Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 154/2004 du 22 septembre 2004 Numéro du rôle : 2763 En cause : le recours en annulation de l'article 25 de la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité routière, introduit par E. Goffin La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 154/2004 du 22 septembre 2004 Numéro du rôle : 2763 En cause : le recours en annulation de l'article 25 de la loi du 7 février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité routière, introduit par E. Goffin La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 154/2004 van 22 september 2004 Rolnummer 2763 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 25 van de wet van 7 februari 2003 houdende verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid, ingesteld door E. Goffi Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 154/2004 du 22 septembre 2004 Uittreksel uit arrest nr. 154/2004 van 22 september 2004
Numéro du rôle : 2763 Rolnummer 2763
En cause : le recours en annulation de l'article 25 de la loi du 7 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 25 van de wet van 7
février 2003 portant diverses dispositions en matière de sécurité februari 2003 houdende verschillende bepalingen inzake
routière, introduit par E. Goffin. verkeersveiligheid, ingesteld door E. Goffin.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et L. Lavrysen, assistée P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en L. Lavrysen,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 9 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 9 juli 2003
juillet 2003 et parvenue au greffe le 10 juillet 2003, E. Goffin, ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 juli
demeurant à 3271 Zichem, Turnhoutsebaan 1, a introduit un recours en 2003, heeft E. Goffin, wonende te 3271 Zichem, Turnhoutsebaan 1,
annulation de l'article 25 de la loi du 7 février 2003 portant beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 25 van de wet van 7
diverses dispositions en matière de sécurité routière (publiée au februari 2003 houdende verschillende bepalingen inzake
Moniteur belge du 25 février 2003). verkeersveiligheid (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25
februari 2003).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
La disposition attaquée Situering van de bestreden bepaling
B.1.1. Sur la base de l'article 55 de la loi relative à la police de B.1.1. Op grond van artikel 55 van de wet betreffende de politie over
la circulation routière, coordonnée le 16 mars 1968 (ci-après dénommée het wegverkeer, gecoördineerd op 16 maart 1968 (hierna de
la "loi sur la circulation routière"), le ministère public peut "wegverkeerswet" genoemd), kan het openbaar ministerie onmiddellijk
retirer immédiatement leur permis de conduire, notamment, aux het rijbewijs intrekken van, onder meer, bestuurders die een zware
conducteurs qui commettent une grave infraction de roulage, aux verkeersovertreding begaan, bestuurders die rijden onder invloed van
conducteurs qui conduisent sous l'influence de l'alcool ou d'autres alcohol of andere stoffen die de rijvaardigheid beïnvloeden,
substances qui influencent la capacité de conduire, aux conducteurs bestuurders die de vlucht nemen om zich aan de dienstige
qui prennent la fuite pour échapper aux constatations utiles et aux vaststellingen te onttrekken en bestuurders die de opsporing en de
conducteurs qui entravent la recherche et la constatation des vaststelling van overtredingen tegenwerken.
infractions.
Selon les travaux préparatoires de l'article 55 de la loi sur la Volgens de parlementaire voorbereiding van artikel 55 van de
circulation routière, le retrait immédiat du permis de conduire tend à wegverkeerswet strekt de onmiddellijke intrekking van het rijbewijs
améliorer la sécurité routière. Le législateur estimait que "le ertoe de verkeersveiligheid te bevorderen. De wetgever was van oordeel
retrait immédiat du permis de conduire [...] permettra d'écarter les dat "de onmiddellijke intrekking van het rijbewijs [...] ertoe [zou]
conducteurs dangereux de la circulation, en attendant la décision bijdragen de gevaarlijke bestuurders, in afwachting dat er een
rechterlijke beslissing getroffen wordt, uit het verkeer te
judiciaire, et est de nature à inciter les conducteurs au respect des verwijderen en [...] de bestuurders tot het nakomen van de reglementen
règlements" (Doc. parl., Sénat, 1962-1963, n° 68, p. 9; Doc. parl., [zou] aanzetten" (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 68, p. 9; Parl.
Chambre, 1989-1990, n° 1062/7, p. 65). St., Kamer, 1989-1990, nr. 1062/7, p. 65).
Tant le texte de l'article 55 de la loi sur la circulation routière, Uit zowel de tekst van artikel 55 van de wegverkeerswet, meer bepaald
en particulier l'emploi du terme "peut", que les travaux préparatoires door het gebruik van de term "kan", als de parlementaire voorbereiding
de cette disposition font apparaître qu'en matière de décision de van die bepaling blijkt dat, wat de beslissing over de intrekking
retrait, le ministère public dispose d'une liberté d'appréciation et betreft, het openbaar ministerie over een beoordelingsvrijheid
doit déterminer, cas par cas, compte tenu de toutes les circonstances beschikt en dat het, geval per geval, rekening houdend met alle
de l'affaire, si la grave infraction de roulage constatée est de omstandigheden van de zaak, moet bepalen of de zware
nature telle que la protection de la sécurité routière justifie le verkeersovertreding van die aard is dat het voor de handhaving van de
retrait temporaire du permis de conduire. verkeersveiligheid verantwoord is dat het rijbewijs tijdelijk wordt ingetrokken.
En vertu de l'article 56 de la loi sur la circulation routière, avant Krachtens artikel 56 van de wegverkeerswet, vóór de wijziging ervan
sa modification par la disposition attaquée, la mesure était bij de bestreden bepaling, was de maatregel van toepassing voor een
d'application pour une période de 15 jours, sauf si le ministère periode van 15 dagen, tenzij het openbaar ministerie dat de intrekking
public qui avait ordonné le retrait restituait le permis plus tôt, ervan had bevolen het rijbewijs eerder teruggaf, hetzij ambtshalve,
soit d'office, soit à la requête du titulaire. La même autorité hetzij op verzoek van de houder. Diezelfde overheid kon de maatregel
pouvait prolonger la mesure pour une nouvelle période de 15 jours, met een nieuwe periode van 15 dagen verlengen, na de betrokkene of
l'intéressé ou son conseil étant préalablement entendu s'il en faisait zijn raadsman voorafgaandelijk te hebben gehoord indien deze daarom
la demande. La décision pouvait faire l'objet d'un dernier had verzocht. De beslissing kon nog eenmaal worden hernieuwd voor een
renouvellement de 15 jours. periode van 15 dagen.
Le retrait immédiat du permis de conduire peut, à certaines De onmiddellijke intrekking van het rijbewijs kan, onder bepaalde
conditions, être considéré comme une mesure de sécurité temporaire et voorwaarden, worden beschouwd als een tijdelijke veiligheidsmaatregel
non comme une sanction pénale. Il n'implique pas une décision sur le en niet als een strafsanctie. Zij houdt geen beslissing in over de
bien-fondé d'une accusation en matière pénale au sens de l'article 6 gegrondheid van een strafvervolging in de zin van artikel 6 van het
de la Convention européenne des droits de l'homme (dans le même sens : Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (in dezelfde zin :
Cour européenne des droits de l'homme, 28 octobre 1999, Escoubet c. Europees Hof voor de Rechten van de Mens, 28 oktober 1999, Escoubet t.
Belgique). België).
B.1.2. L'article 25, attaqué, de la loi du 7 février 2003 portant B.1.2. Het bestreden artikel 25 van de wet van 7 februari 2003
diverses dispositions en matière de sécurité routière remplace, dans houdende verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid vervangt
l'article 56, alinéa 2, 1°, de la loi sur la circulation routière, les in artikel 56, tweede lid, 1°, van de wegverkeerswet de termijnen van
délais de 15 jours par des délais d'un mois. Le permis de conduire 15 dagen door termijnen van een maand. Voortaan moet het rijbewijs
doit désormais être restitué "après un mois, à moins que l'autorité worden teruggegeven "na een maand, tenzij de overheid die de
qui a ordonné le retrait proroge ce délai pour une nouvelle période intrekking heeft bevolen, dezetermijn met een nieuwe termijn van een
d'un mois, l'intéressé ou son conseil étant à sa demande préalablement maand verlengt na de betrokkene of zijn raadsman, op zijn verzoek,
entendu; cette décision peut être renouvelée une fois". voorafgaandelijk te hebben gehoord; deze beslissing kan eenmaal
La modification législative est entrée en vigueur le 1er mars 2004. hernieuwd worden". De wetswijziging is op 1 maart 2004 in werking getreden.
Quant à l'intérêt Ten aanzien van het belang
B.2.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt du requérant à B.2.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoeker bij de
l'annulation de la disposition attaquée. vernietiging van de bestreden bepaling.
B.2.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la B.2.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique qui introduit un Arbitragehof vereisen dat iedere natuurlijke persoon die een beroep
recours en annulation de justifier d'un intérêt. Cet intérêt n'existe tot vernietiging instelt doet blijken van een belang. Er is slechts
que si la disposition attaquée est susceptible d'affecter directement een belang wanneer de bestreden bepaling de verzoekende partij
et défavorablement la partie requérante. rechtstreeks en ongunstig kan raken.
B.2.3. A l'appui de son intérêt, le requérant fait valoir que B.2.3. Ter staving van zijn belang voert de verzoeker aan dat hij voor
l'exercice de sa profession requiert une grande mobilité, qu'il de uitoefening van zijn beroep zeer mobiel moet zijn, dat hij
parcourt en moyenne 45 000 kilomètres par an en voiture et qu'il "peut gemiddeld 45 000 kilometer per jaar aflegt met de wagen en dat hij
dès lors facilement se voir appliquer la mesure de retrait immédiat du "derhalve zonder meer kan vallen onder de toepassing van de
permis de conduire pendant un mois ou plus, sans appréciation onmiddellijke intrekking van het rijbewijs gedurende één maand of
judiciaire". langer zonder rechterlijke beoordeling".
B.2.4. Le retrait du permis de conduire pendant un mois au maximum et B.2.4. De intrekking van het rijbewijs gedurende maximaal een maand en
sa prorogation éventuelle pendant deux périodes supplémentaires d'un de eventuele verlenging daarvan met twee bijkomende termijnen van
mois au maximum peuvent, dans certains cas, avoir de graves maximaal een maand kan in bepaalde gevallen belangrijke gevolgen
conséquences pour les personnes à l'égard desquelles la mesure est hebben voor de personen ten aanzien van wie de maatregel wordt
prise. getroffen.
Même si le retrait du permis de conduire n'est pas une peine et qu'il Zelfs indien de intrekking van het rijbewijs geen straf is en losstaat
est indépendant de la poursuite pénale, toute personne titulaire d'un van de strafvervolging, doet elkeen die houder is van een rijbewijs,
permis de conduire justifie de l'intérêt requis pour attaquer la van het vereiste belang blijken om de regeling inzake de onmiddellijke
réglementation relative à son retrait immédiat. intrekking van het rijbewijs te bestrijden.
B.2.5. L'exception est rejetée. B.2.5. De exceptie wordt verworpen.
Quant au fond Ten gronde
B.3. Le requérant fait valoir que la disposition attaquée, en B.3. De verzoekende partij voert aan dat de bestreden bepaling, door
conférant au ministère public le pouvoir de retirer un permis de aan het openbaar ministerie de bevoegdheid te verlenen om, zonder het
conduire pour une période de trois mois au maximum, sans intervention optreden van een rechter, voor een maximumduur van drie maanden een
d'un juge, porte atteinte de manière discriminatoire à la garantie rijbewijs in te trekken, op discriminerende wijze afbreuk doet aan de
offerte par l'article 6 de la Convention européenne des droits de waarborg van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de
l'homme. Mens.
B.4.1. Le Conseil des ministres excipe de l'irrecevabilité du moyen B.4.1. De Ministerraad werpt op dat het middel onontvankelijk is omdat
parce que celui-ci ne met pas en cause une différence de traitement het geen verschil in behandeling van twee categorieën van personen
entre deux catégories de personnes. aanvoert.
B.4.2. Le moyen revient en substance à alléguer qu'un litige B.4.2. Het middel komt in essentie erop neer dat een geschil over de
concernant le retrait immédiat d'un permis de conduire ne peut être onmiddellijke intrekking van een rijbewijs in tegenstelling tot andere
soumis à un contrôle juridictionnel, à la différence des autres geschillen niet aan een jurisdictionele toetsing kan worden
litiges, de sorte que les justiciables concernés sont traités onderworpen, zodat de betrokken rechtsonderhorigen op het vlak van de
différemment en ce qui concerne leur protection juridique. rechtsbescherming verschillend worden behandeld.
B.4.3. L'exception est rejetée. B.4.3. De exceptie wordt verworpen.
B.5.1. Compte tenu des objectifs mentionnés en B.1.1, la nécessité B.5.1. Rekening houdend met de doelstellingen vermeld in B.1.1, kan
d'agir sans délai peut justifier que, comme la Cour l'a déjà observé vanuit de noodzaak om onmiddellijk op te treden worden verantwoord
dans son arrêt n° 105/2001, la mesure de retrait du permis puisse être dat, zoals het Hof reeds heeft opgemerkt in zijn arrest nr. 105/2001,
prise par le ministère public sans contrôle judiciaire préalable. het openbaar ministerie de maatregel mag nemen, zonder voorafgaande
rechterlijke toetsing.
Il convient d'observer toutefois que dans l'arrêt précité la Cour Opgemerkt moet evenwel worden dat het Hof zich in voormeld arrest
s'est prononcée sur l'article 55 de la loi relative à la circulation heeft uitgesproken over artikel 55 van de wegverkeerswet in de versie
routière dans sa version antérieure à sa modification par la loi vóór de wijziging ervan bij de bestreden wet, toen de aanvankelijke
attaquée, c'est-à-dire alors que la mesure initiale de retrait du maatregel van intrekking van het rijbewijs voor een termijn van
permis de conduire était applicable pour une durée maximum de 15 maximaal 15 dagen van toepassing was.
jours. Le retrait du permis de conduire pendant un mois au maximum, au lieu De intrekking van het rijbewijs gedurende maximaal een maand, in
de 15 jours comme précédemment, et sa prorogation éventuelle pendant plaats van 15 dagen zoals voorheen, en de eventuele verlenging daarvan
deux périodes supplémentaires d'un mois au maximum peuvent, dans met twee bijkomende termijnen van maximaal een maand kunnen in
certains cas, avoir de graves conséquences pour les personnes à bepaalde gevallen belangrijke gevolgen hebben voor de personen ten
l'égard desquelles la mesure est prise. aanzien van wie de maatregel wordt genomen.
B.5.2. Alors que l'inexistence d'une possibilité de recours auprès B.5.2. Terwijl het gebrek aan toegang tot een onafhankelijke en
d'un juge indépendant et impartial se justifie à l'égard de la
décision initiale de retirer le permis de conduire, pendant une durée onpartijdige rechter ten aanzien van een aanvankelijke beslissing om
maximum de 15 jours, par la nécessité de prendre une décision rapide, het rijbewijs gedurende maximaal 15 dagen in te trekken kan worden
dans l'intérêt de la sécurité routière, et par les conséquences, verantwoord door de noodzaak om, in het belang van de
limitées dans le temps, de la mesure, l'absence d'intervention d'un juge ou d'une possibilité de recours effectif auprès d'un juge en ce qui concerne la décision d'un retrait qui, dès le début, peut durer deux fois plus longtemps que précédemment, et en ce qui concerne la décision qui proroge ce retrait d'un deuxième et d'un troisième délai d'un mois, porte une atteinte disproportionnée aux droits des intéressés, en particulier ceux pour lesquels l'utilisation d'un véhicule est indispensable en vue d'acquérir des revenus professionnels. B.5.3. Cette constatation n'est pas infirmée par l'argument du Conseil des ministres selon lequel la disposition attaquée n'est pas disproportionnée si l'on tient compte des travaux préparatoires dans lesquels il est expliqué que la prorogation du délai est jugée surtout nécessaire pour les personnes qui ont commis de nombreuses infractions verkeersveiligheid, snel te beslissen en door de in de tijd beperkte gevolgen van de maatregel, heeft het ontbreken van een optreden van of een effectieve beroepsmogelijkheid bij een rechter met betrekking tot een beslissing tot intrekking die vanaf het begin reeds dubbel zo lang kan duren als voorheen, evenals met betrekking tot een beslissing waarbij die verlengde intrekking nogmaals wordt verlengd met een tweede en een derde termijn van een maand, onevenredige gevolgen voor de betrokkenen, inzonderheid voor diegenen voor wie het gebruik van een voertuig onontbeerlijk is voor het verwerven van beroepsinkomsten. B.5.3. Die vaststelling wordt niet weerlegd door de bewering van de Ministerraad dat de bestreden bepaling niet onevenredig is indien rekening wordt gehouden met de parlementaire voorbereiding, waarin is uiteengezet dat de verlenging van de termijn vooral nodig werd geacht voor personen die veelvuldig overtredingen onder invloed plegen (Parl.
"sous influence" (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 16). En vertu de la loi sur la circulation routière, le permis de conduire peut en effet être retiré immédiatement lors de toute infraction "grave" de roulage. La prorogation de la période de retrait n'est pas limitée à certains cas ou certaines circonstances. La Cour ne peut infléchir le sens d'une disposition législative en faisant prévaloir sur son texte clair des déclarations qui ont précédé son adoption. B.5.4. La disposition attaquée doit être annulée parce qu'elle ne prévoit l'intervention d'un juge, ni à l'égard de la décision St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-1915/001, p. 16). Op grond van de wegverkeerswet kan het rijbewijs immers onmiddellijk worden ingetrokken bij elke "zware" verkeersovertreding. De verlenging van de termijn van de intrekking is daarin niet beperkt tot bepaalde gevallen of omstandigheden. Het Hof kan de zin van een wetsbepaling niet ombuigen door verklaringen die aan de aanneming ervan zijn voorafgegaan, te laten voorgaan op de duidelijke tekst van die bepaling. B.5.4. De bestreden bepaling dient te worden vernietigd omdat zij niet in een jurisdictioneel optreden voorziet, noch ten aanzien van de
initiale, qui en ce qu'elle peut avoir une durée d'un mois maximum ne aanvankelijke beslissing, die vanwege de verlenging ervan tot maximaal
correspond plus à la nécessité de prendre immédiatement des mesures de één maand niet langer beantwoordt aan de noodzaak tot het onmiddellijk
durée limitée dans l'intérêt de la sécurité de la circulation, ni à nemen van maatregelen van beperkte duur in het belang van de
l'égard de la décision qui peut être prise à deux reprises de verkeersveiligheid, noch ten aanzien van de mogelijkheid die
prolonger le retrait pour la même durée. beslissing tweemaal te verlengen voor dezelfde duur.
B.6. Les autres griefs du requérant, qui ne peuvent conduire à une B.6. De overige grieven van de verzoeker, die niet tot een ruimere
annulation plus ample, ne doivent pas être examinés. vernietiging kunnen leiden, dienen niet te worden onderzocht.
B.7. Afin d'éviter une insécurité juridique et afin de permettre au B.7. Teneinde rechtsonzekerheid te vermijden en de wetgever de
législateur de donner l'exécution appropriée au présent arrêt, il y a gelegenheid te geven de gepaste uitvoering te geven aan huidig arrest
lieu, par application de l'article 8, alinéa 2, de la loi spéciale du is het aangewezen de gevolgen van de vernietigde bepaling te handhaven
6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, de maintenir les effets de la met toepassing van artikel 8, tweede lid, van de bijzondere wet van 6
disposition annulée, comme il est indiqué au dispositif. januari 1989 op het Arbitragehof, zoals aangegeven in het beschikkend gedeelte.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
- annule l'article 25 de la loi du 7 février 2003 portant diverses - vernietigt artikel 25 van de wet van 7 februari 2003 houdende
dispositions en matière de sécurité routière; verschillende bepalingen inzake verkeersveiligheid;
- maintient les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 décembre - handhaaft de gevolgen van de vernietigde bepaling tot en met 31
2004. december 2004.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 septembre 2004. het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 september 2004.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Arts A. Arts
^