← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 89/2004 du 19 mai 2004 Numéros du rôle : 2701 et 2716 En cause
: les questions préjudicielles relatives à l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat,
posées par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage,"
Extrait de l'arrêt n° 89/2004 du 19 mai 2004 Numéros du rôle : 2701 et 2716 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posées par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, | Uittreksel uit arrest nr. 89/2004 van 19 mei 2004 Rolnummers 2701 en 2716 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 89/2004 du 19 mai 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 89/2004 van 19 mei 2004 |
Numéros du rôle : 2701 et 2716 | Rolnummers 2701 en 2716 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 14 des | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 14 van de |
lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posées par le Conseil d'Etat. | gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. | L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke, |
du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, | bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
a. Par arrêt n° 119.261 du 12 mai 2003 en cause de A. Brouillard | a. Bij arrest nr. 119.261 van 12 mei 2003 in zake A. Brouillard tegen |
contre la Chambre des représentants, dont l'expédition est parvenue au | de Kamer van volksvertegenwoordigers, waarvan de expeditie ter griffie |
greffe de la Cour d'arbitrage le 16 mai 2003, le Conseil d'Etat a posé | van het Arbitragehof is ingekomen op 16 mei 2003, heeft de Raad van |
les questions préjudicielles suivantes : | State de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« 1. L'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat est-il | « 1. Is artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State |
conforme aux articles 10 et 11 de la Constitution, combinés au | in overeenstemming met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in |
principe de la séparation des pouvoirs, en ce qu'il assimilerait une | samenhang gelezen met het beginsel van de scheiding der machten, in |
autorité parlementaire à une autorité administrative en permettant au | zoverre het een parlementaire overheid zou gelijkstellen met een |
Conseil d'Etat, sans que le texte ne le prévoie expressément, de | administratieve overheid door het de Raad van State, zonder dat de |
contrôler par voie d'exception la conformité d'une décision d'une | tekst daarin uitdrukkelijk voorziet, mogelijk te maken bij wege van |
exceptie na te gaan of een beslissing van een parlementaire | |
assemblée parlementaire aux règles de droit supérieures ? | vergadering in overeenstemming is met de hogere rechtsregels ? |
2. L'article 14, § 1er, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le | 2. Schendt artikel 14, § 1, van de wetten op de Raad van State, |
12 janvier 1973, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution | gecoördineerd op 12 januari 1973, de artikelen 10 en 11 van de |
s'il est interprété en ce sens que les actes administratifs des | Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat de administratieve |
assemblées législatives relatifs aux membres de leur personnel sont | handelingen van de wetgevende vergaderingen met betrekking tot de |
les actes individuels, à l'exclusion des actes à caractère | leden van hun personeel individuele handelingen zijn, met uitsluiting |
réglementaire, alors que les membres du personnel des autorités | van de handelingen van regelgevende aard, terwijl de leden van het |
administratives peuvent, par voie d'action ou d'exception, exercer un | personeel van de administratieve overheden bij wege van vordering of |
recours au Conseil d'Etat à l'encontre des dispositions relatives à | exceptie beroep kunnen instellen bij de Raad van State tegen de |
leur recrutement et à leur statut et en invoquer l'illégalité sur la | bepalingen met betrekking tot hun aanwerving en hun statuut, en de |
base de l'article 159 de la Constitution ? » | onwettigheid ervan op grond van artikel 159 van de Grondwet kunnen |
b. Par arrêt n° 119.643 du 21 mai 2003 en cause de R. Veulemans contre | aanvoeren ? » b. Bij arrest nr. 119.643 van 21 mei 2003 in zake R. Veulemans tegen |
la Cour des comptes, dont l'expédition est parvenue au greffe de la | het Rekenhof, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is |
Cour d'arbitrage le 13 juin 2003, le Conseil d'Etat a posé la question | ingekomen op 13 juni 2003, heeft de Raad van State de volgende |
préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 14, § 1er, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le | « Schendt artikel 14, § 1, van de wetten op de Raad van State, |
12 janvier 1973, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution | gecoördineerd op 12 januari 1973, de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat de ' administratieve | |
s'il est interprété en ce sens que les ' actes administratifs ' des | handelingen ' van de wetgevende vergaderingen of van hun organen en |
assemblées législatives ou de leurs organes et ceux de la Cour des | die van het Rekenhof met betrekking tot de overheidsopdrachten en de |
comptes relatifs aux marchés publics et aux membres de leur personnel | leden van hun personeel uitsluitend individuele handelingen zijn, met |
sont uniquement les actes individuels, à l'exclusion des actes | uitsluiting van de reglementaire handelingen die de aanwerving en het |
réglementaires régissant le recrutement et le statut de ce personnel, | statuut van dat personeel regelen, terwijl de leden van het personeel |
alors que les membres du personnel des autorités administratives | van de administratieve overheden bij de Raad van State de |
peuvent demander au Conseil d'Etat l'annulation - et, par voie de | nietigverklaring - en bijgevolg de schorsing van de tenuitvoerlegging, |
conséquence, la suspension de l'exécution, accessoire de l'annulation | het accessorium van de vernietiging - kunnen vorderen van de |
- des dispositions réglementaires relatives à leur recrutement et à | reglementaire bepalingen met betrekking tot hun aanwerving en hun |
leur statut ? » | statuut ? » |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 2701 et 2716 du rôle de la | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 2701 en 2716 van de rol van |
Cour, ont été jointes. | het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
En ce qui concerne l'affaire n° 2701 | Wat de zaak nr. 2701 betreft |
Quant à la portée des questions posées | Ten aanzien van de draagwijdte van de gestelde vragen |
B.1.1. La motivation de l'arrêt de renvoi et la manière dont les deux | B.1.1. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing en de wijze |
questions préjudicielles sont formulées font apparaître que la Cour | waarop beide prejudiciële vragen zijn geformuleerd blijkt dat het Hof |
est interrogée au sujet de l'article 14, § 1er, des lois coordonnées | wordt ondervraagd over artikel 14, § 1, van de gecoördineerde wetten |
sur le Conseil d'Etat, interprété en ce sens que, par les termes « | op de Raad van State, in die zin geïnterpreteerd dat het met de |
actes administratifs des assemblées législatives ou de leurs organes | woorden « administratieve handelingen van wetgevende vergaderingen of |
[...] relatifs [...] aux membres de leur personnel », cet article vise | van hun organen [...] met betrekking tot [...] leden van hun personeel |
exclusivement les actes individuels et non les actes de nature | » uitsluitend de individuele handelingen bedoelt en niet de |
réglementaire. | handelingen van regelgevende aard. |
B.1.2. Par la deuxième question préjudicielle, il est demandé à la | B.1.2. De tweede prejudiciële vraag beoogt van het Hof te vernemen of |
Cour si l'article 14, § 1er, ainsi interprété, viole les articles 10 | het aldus geïnterpreteerde artikel 14, § 1, de artikelen 10 en 11 van |
et 11 de la Constitution en ce que les membres du personnel des | de Grondwet schendt, doordat de leden van het personeel van de |
assemblées législatives ou de leurs organes, contrairement aux membres | wetgevende vergaderingen of hun organen, in tegenstelling tot de leden |
du personnel des autorités administratives, n'ont pas la possibilité | van het personeel van de administratieve overheden, niet over de |
de contester, par voie d'action ou d'exception, la légalité des | mogelijkheid beschikken om, bij wege van vordering of exceptie, de |
dispositions réglementaires relatives à leur recrutement et à leur | wettigheid te betwisten van de reglementaire bepalingen met betrekking |
statut. | tot hun aanwerving en hun statuut. |
B.1.3. La première question préjudicielle considère que le texte de | B.1.3. De eerste prejudiciële vraag gaat ervan uit dat de tekst van |
l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne prévoit pas | artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State niet |
explicitement que le Conseil d'Etat puisse contrôler, par voie | uitdrukkelijk erin voorziet dat de Raad van State bij wege van |
d'exception, la conformité d'une décision d'une assemblée | exceptie kan nagaan of een beslissing van een parlementaire |
parlementaire aux règles de droit supérieures et vise à demander à la | vergadering in overeenstemming is met de hogere rechtsregels en beoogt |
Cour si l'article 14, § 1er, interprété en ce sens que le Conseil | van het Hof te vernemen of artikel 14, § 1, geïnterpreteerd in die zin |
dat de Raad van State, niettegenstaande de tekst van het artikel niet | |
d'Etat, sans que le texte de l'article ne le prévoie expressément, est | uitdrukkelijk erin voorziet, bevoegd is om de reglementaire |
néanmoins compétent pour contrôler, par voie d'exception, la légalité | handelingen van de parlementaire vergaderingen bij wege van exceptie |
des actes réglementaires des assemblées parlementaires, est conforme | op hun wettigheid te toetsen, in overeenstemming is met de artikelen |
aux articles 10 et 11 de la Constitution combinés avec le principe de | 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de |
la séparation des pouvoirs. | scheiding der machten. |
Quant à la disposition en cause et à l'interprétation que lui donne le | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de interpretatie |
juge a quo | eraan verleend door de verwijzende rechter |
B.2.1. L'article 14, § 1er, en cause, est libellé comme suit : | B.2.1. Het in het geding zijnde artikel 14, § 1, luidt als volgt : |
« La section statue par voie d'arrêts sur les recours en annulation | « De afdeling doet uitspraak, bij wijze van arresten, over de beroepen |
tot nietigverklaring wegens overtreding van hetzij substantiële, | |
pour violation des formes soit substantielles, soit prescrites à peine | hetzij op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen, overschrijding |
de nullité, excès ou détournement de pouvoir, formés contre les actes | of afwending van macht, ingesteld tegen de akten en reglementen van de |
et règlements des diverses autorités administratives, ainsi que contre | onderscheiden administratieve overheden, alsook tegen de |
les actes administratifs des assemblées législatives ou de leurs | administratieve handelingen van wetgevende vergaderingen of van hun |
organes, en ce compris les médiateurs institués auprès de ces | organen, daarbij inbegrepen de ombudsmannen ingesteld bij deze |
assemblées, de la Cour des comptes et de la Cour d'arbitrage, ainsi | assemblées, van het Rekenhof en van het Arbitragehof, evenals van |
que des organes du pouvoir judiciaire et du Conseil supérieur de la | organen van de rechterlijke macht en van de Hoge Raad van de Justitie |
Justice relatifs aux marchés publics et aux membres de leur personnel. | met betrekking tot overheidsopdrachten en leden van hun personeel. » |
» B.2.2. La disposition en cause, dans sa formulation actuelle, résulte | B.2.2. De in het geding zijnde bepaling, in de huidige formulering |
de l'article 2 de la loi du 25 mai 1999 « modifiant les lois sur le | ervan, vloeit voort uit artikel 2 van de wet van 25 mei 1999 « tot |
wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 | |
Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, la loi du 5 avril 1955 | januari 1973, van de wet van 5 april 1955 inzake de wedden van de |
relative aux traitements des titulaires d'une fonction au Conseil | ambtsdragers bij de Raad van State, alsook van het Gerechtelijk |
d'Etat, ainsi que le Code judiciaire », modification qui donne suite à | Wetboek », wijziging die gevolg geeft aan het arrest nr. 31/96 van het |
l'arrêt de la Cour n° 31/96 du 15 mai 1996. | Hof van 15 mei 1996. |
La modification a pour effet que la section d'administration du | De wijziging brengt met zich mee dat de afdeling administratie van de |
Conseil d'Etat peut statuer sur les recours en annulation formés | Raad van State uitspraak kan doen over de beroepen tot |
contre les « actes administratifs » des assemblées législatives ou de | nietigverklaring ingesteld tegen de « administratieve handelingen » |
leurs organes, relatifs aux marchés publics et aux membres de leur | van wetgevende vergaderingen of van hun organen met betrekking tot |
personnel. | overheidsopdrachten en leden van hun personeel. |
B.2.3. Les travaux préparatoires de la loi du 25 mai 1999 font | B.2.3. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 25 mei 1999 |
apparaître que l'article 2 a été adopté sur la base d'un amendement | blijkt dat artikel 2 is aangenomen op basis van een amendement van een |
déposé par un député, inspiré d'une proposition de loi déposée | parlementslid, dat geïnspireerd is op een vroeger door hetzelfde |
antérieurement par ce même député, dans lequel étaient utilisés les | parlementslid neergelegd wetsvoorstel, waarin de woorden « |
termes « bestuurshandelingen » et « actes administratifs » (Doc. | bestuurshandelingen » en « actes administratifs » werden gehanteerd |
parl., Chambre, 1998-1999, n° 1640, p. 6, et Doc. parl., Chambre, | (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 1640, p. 6, en Parl. St., Kamer, |
1997-1998, n° 1733/1). | 1997-1998, nr. 1733/1). |
Saisi d'une demande d'avis portant sur une autre proposition de loi | In antwoord op een verzoek om advies met betrekking tot een ander |
tendant à donner suite à l'arrêt de la Cour n° 31/96, dans laquelle | wetsvoorstel, dat ertoe strekt gevolg te geven aan het arrest nr. |
étaient utilisés les termes « akten en reglementen » et « actes et règlements », le Conseil d'Etat a notamment relevé la portée plus large de cette autre proposition par rapport à celle évoquée ci-dessus : « Selon l'intention des auteurs, la compétence du Conseil d'Etat s'étendrait non seulement aux actes individuels mais aussi à l'activité réglementaire des assemblées législatives. A cet égard, elle semble être en contraste avec la proposition de loi n° 1733/1 faite par M. Landuyt qui ne vise que les actes administratifs et non les règlements émanant des organes des assemblées législatives. Il appartient au Parlement d'apprécier si la compétence attribuée au Conseil d'Etat doit se limiter aux seuls actes individuels ou peut | 31/96 van het Hof en waarin de woorden « akten en reglementen » en « actes et règlements » werden gehanteerd, heeft de Raad van State gewezen op de ruimere draagwijdte van dat andere voorstel, ten opzichte van het hiervoor bedoelde voorstel : « Volgens de bedoeling van de indieners van het voorstel zou de Raad van State niet alleen bevoegd zijn voor individuele handelingen, maar ook voor regelgeving van wetgevende vergaderingen. In dat opzicht lijkt dit voorstel grondig te verschillen van het door de heer Landuyt ingediende wetsvoorstel nr. 1733/1, dat alleen betrekking heeft op bestuurshandelingen en niet op verordeningen van organen van wetgevende vergaderingen. Het staat aan het Parlement te oordelen of de bevoegdheid van de Raad van State beperkt dient te worden tot individuele handelingen alleen |
être étendue aux actes réglementaires. » (Doc. parl., Chambre, | of tot verordeningen mag worden uitgebreid. » (Parl. St., Kamer, |
1996-1997, n° 893/3, p. 2) | 1996-1997, nr. 893/3, p. 2) |
B.2.4. Bien que ce soit le terme « administratieve handelingen » (et | |
non « bestuurshandelingen ») qui est utilisé dans le texte néerlandais | |
de l'article 14 modifié, on ne peut déduire du terme « actes | B.2.4. Ofschoon in de Nederlandse tekst van het gewijzigde artikel 14 |
de woorden « administratieve handelingen » worden gebruikt (en niet « | |
bestuurshandelingen »), kan uit de in de Franse tekst van dat artikel | |
administratifs » utilisé dans le texte français de cet article que le | gehanteerde woorden « actes administratifs » niet worden afgeleid dat |
législateur ait voulu se distancier de l'interprétation restrictive | de wetgever afstand heeft willen doen van de beperkende interpretatie |
que le Conseil d'Etat donnait aux termes « actes administratifs » et « | die de Raad van State gaf aan de woorden « actes administratifs » en « |
bestuurshandelingen ». | bestuurshandelingen ». |
Quant au fond | Ten gronde |
B.3. En vertu de l'article 14, § 1er, des lois coordonnées sur le | B.3. Krachtens artikel 14, § 1, van de gecoördineerde wetten op de |
Conseil d'Etat, les fonctionnaires qui sont au service d'une autorité | Raad van State kunnen de ambtenaren in dienst van een administratieve |
administrative peuvent, pour autant qu'ils justifient de l'intérêt requis, introduire un recours en annulation devant le Conseil d'Etat contre les actes administratifs de cette autorité, que ceux-ci aient une portée individuelle ou soient de nature réglementaire. Dans le cadre d'un recours en annulation d'un acte administratif individuel, ces fonctionnaires peuvent en outre contester, par voie d'exception, la légalité de l'acte administratif réglementaire qui sert de fondement à l'acte attaqué. Le pouvoir du Conseil d'Etat d'écarter, par voie d'exception, l'application d'un acte administratif réglementaire ne découle pas de | overheid, voor zover zij doen blijken van het vereiste belang, bij de Raad van State een beroep tot nietigverklaring instellen tegen de administratieve rechtshandelingen van die overheid, ongeacht of zij van individuele of van reglementaire aard zijn. In het kader van een beroep tot nietigverklaring van een individuele administratieve handeling beschikken die ambtenaren bovendien over de mogelijkheid om, bij wege van exceptie, de wettigheid van de reglementaire administratieve handeling die aan de bestreden handeling ten grondslag ligt, te betwisten. De bevoegdheid van de Raad van State om, bij wege van exceptie, een reglementaire administratieve handeling buiten toepassing te laten, |
l'article 14, § 1er, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat mais | vloeit niet voort uit artikel 14, § 1, van de gecoördineerde wetten op |
de l'article 159 de la Constitution, aux termes duquel les cours et tribunaux n'appliqueront les arrêtés et règlements généraux, provinciaux et locaux, qu'autant qu'ils seront conformes aux lois. B.4.1. En vertu de la disposition en cause, les membres du personnel d'une assemblée législative ont la possibilité de demander l'annulation d'un acte administratif individuel de cette assemblée ou de l'un de ses organes; ils ne peuvent toutefois demander l'annulation d'un acte réglementaire de cette assemblée ou de l'un de ses organes. | de Raad van State, maar uit artikel 159 van de Grondwet, naar luid waarvan de hoven en rechtbanken de algemene, provinciale en plaatselijke besluiten en verordeningen alleen toepassen in zoverre zij met de wetten overeenstemmen. B.4.1. Krachtens de in het geding zijnde bepaling beschikken de personeelsleden van een wetgevende vergadering over de mogelijkheid om de nietigverklaring van een individuele administratieve handeling, uitgaande van die vergadering of van een orgaan ervan, te vorderen; zij beschikken evenwel niet over de mogelijkheid om de vernietiging van een van die vergadering of van een orgaan ervan uitgaande reglementaire handeling te vorderen. |
B.4.2. On peut déduire de la loi du 25 mai 1999 que le législateur a voulu soumettre les actes administratifs individuels des assemblées législatives ou de leurs organes, relatifs à leur personnel, au même régime de protection juridique que celui qui est applicable aux actes des autorités administratives. On ne peut toutefois déduire de cette loi que le législateur ait voulu soumettre les actes réglementaires de ces assemblées ou de leurs organes à ce système de protection juridique. Lorsqu'ils ont introduit devant le Conseil d'Etat un recours contre un | B.4.2. Uit de wet van 25 mei 1999 kan worden afgeleid dat de wetgever de individuele administratieve handelingen van de wetgevende vergaderingen of hun organen met betrekking tot hun personeel aan hetzelfde rechtsbeschermingsstelsel heeft willen onderwerpen als datgene dat van toepassing is op de handelingen van de bestuurlijke overheden. Uit die wet kan evenwel niet worden afgeleid dat de wetgever de reglementaire handelingen van die vergaderingen of hun organen aan dat rechtsbeschermingsstelsel heeft willen onderwerpen. Wanneer ze een beroep bij de Raad van State hebben ingesteld tegen een individuele handeling van een wetgevende vergadering of van een orgaan |
acte individuel d'une assemblée législative ou de l'un de ses organes, | ervan, beschikken de personeelsleden van die vergadering bijgevolg |
les membres du personnel de cette assemblée ne peuvent contester, par | niet over de mogelijkheid om bij wege van exceptie, de wettigheid van |
voie d'exception, la légalité de l'acte réglementaire qui sert de | de reglementaire handeling die aan de bestreden handeling ten |
fondement à l'acte attaqué. | grondslag ligt, te betwisten. |
B.5. Le caractère propre des assemblées législatives, qui sont élues | B.5. Het eigen karakter van de wetgevende vergaderingen, die verkozen |
et détentrices du résidu de la souveraineté, exige que leur indépendance soit garantie. La nécessité de sauvegarder cette indépendance ne justifie toutefois pas que les fonctionnaires des assemblées législatives soient privés de la possibilité de contester, dans le cadre d'un recours en annulation formé contre des actes individuels, la légalité de l'acte réglementaire qui sert de fondement à l'acte attaqué, par voie d'exception ou via une procédure aboutissant au même résultat, ni qu'ils soient privés d'un recours en annulation contre ces actes réglementaires. L'absence de ces garanties juridictionnelles qui sont reconnues par contre aux fonctionnaires relevant des autorités administratives est | zijn en houders zijn van het residu van de soevereiniteit, vergt dat hun onafhankelijkheid wordt gewaarborgd. De noodzaak om die onafhankelijkheid te vrijwaren verantwoordt evenwel niet dat aan de ambtenaren van de wetgevende vergaderingen de mogelijkheid zou worden ontzegd om in het kader van een beroep tot nietigverklaring tegen individuele handelingen, bij wege van exceptie of via een procedure die tot een gelijkaardig resultaat leidt, de wettigheid van de reglementaire handeling die aan de bestreden handeling ten grondslag ligt te betwisten, noch dat hun een beroep tot nietigverklaring tegen die reglementaire handelingen zou worden ontzegd. Het ontbreken van die jurisdictionele waarborgen, die wel zijn toegekend aan de ambtenaren die van bestuurlijke overheden afhangen, is strijdig met het grondwettelijke beginsel van gelijkheid en |
contraire au principe constitutionnel d'égalité et de | niet-discriminatie; het staat niet in verhouding tot de gewettigde |
non-discrimination; elle est disproportionnée au souci légitime de | zorg de vrijheid van handelen van de verkozenen te vrijwaren want het |
sauvegarder la liberté d'action des élus, car l'intérêt protégé par | belang dat wordt beschermd door de invoering van die jurisdictionele |
l'institution de ces garanties juridictionnelles est aussi réel et | waarborgen is even reëel en even legitiem bij de ambtenaren van de |
aussi légitime chez les fonctionnaires des assemblées législatives que | wetgevende vergaderingen als bij die van de bestuurlijke overheden. |
chez ceux relevant des autorités administratives. | B.6. Die situatie kan slechts worden verholpen door de organisatie van |
B.6. Il ne peut être remédié à cette situation que par la création | een beroep door het bevoegde normerende orgaan, dat zou kunnen |
d'un recours organisé par l'organe normatif compétent qui puisse | voorzien in specifieke waarborgen die de onafhankelijkheid van de |
envisager des garanties spécifiques assurant l'indépendance des | wetgevende vergaderingen verzekeren, onafhankelijkheid die in het |
assemblées législatives, consacrée notamment par l'article 60 de la | bijzonder gewaarborgd is door artikel 60 van de Grondwet en analoge |
Constitution et les dispositions analogues des lois de réformes | bepalingen in de wetten tot hervorming der instellingen. |
institutionnelles. B.7. Il résulte de ce qui précède que la discrimination trouve son | B.7. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat de discriminatie haar oorsprong |
origine dans le défaut d'organisation, d'une part, d'un droit de | vindt in de ontstentenis van organisatie van, enerzijds, een recht om, |
contester, à la suite d'un recours en annulation d'un acte individuel, | naar aanleiding van een beroep tot nietigverklaring van een |
la légalité de l'acte réglementaire qui sert de fondement à l'acte | individuele handeling, de wettigheid van de reglementaire handeling |
attaqué et, d'autre part, d'un recours en annulation des actes | die aan de bestreden handeling ten grondslag ligt te betwisten, en |
réglementaires pris par les assemblées législatives ou leurs organes à | van, anderzijds, een beroep tot nietigverklaring van reglementaire |
l'égard de leur personnel. | handelingen die door de wetgevende vergaderingen of hun organen ten |
aanzien van hun personeel worden gesteld. | |
B.8. Pour ces raisons, la deuxième question préjudicielle appelle une | B.8. Om die redenen dient de tweede prejudiciële vraag ontkennend te |
réponse négative et la première question préjudicielle n'appelle pas | worden beantwoord en behoeft de eerste prejudiciële vraag geen |
de réponse. | antwoord. |
En ce qui concerne l'affaire n° 2716 | Wat de zaak nr. 2716 betreft |
B.9. La motivation de l'arrêt de renvoi fait apparaître que la | B.9. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat de |
question préjudicielle porte sur l'article 14, § 1er, dont les termes | prejudiciële vraag betrekking heeft op artikel 14, § 1, waarvan de |
« actes administratifs [...] de la Cour des comptes [...] relatifs | woorden « administratieve handelingen van [...] het Rekenhof [...] met |
[...] aux membres de [son] personnel » visent uniquement les actes | betrekking tot [...] leden van [zijn] personeel » uitsluitend de |
individuels et non les actes de nature réglementaire. | individuele handelingen beogen en niet de handelingen van |
B.10. La disposition en cause a pour effet que les fonctionnaires qui | reglementaire aard. B.10. De in het geding zijnde bepaling brengt met zich mee dat de |
sont au service de la Cour des comptes, contrairement aux | ambtenaren in dienst van het Rekenhof, in tegenstelling tot de |
fonctionnaires qui sont au service d'une autorité administrative, | ambtenaren in dienst van een administratieve overheid, niet beschikken |
n'ont pas le droit de demander l'annulation d'un acte réglementaire de | over het recht om de vernietiging te vorderen van een reglementaire |
la Cour des comptes relatif à son personnel. | handeling van het Rekenhof met betrekking tot zijn personeel. |
B.11. L'article 180 de la Constitution dispose : | B.11. Artikel 180 van de Grondwet bepaalt : |
« Les membres de la Cour des comptes sont nommés par la Chambre des | « De leden van het Rekenhof worden door de Kamer van |
représentants et pour le terme fixé par la loi. | volksvertegenwoordigers benoemd, voor de tijd bij de wet bepaald. |
[...] | [...] |
Cette Cour est organisée par la loi. » | Dit Hof wordt door de wet georganiseerd. » |
L'article 20 de la loi du 29 octobre 1846, relative à l'organisation | Artikel 20 van de wet van 29 oktober 1846 op de inrichting van het |
de la Cour des comptes, dispose : | Rekenhof bepaalt : |
« In het reglement van orde van het Rekenhof kunnen geen wijzigingen | |
« Il ne peut être fait de changement au règlement d'ordre de la Cour | worden aangebracht, dan met goedkeuring van de Kamer van |
des comptes qu'avec l'approbation de la Chambre des représentants. » | Volksvertegenwoordigers. » |
B.12. La nécessité de sauvegarder l'indépendance de la Chambre des représentants ne saurait justifier que les fonctionnaires de la Cour des comptes soient privés d'un recours en annulation des actes réglementaires qui règlent le recrutement et le statut de ce personnel. L'absence de cette garantie juridictionnelle qui est reconnue par contre aux fonctionnaires relevant des autorités administratives est contraire au principe constitutionnel d'égalité et de non-discrimination. Cette discrimination trouve son origine dans le défaut d'organisation d'un recours en annulation des actes réglementaires relatifs au recrutement et au statut des membres du personnel de la Cour des comptes. B.13. Pour cette raison, la question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : | B.12. De noodzaak om de onafhankelijkheid van de Kamer van volksvertegenwoordigers te vrijwaren, verantwoordt niet dat aan de ambtenaren van het Rekenhof een beroep tot nietigverklaring tegen de reglementaire handelingen die de aanwerving en het statuut van dat personeel regelen, zou worden ontzegd. Het ontbreken van die jurisdictionele waarborg, die wel is toegekend aan de ambtenaren die van bestuurlijke overheden afhangen, is strijdig met het grondwettelijke beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. Die discriminatie vindt haar oorsprong in de ontstentenis van organisatie van een beroep tot nietigverklaring van reglementaire handelingen met betrekking tot de aanwerving en het statuut van de personeelsleden van het Rekenhof. B.13. Om die reden dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : |
1. La première question préjudicielle dans l'affaire n° 2701 n'appelle | 1. De eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 2701 behoeft geen |
pas de réponse. | antwoord. |
2. Le défaut d'organisation d'un recours en annulation des actes | 2. De ontstentenis van organisatie van een beroep tot nietigverklaring |
administratifs réglementaires relatifs au recrutement et au statut des | van reglementaire administratieve handelingen met betrekking tot de |
membres du personnel des assemblées législatives et de la Cour des | aanwerving en het statuut van de personeelsleden van de wetgevende |
comptes, viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | vergaderingen en van het Rekenhof schendt de artikelen 10 en 11 van de |
3. Le défaut d'organisation d'une procédure permettant de contester, à | Grondwet. 3. De ontstentenis van organisatie van een procedure om, naar |
la suite d'un recours en annulation d'un acte individuel d'une | aanleiding van een beroep tot nietigverklaring van een individuele |
handeling van een wetgevende vergadering of van een orgaan ervan, met | |
assemblée législative ou de l'un de ses organes, relatif aux membres | betrekking tot de leden van haar personeel, de wettigheid van de |
de son personnel, la légalité de l'acte réglementaire qui sert de | reglementaire handeling die aan de bestreden handeling ten grondslag |
fondement à l'acte attaqué viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | ligt te betwisten, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
4. L'article 14, § 1er, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne | 4. Artikel 14, § 1, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State |
viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que les | schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre de |
actes administratifs des assemblées législatives, de leurs organes et | daarin vermelde administratieve handelingen van de wetgevende |
de la Cour des comptes, relatifs aux membres de leur personnel, que | vergaderingen, van hun organen en van het Rekenhof, met betrekking tot |
cette disposition mentionne, sont uniquement les actes individuels, à | de leden van hun personeel, enkel de individuele handelingen zijn, met |
l'exclusion des actes de nature réglementaire. | uitsluiting van de handelingen van reglementaire aard. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 mai 2004. | Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 mei 2004. |
Le greffier, | De griffier, |
L. Potoms. | L. Potoms. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |