerste geval kan de ouder, volgens artikel 55, derde |
| alinéa 3, de la loi du 8 avril 1965, avoir accès à des éléments du | lid, van de wet van 8 april 1965, geen toegang hebben tot de elementen |
| dossier qui lui permettraient, le cas échéant, de renverser la | van het dossier die het hem in voorkomend geval mogelijk zouden maken |
| présomption juris tantum mise à sa charge par l'article 1384, alinéas | het vermoeden iuris tantum dat krachtens het voormelde artikel 1384, |
| 2 et 5, précité; dans le second cas, il aurait accès aux éléments | tweede en vijfde lid, op hem rust, om te keren; in het tweede geval |
| d'une enquête de droit commun. | zou hij toegang hebben tot de elementen van een onderzoek van gemeen |
| B.3. Il y a lieu d'observer que, comme la question porte sur la | recht. B.3. Er zij opgemerkt dat, aangezien de vraag betrekking heeft op de |
| conjonction de l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code civil et de | combinatie van artikel 1384, tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk |
| dispositions de la loi sur la protection de la jeunesse, le constat | Wetboek en bepalingen van de wet betreffende de jeugdbescherming, de |
| d'une discrimination remettrait en cause, non seulement ces dernières | vaststelling van een discriminatie niet alleen die laatste bepalingen, |
| dispositions, mais aussi la présomption de l'article 1384, que le | maar ook het vermoeden van artikel 1384, dat de wetgever als |
| législateur a conçue comme réfragable. | weerlegbaar heeft opgevat, opnieuw in het geding zou brengen. |
| B.4. Contrairement à ce que soutient la s.c. P&V Assurances dans son | B.4. In tegenstelling tot wat de c.v. P&V Verzekeringen in haar |
| mémoire justificatif, la question préjudicielle à laquelle répond | memorie met verantwoording aanvoert, hebben de prejudiciële vraag |
| l'arrêt n° 45/2002 et la question préjudicielle posée par le juge a | waarop het arrest nr. 45/2002 antwoordt en de door de verwijzende |
| quo ne portent pas sur des situations manifestement différentes car | rechter gestelde prejudiciële vraag geen betrekking op klaarblijkelijk |
| l'une et l'autre portent sur la comparaison entre des personnes | verschillende situaties, aangezien beide betrekking hebben op de |
| civilement responsables qui ne peuvent se fonder sur des éléments du | vergelijking tussen burgerrechtelijk aansprakelijke personen die geen |
| dossier concernant le mineur lorsqu'elles ont à défendre des intérêts | elementen van het dossier betreffende de minderjarige kunnen aanvoeren |
| matériels et des personnes civilement responsables qui, dans d'autres | wanneer zij materiële belangen moeten verdedigen, en burgerrechtelijk |
| aansprakelijke personen die, in andere rechtsgedingen, zonder | |
| procédures, peuvent agir sans se heurter à de telles limitations. En | dergelijke beperkingen kunnen handelen. In dat arrest heeft het Hof |
| effet, dans cet arrêt, la Cour a dit : | immers gezegd : |
| « B.3. Il résulte des travaux préparatoires de la loi que le | « B.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet volgt dat de |
| législateur a, compte tenu du ' caractère particulier de la | wetgever, met het oog op ' het bijzondere karakter van de |
| juridiction des mineurs ', édicté des dispositions dérogatoires à la | rechtspleging voor minderjarigen ', bepalingen heeft aangenomen die |
| procédure civile ou correctionnelle de droit commun, notamment pour ' | afwijken van het gemeen burgerlijk en strafprocesrecht, onder meer om |
| éviter la communication des éléments relatifs à la personnalité à des | ' te voorkomen dat gegevens over de persoonlijkheid in handen vallen |
| tiers, en assurant la subdivision des dossiers en deux parties, l'une | van derden, door het dossier in twee te verdelen : een deel met |
| relative aux faits et à la procédure, l'autre relative à la | betrekking tot de feiten en de rechtspleging; een tweede deel met |
| personnalité et au milieu social; la communication de cette seconde | betrekking tot de persoonlijkheid en het sociale milieu. Mededeling |
| partie à des tiers ou à la partie civile est interdite ' (Doc. parl., | van het tweede deel aan derden of aan de burgerlijke partij is |
| Chambre, 1963-1964, n° 637/7, p. 9). Ce souci de protéger les mineurs | verboden ' (Parl. St., Kamer, 1963-1964, nr. 637/7, p. 9). Die |
| et de respecter leur vie privée, fût-ce au détriment de certains | bezorgdheid om de minderjarigen te beschermen en hun privé-leven te |
| eerbiedigen, zij het ten nadele van bepaalde belangen, is nogmaals tot | |
| intérêts, s'est encore exprimé lors de la modification de l'article 55 | uiting gekomen bij de wijziging van artikel 55 van de wet van 8 april |
| de la loi du 8 avril 1965 par la loi du 2 février 1994 (Doc. parl., | 1965 door de wet van 2 februari 1994 (Parl. St., Kamer, B.Z., |
| Chambre, S.E., 1991-1992, n° 532/9, p. 15, et Sénat, 1992-1993, n° 633-2, p. 91) : ' Le ministre rappelle qu'il s'agit d'informations confidentielles concernant le mineur, alors que la partie civile défend uniquement des intérêts matériels. Elle n'est pas intéressée par la communication de ces pièces. Du point de vue du mineur lui-même, il se pourrait que, par exemple, le rapport psycho-médical contienne des informations qui pourraient le traumatiser. Dans le cas d'un dessaisissement, le dossier de personnalité n'est même pas transmis au juge pénal. De plus, il arrive souvent que des enquêtes d'experts médicaux ou psychiatriques ne soient pas communiquées aux parties. ' (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° 633-2, pp. 91-92) | 1991-1992, nr. 532/9, p. 15, en Senaat, 1992-1993, nr. 633-2, p. 91) : ' De Minister herinnert eraan dat het gaat om vertrouwelijke inlichtingen over de minderjarige, terwijl de burgerlijke partij alleen materiële belangen verdedigt. De burgerlijke partij heeft geen belang bij dergelijke mededeling. Wat de minderjarige zelf betreft, is het zo dat bijvoorbeeld het psycho-medisch verslag inlichtingen zou kunnen bevatten die hem een trauma zouden kunnen bezorgen. In geval van uithandengeving wordt het persoonlijkheidsdossier zelfs niet aan de strafrechter bezorgd. Er wordt hieraan toegevoegd dat het dikwijls gebeurt dat het resultaat van medische of psychiatrische deskundige onderzoeken aan de partijen niet wordt medegedeeld. ' (Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 633-2, pp. 91 en 92) |
| [...] | [...] |
| B.4. L'économie générale de la loi du 8 avril 1965 justifie que le | B.4. De algemene economie van de wet van 8 april 1965 verantwoordt dat |
| dossier de personnalité du mineur, qui est avant tout établi pour que | het persoonlijkheidsdossier van de minderjarige, dat in de eerste |
| le tribunal de la jeunesse prenne la mesure la plus adaptée au mineur | plaats wordt opgesteld opdat de jeugdrechtbank de maatregel neemt die |
| concerné, ne soit pas communiqué à une partie qui défend des intérêts | het meest aangepast is aan de betrokken minderjarige, niet zou worden |
| matériels ou des intérêts opposés à ceux du mineur. Ceci justifie le | medegedeeld aan een partij die materiële belangen verdedigt of |
| belangen die strijdig zijn met die van de minderjarige. Zulks | |
| fait que les parents du mineur puissent obtenir la communication de | verantwoordt dat de ouders van de minderjarige de mededeling van |
| pièces du dossier devant le tribunal de la jeunesse lorsqu'ils sont | stukken van het dossier kunnen verkrijgen voor de jeugdrechtbank, |
| wanneer zij betrokken worden bij de keuze van de maatregelen die de | |
| associés au choix par le juge des mesures à prendre à l'égard du | rechter ten aanzien van de minderjarige moet nemen, terwijl zij |
| mineur mais ne puissent en revanche invoquer ces pièces pour demander | daarentegen die stukken niet kunnen aanvoeren om te vragen dat zij |
| à être exonérés de la responsabilité mise à leur charge par l'article | zouden worden vrijgesteld van de aansprakelijkheid die hun krachtens |
| 1384 du Code civil. | artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek ten laste wordt gelegd. |
| Il serait contraire à l'économie générale de la loi et au principe du | Het zou strijdig zijn met de algemene economie van de wet en met het |
| contradictoire de permettre la communication du dossier de | beginsel van de tegenspraak dat de mededeling van het |
| personnalité aux civilement responsables alors que cette communication | persoonlijkheidsdossier aan de burgerrechtelijk aansprakelijken wordt |
| ne peut être faite au mineur lui-même, à la partie civile et au | toegestaan, terwijl die mededeling niet kan worden gedaan aan de |
| minderjarige zelf, aan de burgerlijke partij en aan de correctionele | |
| tribunal correctionnel. | rechtbank. |
| B.5. La mesure serait disproportionnée au but poursuivi si elle | B.5. De maatregel zou onevenredig zijn met het nagestreefde doel mocht |
| interdisait à ceux dont l'article 1384 du Code civil présume la | hij aan diegene van wie artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek tot |
| responsabilité jusqu'à preuve contraire, d'invoquer des éléments | bewijs van het tegendeel aanneemt dat zij burgerlijk aansprakelijk |
| zijn, verbieden elementen betreffende de persoon van de minderjarige | |
| relatifs à la personne du mineur ou concernant le milieu où il vit, | of het milieu waarin hij leeft aan te voeren, terwijl dergelijke |
| alors même que de tels éléments seraient indispensables à la défense | elementen onontbeerlijk zouden zijn voor de verdediging van de |
| des intérêts de ces parties. Telle n'est cependant pas la portée de la | belangen van die partijen. Dat is evenwel niet de draagwijdte van de |
| disposition litigieuse. Elle empêche seulement d'exploiter, pour les | in het geding zijnde bepaling. Zij belet alleen dat, ten behoeve van |
| besoins de la défense de ces parties, des pièces concernant de tels | de verdediging van die partijen, gebruik wordt gemaakt van stukken die |
| éléments mais qui ont été recueillies à d'autres fins, dans le cadre | op dergelijke elementen betrekking hebben maar met andere oogmerken |
| d'une procédure dérogatoire aux règles ordinaires de la procédure | werden ingewonnen, in het kader van een van de gewone regels van de |
| pénale ou de la procédure civile et qui vise à la protection du | strafrechtspleging of van de burgerlijke rechtspleging afwijkende |
| mineur. Elle n'interdit pas à ces parties de tirer argument de la | procedure, die de bescherming van de minderjarige beoogt. Zij verbiedt |
| die partijen niet om, bij wege van de gemeenrechtelijke bewijsvoering, | |
| personnalité du mineur ou de son milieu en utilisant les modes de | argumenten te halen uit de persoonlijkheid van de minderjarige of zijn |
| preuve du droit commun. » | milieu. » |
| B.5. La question préjudicielle posée dans la présente affaire appelle, | B.5. De in de onderhavige zaak gestelde prejudiciële vraag dient, om |
| pour les mêmes motifs, la même réponse que celle donnée à la question | dezelfde motieven, op dezelfde manier te worden beantwoord als de |
| faisant l'objet de l'arrêt n° 45/2002. Les considérations de la partie | vraag die heeft geleid tot het arrest nr. 45/2002. De overwegingen van |
| s.c. P&V Assurances relatives aux modes de preuve de droit commun, | de partij c.v. P&V Verzekeringen betreffende de bewijsvoeringen van |
| gemeen recht in het Gerechtelijk Wetboek, waarnaar het arrest nr. | |
| prévus par le Code judiciaire, auxquels l'arrêt n° 45/2002 fait | 45/2002 verwijst en volgens welke die bewijsvoeringen ondoeltreffend |
| référence et selon lesquelles ces modes de preuve seraient inefficaces | zouden zijn wanneer, zoals te dezen, alleen het |
| lorsque, comme en l'espèce, seul le dossier de protection de la | jeugdbeschermingsdossier het mogelijk zou maken de aanspraken van de |
| jeunesse permettrait d'établir les prétentions des parties, ne | partijen aan te tonen, zouden het Hof niet ertoe kunnen brengen de in |
| sauraient conduire la Cour à censurer les dispositions en cause : la | het geding zijnde bepalingen af te keuren : louter het gegeven dat dit |
| dossier bewijselementen zou bevatten, maakt het immers niet mogelijk | |
| simple circonstance que des éléments de preuve figureraient dans ce | ervan uit te gaan dat de verklaringen van de partijen alleen aan de |
