← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 124/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2782 En cause
: la question préjudicielle relative aux articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1 er ,
59, 9°, et 59quinquies de la loi du 10 avril 1971 s La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A.
Arts, et des juges L. François, P(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 124/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2782 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1 er , 59, 9°, et 59quinquies de la loi du 10 avril 1971 s La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, P(...) | Uittreksel uit arrest nr. 124/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2782 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet van 10 april 19 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) |
|---|---|
| COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
| Extrait de l'arrêt n° 124/2004 du 7 juillet 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 124/2004 van 7 juli 2004 |
| Numéro du rôle : 2782 | Rolnummer 2782 |
| En cause : la question préjudicielle relative aux articles 20bis, 46, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 20bis, 46, § |
| 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, en 59quinquies van de | |
| § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59, 9°, et 59quinquies de la loi du 10 | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Arbeidshof te |
| avril 1971 sur les accidents du travail, posée par la Cour du travail | |
| de Bruxelles. | Brussel. |
| La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
| composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
| François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée | L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, |
| du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par arrêt du 8 septembre 2003 en cause de M. Vidal Sansa et autres | Bij arrest van 8 september 2003 in zake M. Vidal Sansa en anderen |
| contre la s.a. Fortis AG et le Fonds des accidents du travail et en | tegen de n.v. Fortis AG en het Fonds voor arbeidsongevallen en in zake |
| cause de la s.a. Fortis AG contre la s.a. Mercator, dont l'expédition | de n.v. Fortis AG tegen de n.v. Mercator, waarvan de expeditie ter |
| est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 15 septembre 2003, la | griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 15 september 2003, heeft |
| Cour du travail de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | het Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « Les articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59quinquies | « Zijn de artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, |
| et 59, 9°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, | 59quinquies en 59, 9°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, |
| pris isolément ou combinés entre eux, sont-ils contraires aux articles | afzonderlijk beschouwd of in onderlinge samenhang gelezen, strijdig |
| 10 et 11 de la Constitution, en ce que, d'une part, les parents de la | met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat, enerzijds, de |
| victime d'un accident mortel du travail qui ont bénéficié d'une rente | ouders van de getroffene van een dodelijk arbeidsongeval die op grond |
| sur la base des articles 15 et 20 de la loi du 10 avril 1971 sur les | van de artikelen 15 en 20 van de arbeidsongevallenwet van 10 april |
| accidents du travail, mais qui cessent d'en bénéficier par l'effet de | 1971 een rente hebben ontvangen maar die deze ingevolge artikel 20bis |
| l'article 20bis de cette loi, ne peuvent pas demander la réparation de | van die wet niet langer genieten, niet de gemeenrechtelijke vergoeding |
| droit commun du dommage qui découle du décès, à partir de la date à | kunnen vorderen van de schade die het gevolg is van het overlijden, |
| laquelle la victime aurait eu 25 ans, à charge de la personne | vanaf de datum waarop de getroffene 25 jaar zou zijn geworden, ten |
| laste van de persoon die aansprakelijk is voor het ongeval en die niet | |
| responsable de l'accident, autre que l'employeur, ses mandataires ou | de werkgever of een van diens aangestelden of lasthebbers is, terwijl, |
| préposés, alors que, d'autre part, les parents de la victime d'un | anderzijds, de ouders van de getroffene van een gemeenrechtelijk |
| accident mortel de droit commun peuvent le faire ? » | dodelijk ongeval dat wel kunnen doen ? » |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. Les articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59, 9°, et | B.1. De artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, |
| 59quinquies de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail disposent : | en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 bepalen : |
| « Art. 20bis.Pour les ascendants, la rente reste due jusqu'au moment |
« Art. 20bis.Voor de bloedverwanten in opgaande lijn is de rente |
| verschuldigd tot op het ogenblik waarop de getroffene de leeftijd van | |
| où la victime aurait atteint l'âge de 25 ans, à moins qu'ils puissent | 25 jaar zou bereikt hebben, tenzij zij het bewijs leveren dat de |
| fournir la preuve que la victime était leur principale source de revenus. » | getroffene voor hen de belangrijkste kostwinner was. » |
| « Art. 46.§ 1er. [...] |
« Art. 46.§ 1. [...] |
| § 2. [...] | § 2. [...] |
| La réparation en droit commun qui ne peut se rapporter à | De volgens het gemeen recht toegekende vergoeding, die geen betrekking |
| l'indemnisation des dommages corporels, telle qu'elle est couverte par | kan hebben op de vergoeding van de lichamelijke schade zoals zij |
| la présente loi, peut se cumuler avec les indemnités résultant de la | gedekt is door deze wet, mag samengevoegd worden met de krachtens deze |
| présente loi. » | wet toegekende vergoedingen. » |
| « Art. 47.L'entreprise d'assurances et le Fonds des Accidents du |
« Art. 47.De verzekeringsonderneming en het Fonds voor |
| travail peuvent exercer une action contre le responsable de l'accident | arbeidsongevallen kunnen een rechtsvordering instellen tegen de voor |
| du travail, jusqu'à concurrence des débours effectués en vertu de | het arbeidsongeval aansprakelijke tot beloop van de krachtens artikel |
| l'article 46, § 2, alinéa 1er, des capitaux y correspondant, ainsi que | 46, § 2, eerste lid, gedane uitkeringen, de ermee overeenstemmende |
| des montants et capitaux visés aux articles 51bis, 51ter et 51quinquies. | kapitalen, alsmede de bedragen en kapitalen bedoeld bij de artikelen 51bis, 51ter en 59quinquies. |
| [...] » | [...] » |
| « Art. 59.Le Fonds des accidents du travail est alimenté par : |
« Art. 59.Het Fonds voor arbeidsongevallen wordt gestijfd door : |
| [...] | [...] |
| 9° les capitaux visés à l'article 42bis, alinéa deux, à l'article | 9° de kapitalen bedoeld in artikel 42bis, tweede lid, artikel 51ter en |
| 51ter et à l'article 59quinquies, alinéa 1er. » | artikel 59quinquies, eerste lid. » |
| « Art. 59quinquies.La rente convertie en capital, visée à l'article |
« Art. 59quinquies.De in kapitaal omgezette rente, bedoeld bij |
| 20, qui n'est pas due suite à l'application de l'article 20bis, est | artikel 20 die in toepassing van artikel 20bis niet verschuldigd is, |
| versée au Fonds des accidents du travail, selon les modalités à | wordt volgens het barema en de nadere regelen bepaald door de Koning, |
| déterminer par le Roi. » | gestort aan het Fonds voor arbeidsongevallen. » |
| B.2. La Cour est interrogée sur la différence de traitement qui | B.2. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over het verschil in |
| existerait entre les parents de la victime d'un accident décédée avant | behandeling dat zou bestaan tussen de ouders van het slachtoffer van |
| d'avoir atteint l'âge de 25 ans et qui n'était pas leur principale | een ongeval dat overleden is vóór de leeftijd van 25 jaar en dat voor |
| source de revenus, suivant que cet accident est ou non un accident du | hen niet de belangrijkste kostwinner was, naargelang dat ongeval al |
| travail (ou sur le chemin du travail) : dans le premier cas, la rente | dan niet een arbeidsongeval (of een ongeval op de weg naar en van het |
| qui leur est versée jusqu'à la date à laquelle la victime aurait | werk) is : in het eerste geval kunnen zij, wegens de rente die aan hen |
| atteint l'âge de 25 ans (article 20bis ), représentant l'indemnisation | wordt gestort tot de datum waarop het slachtoffer de leeftijd van 25 |
| des dommages corporels, les empêche d'exercer une action en réparation | jaar zou hebben bereikt (artikel 20bis ) en die overeenstemt met de |
| vergoeding van de lichamelijke schade, geen gemeenrechtelijke | |
| selon le droit commun (article 46, § 2, alinéa 2), alors que celle-ci | vordering tot vergoeding instellen (artikel 46, § 2, tweede lid), |
| peut être exercée par l'entreprise d'assurance (article 47), laquelle | terwijl die vordering wel kan worden ingesteld door de |
| est tenue de verser au Fonds des accidents du travail (ci-après : | verzekeringsonderneming (artikel 47), die verplicht is de (in kapitaal |
| F.A.T.) la rente (convertie en capital) qui n'est pas due aux parents | omgezette) rente die niet aan de ouders verschuldigd is vanaf de datum |
| après la date à laquelle la victime aurait atteint l'âge de 25 ans | waarop het slachtoffer de leeftijd van 25 jaar zou hebben bereikt, te |
| storten aan het Fonds voor arbeidsongevallen (hierna : F.A.O.) | |
| (articles 59, 9°, et 59quinquies ); dans le second cas, l'action en | (artikelen 59, 9°, en 59quinquies ); in het tweede geval kunnen de |
| réparation de droit commun peut être exercée par les parents de la | ouders van het slachtoffer een gemeenrechtelijke vordering tot |
| victime. | vergoeding instellen. |
| B.3. La limitation dans le temps de la rente en cause a été motivée, | B.3. De beperking in de tijd van de in het geding zijnde rente werd, |
| in het verslag aan de Koning voorafgaand aan het koninklijk besluit | |
| dans le rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 285 du 31 mars 1984 | nr. 285 van 31 maart 1984 tot wijziging van de wet van 10 april 1971, |
| modifiant la loi du 10 avril 1971, par le souci, tout à la fois, | gemotiveerd vanuit de bekommernis om tegelijkertijd het financiële |
| d'assurer l'équilibre financier de l'ensemble des régimes de la | evenwicht van het geheel van de socialezekerheidsstelsels te |
| sécurité sociale et de tenir compte de l'évolution sociale : | waarborgen en rekening te houden met de ontwikkelingen op sociaal |
| « L'article 1er [qui modifie l'article 20bis ] vise à rendre plus | gebied : « Artikel 1 [waarbij artikel 20bis wordt gewijzigd] wil de |
| strictes les conditions d'octroi des droits dérivés, notamment les | toekenningsvoorwaarden voor de afgeleide rechten, nl. de renten bij |
| rentes en cas d'accident mortel. Actuellement les ascendants ne | dodelijk arbeidsongeval, verstrengen. Momenteel wordt aan |
| perçoivent la rente viagère que si la victime, au moment de | bloedverwanten in opgaande lijn een levenslange rente uitgekeerd, zo |
| het slachtoffer op het moment van het ongeval met hen onder hetzelfde | |
| l'accident, vivait sous le même toit. Si la victime, au moment de | dak woonde. Indien het slachtoffer op het moment van het ongeval niet |
| l'accident, ne vivait plus sous le même toit que par exemple ses | meer onder hetzelfde dak woonde als bijvoorbeeld zijn ouders, dan |
| parents, ces derniers n'ont droit à aucune rente. | hebben deze laatsten geen enkele rente. |
| Aussi bien en tenant compte de l'évolution sociale que dans un souci | Zowel rekening houdend met de sociale evolutie als vanuit de |
| selectiviteitsbekommernis, is het niet langer aangewezen een | |
| de sélectivité, il n'est plus indiqué d'octroyer une rente viagère aux | levenslange rente uit te keren aan de bloedverwanten in opgaande lijn |
| ascendants d'une victime qui, normalement en son vivant, n'aurait plus | van slachtoffers die, bij leven, normaal gesproken niet meer onder |
| vécu sous le même toit. Pour cela, il est prévu que pour les | hetzelfde dak als hun ouders zouden wonen. Daarom wordt voorzien dat |
| ascendants, la rente est due jusqu'au moment où la victime aurait eu | voortaan voor de bloedverwanten in opgaande lijn de rente verschuldigd |
| 25 ans à moins qu'ils n'apportent la preuve que la victime était leur | is tot op het ogenblik waarop de getroffene de leeftijd van 25 jaar |
| principal soutien. Cette dernière clause garantit donc une rente en | zou bereikt hebben, tenzij zij het bewijs leveren dat de getroffene |
| cas, par exemple, d'accident mortel de travail d'un travailleur | voor hen de belangrijkste kostwinner was. Deze laatste clausule |
| waarborgt dus een rente in geval bijvoorbeeld van dodelijk | |
| célibataire qui habitait chez ses parents et était leur soutien. » | arbeidsongeval van een ongehuwde arbeider, die bij zijn ouders |
| (Moniteur belge , 13 avril 1984, p. 4704) | inwoonde en voor hun onderhoud instond. » (Belgisch Staatsblad , 13 |
| april 1984, p. 4704) | |
| B.4. Het onderzoek van het Hof betreft het geval waarin, zoals in de | |
| B.4. L'objet de l'examen de la Cour est l'hypothèse où, comme dans | zaak die aan de verwijzende rechter is voorgelegd, de aansprakelijke |
| l'espèce soumise au juge a quo, le responsable de l'accident n'est ni | van het ongeval niet de werkgever is, noch een lasthebber of |
| l'employeur, ni un mandataire, ni un préposé de celui-ci, mais un | aangestelde van de werkgever, maar een derde. |
| tiers. La Cour relève en outre que l'article 46, § 1er, alinéa 1er, 4°, de la | Het Hof wijst daarnaast erop dat artikel 46, § 1, eerste lid, 4°, van |
| loi du 10 avril 1971 autorise la victime ou ses ayants droit à | de wet van 10 april 1971 het slachtoffer of zijn rechthebbenden |
| intenter une action en justice conformément aux règles du droit commun | toestaat een rechtsvordering in te stellen overeenkomstig de |
| de la responsabilité civile contre les tiers responsables de | gemeenrechtelijke regels van de burgerlijke aansprakelijkheid tegen de |
| voor het ongeval aansprakelijke derden, maar dat de volgens het gemeen | |
| l'accident mais qu'en vertu de l'article 46, § 2, alinéa 2, précité, | recht toegekende vergoeding, krachtens het voormelde artikel 46, § 2, |
| la réparation de droit commun ne peut être accordée si elle porte sur | tweede lid, niet kan worden toegekend indien zij betrekking heeft op |
| des dommages corporels faisant déjà l'objet d'une indemnisation en | lichamelijke schade die reeds werd vergoed op grond van de in het |
| vertu de la loi en cause. | geding zijnde wet. |
| B.5.1. Il apparaît de la motivation de l'arrêt par lequel la Cour est | B.5.1. Uit de motivering van het arrest waarbij het Hof een vraag |
| interrogée que le juge a quo, se référant à un arrêt de la Cour de | wordt gesteld, blijkt dat de verwijzende rechter, met verwijzing naar |
| cassation du 2 novembre 1994 (Pas., 1994, I, 890), considère que le dommage corporel couvert par la loi sur les accidents du travail en cas d'accident mortel est le dommage matériel et moral qui découle du décès. B.5.2. Le Conseil des ministres observe que cet arrêt de la Cour de cassation - auquel renvoie le juge a quo, comme il est exposé au B.5.1 - concerne un accident du travail mettant en cause la responsabilité de l'employeur et non, comme en l'espèce, un accident sur le chemin du travail mettant en cause celle d'un tiers. Il soutient que les ayants | een arrest van het Hof van Cassatie van 2 november 1994 (Arr. Cass., 1994, 909), ervan uitgaat dat de lichamelijke schade die door de arbeidsongevallenwet wordt gedekt in geval van een dodelijk ongeval, de materiële en morele schade is die uit het overlijden voortvloeit. B.5.2. De Ministerraad merkt op dat het arrest van het Hof van Cassatie - waarnaar de verwijzende rechter, zoals uiteengezet in B.5.1, verwijst - betrekking heeft op een arbeidsongeval waarvoor de werkgever aansprakelijk wordt gesteld en niet, zoals te dezen, op een ongeval op de weg naar en van het werk waarvoor een derde aansprakelijk wordt gesteld. Hij voert aan dat de rechthebbenden van |
| droit de la victime peuvent par conséquent demander la réparation de | het slachtoffer bijgevolg de gemeenrechtelijke vergoeding kunnen |
| droit commun en ce qui concerne le préjudice moral et que la question | vorderen van de morele schade, en dat de prejudiciële vraag berust op |
| préjudicielle repose sur une « interprétation fautive de la nature de | een « foute interpretatie van de aard van de door de |
| l'indemnisation couverte par la loi sur les accidents du travail ». | arbeidsongevallenwet gedekte schadeloosstelling ». |
| B.5.3. La Cour relève que le législateur, en adoptant l'article 20bis | B.5.3. Het Hof stelt vast dat de wetgever bij het aannemen van het in |
| en cause, ne pouvait que penser que le dommage couvert par la rente | het geding zijnde artikel 20bis moet worden geacht van oordeel te zijn |
| visée dans cet article ne comprenait pas le dommage moral, car | geweest dat de morele schade niet wordt gedekt door de in dat artikel |
| celui-ci n'est pas affecté par la survenance de l'âge mentionné par | bedoelde rente, vermits die schade niet wordt beïnvloed door het |
| cette disposition. | bereiken van de in die bepaling vermelde leeftijd. |
| B.5.4. Dans l'interprétation selon laquelle le dommage moral n'est pas | B.5.4. In de interpretatie volgens welke de morele schade niet is |
