← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 137/2004 du 22 juillet 2004 Numéro du rôle : 2802 En cause
: le recours en annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, de l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet
1967 organisant le statut social des travailleurs indépend La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M.
Melchior, et des juges M. Bossuyt, J.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 137/2004 du 22 juillet 2004 Numéro du rôle : 2802 En cause : le recours en annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, de l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social des travailleurs indépend La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M. Bossuyt, J.(...) | Uittreksel uit arrest nr. 137/2004 van 22 juli 2004 Rolnummer 2802 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7bis, tweede en vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters M. Boss(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 137/2004 du 22 juillet 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 137/2004 van 22 juli 2004 |
Numéro du rôle : 2802 | Rolnummer 2802 |
En cause : le recours en annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7bis, tweede en |
de l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social | vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 |
houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen | |
des travailleurs indépendants (inséré par la loi-programme du 24 | (ingevoegd bij de programmawet van 24 december 2002), zoals vervangen |
décembre 2002), tel qu'il a été remplacé par l'article 42 de la | bij artikel 42 van de programmawet van 8 april 2003, ingesteld door P. |
loi-programme du 8 avril 2003, introduit par P. De Leenheer et autres. | De Leenheer en anderen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges M. | samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters |
Bossuyt, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, | M. Bossuyt, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Arts, | voorzitter A. Arts, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 15 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 15 oktober |
octobre 2003 et parvenue au greffe le 16 octobre 2003, un recours en | 2003 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 16 |
annulation de l'article 7bis, alinéas 2 et 4, de l'arrêté royal n° 38 | oktober 2003, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 7bis, |
tweede en vierde lid, van het koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli | |
du 27 juillet 1967 organisant le statut social des travailleurs | 1967 houdende inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen |
indépendants (inséré par la loi-programme du 24 décembre 2002), tel | (ingevoegd bij de programmawet van 24 december 2002), zoals vervangen |
qu'il a été remplacé par l'article 42 de la loi-programme du 8 avril | bij artikel 42 van de programmawet van 8 april 2003 (bekendgemaakt in |
2003 (publiée au Moniteur belge du 17 avril 2003), a été introduit par | het Belgisch Staatsblad van 17 april 2003), door P. De Leenheer, |
P. De Leenheer, demeurant à 9160 Lokeren, Bakkerstraat 79, S. Dewulf, | wonende te 9160 Lokeren, Bakkerstraat 79, S. Dewulf, wonende te 9820 |
demeurant à 9820 Merelbeke, Gontrode Heirweg 40, C. Jourquin, | Merelbeke, Gontrode Heirweg 40, C. Jourquin, wonende te 9230 Wetteren, |
demeurant à 9230 Wetteren, Lange Wegel 113, A. Moens, demeurant à 9041 | Lange Wegel 113, A. Moens, wonende te 9041 Gent, Eeckhoutdriesstraat |
Gand, Eeckhoutdriesstraat 9, M. Plovie, demeurant à 9230 Wetteren, | 9, M. Plovie, wonende te 9230 Wetteren, Prinses Josephine |
Prinses Josephine Charlottelaan 21, I. Van Coppenolle, demeurant à | Charlottelaan 21, I. Van Coppenolle, wonende te 9800 Deinze, |
9800 Deinze, Bredestraat 128, F. Wouters, demeurant à 9230 Wetteren, | Bredestraat 128, F. Wouters, wonende te 9230 Wetteren, Slommerdonk 15, |
Slommerdonk 15, P. Degrieck, demeurant à 9840 Zevergem, Pont Noord 4, | P. Degrieck, wonende te 9840 Zevergem, Pont Noord 4, en L. Vercruysse, |
et L. Vercruysse, demeurant à 8820 Torhout, Oostendestraat 282. | wonende te 8820 Torhout, Oostendestraat 282. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à l'intérêt | Ten aanzien van het belang |
B.1.1. Le Conseil des ministres estime que la septième partie | B.1.1. De Ministerraad oordeelt dat de zevende verzoekende partij niet |
requérante ne justifie pas de l'intérêt requis, puisqu'elle bénéficie | doet blijken van het vereiste belang, vermits die partij de voordelen |
des avantages du statut social de conjoint aidant et n'est par | van het sociaal statuut van de meewerkende echtgenoot geniet, en |
bijgevolg niet rechtstreeks en ongunstig kan worden geraakt door het | |
conséquent pas directement et défavorablement affectée par l'article | bestreden artikel. De omstandigheid dat haar echtgenoot zou overwegen |
attaqué. La circonstance que son mari envisagerait de créer une | een vennootschap op te richten, wat tot gevolg zou hebben dat de |
société, ce qui aurait pour effet qu'elle perdrait les avantages du | verzoekende partij de voordelen van het sociaal statuut van de |
statut social de conjoint aidant, n'a aucune influence, selon le | meewerkende echtgenoot zou verliezen, heeft volgens de Ministerraad |
Conseil des ministres, sur les droits dont elle jouit actuellement. | geen enkele invloed op de rechten die zij thans geniet. |
B.1.2. Dans son mémoire en réponse, la septième partie requérante | B.1.2. In haar memorie van antwoord wijst de zevende verzoekende |
indique que son mari a constitué une société dans l'intervalle et | partij erop dat haar echtgenoot ondertussen een vennootschap heeft |
produit les pièces justificatives nécessaires. Il s'ensuit que la | opgericht en legt daarvoor de nodige bewijsstukken neer. Daaruit volgt |
situation juridique de la septième partie requérante peut être | dat de rechtssituatie van de zevende verzoekende partij rechtstreeks |
directement et défavorablement affectée par l'article attaqué. | en ongunstig kan worden geraakt door het bestreden artikel. |
B.1.3. L'exception est rejetée. | B.1.3. De exceptie wordt verworpen. |
Quant à l'article attaqué et à l'étendue du recours | Ten aanzien van het bestreden artikel en de omvang van het beroep |
B.2.1. Le recours vise à faire annuler l'article 42 de la | B.2.1. Het beroep beoogt de vernietiging van artikel 42 van de |
loi-programme du 8 avril 2003 en tant que cet article, d'une part, | programmawet van 8 april 2003, in zoverre dat artikel, enerzijds, een |
ajoute un alinéa 2 nouveau au paragraphe 1er de l'article 7bis de | nieuw tweede lid toevoegt aan paragraaf 1 van artikel 7bis van het |
l'arrêté royal n° 38 du 27 juillet 1967 organisant le statut social | koninklijk besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het |
des travailleurs indépendants (ci-après : l'arrêté royal n° 38) et, | sociaal statuut der zelfstandigen (hierna : koninklijk besluit nr. 38) |
d'autre part, modifie l'alinéa 3 - devenu l'alinéa 4 à la suite de | en, anderzijds, een wijziging aanbrengt in het derde lid - dat |
l'article attaqué - de ce même paragraphe. | ingevolge het bestreden artikel het vierde lid is geworden - van |
diezelfde paragraaf. | |
Le paragraphe 1er de l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38, tel qu'il | Paragraaf 1 van artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38, zoals |
a été remplacé par l'article attaqué, est libellé comme suit : | vervangen door het bestreden artikel, luidt als volgt : |
« § 1er. L'époux ou l'épouse d'un travailleur indépendant visé à | « § 1. De echtgenoot of echtgenote van een zelfstandige bedoeld in |
l'article 2, qui, au cours d'une année déterminée, n'exerce pas | artikel 2, die, in de loop van een bepaald jaar, geen |
d'activité professionnelle lui ouvrant des droits propres à des | beroepsactiviteit uitoefent die voor hem eigen rechten opent op |
prestations dans un régime obligatoire de pension et d'allocations | uitkeringen in een verplichte regeling voor pensioenen, |
familiales et d'assurance contre la maladie et l'invalidité, au moins | kinderbijslagen en ziekte- en invaliditeitsverzekering, die minstens |
égales à celles du statut social des travailleurs indépendants, ni ne | gelijkwaardig zijn aan die van het sociaal statuut der zelfstandigen, |
bénéficie d'une prestation dans le cadre du régime de la sécurité | noch een uitkering geniet in het raam van de sociale zekerheid die |
sociale lui ouvrant de tels droits propres, est présumé, pour cette | voor hem dergelijke eigen rechten opent, wordt vermoed, voor datzelfde |
même année, à l'exception des trimestres au cours desquels | jaar, met uitzondering van de kwartalen tijdens dewelke de geholpen |
l'indépendant aidé n'exerce pas d'activité entraînant | zelfstandige geen activiteit uitoefent die de onderwerping aan dit |
l'assujettissement au présent arrêté, être un conjoint aidant et par | besluit met zich meebrengt, meewerkende echtgenoot te zijn en |
conséquent être assujetti à cet arrêté en tant qu'aidant au sens de | bijgevolg onderworpen te zijn aan dit besluit als helper in de zin van |
l'article 6. | artikel 6. |
L'alinéa précédent ne s'applique pas au conjoint d'un dirigeant | Het voorgaand lid is niet van toepassing op de echtgenoot of de |
d'entreprise indépendant visé à l'article 32 du CIR 1992. | echtgenote van een zelfstandig bedrijfsleider zoals bedoeld in artikel 32 WIB 1992. |
Les personnes visées à l'alinéa 1er qui ne satisfont pas à la | Personen bedoeld in het eerste lid, die niet voldoen aan de |
description de l'article 6 doivent souscrire une déclaration sur | omschrijving van artikel 6, dienen een verklaring op erewoord, waarvan |
l'honneur pour le renversement de cette présomption, déclaration dont | de toepassingsmodaliteiten door de Koning worden bepaald, af te leggen |
le Roi fixe les modalités d'application. En cas de non respect de | om dit vermoeden te weerleggen. Bij niet-naleving van deze |
cette obligation, il y a perte du droit aux allocations, sans | verplichting is er verval van recht op uitkeringen, onverminderd de |
préjudice de la possibilité pour le Roi d'infliger une amende | mogelijkheid voor de Koning om een administratieve boete van maximaal |
administrative de 500 euros maximum. | 500 euro op te leggen. |
Le champ d'application de cet article est étendu à l'aidant non marié | Het toepassingsgebied van dit artikel wordt verruimd tot de ongehuwde |
d'un travailleur indépendant qui est lié à ce travailleur indépendant, | helper van een zelfstandige die met die zelfstandige, die geen |
non dirigeant d'entreprise au sens de l'alinéa 2, par une déclaration | bedrijfsleider is zoals bedoeld in het tweede lid, verbonden is door |
de cohabitation légale. Le Roi fixe les modalités d'application | een verklaring van wettelijke samenwoning. De Koning bepaalt de nadere |
relatives aux personnes concernées. » | regels voor de toepassing ten aanzien van de betrokken personen. » |
B.2.2. Le moyen pris par les parties requérantes fait apparaître que | B.2.2. Uit het door de verzoekende partijen aangevoerde middel blijkt |
le recours est dirigé contre l'alinéa 2 du paragraphe 1er de l'article | dat het beroep gericht is tegen het tweede lid van paragraaf 1 van |
7bis de l'arrêté royal n° 38 et contre les mots « non dirigeant | artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 en tegen de in het |
d'entreprise au sens de l'alinéa 2 » qui figurent à l'alinéa 4 de ce | vierde lid van die paragraaf opgenomen woorden « die geen |
même paragraphe. | bedrijfsleider is zoals bedoeld in het tweede lid ». |
Quant à la mesure contenue dans les dispositions attaquées | Ten aanzien van de in de bestreden bepalingen vervatte maatregel |
B.3.1. Les dispositions attaquées doivent être considérées comme des | B.3.1. De bestreden bepalingen dienen te worden begrepen als |
corrections apportées au statut social et fiscal des conjoints aidants | correcties op het bij de programmawet (I) van 24 december 2002 |
instauré par la loi-programme (I) du 24 décembre 2002, raison pour | ingevoerde sociaal en fiscaal statuut van de meewerkende echtgenoten, |
laquelle ces dispositions, en vertu de l'article 44 de la | reden waarom die bepalingen, luidens artikel 44 van de programmawet |
loi-programme du 8 avril 2003, produisent leurs effets le 1er janvier | van 8 april 2003, uitwerking hebben met ingang van 1 januari 2003, |
2003, date à laquelle le statut social et fiscal des conjoints aidants | |
instauré par la loi-programme (I) du 24 décembre 2002 est entré en | datum waarop het bij de programmawet (I) van 24 december 2002 |
ingevoerde sociaal en fiscaal statuut van de meewerkende echtgenoten | |
vigueur. | in werking is getreden. |
Il ressort de l'exposé des motifs du projet qui a conduit à la | Uit de memorie van toelichting bij het ontwerp dat heeft geleid tot de |
loi-programme (I) du 24 décembre 2002 que le législateur, bien que le | programmawet (I) van 24 december 2002 blijkt dat de wetgever, |
niettegenstaande de tekst van de wet anders kon worden | |
texte de la loi pouvait recevoir une autre interprétation, avait dès | geïnterpreteerd, van meet af aan de bedoeling had de echtgenoten van |
le départ l'intention d'exclure du nouveau statut social et fiscal des | personen die fiscaalrechtelijk als bedrijfsleiders moeten worden |
conjoints aidants les conjoints de personnes qui, sur le plan fiscal, | beschouwd uit te sluiten van het nieuwe sociaal en fiscaal statuut van |
doivent être considérées comme des dirigeants d'entreprise (Doc. | de meewerkende echtgenoten (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC |
parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 22). | 50-2124/001, p. 22). |
Selon l'exposé des motifs du projet qui a conduit aux dispositions | Luidens de memorie van toelichting bij het ontwerp dat heeft geleid |
attaquées, le législateur a expressément voulu faire figurer | tot de bestreden bepalingen heeft de wetgever de oorspronkelijke |
l'intention originaire dans le texte de l'article 7bis de l'arrêté | bedoeling uitdrukkelijk in de tekst van artikel 7bis van het |
royal n° 38 (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2343/001, p. 16). | koninklijk besluit nr. 38 willen opnemen (Parl. St., Kamer, 2002-2003, |
DOC 50-2343/001, p. 16). | |
B.3.2. Bien que le recours en annulation soit limité à l'article 42 de | B.3.2. Ofschoon het beroep tot vernietiging zich beperkt tot artikel |
la loi-programme du 8 avril 2003, il convient de tenir compte aussi | 42 van de programmawet van 8 april 2003, dient eveneens rekening te |
des articles 96 et 99 de la loi-programme du 22 décembre 2003. Ces | worden gehouden met de artikelen 96 en 99 van de programmawet van 22 |
articles corrigent à nouveau, avec effet au 1er janvier 2003, les | december 2003. Door die artikelen worden de bepalingen met betrekking |
dispositions relatives au statut social des conjoints aidants. Selon | tot het sociaal statuut van de meewerkende echtgenoten opnieuw, met |
l'exposé des motifs, le législateur a une nouvelle fois voulu adapter | ingang van 1 januari 2003, gecorrigeerd. Naar luid van de memorie van |
« la lettre de la loi » à l'intention originaire et a voulu combler | toelichting heeft de wetgever de « letter van de wet » opnieuw willen |
certaines lacunes initialement passées inaperçues (Doc. parl., | aanpassen aan de oorspronkelijke bedoeling en enkele lacunes willen |
opvullen die in een vroegere fase over het hoofd werden gezien (Parl. | |
Chambre, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 46 et 47). Afin de supprimer | St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 46 en 47). Teneinde elke |
mogelijke onduidelijkheid weg te nemen, werd artikel 7, 1°, van het | |
toute ambiguïté, l'article 7, 1°, de l'arrêté royal n° 38 a été | koninklijk besluit nr. 38 overgenomen « in die zin dat ondubbelzinnig |
rétabli « dans une rédaction précisant de manière non équivoque que | wordt bepaald dat men als meewerkende echtgenoot, met ingang van 1 |
les conjoints aidants sont, à partir du 1er janvier 2003, soit soumis | januari 2003, hetzij onder toepassing valt van artikel 7bis hetzij |
à l'article 7bis, soit non assujettis au statut social des | niet verzekeringsplichtig is in het sociaal statuut der zelfstandigen |
travailleurs indépendants » (ibid, p. 47). | » (ibid., p. 47). |
Quant au fond | Ten gronde |
B.4. Selon les parties requérantes, les dispositions attaquées violent | B.4. Volgens de verzoekende partijen schenden de bestreden bepalingen |
les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que les conjoints et | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de echtgenoten en de |
les partenaires cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise | wettelijk samenwonende partners van zelfstandige bedrijfsleiders, |
indépendants visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 sont exclus, sans | zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, zonder objectieve en |
justification objective et raisonnable, du statut social applicable | redelijke verantwoording worden uitgesloten van het voor de |
aux conjoints aidants, tel qu'il est réglé par l'article 7bis de | meewerkende echtgenoten van toepassing zijnde sociaal statuut, zoals |
l'arrêté royal n° 38. | geregeld in artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38. |
B.5.1. Selon les termes de l'alinéa 1er du paragraphe 1er de l'article | B.5.1. Luidens het eerste lid van paragraaf 1 van artikel 7bis van het |
7bis de l'arrêté royal n° 38, l'époux ou l'épouse d'un travailleur | koninklijk besluit nr. 38 wordt de echtgenoot of de echtgenote van een |
indépendant est présumé être un conjoint aidant et par conséquent être | zelfstandige vermoed meewerkende echtgenoot te zijn en bijgevolg als |
assujetti à cet arrêté en tant qu'aidant, lorsqu'il ou elle n'exerce | helper te zijn onderworpen aan het besluit, wanneer die echtgenoot of |
pas d'activité professionnelle lui ouvrant des droits propres à | echtgenote geen beroepsactiviteit uitoefent die eigen rechten opent op |
certaines prestations, ni ne bénéficie d'une prestation dans le cadre | bepaalde uitkeringen, noch een uitkering geniet in het raam van de |
du régime de la sécurité sociale lui ouvrant de tels droits propres. | sociale zekerheid die dergelijke rechten opent. Het laatste lid van |
Le dernier alinéa de ce paragraphe dispose que cette présomption | die paragraaf bepaalt dat dit vermoeden, onder de door de Koning te |
s'applique également, selon des modalités à fixer par le Roi, à | bepalen nadere voorwaarden, ook geldt voor de ongehuwde helper van een |
l'aidant non marié d'un travailleur indépendant qui est lié à ce | zelfstandige die met die zelfstandige verbonden is door een verklaring |
travailleur indépendant par une déclaration de cohabitation légale. | van wettelijke samenwoning. |
B.5.2. Compte tenu des articles 96 et 99 de la loi-programme du 22 | B.5.2. Rekening houdend met de artikelen 96 en 99 van de programmawet |
décembre 2003, tels qu'ils sont mentionnés au B.3.2, les dispositions | van 22 december 2003, zoals beschreven in B.3.2, brengen de bestreden |
attaquées ont pour effet que les conjoints et les partenaires | bepalingen met zich mee dat de echtgenoten en de wettelijk |
cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise indépendants visés à | samenwonende partners van zelfstandige bedrijfsleiders, zoals bedoeld |
l'article 32 du C.I.R. 1992 sont exclus du statut social des conjoints | in artikel 32 van het W.I.B. 1992, worden uitgesloten van het in |
aidants réglé par l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38. | artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 geregelde sociaal |
Ces conjoints et partenaires se trouvent par conséquent dans | statuut van de meewerkende echtgenoten. |
l'impossibilité, contrairement à d'autres conjoints et partenaires | Bijgevolg verkeren die echtgenoten en partners, in tegenstelling tot |
d'indépendants, d'accéder au statut social des indépendants en qualité | andere echtgenoten en partners van zelfstandigen, in de onmogelijkheid |
om, in de hoedanigheid van meewerkende echtgenoot, toe te treden tot | |
de conjoint aidant. | het sociaal statuut van de zelfstandigen. |
B.6.1. Les conjoints et partenaires visés par la disposition attaquée | B.6.1. De in de bestreden bepalingen bedoelde echtgenoten en partners |
sont distingués des autres conjoints et partenaires d'indépendants en | worden onderscheiden van andere echtgenoten en partners van |
ce qu'ils sont les conjoints ou partenaires d'un dirigeant | zelfstandigen, doordat zij echtgenoot of partner zijn van een |
d'entreprise indépendant visé à l'article 32 du C.I.R. 1992. Il y a lieu d'entendre par dirigeants d'entreprise indépendants visés par cet article les personnes physiques qui soit exercent un mandat d'administrateur, de gérant, de liquidateur ou des fonctions analogues soit exercent au sein de la société une fonction dirigeante ou une activité dirigeante de gestion journalière, d'ordre commercial, financier ou technique, en dehors d'un contrat de travail. Il s'ensuit que des personnes physiques peuvent être considérées comme dirigeants d'entreprise pour autant seulement qu'elles exercent leur mission, fonction ou activité dans le cadre d'une personne morale. B.6.2. Les dispositions attaquées créent donc une distinction fondée sur la nature de l'activité professionnelle indépendante du conjoint | zelfstandige bedrijfsleider, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992. Onder de in dat artikel bedoelde zelfstandige bedrijfsleiders dienen te worden begrepen de natuurlijke personen die hetzij een opdracht als bestuurder, zaakvoerder, vereffenaar of gelijksoortige functies uitoefenen, hetzij in de vennootschap een leidende functie of een leidende werkzaamheid van dagelijks bestuur, van commerciële, financiële of technische aard uitoefenen buiten een arbeidsovereenkomst. Daaruit volgt dat natuurlijke personen slechts als bedrijfsleiders kunnen worden aangezien, in zoverre ze hun opdracht, functie of werkzaamheid uitoefenen in het kader van een rechtspersoon. B.6.2. De bestreden bepalingen creëren aldus een onderscheid gebaseerd |
ou du partenaire. Alors que les conjoints et les partenaires de | op de aard van de zelfstandige beroepswerkzaamheid van de echtgenoot |
titulaires de professions libérales, de commerçants, d'industriels ou d'agriculteurs qui n'exercent pas leurs activités professionnelles dans le cadre d'une personne morale sont présumés être des conjoints aidants et être par conséquent assujettis au statut social des indépendants, il n'est pas possible pour une personne d'être considérée comme conjoint aidant lorsque le conjoint ou le partenaire de cette personne exerce sa mission, sa fonction ou son activité en tant qu'indépendant dans le cadre d'une personne morale. La distinction repose par conséquent sur un critère objectif. B.7.1. Au cours des travaux préparatoires, les dispositions attaquées | of van de partner. Terwijl de echtgenoten en de partners van beoefenaars van vrije beroepen, handelaars, nijveraars en landbouwers die hun beroepswerkzaamheden niet uitoefenen in het kader van een rechtspersoon, vermoed worden meewerkende echtgenoot te zijn en bijgevolg onderworpen te zijn aan het sociaal statuut van de zelfstandigen, is het niet mogelijk als meewerkende echtgenoot te worden beschouwd wanneer de echtgenoot of de partner zijn opdracht, functie of werkzaamheid als zelfstandige, uitoefent in het kader van een rechtspersoon. Het onderscheid berust bijgevolg op een objectief criterium. B.7.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werden de aangevochten |
ont été justifiées comme suit : | bepalingen verantwoord als volgt : |
« [...] insertion, après le premier alinéa, d'un nouvel alinéa | « [...] na het eerste lid wordt een nieuw lid ingevoegd waarbij |
excluant explicitement les conjoints des dirigeants d'entreprise | uitdrukkelijk de echtgenoten van zelfstandige bedrijfsleiders worden |
indépendants du champ d'application du nouveau statut des conjoints | uitgesloten van het toepassingsgebied van het nieuwe statuut van de |
aidants. Cette disposition s'inscrit dans la ligne de la législation | meewerkende echtgenoten. Deze bepaling ligt in het verlengde van de |
fiscale en vigueur en la matière qui dispose que ces personnes n'ont | terzake geldende fiscale wetgeving die het voor deze personen |
pas la possibilité d'attribuer à leur conjoint un revenu fiscal | onmogelijk maakt een meewerkinkomen toe te kennen aan hun echtgenoot. |
d'aidant. Pour des raisons de cohérence entre les législations fiscale | Om redenen van coherentie tussen de fiscale en de sociale wetgeving |
et sociale, il était indispensable d'empêcher que ces personnes | was het noodzakelijk te verhinderen dat deze personen op sociaal vlak |
soient, par contre, sur le plan social, soumises au statut spécifique | wel zouden onderworpen zijn aan het specifieke statuut voor |
des conjoints aidants. » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC | meewerkende echtgenoten. » (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC |
50-2343/001, pp. 16 et 17) | 50-2343/001, pp. 16 en 17) |
B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires cités au B.7.1 que le | B.7.2. Uit de parlementaire voorbereiding, zoals geciteerd in B.7.1, |
législateur a voulu aligner le statut social des conjoints aidants sur | blijkt dat de wetgever het sociaal statuut van de meewerkende |
leur statut fiscal et, en particulier, sur la règle contenue dans | echtgenoten heeft willen afstemmen op hun fiscaal statuut, en meer in |
l'article 33 du C.I.R. 1992, en vertu de laquelle toutes les | het bijzonder op de in artikel 33 van het W.I.B. 1992 vervatte regel, |
attributions d'une quote-part de bénéfices ou de profits au conjoint | naar luid waarvan alle toekenningen van een deel van de winst en de |
aidant qui, pendant la période imposable, n'exerce pas d'activité | baten aan de meewerkende echtgenoot die tijdens het belastbaar |
professionnelle lui ouvrant des droits propres à des prestations dans | tijdperk geen beroepsactiviteit uitoefent die voor hem rechten opent |
un régime obligatoire de pension, d'allocations familiales et | op uitkeringen in een verplichte regeling voor pensioenen, |
d'assurance contre la maladie et l'invalidité, au moins égales à | kinderbijslagen en ziekte- en invaliditeitsverzekering die minstens |
celles du statut social des travailleurs indépendants, ni ne bénéficie | gelijkwaardig zijn aan die van het sociaal statuut van zelfstandigen, |
d'une prestation dans le cadre du régime de la sécurité sociale lui | noch een uitkering geniet binnen het raam van de sociale zekerheid die |
ouvrant de tels droits propres sont considérées, sur le plan fiscal, | voor hem dergelijke rechten opent, fiscaalrechtelijk als « |
comme des « rémunérations des conjoints aidants ». | bezoldigingen van meewerkende echtgenoten » worden beschouwd. |
La règle qui figure à l'article 33 du C.I.R. 1992 a été insérée dans | De in artikel 33 van het W.I.B. 1992 vervatte regel is door de |
le Code des impôts sur les revenus par la loi-programme (I) du 24 | programmawet (I) van 24 december 2002, onder de volgende |
décembre 2002, avec la justification suivante : | verantwoording, in het Wetboek van de inkomstenbelastingen ingevoegd : |
« En effet, la redéfinition de l'attribution au conjoint aidant comme | « Het is inderdaad zo dat het herdefiniëren van de toekenning aan de |
un revenu qui lui est propre sur le plan social et qui peut servir de | medewerkende echtgenoot op sociaal vlak als zijnde een volledig eigen |
base pour le calcul des cotisations sociales et ouvre donc des droits | inkomen van de medewerkende echtgenoot dat als grondslag kan dienen |
sociaux, est seulement applicable s'il en est de même sur le plan | voor de berekening van sociale bijdragen en dus sociale rechten opent, |
fiscal. A l'heure actuelle, l'attribution d'une partie des bénéfices | enkel werkbaar is indien dit ook op fiscaal vlak zo is. Momenteel is |
ou profits n'est en tout cas pas considérée comme un revenu | de toekenning van een deel van de winst of de baten immers geen |
professionnel à part entière. Il s'agit seulement d'une redistribution | volwaardig beroepsinkomen. Het zorgt enkel voor een herverdeling van |
des revenus les plus élevés de l'un des conjoints sur les deux | de hogere inkomsten van de ene echtgenoot over de beide echtgenoten. » |
conjoints. » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 27) | (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC 50-2124/001, p. 27) |
B.7.3. Le législateur a pu considérer que le revenu du conjoint aidant | B.7.3. De wetgever vermocht van oordeel te zijn dat het inkomen van de |
ne pouvait servir de base au calcul de cotisations sociales ouvrant | meewerkende echtgenoot enkel als basis kan dienen voor de berekening |
des droits de sécurité sociale que lorsque ce revenu était aussi | van sociale bijdragen, die leiden tot socialezekerheidsrechten, |
pleinement qualifié de revenu professionnel sur le plan fiscal. Il | wanneer dat inkomen ook fiscaal als een volwaardig beroepsinkomen |
s'ensuit également que le législateur a pu considérer que lorsqu'on ne | wordt gekwalificeerd. Daaruit volgt eveneens dat de wetgever van |
peut pas parler d'un véritable revenu professionnel du point de vue du | oordeel vermocht te zijn dat wanneer fiscaalrechtelijk niet kan worden |
droit fiscal, on ne peut pas non plus parler d'un revenu professionnel | gesproken van een volwaardig beroepsinkomen, er evenmin sprake kan |
pouvant servir de base au calcul de cotisations sociales. | zijn van een beroepsinkomen dat als basis kan dienen voor de |
berekening van sociale bijdragen. | |
B.8.1. En ce qu'il fait référence au régime en vigueur dans le droit | B.8.1. Door te verwijzen naar de in het fiscaal recht geldende |
fiscal, il y a lieu de présumer que le législateur, en adoptant les | regeling moet de wetgever worden geacht, bij het aannemen van de |
dispositions attaquées, poursuivait le même objectif que lors de | bestreden bepalingen, eenzelfde doelstelling te hebben nagestreefd als |
l'adoption du régime fiscal auquel il est fait référence. | bij het aannemen van de fiscale regeling waarnaar wordt verwezen. |
B.8.2. La règle fiscale qui interdit aux dirigeants d'entreprise | B.8.2. De fiscale regel die het de bedrijfsleiders onmogelijk maakt |
d'attribuer un revenu de conjoint aidant à leurs conjoints trouve son | een meewerkinkomen toe te kennen aan hun echtgenoten, vindt zijn |
origine dans l'arrêté royal du 20 décembre 1996 « portant des mesures | oorsprong in het koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende |
fiscales diverses en application des articles 2, § 1er, et 3, § 1er, | diverse fiscale maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, |
2° et 3°, de la loi du 26 juillet 1996 visant à réaliser les | en 3, § 1, 2° en 3°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot |
realisatie van de budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan | |
conditions budgétaires de la participation de la Belgique à l'Union | de Europese Economische en Monetaire Unie », dat bekrachtigd werd bij |
économique et monétaire européenne », confirmé par la loi du 13 juin 1997. | de wet van 13 juni 1997. |
Cet arrêté royal a supprimé la possibilité qui existait pour les | Bij dat koninklijk besluit werd de voor de werkende vennoten van |
associés actifs de sociétés de personnes d'attribuer, sur le plan | personenvennootschappen bestaande mogelijkheid om fiscaalrechtelijk |
fiscal, une quote-part des revenus au conjoint aidant - possibilité | een « meewerkinkomen » toe te kennen aan de meewerkende echtgenoten - |
mogelijkheid die niet bestond voor bestuurders van | |
qui n'existait pas pour les administrateurs de sociétés de capitaux -, | kapitaalvennootschappen - afgeschaft, met als doel « het eenvormig |
en vue d'« uniformiser le régime d'imposition des sociétés de capitaux | maken van het belastingstelsel van kapitaal- en |
et des sociétés de personnes [...] [et d'] uniformiser le régime | personenvennootschappen [...] [en] van het belastingsstelsel dat van |
d'imposition des revenus résultant pour les personnes physiques d'un | toepassing is op inkomsten van natuurlijke personen uit een opdracht |
mandat d'administrateur ou de gérant d'une société » (Rapport au Roi, | van bestuurder of zaakvoerder van een vennootschap » (Verslag aan de |
Moniteur belge du 31 décembre 1996, 4ème édition, p. 32635) et en | Koning, Belgisch Staatsblad van 31 december 1996, vierde editie, p. |
32635) en met de verantwoording dat de voor de werkende vennoten van | |
donnant comme justification que la possibilité qui existait pour les | personenvennootschappen bestaande mogelijkheid « een overblijfsel |
associés actifs de sociétés de personnes était « un vestige de | [was] uit de tijd waarin de aan de werkende vennoten toegekende |
l'époque où les revenus alloués aux associés actifs étaient considérés | inkomsten als ondernemingswinst werden aangemerkt en waarin de |
comme des bénéfices d'une entreprise et où les associés des sociétés | vennoten van personenvennootschappen konden kiezen voor het belasten |
de personnes pouvaient opter pour la taxation des revenus de la | van de inkomsten van de vennootschap in de personenbelasting » (ibid., |
société à l'impôt des personnes physiques » (ibid., p. 32641). | p. 32641). |
Au cours des travaux préparatoires de la loi du 13 juin 1997, qui a confirmé l'arrêté royal du 20 décembre 1996, le ministre compétent a déclaré en outre : « La mesure vise par ailleurs à mettre un terme à la discussion portant sur la situation réelle du conjoint aidant tant à l'égard de l'autre conjoint qu'à l'égard de la société. Il n'apparaissait pas toujours clairement si le conjoint aidant travaillait au service de la société ou s'il aidait véritablement l'autre conjoint. » (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 925/8, p. 36) B.9.1. Il s'ensuit que le législateur avait notamment pour but de clarifier le statut des conjoints des dirigeants d'entreprise des sociétés et des personnes morales, en ce sens qu'entre les conjoints des dirigeants d'entreprise, d'une part, et la société ou la personne morale dans laquelle ces dirigeants d'entreprise sont actifs, d'autre part, il n'existe en principe aucune relation juridique, à moins que cette relation soit créée, par exemple sous la forme d'un contrat de travail ou d'un mandat ou par l'adhésion au contrat de société. B.9.2. Compte tenu du fait que le législateur a pu considérer - comme exposé au B.7.3 - que le revenu du conjoint aidant ne pouvait servir de base au calcul de cotisations sociales que s'il était aussi qualifié de revenu professionnel véritable sur le plan fiscal, la distinction qu'opèrent les dispositions attaquées entre, d'une part, les conjoints et partenaires des dirigeants d'entreprise et, d'autre part, les conjoints et partenaires des autres indépendants est pertinente au regard de l'objectif mentionné au B.9.1. L'exclusion des conjoints des dirigeants d'entreprise visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 du statut social des indépendants aurait des conséquences disproportionnées si elle aboutissait à priver ces conjoints de tout avantage en matière de droits de sécurité sociale. Les dispositions attaquées n'ont toutefois pas de tels effets puisque les époux, sans avoir payé de cotisations personnelles, bénéficient, via leur conjoint, de droits de sécurité sociale dérivés, notamment en matière d'allocations familiales, d'assurance-maladie et de pensions. En outre, les conjoints et partenaires des dirigeants d'entreprise ont en principe la possibilité d'organiser leurs activités de manière telle que celles-ci leur ouvrent des droits propres de sécurité sociale. La circonstance alléguée par les parties requérantes, que certaines règles déontologiques conduiraient à ce que des personnes qui ne disposent pas d'un titre professionnel déterminé soient empêchées de devenir associés ou mandataires d'une société, n'est pas de nature à remettre en cause la proportionnalité des dispositions attaquées. B.10. Il résulte de ces considérations que le fait que les conjoints et partenaires cohabitants légaux des dirigeants d'entreprise visés à l'article 32 du C.I.R. 1992 ne soient pas soumis au statut social des conjoints aidants réglé par l'article 7bis de l'arrêté royal n° 38 ne peut être considéré comme discriminatoire. Le moyen ne peut être accueilli. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 juillet 2004. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, | Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 juni 1997, die het koninklijk besluit van 20 december 1996 heeft bekrachtigd, verklaarde de bevoegde Minister bovendien : « De zin van de maatregel bestaat er voorts in dat een einde wordt gesteld aan een discussie omtrent de werkelijke situatie van de meewerkende echtgenoot ten opzichte van zowel de andere echtgenoot als ten opzichte van de vennootschap. Soms was het niet duidelijk of hij in dienst van de vennootschap was, of werkelijk zijn echtgenoot hielp. » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 925/8, p. 36) B.9.1. Daaruit volgt dat de wetgever onder meer tot doel had duidelijkheid te scheppen over het statuut van de echtgenoten van bedrijfsleiders van vennootschappen en rechtspersonen, in die zin dat er tussen, enerzijds, de echtgenoten van bedrijfsleiders en, anderzijds, de vennootschap of de rechtspersoon waarin die bedrijfsleiders actief zijn, in beginsel geen juridische relatie bestaat, tenzij die relatie zou worden gecreëerd, bijvoorbeeld in de vorm van een arbeidsovereenkomst, een lastgeving of door toetreding tot het vennootschapscontract. B.9.2. Rekening houdend met het feit dat de wetgever - zoals uiteengezet in B.7.3 - vermocht van oordeel te zijn dat het inkomen van de meewerkende echtgenoot slechts als basis kan dienen voor de berekening van sociale bijdragen wanneer dat inkomen ook fiscaal als een volwaardig beroepsinkomen wordt gekwalificeerd, is het in de bestreden bepalingen gecreëerde onderscheid tussen, enerzijds, echtgenoten en partners van bedrijfsleiders en, anderzijds, echtgenoten en partners van andere zelfstandigen, pertinent ten aanzien van de in B.9.1 aangehaalde doelstelling. De uitsluiting van de echtgenoten van bedrijfsleiders, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, van het sociaal statuut der zelfstandigen zou onevenredige gevolgen hebben indien zij ertoe zou leiden die echtgenoten te beroven van ieder voordeel inzake socialezekerheidsrechten. De bestreden bepalingen leiden evenwel niet tot dergelijke gevolgen, vermits de echtgenoten, zonder persoonlijke bijdragen te hebben betaald, via hun echtgenoot afgeleide socialezekerheidsrechten genieten, onder meer inzake kinderbijslag, ziekteverzekering en pensioenen. Bovendien beschikken de echtgenoten en de partners van bedrijfsleiders in beginsel over de mogelijkheid hun activiteit zodanig te organiseren dat daardoor eigen socialezekerheidsrechten worden geopend. De door de verzoekende partijen aangevoerde omstandigheid dat bepaalde deontologische voorschriften ertoe zouden leiden dat personen die niet over een bepaalde beroepstitel beschikken, verhinderd worden vennoot of lasthebber van een vennootschap te worden, is niet van die aard dat daardoor de evenredigheid van de bestreden bepalingen in het gedrang zou worden gebracht. B.10. Uit die overwegingen volgt dat de niet-onderwerping van de echtgenoten en de wettelijk samenwonende partners van bedrijfsleiders, zoals bedoeld in artikel 32 van het W.I.B. 1992, aan het in artikel 7bis van het koninklijk besluit nr. 38 geregelde sociaal statuut van de meewerkende echtgenoten niet als discriminerend kan worden beschouwd. Het middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 juli 2004. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, |
A. Arts. | A. Arts. |