| dossier ne permet en effet pas de considérer que seul ledit dossier | hand van dat dossier zouden kunnen worden aangetoond, aangezien die |
| permettrait d'établir les prétentions des parties puisque celles-ci | partijen ook, zelf en zoals iedere andere rechtzoekende wiens |
| peuvent aussi, par elles-mêmes et comme tout autre justiciable dont la | aansprakelijkheid in het geding zou worden gebracht op grond van |
| responsabilité serait mise en cause sur la base de l'article 1384, | artikel 1384, tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, de |
| alinéas 2 et 5, du Code civil, rassembler les éléments de preuve, | bewijselementen kunnen verenigen, ongeacht of die al dan niet reeds |
| voorkomen in het jeugdbeschermingsdossier. Zij zullen weliswaar niet | |
| qu'ils soient ou non déjà compris parmi ceux figurant dans le dossier | kunnen steunen op elementen die, zoals het medisch-psychologisch |
| de protection de la jeunesse. Elles ne pourront certes se fonder sur | verslag of de getuigenis van ambtenaren van de diensten inzake |
| des éléments qui, tels le rapport psycho-médical ou le témoignage de | jeugdbescherming, alleen werden verzameld omdat beschermende |
| agents des services de la protection de la jeunesse, ne sont | maatregelen werden overwogen; maar de burgerrechtelijk aansprakelijke |
| rassemblés que parce que des mesures de protection sont envisagées; | partij in staat stellen dergelijke elementen aan te wenden, zou niet |
| mais permettre à la partie civilement responsable d'utiliser de tels | alleen inhouden dat die kunnen worden aangewend voor andere doeleinden |
| éléments impliquerait non seulement que ceux-ci puissent être utilisés | dan die waarvoor zij werden ingewonnen (zoals dat hiervoor is |
| à une autre fin que celle pour laquelle ils ont été établis (ainsi que | uiteengezet), maar zou een moeilijk te verantwoorden verschil in |
| cela a été exposé plus haut) mais créerait une différence de | behandeling invoeren onder de personen wier burgerrechtelijke |
| traitement difficilement justifiable entre les personnes dont la | aansprakelijkheid in het geding zou worden gebracht op grond van |
| responsabilité civile serait mise en cause sur la base de l'article | artikel 1384, tweede en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek |
| 1384, alinéas 2 et 5, du Code civil suivant que le mineur en cause | naargelang ten aanzien van de betrokken minderjarige al dan niet |
| aurait ou non fait l'objet de mesures de protection de la jeunesse, la | jeugdbeschermingsmaatregelen zouden zijn genomen; de mogelijkheid om |
| possibilité d'utiliser les éléments d'un dossier de protection de la | de elementen van een jeugdbeschermingsdossier aan te wenden, vormt in |
| jeunesse constituant dans le premier cas un avantage certain. | het eerste geval een onbetwistbaar voordeel. |
| B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| Les articles 48, 51, 55 et 77 de la loi du 8 avril 1965 relative à la | De artikelen 48, 51, 55 en 77 van de wet van 8 april 1965 betreffende |
| protection de la jeunesse et l'article 1384, alinéas 2 et 5, du Code | de jeugdbescherming en artikel 1384, tweede en vijfde lid, van het |
| civil ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce | Burgerlijk Wetboek schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
| qu'ils refusent aux père et mère cités en qualité de civilement | niet, in zoverre zij de vader en de moeder die in de hoedanigheid van |
| responsables du mineur le droit de consulter et d'invoquer en termes | voor de minderjarige burgerrechtelijk aansprakelijken worden |
| de défense les dossiers établis en vertu des dispositions de cette loi | gedagvaard, het recht ontzeggen de dossiers die krachtens de |
| bepalingen van die wet als jeugdbeschermingsmaatregelen zijn | |
| au titre de mesures de protection de la jeunesse. | opgesteld, te raadplegen en ter verdediging aan te voeren. |
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 15 septembre 2004. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 15 september 2004. |
| Le greffier, | De griffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |