Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 111/2004 du 23 juin 2004 Numéro du rôle : 2754 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5, 15 à 17, 19, 32, § 1 er , alinéa 1 er , et 33 de la loi du 24 décembre 2002 « modifiant le La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)"
Extrait de l'arrêt n° 111/2004 du 23 juin 2004 Numéro du rôle : 2754 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5, 15 à 17, 19, 32, § 1 er , alinéa 1 er , et 33 de la loi du 24 décembre 2002 « modifiant le La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...) Uittreksel uit arrest nr. 111/2004 van 23 juni 2004 Rolnummer 2754 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5, 15 tot 17, 19, 32, § 1, eerste lid, en 33 van de wet van 24 december 2002 « tot wijziging van de vennoo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 111/2004 du 23 juin 2004 Uittreksel uit arrest nr. 111/2004 van 23 juni 2004
Numéro du rôle : 2754 Rolnummer 2754
En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5, 15 à 17, 19, In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5, 15 tot
32, § 1er, alinéa 1er, et 33 de la loi du 24 décembre 2002 « modifiant 17, 19, 32, § 1, eerste lid, en 33 van de wet van 24 december 2002 «
le régime des sociétés en matière d'impôts sur les revenus et tot wijziging van de vennootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen
instituant un système de décision anticipée en matière fiscale », en tot instelling van een systeem van voorafgaande beslissingen in
introduit par P. Lahaye et autres. fiscale zaken », ingesteld door P. Lahaye en anderen.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 30 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 30 juni 2003
juin 2003 et parvenue au greffe le 1er juillet 2003, P. Lahaye, ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 1 juli
demeurant à 8000 Bruges, Biezenstraat 20, A. De Rycke, demeurant à 2003, hebben P. Lahaye, wonende te 8000 Brugge, Biezenstraat 20, A. De
9230 Wetteren, Prinses Josephine Charlottelaan 26, V. Slock et C. De Rycke, wonende te 9230 Wetteren, Prinses Josephine Charlottelaan 26,
Volder, demeurant à 9031 Gand, Koninginnelaan 32, P. Bekaert, V. Slock en C. De Volder, wonende te 9031 Gent, Koninginnelaan 32, P.
demeurant à 9000 Gand, Hoogstraat 102, R. Bruneel, demeurant à 9051 Bekaert, wonende te 9000 Gent, Hoogstraat 102, R. Bruneel, wonende te
Gand, Vierschaarlaan 20, P. D'Hauwers et R. De Raeve, demeurant à 9520 9051 Gent, Vierschaarlaan 20, P. D'Hauwers en R. De Raeve, wonende te
Sint-Lievens-Houtem, Bruisbeke 57, F. Fierens et M. Hens, demeurant à 9520 Sint-Lievens-Houtem, Bruisbeke 57, F. Fierens en M. Hens, wonende
9140 Tamise, Moortelstraat 5, S. Fontaine, demeurant à 2880 Bornem, te 9140 Temse, Moortelstraat 5, S. Fontaine, wonende te 2880 Bornem,
Benedenstraat 91, A. Lippens, demeurant à 9968 Assenede, Dorp 13, R. Benedenstraat 91, A. Lippens, wonende te 9968 Assenede, Dorp 13, R.
Faket, demeurant à 9520 Sint-Lievens-Houtem, Marktplein 9, J. Braeken, Faket, wonende te 9520 Sint-Lievens-Houtem, Marktplein 9, J. Braeken,
demeurant à 3680 Maaseik, Diestersteenweg 315, E. Soers, demeurant à wonende te 3680 Maaseik, Diestersteenweg 315, E. Soers, wonende te
3830 Wellen, Hertenstraat 30, et J. Van De Wiele, demeurant à 9800 3830 Wellen, Hertenstraat 30, en J. Van De Wiele, wonende te 9800
Deinze, Europalaan 131, ont introduit un recours en annulation des Deinze, Europalaan 131, beroep tot vernietiging ingesteld van de
articles 2 à 5, 15 à 17, 19, 32, § 1er, alinéa 1er, et 33 de la loi du artikelen 2 tot 5, 15 tot 17, 19, 32, § 1, eerste lid, en 33 van de
24 décembre 2002 « modifiant le régime des sociétés en matière wet van 24 december 2002 « tot wijziging van de vennootschapsregeling
d'impôts sur les revenus et instituant un système de décision inzake inkomstenbelastingen en tot instelling van een systeem van
voorafgaande beslissingen in fiscale zaken » (bekendgemaakt in het
anticipée en matière fiscale » (publiée au Moniteur belge du 31 Belgisch Staatsblad van 31 december 2002, tweede uitgave).
décembre 2002, deuxième édition).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à l'objet du recours Ten aanzien van het onderwerp van het beroep
B.1. La loi du 24 décembre 2002 « modifiant le régime des sociétés en B.1. De wet van 24 december 2002 « tot wijziging van de
matière d'impôts sur les revenus et instituant un système de décision vennootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen en tot instelling
anticipée en matière fiscale » a instauré un impôt sur les revenus et van een systeem van voorafgaande beslissingen in fiscale zaken » heeft
un précompte mobilier de 10 pour cent sur les bonis en cas de een inkomstenbelasting en een roerende voorheffing van 10 pct.
liquidation totale ou partielle d'une société ou en cas d'acquisition ingevoerd op de uitkeringen bij de - gehele of gedeeltelijke -
d'actions ou de parts propres. vereffening van een vennootschap en bij de verkrijging van eigen
Les articles 2 à 5 de la loi modifient respectivement l'article 18, aandelen. De artikelen 2 tot en met 5 van de wet wijzigen respectievelijk
alinéa 1er, l'article 21, 2°, l'article 22, § 1er, alinéa 2, et artikel 18, eerste lid, artikel 21, 2°, artikel 22, § 1, tweede lid,
l'article 171, 2°, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après en artikel 171, 2°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
C.I.R. 1992). Par suite de cette modification, les bonis qui sont (hierna W.I.B. 1992). Door die wijziging worden de uitkeringen die als
considérés comme des dividendes en cas d'acquisition d'actions ou de dividend worden beschouwd bij de verkrijging van eigen aandelen
parts propres (article 186 du C.I.R. 1992), en cas de partage partiel (artikel 186 van het W.I.B. 1992), bij de gedeeltelijke verdeling
par suite du décès, de la démission ou de l'exclusion d'un associé ingevolge overlijden, uittreding of uitsluiting van een vennoot
(article 187 du C.I.R. 1992) ou en cas de partage total de l'avoir (artikel 187 van het W.I.B. 1992) of bij de gehele verdeling van het
social d'une société (article 209 du C.I.R. 1992) sont soumis à un maatschappelijk vermogen van een vennootschap (artikel 209 van het
impôt de 10 pour cent dans le chef du bénéficiaire. En vertu de W.I.B. 1992) voor de verkrijger onderworpen aan een belasting van 10
l'article 19 de la loi, qui modifie l'article 463bis, § 1er, alinéa 1er, pct. Krachtens artikel 19 van de wet, dat artikel 463bis, § 1, eerste
1°, du C.I.R. 1992, une contribution complémentaire de crise n'est pas lid, 1°, van het W.I.B. 1992 wijzigt, is op die belasting geen
due sur cet impôt. aanvullende crisisbijdrage verschuldigd.
Les articles 15 à 17 modifient respectivement l'article 264, alinéa 1er, De artikelen 15 tot en met 17 wijzigen respectievelijk artikel 264,
l'article 269, alinéa 1er, et l'article 282 du C.I.R. 1992, ce qui a eerste lid, artikel 269, eerste lid, en artikel 282 van het W.I.B.
pour effet que la société qui paye ces bonis considérés comme des 1992, waardoor de vennootschap die dergelijke als dividenden
dividendes doit retenir un précompte mobilier à concurrence de dix aangemerkte uitkeringen betaalt, een roerende voorheffing moet
pour cent. inhouden ten belope van tien percent.
En vertu de l'article 32, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 24 décembre De voormelde belasting en roerende voorheffing zijn krachtens artikel
2002, l'impôt et le précompte mobilier précités sont applicables aux 32, § 1, eerste lid, van de wet van 24 december 2002 van toepassing op
revenus qui sont attribués ou mis en paiement, ou à considérer comme de inkomsten die zijn toegekend of betaalbaar zijn gesteld, of als
tels, à partir du 1er janvier 2002 et pour autant, quand il s'agit de dusdanig zijn aan te merken, vanaf 1 januari 2002 en voor zover,
partage total de l'avoir social, que la liquidation n'ait pas été wanneer het gaat om een gehele verdeling van het maatschappelijk
clôturée avant le 25 mars 2002. Conformément à l'article 33 de la loi, vermogen, de vereffening niet is afgesloten vóór 25 maart 2002. De
le précompte mobilier qui se rapporte à des revenus attribués ou mis roerende voorheffing op de inkomsten die vóór de datum van
en paiement, ou à considérer comme tels, avant la date de publication bekendmaking van de wet van 24 december 2002 in het Belgisch
de la loi du 24 décembre 2002 au Moniteur belge , soit le 31 décembre Staatsblad , dit is 31 december 2002, zijn toegekend of betaalbaar
zijn gesteld, of als zodanig zijn aan te merken, is krachtens artikel
2002, est payable au plus tard dans les quinze jours de cette 33 van die wet uiterlijk betaalbaar binnen 15 dagen na die
publication et la déclaration de revenus y afférente doit être remise bekendmaking en de aangifte van de inkomsten die erop betrekking
au plus tard à la même date. hebben moet uiterlijk op dezelfde dag worden ingediend.
Quant au fond Ten gronde
Quant au premier moyen Ten aanzien van het eerste middel
B.2. Dans un premier moyen, les parties requérantes invoquent la B.2. In een eerste middel voeren de verzoekende partijen de schending
violation des articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que les aan van de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, doordat
bonis de liquidation sont soumis à un impôt, alors que les plus-values vereffeningsuitkeringen aan een belasting worden onderworpen, terwijl
réalisées à la suite d'une vente d'actions ou de parts d'une société meerwaarden verwezenlijkt bij een verkoop van aandelen van een
en activité sont exonérées d'impôt et que la Cour de cassation vennootschap in bedrijf belastingvrij zijn, en vereffenings- en
considère les bonis de liquidation et les bonis d'acquisition comme verkrijgingsuitkeringen door het Hof van Cassatie als meerwaarden op
des plus-values sur actions ou parts. aandelen worden beschouwd.
B.3. Depuis la loi du 22 décembre 1989 « portant des dispositions B.3. Sinds de wet van 22 december 1989 « houdende fiscale bepalingen »
fiscales », les bonis de liquidation et d'acquisition sont considérés, worden vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen in de
à l'impôt des sociétés, « comme un dividende distribué » (articles vennootschapsbelasting « als een uitgekeerd dividend aangemerkt »
186, 187 et 209 du C.I.R. 1992). Cette modification législative visait (artikelen 186, 187 en 209 van het W.I.B. 1992). Die wetswijziging
à ce que « les sommes réparties aux actionnaires ou associés [soient] beoogde « de aan de aandeelhouders en vennoten uitgekeerde sommen
imposées comme tous autres bénéfices distribués avec retenue du zoals alle andere uitgekeerde winsten [te belasten] met afhouding van
précompte mobilier » (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 806/1, p. 63). roerende voorheffing » (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 806/1, p.
Parce que, en dépit de l'objectif poursuivi par le législateur, on ne 63). Omdat, ondanks het doel van de wetgever, onduidelijkheid bestond
voyait pas clairement si un précompte mobilier était ou non dû sur ces omtrent de vraag of op die uitkeringen al dan niet roerende
bonis, la loi du 23 octobre 1991 « transposant en droit belge la voorheffing verschuldigd was, heeft de wet van 23 oktober 1991 « tot
omzetting in het Belgische recht van de Richtlijn van de Raad van de
Directive du Conseil des Communautés européennes du 23 juillet 1990 Europese Gemeenschappen van 23 juli 1990 betreffende de
concernant le régime fiscal commun applicable aux sociétés mères et gemeenschappelijke fiscale regeling voor moedermaatschappijen en
filiales » a exonéré du précompte mobilier ces bonis de liquidation dochterondernemingen » die als roerend inkomen aangemerkte
considérés comme revenu mobilier (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° vereffeningsuitkeringen (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 1784/3, p.
5) vrijgesteld van roerende voorheffing. Vervolgens heeft de wet van
1784/3, p. 5). Ensuite, la loi du 22 décembre 1998 « portant des 22 december 1998 « houdende fiscale en andere bepalingen » artikel 21,
dispositions fiscales et autres » a adapté l'article 21, 2°, du C.I.R. 2°, van het W.I.B. 1992 aangepast, zodat vereffeningsuitkeringen
1992, en sorte que les bonis de liquidation sont exclus comme revenus worden uitgesloten als inkomsten van roerende goederen en kapitalen.
de capitaux et biens mobiliers.
La loi du 24 décembre 2002 met fin à cette exonération d'impôt et De wet van 24 december 2002 maakt een einde aan die vrijstelling van
soumet à l'impôt des personnes physiques et au précompte mobilier ce
que le C.I.R. 1992 considère déjà comme un dividende distribué. Les belasting en onderwerpt wat het W.I.B. 1992 reeds als een uitgekeerd
dividend aanmerkt, aan de personenbelasting en aan de roerende
articles 2 et 3 de cette loi suppriment « les revenus [...] d'actions voorheffing. De artikelen 2 en 3 van die wet lichten « inkomsten van
ou parts, payés ou attribués en cas de partage total ou partiel de aandelen [...] betaald of toegekend bij gehele of gedeeltelijke
verdeling van het maatschappelijk vermogen of bij verkrijging van
l'avoir social ou d'acquisition d'actions ou parts propres » de la eigen aandelen » uit de in artikel 21 van het W.I.B. 1992 neergelegde
liste, contenue à l'article 21 du C.I.R. 1992, des « revenus non lijst van in de personenbelasting « niet als inkomsten van roerende
imposés [à l'impôt des personnes physiques] comme revenus de capitaux goederen en kapitalen belastbare inkomsten » en kwalificeren ze als
et biens mobiliers » et les qualifient de dividendes. L'article 15 de dividenden. Artikel 15 van de wet van 24 december 2002 wijzigt de
la loi du 24 décembre 2002 modifie l'article 264, alinéa 1er, 2°, du bepaling in artikel 264, eerste lid, 2°, van het W.I.B. 1992 volgens
C.I.R. 1992, selon lequel le précompte mobilier n'était pas dû sur les welke de roerende voorheffing niet verschuldigd was op uitkeringen die
bonis qui sont considérés comme des dividendes en cas d'acquisition als dividend worden beschouwd bij de verkrijging van eigen aandelen
d'actions ou de parts propres (article 186 du C.I.R. 1992), en cas de (artikel 186 van het W.I.B. 1992), bij de gedeeltelijke verdeling
partage partiel par suite du décès, de la démission ou de l'exclusion ingevolge overlijden, uittreding of uitsluiting van een vennoot
d'un associé (article 187 du C.I.R. 1992) ou en cas de partage total (artikel 187 van het W.I.B. 1992) of bij de gehele verdeling van het
de l'avoir social d'une société (article 209 du C.I.R. 1992). B.4. Il appartient au législateur d'apprécier si un régime d'immunisation fiscale instauré par lui doit être maintenu ou non ou être remplacé. Le fait que les bonis de liquidation et d'acquisition aient été considérés dans le passé comme des plus-values n'empêche pas qu'ultérieurement, le législateur les considère explicitement comme des dividendes et les taxe au titre de revenus mobiliers, compte tenu notamment du fait qu'en cas de liquidation d'une société et en cas d'acquisition des actions ou parts propres, des bénéfices réservés sont distribués en sus du capital. Le législateur peut effectivement maatschappelijk vermogen van een vennootschap (artikel 209 van het W.I.B. 1992). B.4. Het komt de wetgever toe te oordelen of een stelsel van fiscale vrijstellingen dat hij heeft ingevoerd al dan niet moet worden gehandhaafd of vervangen. Het feit dat vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen in het verleden als meerwaarden werden beschouwd, verhindert niet dat de wetgever ze later expliciet aanmerkt als dividenden en ze belastbaar stelt als roerende inkomsten, mede gelet op het feit dat bij de vereffening van een vennootschap en bij de verkrijging van eigen aandelen, naast kapitaal, ook gereserveerde
élargir la catégorie des « dividendes », qui s'étend dès lors au-delà winsten worden uitgekeerd. De wetgever vermag immers de categorie «
de la définition générale des revenus mobiliers figurant à l'article dividenden » uit te breiden, die aldus ruimer wordt dan de algemene
17 du C.I.R. 1992. omschrijving van de roerende inkomsten in artikel 17 van het W.I.B.
B.5. Dès lors qu'il en résulte une différence de traitement entre les 1992. B.5. Nu hierdoor een verschil in behandeling ontstaat tussen de door
catégories visées par les parties requérantes, à savoir entre les de verzoekende partijen aangehaalde categorieën, namelijk tussen
bonis de liquidation et d'acquisition et les plus-values, la Cour doit vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen en meerwaarden, dient het Hof
apprécier si cette différence est objective et peut raisonnablement se te oordelen of dat verschil objectief en in redelijkheid kan worden
justifier par rapport à l'objectif poursuivi. verantwoord ten aanzien van de nagestreefde doelstelling.
B.6. En instaurant l'impôt et le précompte mobilier en cause, les B.6. Door de belasting en roerende voorheffing in te voeren beogen de
dispositions attaquées visent « à renforcer la cohérence du régime bestreden bepalingen « de coherentie van het fiscaal stelsel dat van
fiscal applicable aux opérations de liquidation ou de rachat d'actions toepassing is op de verrichtingen van vereffening of van verkrijging
ou parts propres » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1918/1, p. van eigen aandelen te versterken » (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC
24). A cette fin, le législateur souhaitait mettre fin, d'une part, à 50-1918/001, p. 24). Hiertoe wenste de wetgever een einde te maken,
« un régime de taxation différent pour les sommes distribuées aux actionnaires ou associés par une société en activité [...] et par une société en liquidation » parce que « cette situation peut entraîner des dissolutions inspirées par des motifs purement fiscaux » et, d'autre part, à « des pratiques inappropriées visant à distribuer des réserves (en exonération d'impôt) aux actionnaires, cela au moyen d'opérations de rachat d'actions » (ibid. ), pratiques auxquelles a donné lieu le régime fiscal en matière d'opérations d'acquisition d'actions ou de parts propres par une société, avec exonération du précompte mobilier. B.7. Les dispositions attaquées instaurent un impôt et un précompte mobilier qui visent à mettre fin au régime fiscal de faveur dont bénéficiaient les bonis de liquidation et d'acquisition, contrairement aux dividendes. Ce faisant, le législateur a voulu éviter que des bénéfices réservés d'entreprises puissent encore être distribués en étant exonérés d'impôt. L'impôt et le précompte mobilier sont dus sur « les sommes définies enerzijds, aan « een verschillende belastingheffing voor de sommen die zijn toegekend aan de aandeelhouders of vennoten door, aan de ene kant, een vennootschap in bedrijf, en, aan de andere kant, door een vennootschap in vereffening », omdat « deze situatie kan leiden tot ontbinding van vennootschappen die uitsluitend op fiscale gronden is gesteund » en, anderzijds, aan « ongepaste praktijken die erop gericht zijn de reserves (met belastingvrijstelling) aan de aandeelhouders uit te keren, zulks door middel van verrichtingen van verkrijging van aandelen » (ibid.), praktijken waartoe het fiscale stelsel inzake verrichtingen van verkrijging van eigen aandelen door een vennootschap met vrijstelling van roerende voorheffing aanleiding heeft gegeven. B.7. De bestreden bepalingen voeren een belasting en een roerende voorheffing in die ertoe strekken een einde te maken aan de fiscale gunstregeling die vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen, in tegenstelling tot dividenden, genoten. De wetgever beoogde hiermee te vermijden dat gereserveerde winsten van ondernemingen nog langer belastingvrij zouden worden uitgekeerd. De belasting en de roerende voorheffing zijn verschuldigd op « uitkeringen die worden aangemerkt als dividenden in de artikelen 186,
comme dividendes par les articles 186, 187 et 209 en cas de partage 187 en 209 in geval van gehele of gedeeltelijke verdeling van het
total ou partiel de l'avoir social d'une société résidente ou maatschappelijk vermogen van een binnenlandse of buitenlandse
étrangère ou d'acquisition d'actions ou parts propres par une telle vennootschap of van verkrijging van eigen aandelen door een dergelijke
société » (article 18, alinéa 1er, 2°ter, et article 269, alinéa 1er, vennootschap » (artikel 18, eerste lid, 2°ter en artikel 269, eerste
2°bis, du C.I.R. 1992). En cas d'acquisition d'actions ou de parts lid, 2°bis, van het W.I.B. 1992). In geval van verkrijging van eigen
propres, est considéré comme un dividende distribué, en vertu de
l'article 186 du C.I.R. 1992, « l'excédent que présente le prix aandelen wordt, volgens artikel 186 van het W.I.B. 1992, als
d'acquisition ou, à défaut, la valeur de ces actions ou parts, sur la uitgekeerd dividend aangemerkt « het positieve verschil tussen de
quote-part de la valeur réévaluée du capital libéré représenté par ces verkrijgingsprijs of, bij ontstentenis daarvan, de waarde van die
aandelen, en het gedeelte van het gerevaloriseerde gestorte kapitaal
actions ou parts ». En cas de partage total ou partiel de l'avoir dat de verkregen aandelen vertegenwoordigen ». In geval van een gehele
of gedeeltelijke verdeling van het maatschappelijk vermogen wordt,
social, selon les articles 187 et 209 du C.I.R. 1992, est considérée volgens de artikelen 187 en 209 van het W.I.B. 1992, als uitgekeerd
comme un dividende distribué « l'excédent que présentent les sommes dividend aangemerkt « het positieve verschil tussen de uitkeringen in
réparties en espèces, en titres ou autrement sur la valeur réévaluée geld, in effecten of in enige andere vorm, en de gerevaloriseerde
du capital libéré ». waarde van het gestorte kapitaal ».
En faisant figurer parmi les revenus imposables les sommes définies Door de uitkeringen die worden aangemerkt als dividenden in de
comme dividendes par les articles 186, 187 et 209 du C.I.R. 1992 en artikelen 186, 187 en 209 van het W.I.B. 1992 in geval van gehele of
cas de partage total ou partiel de l'avoir social d'une société gedeeltelijke verdeling van het maatschappelijk vermogen van een
binnenlandse of buitenlandse vennootschap, of van verkrijging van
résidente ou étrangère ou en cas d'acquisition d'actions ou de parts eigen aandelen door een dergelijke vennootschap, in de belastbare
propres par une telle société, le législateur a pris une mesure qui inkomsten op te nemen, heeft de wetgever een maatregel genomen die
est pertinente au regard de l'objectif mentionné au B.6 et qui est relevant is ten aanzien van de in B.6 vermelde doelstelling en die
objectivement et raisonnablement justifiée. objectief en redelijk is verantwoord.
B.8. Le premier moyen ne peut être admis. B.8. Het eerste middel kan niet worden aangenomen.
Quant au deuxième moyen Ten aanzien van het tweede middel
B.9. Dans un deuxième moyen, les parties requérantes invoquent la B.9. In een tweede middel voeren de verzoekende partijen de schending
violation des articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que les aan van de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, doordat de
dispositions attaquées sont entrées en vigueur avec effet rétroactif bestreden bepalingen, in strijd met het algemeen rechtsbeginsel van
le 1er janvier 2002, en violation du principe général de la niet-retroactiviteit, met terugwerkende kracht in werking treden op 1
non-rétroactivité. januari 2002.
B.10. Une règle de droit fiscal ne peut être qualifiée de rétroactive B.10. Een fiscaalrechtelijke regel kan slechts als retroactief worden
que si elle s'applique à des faits, actes et situations qui étaient gekwalificeerd wanneer hij van toepassing is op feiten, handelingen en
définitifs au moment où elle est entrée en vigueur. toestanden die definitief waren voltrokken op het ogenblik dat hij in
werking is getreden.
A cet égard, il convient de faire une distinction entre les Hierbij dient een onderscheid te worden gemaakt tussen de bepalingen
dispositions relatives à l'impôt sur les revenus (les articles 2 à 5 inzake de inkomstenbelasting (de artikelen 2 tot 5 van de wet van 24
de la loi du 24 décembre 2002) et celles relatives au précompte december 2002) en de bepalingen inzake de roerende voorheffing (de
mobilier (les articles 15 à 17 de cette même loi). artikelen 15 tot 17 van dezelfde wet).
B.11. En matière d'impôts sur les revenus, la dette d'impôt naît B.11. Inzake de inkomstenbelasting ontstaat de belastingschuld
définitivement à la date de la clôture de la période dont les revenus definitief op de datum van afsluiting van de periode waarin de
constituent la base d'imposition. Il découle de l'article 360 du inkomsten die de belastingbasis uitmaken, verworven zijn. Uit artikel
C.I.R. 1992 que, du point de vue de la loi fiscale, il n'existe pas de 360 van het W.I.B. 1992 volgt dat er, uit het oogpunt van de fiscale
situation fixée de manière irrévocable avant la clôture de la période wet, geen onherroepelijk vastgelegde toestand bestaat vóór de
imposable. Dans le chef des actionnaires ou des associés, la dette afsluiting van het belastbaar tijdperk. Voor de aandeelhouders of
fiscale à l'impôt global sur les revenus naît le dernier jour de la vennoten ontstaat de fiscale schuld in de globale inkomstenbelasting
période imposable, à 24 heures. Une loi qui instaure, avant cette op de laatste dag van het belastbaar tijdperk, om 24 uur. Een wet die
échéance, des faits ou assiettes imposables nouveaux n'a pas d'effet vóór dat tijdstip nieuwe belastbare feiten of grondslagen invoert,
rétroactif. heeft geen terugwerkende kracht.
B.12. En matière de précompte mobilier sur les bonis de liquidation et B.12. Inzake de roerende voorheffing op vereffenings- en
d'acquisition, la dette d'impôt naît définitivement à la date de verkrijgingsuitkeringen ontstaat de belastingschuld definitief op de
l'attribution ou de la mise en paiement des bonis sur lesquels le datum van de toekenning of betaalbaarstelling van de uitkeringen
précompte mobilier est dû. waarop de roerende voorheffing is verschuldigd.
B.13. La loi du 24 décembre 2002, qui a instauré le précompte mobilier B.13. De wet van 24 december 2002, die de roerende voorheffing op
sur les bonis de liquidation et d'acquisition, a été publiée au vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen heeft ingevoerd, is
Moniteur belge du 31 décembre 2002. En vertu de l'article 32, § 1er, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 december 2002.
alinéa 1er, de la même loi, l'impôt sur les revenus et le précompte Krachtens artikel 32, § 1, eerste lid, van dezelfde wet zijn de
mobilier de 10 p.c. sont dus sur les revenus attribués ou mis en inkomstenbelasting en de roerende voorheffing van 10 pct. verschuldigd
op de inkomsten die zijn toegekend of betaalbaar zijn gesteld, of als
paiement, ou à considérer comme tels, à partir du 1er janvier 2002 et dusdanig zijn aan te merken, vanaf 1 januari 2002 en voor zover,
pour autant, quand il s'agit d'opérations visées à l'article 209 du wanneer het gaat om verrichtingen als bedoeld in artikel 209 van het
C.I.R. 1992, que la liquidation n'ait pas été clôturée avant le 25 mars 2002. W.I.B. 1992, de vereffening niet is afgesloten vóór 25 maart 2002.
Quant aux dispositions relatives à l'impôt sur les revenus Inzake de bepalingen omtrent de inkomstenbelasting
B.14. Dès lors que la loi du 24 décembre 2002 a été publiée au B.14. Nu de wet van 24 december 2002 werd bekendgemaakt in het
Moniteur belge du 31 décembre 2002 et que les dispositions relatives à Belgisch Staatsblad van 31 december 2002, en de bepalingen inzake de
l'impôt sur les revenus sont entrées en vigueur le 1er janvier 2002, inkomstenbelasting in werking treden op 1 januari 2002, verleent het
l'article 32, § 1er, alinéa 1er, attaqué ne confère pas d'effet bestreden artikel 32, § 1, eerste lid geen terugwerkende kracht aan de
rétroactif aux articles 2 à 5 de la loi du 24 décembre 2002 puisque artikelen 2 tot 5 van de wet van 24 december 2002, aangezien deze
ces dernières concernent la situation fiscale de revenus dont les laatste de fiscale situatie betreffen van inkomsten waarvan de
conditions en matière de perception de l'impôt ne peuvent être voorwaarden voor belastingheffing niet kunnen worden beschouwd als
considérées comme étant définitivement fixées. zijnde definitief vastgelegd.
Quant aux dispositions relatives au précompte mobilier Inzake de bepalingen omtrent de roerende voorheffing
B.15. Selon l'article 32, § 1er, alinéa 1er, les dispositions B.15. Volgens artikel 32, § 1, eerste lid, zijn de bepalingen inzake
relatives au précompte mobilier sont applicables aux revenus qui sont de roerende voorheffing van toepassing op de inkomsten die zijn
attribués ou mis en paiement, ou à considérer comme tels, à partir du toegekend of betaalbaar zijn gesteld, of als dusdanig zijn aan te
1er janvier 2002 et pour autant, quand il s'agit d'opérations visées à merken, vanaf 1 januari 2002 en voor zover, wanneer het gaat om
l'article 209 du C.I.R. 1992, que la liquidation n'ait pas été verrichtingen als bedoeld in artikel 209 van het W.I.B. 1992, de
clôturée avant le 25 mars 2002. Ainsi, ces dispositions sont vereffening niet is afgesloten vóór 25 maart 2002. Aldus zijn die
applicables à des faits, actes et situations qui étaient bepalingen van toepassing op feiten, handelingen en toestanden die
définitivement accomplis, à savoir aux bonis qui avaient déjà été definitief waren voltrokken, namelijk op uitkeringen die reeds waren
attribués ou mis en paiement au moment où elles sont entrées en toegekend of betaalbaar waren gesteld, op het ogenblik dat zij in
vigueur. werking zijn getreden.
B.16. La disposition confère donc un effet rétroactif aux dispositions B.16. De bepaling verleent bijgevolg terugwerkende kracht aan de
relatives au précompte mobilier (les articles 15 à 17 de la loi du 24 bepalingen omtrent de roerende voorheffing (de artikelen 15 tot 17 van
décembre 2002). de wet van 24 december 2002).
B.17. La rétroactivité de dispositions législatives, qui est de nature B.17. De terugwerkende kracht van wetsbepalingen, die van die aard is
à créer une insécurité juridique, ne peut se justifier que par des dat zij rechtsonzekerheid in het leven kan roepen, kan enkel worden
circonstances particulières, notamment pour réaliser un objectif verantwoord op grond van bijzondere omstandigheden, inzonderheid
wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een
d'intérêt général, comme le bon fonctionnement ou la continuité du doelstelling van algemeen belang, zoals de goede werking of de
service public. continuïteit van de openbare dienst.
B.18. Le 23 avril 2002, le Moniteur belge a publié un avis annonçant B.18. Op 23 april 2002 verscheen in het Belgisch Staatsblad een
que l'avant-projet de loi visant à réformer l'impôt des sociétés avait bericht waarin werd gemeld dat het voorontwerp van wet houdende
été approuvé par le Conseil des ministres le 19 avril 2002 et que cet hervorming van de vennootschapsbelasting op 19 april 2002 door de
avant-projet instaurait un précompte mobilier sur les dividendes payés Ministerraad werd goedgekeurd en dat dit voorontwerp de invoering
ou attribués en cas de partage total ou partiel de l'avoir social ou bevatte van een roerende voorheffing op dividenden betaald of
toegekend bij gehele of gedeeltelijke verdeling van het
en cas d'acquisition d'actions ou parts propres par des sociétés. maatschappelijk vermogen of bij verkrijging van eigen aandelen door
Selon cet avis, le précompte mobilier serait applicable « aux revenus vennootschappen. De roerende voorheffing zou luidens dat bericht van
qui sont attribués ou mis en paiement, ou à considérer comme tels, à toepassing zijn « op de inkomsten die zijn toegekend of betaalbaar
partir du 1er janvier 2002 et pour autant, quand il s'agit gesteld, of als zodanig zijn aan te merken vanaf 1 januari 2002 en in
d'opérations visées à l'article 209, CIR 92, que la liquidation ne zoverre, wanneer het verrichtingen betreft als bedoeld in artikel 209,
soit pas clôturée avant la date du 25 mars 2002 ». WIB 92, de vereffening niet is afgesloten vóór 25 maart 2002 ».
B.19. L'intérêt général peut exiger qu'une mesure fiscale que le B.19. Het algemeen belang kan vereisen dat een door de wetgever
législateur considère comme indispensable ait effet immédiat et que la noodzakelijk geachte fiscale maatregel onverwijld uitwerking heeft en
possibilité des contribuables de réduire par anticipation les effets poursuivis par la mesure soit limitée. Un avis publié au Moniteur belge annonçant une modification de la loi fiscale corrige, certes, dans une certaine mesure, l'imprévisibilité d'une disposition rétroactive, mais un tel avis ne peut, de par sa nature, et notamment vu son caractère purement informatif et l'absence de toute force obligatoire, remédier à l'insécurité juridique créée par l'effet rétroactif. Un avis publié au Moniteur belge ne peut dès lors en soi suffire à justifier l'effet rétroactif d'une disposition législative. Les sociétés et leurs liquidateurs agiraient sans fondement légal s'ils prélevaient sur la seule base d'un tel avis un précompte mobilier sur les bonis de liquidation et d'acquisition qu'ils attribuent. Lorsqu'ils doivent par la suite, sur la base des dispositions entreprises, payer un précompte mobilier sur ces bonis, sans pouvoir le réclamer au bénéficiaire des bonis, ils sont traités différemment par rapport aux autres contribuables. B.20. Les travaux préparatoires des dispositions entreprises font apparaître que le législateur a entendu lutter contre la dissolution dat de mogelijkheid wordt beperkt voor de belastingplichtigen om door anticiperend gedrag de beoogde gevolgen van de maatregel te verminderen. Een bericht in het Belgisch Staatsblad waarin een wijziging van de fiscale wet wordt aangekondigd, komt weliswaar in zekere mate tegemoet aan het bezwaar van de onvoorzienbaarheid van een retroactieve maatregel, maar een dergelijk bericht kan uit zijn aard zelf, met name wegens het louter informatieve karakter en het gebrek aan bindende kracht ervan, niet de rechtsonzekerheid wegnemen die de terugwerkende kracht doet ontstaan. Een bericht in het Belgisch Staatsblad kan derhalve op zichzelf niet volstaan om de terugwerkende kracht van een wetsbepaling te verantwoorden. De vennootschappen en hun vereffenaars zouden zonder wettelijke grondslag handelen indien zij louter op grond van dergelijk bericht een roerende voorheffing zouden inhouden op de vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen die zij verrichten. Wanneer zij achteraf, op grond van de bestreden bepalingen, op die uitkeringen roerende voorheffing dienen te betalen, zonder die bij de verkrijger van de uitkeringen te kunnen terugvorderen, worden zij verschillend behandeld ten aanzien van andere belastingplichtigen. B.20. Uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepalingen blijkt de bekommernis van de wetgever om de ontbinding van
de sociétés pour des raisons fiscales et le versement de réserves en vennootschappen om fiscale redenen en de uitkering van reserves met
exemption d'impôt (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1918/001, p. vrijstelling van belasting tegen te gaan (Parl. St., Kamer, 2001-2002,
24). DOC 50-1918/001, p. 24).
Comme le fait valoir le Conseil des ministres, le législateur peut Zoals de Ministerraad aanvoert, vermag de wetgever maatregelen te
prendre des mesures pour mettre en échec les procédés par lesquels des nemen om de handelwijze te verijdelen waarmee belastingplichtigen het
contribuables obtiendraient une exonération pour une période que le voordeel van een vrijstelling zouden verkrijgen voor een periode die
législateur n'a pas visée. de wetgever niet heeft bedoeld.
La volonté de lutter contre les effets indésirables d'une exonération De bekommernis om de ongewenste gevolgen van een vrijstelling te
peut amener le législateur à moduler ou à supprimer l'exonération sans vermijden, kan de wetgever ertoe brengen de vrijstelling zonder
délai, mais elle ne suffit pas à justifier l'effet rétroactif de la uitstel te moduleren of af te schaffen, maar volstaat niet om de
modification législative. terugwerkende kracht van de wetswijziging te verantwoorden.
B.21. Il découle de ce qui précède qu'aucun élément ne justifie la B.21. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat geen enkel element de in het
rétroactivité en cause. geding zijnde retroactiviteit verantwoordt.
En tant qu'ils soumettent au précompte mobilier les bonis de In zoverre zij de vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen die zijn
liquidation et d'acquisition qui sont attribués ou mis en payement toegekend of betaalbaar zijn gesteld vóór 1 januari 2003 aan de
avant le 1er janvier 2003, les articles 32, § 1er, alinéa 1er, et 33 roerende voorheffing onderwerpen, zijn de artikelen 32, § 1, eerste
de la loi entreprise ne sont pas compatibles avec les articles 10 et lid, en 33 van de bestreden wet niet bestaanbaar met de artikelen 10
11 de la Constitution. en 11 van de Grondwet.
Par suite de l'arrêt n° 109/2004 du 23 juin 2004, le recours en Ingevolge het arrest nr. 109/2004 van 23 juni 2004, is het beroep tot
annulation n'a toutefois plus d'objet dans la mesure où il porte sur vernietiging evenwel zonder voorwerp geworden in zoverre het
l'article 32, § 1er, alinéa 1er, de la loi attaquée, annulé par betrekking heeft op artikel 32, § 1, eerste lid, van de bestreden wet,
l'arrêt précité en tant qu'il soumet au précompte mobilier les bonis dat bij voormeld arrest is vernietigd in zoverre het de vereffenings-
de liquidation et d'acquisition qui ont été attribués ou mis en en verkrijgingsuitkeringen die zijn toegekend of betaalbaar zijn
paiement avant le 1er janvier 2003. gesteld vóór 1 januari 2003 aan de roerende voorheffing onderwerpt.
A la suite de l'arrêt n° 110/2004 du 23 juin 2004, le recours en Ingevolge het arrest nr. 110/2004 van 23 juni 2004, is het beroep tot
annulation n'a plus davantage d'objet en tant qu'il porte sur vernietiging eveneens zonder voorwerp geworden in zoverre het
l'article 33 de la loi attaquée, annulé par l'arrêt précité. betrekking heeft op artikel 33 van de bestreden wet, dat bij voormeld
Quant au troisième moyen arrest is vernietigd.
Ten aanzien van het derde middel
B.22. Dans un troisième moyen, les parties requérantes invoquent la B.22. In een derde middel voeren de verzoekende partijen de schending
violation des articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que aan van de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, doordat de
l'impôt sur les bonis de liquidation et d'acquisition est appliqué belasting op vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen wordt toegepast
lors de la distribution de réserves constituées avant l'entrée en bij de uitkering van reserves die vóór de inwerkingtreding van de
vigueur des dispositions attaquées mais qui sont versées après cette bestreden bepalingen zijn aangelegd, maar erna worden uitgekeerd,
zonder dat die reserves het door de wet van 24 december 2002
entrée en vigueur, sans que ces réserves aient bénéficié du taux ingevoerde verlaagde tarief in de vennootschapsbelasting hebben
réduit à l'impôt des sociétés instauré par la loi du 24 décembre 2002, genoten, terwijl reserves die na de inwerkingtreding van de wet van 24
alors que les réserves qui ont été constituées après l'entrée en december 2002 zijn aangelegd, bij de uitkering ervan weliswaar aan de
vigueur de la loi du 24 décembre 2002 sont certes soumises à l'impôt belasting op vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen zijn
sur les bonis de liquidation et d'acquisition lors de leur onderworpen, maar eveneens het verlaagde tarief in de
distribution, mais bénéficient également du taux réduit à l'impôt des vennootschapsbelasting genieten. Volgens de verzoekers zou er nochtans
sociétés. Selon les requérants, il y aurait pourtant un lien évident een duidelijke koppeling zijn tussen de invoering van de
entre l'instauration de l'impôt de liquidation et la réduction du taux liquidatieheffing en de verlaging van het tarief in de
de l'impôt des sociétés. vennootschapsbelasting.
B.23. Bien que l'instauration de l'imposition attaquée contribue B.23. Hoewel de invoering van de bestreden heffing mede ertoe
également à la réalisation de l'objectif budgétaire du législateur, bijdraagt de budgettaire doelstelling van de wetgever te realiseren,
qui est de faire en sorte que la réforme de l'impôt des sociétés ait namelijk de hervorming van de vennootschapsbelasting in een budgettair
lieu dans un cadre budgétairement neutre, elle n'est pas neutraal kader te laten plaatsvinden, is ze niet onlosmakelijk
indissolublement liée à la baisse du taux de l'impôt des sociétés. Il verbonden met de verlaging van het tarief in de
ressort d'ailleurs de l'évolution de la législation, esquissée au B.3, que le législateur a voulu, indépendamment d'un quelconque abaissement des taux de l'impôt des sociétés, soumettre à un précompte mobilier les bonis de liquidation et d'acquisition. B.24. Lorsque le législateur prend une mesure en vue d'éviter que des bénéfices réservés d'entreprises, soient, contrairement aux dividendes, distribués en étant exonérés d'impôt, il peut rendre cette mesure immédiatement applicable à toutes les réserves payées comme bonis de liquidation et d'acquisition, pour autant qu'il ne déroge pas, à cette occasion, aux règles générales concernant la détermination de l'exercice d'imposition. Lorsque le législateur met fin à une exonération d'impôt, il peut effectivement estimer que ce changement de politique doit être réalisé immédiatement et il n'est en principe pas obligé de prévoir une réglementation transitoire. Si la nouvelle réglementation n'avait été applicable qu'aux réserves constituées après son entrée en vigueur, cela aurait eu pour vennootschapsbelasting. Uit de beschrijving van de evolutie van de wetgeving in B.3 blijkt overigens dat de wetgever, los van enige verlaging van de tarieven van de vennootschapsbelasting, vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen aan een roerende voorheffing heeft willen onderwerpen. B.24. Wanneer de wetgever een maatregel neemt om te vermijden dat gereserveerde winsten van ondernemingen, in tegenstelling tot dividenden, belastingvrij zouden worden uitgekeerd, kan hij die maatregel onmiddellijk toepasbaar maken op alle als vereffenings- en verkrijgingsuitkeringen uitbetaalde reserves, voor zover hij daarbij niet van de algemene regels betreffende de vaststelling van het aanslagjaar afwijkt. Wanneer de wetgever een einde maakt aan een vrijstelling van belasting, vermag hij immers te oordelen dat die beleidswijziging met onmiddellijke ingang moet worden doorgevoerd en is hij in beginsel niet verplicht in een overgangsregeling te voorzien. Wanneer de nieuwe regeling slechts van toepassing zou zijn geweest op reserves die werden aangelegd na de inwerkingtreding ervan, zou dat
conséquence que les distributions de réserves en exemption d'impôt tot gevolg hebben gehad dat de belastingvrije uitkeringen van reserves
auraient encore été maintenues, de sorte que l'objectif des nog zouden blijven voortduren, zodat de doelstelling van de bestreden
dispositions entreprises, qui est d'éviter que des réserves soit bepalingen, namelijk te vermijden dat reserves belastingvrij worden
versées en exemption d'impôt, subirait un retard de plusieurs années. uitgekeerd, verschillende jaren vertraging zou oplopen.
B.25. Le troisième moyen ne peut être admis. B.25. Het derde middel kan niet worden aangenomen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
- constate que l'article 32, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 24 - stelt vast dat artikel 32, § 1, eerste lid, van de wet van 24
décembre 2002 « modifiant le régime des sociétés en matière d'impôts december 2002 « tot wijziging van de vennootschapsregeling inzake
sur les revenus et instituant un système de décision anticipée en inkomstenbelastingen en tot instelling van een systeem van
voorafgaande beslissingen in fiscale zaken » is vernietigd bij het
matière fiscale » a été annulé par l'arrêt n° 109/2004 du 23 juin arrest nr. 109/2004 van 23 juni 2004, in zoverre het de vereffenings-
2004, en tant qu'il soumet au précompte mobilier les bonis de en verkrijgingsuitkeringen die zijn toegekend of betaalbaar zijn
liquidation et d'acquisition attribués ou mis en paiement avant le 1er janvier 2003; gesteld vóór 1 januari 2003, aan de roerende voorheffing onderwerpt;
- constate que l'article 33 de la même loi a été annulé par l'arrêt n° - stelt vast dat artikel 33 van dezelfde wet is vernietigd bij het
110/2004 du 23 juin 2004; arrest nr. 110/2004 van 23 juni 2004;
- rejette le recours pour le surplus. - verwerpt het beroep voor het overige.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 23 juin 2004. het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 23 juni 2004.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux. A. Arts. P.-Y. Dutilleux. A. Arts.
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x