| couvert par l'indemnisation des dommages corporels visés à l'article | gedekt door de vergoeding van de lichamelijke schade bedoeld in |
| 46, § 2, alinéa 2, de la loi, les ayants droit de la victime pourront | artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet, kunnen de rechthebbenden van |
| het slachtoffer een gemeenrechtelijke vordering inzake | |
| exercer l'action en responsabilité de droit commun et, sans être | aansprakelijkheid instellen en, zonder de begrenzing op grond van de |
| limités par la date (prévue par l'article 20bis de la loi en cause) à | datum (waarin artikel 20bis van de in het geding zijnde wet voorziet) |
| laquelle la victime décédée aurait atteint l'âge de 25 ans, être | waarop het overleden slachtoffer de leeftijd van 25 jaar zou hebben |
| indemnisés comme le seraient les ayants droit de la victime d'un | bereikt, worden vergoed zoals de rechthebbenden van het slachtoffer |
| accident ordinaire. Il en résulte que la différence de traitement en | van een gewoon ongeval. Daaruit vloeit voort dat het in het geding |
| cause est inexistante. | zijnde verschil in behandeling niet bestaat. |
| B.6. Comme il est exposé au B.5.1, le juge a quo confère cependant une | B.6. Zoals uiteengezet in B.5.1, verleent de verwijzende rechter aan |
| autre interprétation aux dispositions en cause. | de in het geding zijnde bepalingen evenwel een andere interpretatie. |
| La Cour doit encore répondre à la question préjudicielle dans | Het Hof dient de prejudiciële vraag nog te beantwoorden in de |
| l'interprétation que le juge a quo donne à ces dispositions. | uitlegging die de verwijzende rechter aan die bepalingen geeft. |
| B.7. Dans cette interprétation, selon laquelle le dommage tant | B.7. In die interpretatie, volgens welke zowel de materiële als de |
| matériel que moral des parents, ayants droit, est couvert par la loi | morele schade van de ouders-rechthebbenden door de |
| sur les accidents du travail, ceux-ci ne peuvent intenter aucune | arbeidsongevallenwet wordt gedekt, zouden zij geen enkele vordering |
| action en responsabilité civile et l'indemnisation de leur dommage | inzake burgerlijke aansprakelijkheid kunnen instellen, en geldt de in |
| connaît la limite d'âge prévue à l'article 20bis. | artikel 20bis bedoelde leeftijdsgrens voor de vergoeding van hun |
| B.8.1. Il y a lieu de préciser la portée du caractère forfaitaire de | schade. B.8.1. De draagwijdte van het forfaitaire karakter van het systeem van |
| l'ensemble formé par le système de réparation des accidents du travail. | vergoeding voor arbeidsongevallen dient te worden gepreciseerd. |
| B.8.2. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages | B.8.2. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van |
| résultant des accidents du travail prévoyait la réparation forfaitaire | schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire |
| du dommage résultant d'un accident du travail, le caractère | vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de |
| forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une | forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een |
| réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée | van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet |
| non plus sur la notion de faute, mais sur celle de risque | meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « |
| professionnel et sur une répartition de ce risque entre l'employeur et | professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de |
| la victime de l'accident du travail. | werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. |
| D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute dans | Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, |
| son chef, toujours rendu responsable du dommage résultant de | steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het |
| l'accident du travail subi par la victime. Ainsi non seulement | arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het |
| celle-ci était dispensée de la preuve, souvent très difficile à apporter, en tout cas lorsqu'il s'agit d'un accident du travail, de la faute de l'employeur ou de son préposé et de l'existence d'un lien causal entre cette faute et le dommage subi, mais sa propre faute (non intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation, et n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute causait un accident du travail à un tiers. D'autre part, la victime de l'accident du travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que partiellement pour le dommage subi. A la suite de plusieurs modifications de la loi, le niveau d'indemnisation a été étendu. De même, l'immunité initialement prévue de l'employeur a été adaptée à la suite de l'extension de la réglementation sur les accidents du travail aux accidents sur le chemin du travail. | slachtoffer op die manier vrijgesteld van het bewijs, dat vaak zeer moeilijk te leveren is - in elk geval wanneer het gaat om een arbeidsongeval -, van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en van het bestaan van een oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade, maar zijn eigen (onopzettelijke) fout stond de vergoeding niet in de weg en leidde niet tot zijn aansprakelijkheid indien door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire schadevergoeding waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor de geleden schade. Door verschillende wetswijzigingen werd het vergoedingsniveau uitgebreid. Ook de oorspronkelijk voorgeschreven immuniteit van de werkgever werd aangepast na de uitbreiding van de arbeidsongevallenregeling tot de ongevallen op de weg naar en van het werk. |
| Lors de l'élaboration de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du | Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
| travail, le système a été modifié par l'instauration de l'assurance | werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte |
| obligatoire, en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à | verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de |
| l'employeur mais à « l'assureur-loi ». C'est le préjudice du | werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de |
| travailleur et non plus la responsabilité de l'employeur qui est | werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd |
| assuré, de sorte que le système se rapproche d'un mécanisme | vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een |
| d'assurances sociales. | mechanisme van sociale verzekering. |
| B.8.3. L'article 7 de la loi sur les accidents du travail définit | B.8.3. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het |
| ceux-ci comme « tout accident qui survient à un travailleur dans le | arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het |
| cours et par le fait de l'exécution du contrat de louage de travail et | feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een |
| qui produit une lésion ». L'article 8 ajoute qu'est considéré comme | letsel veroorzaakt ». Artikel 8 voegt eraan toe dat een ongeval dat |
| accident du travail l'accident survenu sur le chemin du travail. | zich voordoet op de weg naar en van het werk, als arbeidsongeval wordt |
| L'objectif du système forfaitaire est d'assurer une protection du | beschouwd. Het doel van het systeem van de vaste vergoeding bestaat |
| revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser | erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk |
| même lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou | professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door de schuld |
| d'un compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et | van die werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de |
| les relations de travail dans les entreprises en excluant la | arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename |
| multiplication des procès en responsabilité. | van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. |
| La protection en cas de faute du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident du travail causé par cette faute. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. En cas d'accident mortel, le forfait couvre en outre le dommage de ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu de la victime. Le financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, | De bescherming in geval van een fout van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door die fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder groot. Bij een dodelijk ongeval dekt de vaste vergoeding bovendien de schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt |
| qui sont obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière | gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een |
| d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. Le souci de ne pas alourdir la charge économique qui en résulte par une éventuelle obligation de réparer issue du droit commun a conduit le législateur à restreindre le champ des hypothèses susceptibles d'engager la responsabilité civile de l'employeur. B.9. Dès lors qu'un système dérogatoire se justifie dans son principe, il est admissible que sa comparaison trait pour trait avec celui du droit commun fasse apparaître des différences de traitement tantôt dans un sens, tantôt dans l'autre, sous la réserve que chacune des règles en cause doit être conforme à la logique du système auquel elle appartient. B.10.1. La Cour doit examiner si les dispositions en cause sont, dans l'interprétation examinée, conformes à la logique du système de la réglementation sur les accidents du travail. | verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden gesteld. B.9. Aangezien een afwijkend systeem in principe verantwoord is, kan worden aanvaard dat bij een nadere vergelijking met het gemeenrechtelijke systeem verschillen in behandeling aan het licht komen, nu eens in de ene zin, dan weer in de andere, onder voorbehoud dat elk van de in het geding zijnde regels dient overeen te stemmen met de logica van het systeem waarvan die regel deel uitmaakt. B.10.1. Het Hof dient te onderzoeken of de in het geding zijnde bepalingen, in de onderzochte interpretatie, in overeenstemming zijn met de logica van het systeem van de arbeidsongevallenregeling. |
| B.10.2. Comme il est exposé aux B.5.1 et B.7, les dispositions en | B.10.2. Zoals uiteengezet in B.5.1 en B.7 zouden de in het geding |
| cause auraient pour effet, selon le juge a quo, que tant le dommage | zijnde bepalingen, volgens de verwijzende rechter, met zich meebrengen |
| matériel que le dommage moral sont couverts par la loi sur les | dat zowel de materiële als de morele schade gedekt is door de |
| accidents du travail, ce qui a pour conséquence que les parents ne | arbeidsongevallenwet, waardoor de ouders op geen enkele wijze een |
| pourraient en aucune manière intenter une action de droit commun | rechtsvordering volgens het gemeen recht zouden kunnen instellen tegen |
| contre le responsable de l'accident. | de aansprakelijke voor het ongeval. |
| L'indemnité à laquelle ont droit les parents en vertu de la loi sur | De vergoeding waarop de ouders krachtens de arbeidsongevallenwet recht |
| les accidents du travail est soumise à des restrictions. En effet, la | hebben, is aan beperkingen onderworpen. De rente wordt immers, in |
| rente est en principe limitée dans le temps. En outre, l'étendue de | beginsel, beperkt in de tijd. Bovendien wordt de omvang van de |
| l'indemnité est également déterminée par le moment auquel l'accident | vergoeding mede bepaald door het ogenblik waarop het dodelijk ongeval |
| mortel s'est produit. | zich heeft voorgedaan. |
| B.10.3. Comme il est exposé au B.8.3, l'objectif du système | B.10.3. Zoals uiteengezet in B.8.3, bestaat het doel van het systeem |
| d'indemnisation des accidents du travail consiste, d'une part, à | van de arbeidsongevallenvergoeding erin, enerzijds, het inkomen van de |
| assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque | |
| professionnel censé se réaliser et, d'autre part, à préserver la paix | werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico en, |
| sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant | anderzijds, de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de |
| bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen | |
| la multiplication des procès en responsabilité. | inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. |
| En tant que par l'article 20bis de la loi sur les accidents du | In zoverre de wetgever met artikel 20bis van de arbeidsongevallenwet |
| travail, le législateur avait pour objectif d'indemniser uniquement | tot doel had enkel diegenen te vergoeden van wie verondersteld wordt |
| ceux dont on suppose qu'ils dépendent normalement du revenu de la | dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het |
| victime, les restrictions décrites au B.10.2 sont conformes à la | slachtoffer, zijn de in B.10.2 omschreven beperkingen in |
| logique de la réglementation sur les accidents du travail. | overeenstemming met de logica van de arbeidsongevallenregeling. |
| En tant que la lecture combinée des dispositions en cause aurait pour | In zoverre de gecombineerde lezing van de in het geding zijnde |
| effet que les parents de la victime d'un accident mortel se trouvent | bepalingen met zich mee zou brengen dat de ouders van het slachtoffer |
| dans l'impossibilité, par le biais d'une action de droit commun, de | van een dodelijk ongeval in de onmogelijkheid verkeren om, door middel |
| réclamer, pour le dommage moral subi, une indemnité à charge de la | van een rechtsvordering volgens het gemeen recht, een vergoeding voor |
| personne qui est responsable de l'accident et qui n'est pas | de geleden morele schade te vorderen ten laste van de persoon die |
| l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires, les restrictions | aansprakelijk is voor het ongeval en die niet de werkgever of een van |
| décrites au B.10.2 ne sont toutefois pas conformes à la logique de la | diens aangestelden of lasthebbers is, zijn de in B.10.2 omschreven |
| réglementation sur les accidents du travail. | beperkingen evenwel niet in overeenstemming met de logica van de |
| arbeidsongevallenregeling. | |
| L'intentement d'une action de droit commun contre le responsable qui | Het instellen van een gemeenrechtelijke rechtsvordering tegen de |
| n'est pas l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires n'est | aansprakelijke die niet de werkgever of een van diens aangestelden of |
| effectivement pas de nature à perturber la paix sociale et les | lasthebbers is, is immers niet van die aard dat het de sociale vrede |
| relations de travail dans les entreprises. | en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven zou kunnen verstoren. |
| En ce qui concerne le dommage moral subi par les parents, la | Ten aanzien van de door de ouders geleden morele schade, is het op de |
| distinction fondée sur l'âge de la victime n'est en outre pas | leeftijd van het slachtoffer gebaseerde onderscheid bovendien niet |
| pertinente pour atteindre les objectifs poursuivis par la | pertinent om de met de arbeidsongevallenregeling nagestreefde |
| réglementation sur les accidents du travail. | doelstellingen te bereiken. |
| B.11. En tant que les articles 20bis et 46, § 2, alinéa 2, de la loi | B.11. In zoverre de artikelen 20bis en 46, § 2, tweede lid, van de |
| sur les accidents du travail aboutiraient à ce que les parents de la | arbeidsongevallenwet ertoe zouden leiden dat de ouders van de |
| getroffene van een dodelijk arbeidsongeval die op grond van die wet | |
| victime d'un accident du travail mortel qui ont reçu une rente sur la | een rente hebben ontvangen, niet de gemeenrechtelijke vergoeding |
| base de cette loi ne peuvent réclamer l'indemnisation de droit commun | kunnen vorderen van de morele schade die het gevolg is van het |
| du dommage moral qui est la conséquence du décès, à charge de la | overlijden, ten laste van de persoon die aansprakelijk is voor het |
| personne qui est responsable de l'accident et qui n'est pas | ongeval en die niet de werkgever of een van diens aangestelden of |
| l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires, ces dispositions ne | lasthebbers is, zijn die bepalingen niet bestaanbaar met de artikelen |
| sont pas compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet. |
| Les articles 47, 59, 9°, et 59quinquies de la loi sur les accidents du | De artikelen 47, 59, 9°, en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet |
| travail sont étrangers à la comparaison contenue dans la question | zijn vreemd aan de in de prejudiciële vraag vervatte vergelijking en |
| préjudicielle et ne peuvent par conséquent conduire à une autre conclusion. | kunnen bijgevolg niet tot een ander besluit leiden. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| - Les articles 20bis et 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 | - De artikelen 20bis en 46, § 2, tweede lid, van de |
| sur les accidents du travail, dans l'interprétation donnée au B.5.4, | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, in de in B.5.4 gegeven |
| ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | interpretatie, schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
| - Les mêmes dispositions, dans l'interprétation donnée au B.7, violent | - Dezelfde bepalingen, in de in B.7 gegeven interpretatie, schenden de |
| les articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 2004. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2004. |
| Le greffier, | De griffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |