← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 107/2004 du 16 juin 2004 Numéro du rôle : 2798 En cause :
le recours en annulation des articles 3, 4, 9 et 10, alinéa 1 er , du décret de la Communauté
française du 27 février 2003 « modifiant les disposition La Cour d'arbitrage, composée des présidents
M. Melchior et A. Arts, et des juges R. Henneuse, L(...)"
Extrait de l'arrêt n° 107/2004 du 16 juin 2004 Numéro du rôle : 2798 En cause : le recours en annulation des articles 3, 4, 9 et 10, alinéa 1 er , du décret de la Communauté française du 27 février 2003 « modifiant les disposition La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. Henneuse, L(...) | Uittreksel uit arrest nr. 107/2004 van 16 juni 2004 Rolnummer 2798 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 3, 4, 9 en 10, eerste lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 27 februari 2003 « tot wijziging van de bepal Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...) |
---|---|
COUR D'ARBITRAGE | ARBITRAGEHOF |
Extrait de l'arrêt n° 107/2004 du 16 juin 2004 | Uittreksel uit arrest nr. 107/2004 van 16 juni 2004 |
Numéro du rôle : 2798 | Rolnummer 2798 |
En cause : le recours en annulation des articles 3, 4, 9 et 10, alinéa | In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 3, 4, 9 en 10, |
1er, du décret de la Communauté française du 27 février 2003 « | eerste lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 27 februari |
modifiant les dispositions relatives aux études du secteur des | 2003 « tot wijziging van de bepalingen aangaande de studies van de |
sciences de la santé dans le décret du 5 septembre 1994 relatif au | sector van de gezondheidswetenschappen in het decreet van 5 september |
régime des études universitaires et des grades académiques et dans la | 1994 tot regeling van de universitaire studies en de academische |
loi du 27 juillet 1971 sur le financement et le contrôle des | graden en in de wet van 27 juli 1971 op de financiering van en het |
institutions universitaires », introduit par R. Collet et autres. | toezicht op de universitaire instellingen », ingesteld door R. Collet en anderen. |
La Cour d'arbitrage, | Het Arbitragehof, |
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. | samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters |
Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, | R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels, |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
Melchior, | voorzitter M. Melchior, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 9 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 9 oktober |
octobre 2003 et parvenue au greffe le 10 octobre 2003, R. Collet, | 2003 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 |
demeurant à 1040 Bruxelles, rue des Aduatiques 62, A. Harmansa, | oktober 2003, hebben R. Collet, wonende te 1040 Brussel, |
demeurant à 6020 Dampremy, rue J. Wauters 48-1, M. Leroy, demeurant à | Aduatukersstraat 62, A. Harmansa, wonende te 6020 Dampremy, rue J. |
7742 Hérinnes-lez-Pecq, chaussée d'Audenarde 157, L. A. Nguyen Minh, | Wauters 48-1, M. Leroy, wonende te 7742 Hérinnes-lez-Pecq, chaussée |
demeurant à 7500 Tournai, chaussée de Douai 30, A. Nizigiyimana, | d'Audenarde 157, L. A. Nguyen Minh, wonende te 7500 Doornik, chaussée |
demeurant à 7700 Mouscron, rue des Moulins 13, et E. Rwagasore, | de Douai 30, A. Nizigiyimana, wonende te 7700 Moeskroen, Molensstraat |
demeurant à 1200 Bruxelles, rue du Campanile 39, ont introduit un | 13, en E. Rwagasore, wonende te 1200 Brussel, Campanilestraat 39, |
recours en annulation des articles 3, 4, 9 et 10, alinéa 1er, du | beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 3, 4, 9 en 10, |
eerste lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 27 februari | |
décret de la Communauté française du 27 février 2003 « modifiant les | 2003 « tot wijziging van de bepalingen aangaande de studies van de |
dispositions relatives aux études du secteur des sciences de la santé | sector van de gezondheidswetenschappen in het decreet van 5 september |
dans le décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études | 1994 tot regeling van de universitaire studies en de academische |
universitaires et des grades académiques et dans la loi du 27 juillet | graden en in de wet van 27 juli 1971 op de financiering van en het |
1971 sur le financement et le contrôle des institutions universitaires | toezicht op de universitaire instellingen » (bekendgemaakt in het |
» (publié au Moniteur belge du 11 avril 2003, deuxième édition). | Belgisch Staatsblad van 11 april 2003, tweede uitgave). |
La demande de suspension des mêmes dispositions décrétales, introduite | De vordering tot schorsing van dezelfde decretale bepalingen, |
par les mêmes parties requérantes, a été rejetée par l'arrêt n° | ingediend door dezelfde verzoekende partijen, is verworpen bij het |
176/2003 du 17 décembre 2003, publié au Moniteur belge du 8 mars 2004. | arrest nr. 176/2003 van 17 december 2003, bekendgemaakt in het |
Belgisch Staatsblad van 8 maart 2004. | |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions entreprises | Ten aanzien van de bestreden bepalingen |
B.1.1. Le recours est dirigé contre les articles 3, 4, 9 et 10, alinéa | B.1.1. Het beroep is gericht tegen de artikelen 3, 4, 9 en 10, eerste |
1er, du décret de la Communauté française du 27 février 2003 « | lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 27 februari 2003 « |
modifiant les dispositions relatives aux études du secteur des | tot wijziging van de bepalingen aangaande de studies van de sector van |
sciences de la santé dans le décret du 5 septembre 1994 relatif au | de gezondheidswetenschappen in het decreet van 5 september 1994 tot |
régime des études universitaires et des grades académiques et dans la | regeling van de universitaire studies en de academische graden en in |
loi du 27 juillet 1971 sur le financement et le contrôle des | de wet van 27 juli 1971 op de financiering van en het toezicht op de |
institutions universitaires » (ci-après : le décret du 27 février | universitaire instellingen » (hierna : het decreet van 27 februari |
2003). | 2003). |
B.1.2. L'article 3 du décret du 27 février 2003 remplace l'article 14, | B.1.2. Artikel 3 van het decreet van 27 februari 2003 vervangt artikel |
§ 2bis, du décret de la Communauté française du 5 septembre 1994 | 14, § 2bis, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 5 september |
relatif au régime des études universitaires et des grades académiques | 1994 tot regeling van de universitaire studies en de academische |
(ci-après : décret du 5 septembre 1994) par ce qui suit : | graden (hierna : decreet van 5 september 1994) door wat volgt : |
« Ont seuls accès aux études de troisième cycle du secteur des | « Enkel de studenten die voldoen aan § 1 en die houder zijn van een |
sciences de la santé pour lesquelles, en vertu d'une législation | bijzonder getuigschrift hebben toegang tot de studies van de derde |
fédérale, il existe une limitation du nombre de candidats ayant accès | cyclus van de sector van de gezondheidswetenschappen waarvoor, |
aux titres professionnels particuliers, les étudiants qui satisfont au | krachtens de federale wetgeving, een beperking bestaat van het aantal |
§ 1er et qui sont titulaires d'une attestation spéciale. | kandidaten die toegang krijgen tot speciale beroepstitels. |
Cette attestation spéciale est délivrée, lors de la demande | Dit bijzonder getuigschrift wordt bij de toelatingsaanvraag uitgereikt |
d'admission, par une Commission interuniversitaire composée d'un | door een interuniversitaire commissie die bestaat uit een gelijk |
nombre égal de membres issus des jurys des différentes institutions | aantal leden van de jury's van de verschillende universitaire |
universitaires conférant le grade académique de troisième cycle visé. | instellingen die de betrokken academische graad van de derde cyclus |
Elle n'est valable que pour les études pour lesquelles la demande | uitreiken. Dit getuigschrift is slechts geldig voor de studies |
d'admission est introduite et pour l'année académique de sa | waarvoor de toelatingsaanvraag is ingediend en voor het academiejaar |
délivrance. | waarin het is uitgereikt. |
Pour la délivrance de ces attestations, les Commissions doivent | Voor de uitreiking van deze getuigschriften moeten de Commissies de |
respecter les règles et les conditions fixées par la législation | regels en voorwaarden naleven die in de federale wetgeving zijn |
fédérale en application des mesures de planification de l'offre des | bepaald met toepassing van de maatregelen voor de planning van het |
professions des soins de santé, ainsi que les autres conditions | aanbod van de beroepen voor de gezondheidsverzorging, alsook de andere |
d'accès aux stages requis afin d'obtenir les titres professionnels | voorwaarden voor de toegang tot de vereiste stages om de bijzondere |
particuliers. Chaque Commission sélectionne les candidats sur base | beroepstitels te kunnen bekomen. Iedere Commissie kiest de kandidaten |
d'un classement résultant pour moitié des résultats académiques de | op grond van een rangschikking welke voor de helft voortvloeit uit de |
toutes les années d'études de second cycle, pour un quart des | academische resultaten van alle studiejaren van de tweede cyclus, voor |
résultats particuliers des enseignements de second cycle directement | een vierde uit de bijzondere resultaten van de lessen van de tweede |
liés au grade académique de troisième cycle visé et pour un quart | cyclus die rechtstreeks verband houden met de academische graad van de |
d'une évaluation par la Commission des capacités et motivations | derde cyclus zoals bedoeld en voor een vierde uit een evaluatie door |
spécifiques de l'étudiant pour briguer le titre professionnel | de Commissie van de specifieke capaciteiten en motivaties van de |
particulier. Les règles de fonctionnement de chaque Commission | student om de bijzondere beroepstitels te bekomen. De werkingsregels |
précisent les modalités de ce classement. | van iedere Commissie verduidelijken de wijzen van deze rangschikking. |
Le Gouvernement fixe, sur avis collégial des recteurs des institutions | De Regering bepaalt, op collegiaal advies van de rectoren van de |
concernées, les règles de fonctionnement des Commissions | betrokken instellingen, de werkingsregels van de interuniversitaire |
interuniversitaires. » | Commissies. » |
B.1.3. L'article 4 du décret du 27 février 2003 abroge les articles | B.1.3. Artikel 4 van het decreet van 27 februari 2003 heft de |
14bis à 14ter decies du décret du 5 septembre 1994, qui prévoyaient | artikelen 14bis tot 14ter decies van het decreet van 5 september 1994 |
les modalités d'application de l'ancien article 14, § 2bis, dudit | op, die de nadere toepassingsregels van het vroegere artikel 14, § |
décret. | 2bis, van dat decreet bepaalden. |
B.1.4. L'accès au troisième cycle d'études en médecine est ainsi | B.1.4. De toegang tot de derde studiecyclus in de geneeskunde wordt |
subordonné, outre au diplôme de docteur en médecine, à l'exigence | aldus, naast het diploma van doctor in de geneeskunde, onderworpen aan |
d'une attestation délivrée à l'issue du deuxième cycle par une | de vereiste van een getuigschrift uitgereikt na de tweede cyclus door |
Commission interuniversitaire. | een interuniversitaire commissie. |
Die regeling van beperkte toegang tot de derde cyclus vervangt aldus | |
Ce régime d'accès limité au troisième cycle remplace de la sorte le | de regeling van het getuigschrift uitgereikt na de eerste cyclus op |
système d'attestation délivrée à l'issue du premier cycle sur la base | grond van een gunstig advies gegeven door een universitaire commissie, |
d'un avis favorable émis par une commission universitaire, prévu par | voorgeschreven bij het vroegere artikel 14, § 2bis, van het decreet |
l'ancien article 14, § 2bis, du décret du 5 septembre 1994, qui | van 5 september 1994, dat in het laatste lid bepaalde : |
énonçait en son dernier alinéa : | |
« Cette disposition ne s'applique pas aux étudiants inscrits à une | « Deze bepalingen gelden niet voor studenten die vóór het academiejaar |
année d'études du deuxième ou du troisième cycle avant l'année | 2000-2001 ingeschreven waren voor een studiejaar van de 2e en 3e |
académique 2000-2001. » | cyclus. » |
B.2.1. Les articles 9 et 10 du décret du 27 février 2003 contiennent | B.2.1. De artikelen 9 en 10 van het decreet van 27 februari 2003 |
deux dispositions transitoires. | bevatten twee overgangsregelingen. |
B.2.2. L'article 9 dispose : | B.2.2. Artikel 9 bepaalt : |
« Le présent décret produit ses effets pour l'année académique | « Dit decreet wordt van kracht voor het academiejaar 2003-2004, met |
2003-2004, à l'exception de l'article 4 qui produit ses effets dès | uitzondering van artikel 4 dat van kracht wordt vanaf het academiejaar |
l'année académique 2002-2003. | 2002-2003. Het eerste verslag zoals bedoeld in artikel 29ter van het decreet van |
Le 1er rapport visé à l'article 29ter du décret du 5 septembre 1994 | 5 september 1994 zoals gewijzigd door dit decreet wordt uiterlijk op |
tel que modifié par le présent décret est déposé au Parlement de la | 30 september 2003 voorgelegd aan het Parlement van de Franse |
Communauté française au plus tard le 30 septembre 2003. | Gemeenschap. |
S'il échet, le gouvernement peut suspendre l'application du présent | Desgevallend kan de Regering de toepassing van dit decreet schorsen. |
décret. L'arrêté suspensif doit être validé par le Parlement de la | Het schorsingsbesluit moet worden gevalideerd door het Parlement van |
Communauté française dans le mois qui suit. Le gouvernement arrête les | de Franse Gemeenschap binnen de daaropvolgende maand. De Regering legt |
mesures permettant de sauvegarder les intérêts des parties concernées | de maatregelen vast waarbij de belangen van de betrokken partijen |
durant la période de suspension du décret. » | tijdens de schorsingsduur van het decreet worden gevrijwaard. » |
B.2.3. L'article 10, alinéa 1er, du décret du 27 février 2003 établit | B.2.3. Artikel 10, eerste lid, van het decreet van 27 februari 2003 |
un régime de priorités : | houdt een voorrangsregeling in : |
« Pour les années 2004 à 2007, les Commissions d'admission | « Voor de jaren 2004 tot 2007 geven de interuniversitaire |
interuniversitaires accordent en priorité les attestations spéciales, | toelatingscommissies de bijzondere getuigschriften bij voorrang |
successivement, aux porteurs d'une attestation d'avis favorable | achtereenvolgens aan de houders van een gunstig adviesattest |
délivrée à l'issue des études du premier cycle en sciences médicales | uitgereikt op het einde van de studies van de eerste cyclus in de |
conformément aux anciennes dispositions de l'article 14sexies du | gezondheidswetenschappen overeenkomstig de vroegere bepalingen van |
décret du 5 septembre 1994 précité, puis aux étudiants admis aux | artikel 14sexies van voornoemd decreet van 5 september 1994, nadien |
études de deuxième cycle en vertu des dispositions de l'article | aan de studenten die zijn toegelaten tot de studies van de tweede |
cyclus krachtens de bepalingen van artikel 14septies van hetzelfde | |
14septies du même décret, puis aux autres candidats. » | decreet, nadien aan de andere kandidaten. » |
Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
B.3.1. Le Gouvernement de la Communauté française estime que les | B.3.1. De Franse Gemeenschapsregering is van mening dat de verzoekende |
parties requérantes ne justifient pas de l'intérêt requis pour | partijen niet doen blijken van het vereiste belang om de vernietiging |
demander l'annulation des dispositions attaquées. | van de aangevochten bepalingen te vorderen. |
B.3.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la | B.3.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui | Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon |
introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne | die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. |
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation | Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie |
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme | door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden |
entreprise. | geraakt. |
B.3.3. Les parties requérantes sont des étudiants inscrits, pour | B.3.3. De verzoekers zijn studenten die voor het academiejaar |
l'année académique 2003-2004, à la dernière épreuve de doctorat en | 2003-2004 zijn ingeschreven voor de laatste proef van het doctoraat in |
médecine. | de geneeskunde. |
En leur qualité d'étudiants inscrits à la première épreuve de doctorat | In hun hoedanigheid van studenten ingeschreven voor de eerste proef |
en médecine pour l'année académique 1999-2000, les requérants | van het doctoraat in de geneeskunde voor het academiejaar 1999-2000, |
n'étaient soumis à aucune restriction pour l'accès aux études de | waren de verzoekers niet onderworpen aan enige beperking voor de |
toegang tot de studie van de derde cyclus geneeskunde, vóór de | |
troisième cycle en médecine, avant l'entrée en vigueur du décret du 27 | inwerkingtreding van het decreet van 27 februari 2003, vermits het |
février 2003, puisque l'ancien article 14, § 2bis, du décret du 5 | vroegere artikel 14, § 2bis, van het decreet van 5 september 1994 hen |
van zijn toepassingssfeer uitsloot. | |
septembre 1994 les excluait du champ d'application de celui-ci. | Aangezien zij buiten de toepassingssfeer van de artikelen 14bis tot |
Echappant au champ d'application des articles 14bis à 14septies bis du | 14septies bis van het decreet van 5 september 1994 vallen, vermits die |
décret du 5 septembre 1994, puisque ces dispositions ne concernaient | bepalingen enkel betrekking hadden op de studenten die waren |
que les étudiants soumis au régime d'accès limité prévu par l'ancien | onderworpen aan de beperkte toegangsregeling die was voorgeschreven |
article 14, § 2bis, précité, les requérants n'ont donc jamais pu | bij het voormelde vroegere artikel 14, § 2bis, hebben de verzoekers |
dus nooit toegang kunnen hebben tot de voorrangsregeling die bij | |
accéder aux régimes de priorité établis par l'article 10 du décret | artikel 10 van het aangevochten decreet is vastgesteld, gegrond op het |
attaqué, fondés sur l'attestation d'avis favorable conformément à | gunstig adviesattest overeenkomstig artikel 14sexies van het decreet |
l'article 14sexies du décret du 5 septembre 1994 ou sur l'admission | van 5 september 1994 of op de toelating tot de studie van de tweede |
aux études de deuxième cycle en vertu de l'article 14septies du même | cyclus krachtens artikel 14sexies van hetzelfde decreet. |
décret. B.3.4. Les requérants sont susceptibles d'être affectés directement et | B.3.4. De verzoekers kunnen rechtstreeks en ongunstig in hun situatie |
défavorablement dans leur situation par des dispositions qui créent à | worden geraakt door bepalingen die voor hen een bijkomende |
leur égard une condition supplémentaire d'accès aux études de | toegangsvoorwaarde creëren voor de studie van de derde cyclus in de |
troisième cycle en médecine, à savoir une attestation spéciale | geneeskunde, namelijk een bijzonder getuigschrift uitgereikt door een |
délivrée par une Commission interuniversitaire, et qui instaurent un | interuniversitaire commissie, en die een voorrangsregeling invoeren |
régime de priorités dont ils ne peuvent bénéficier. | die zij niet kunnen genieten. |
B.3.5. L'exception est rejetée. | B.3.5. De exceptie wordt verworpen. |
Quant à l'étendue du recours | Ten aanzien van de omvang van het beroep |
B.4. La Cour doit déterminer l'étendue du recours en annulation sur la | B.4. Het Hof dient de omvang van het beroep tot vernietiging vast te |
base du contenu de la requête. | stellen aan de hand van de inhoud van het verzoekschrift. |
Les moyens sont dirigés contre les seuls articles 3, 9, alinéa 1er, et | De middelen zijn enkel gericht tegen de artikelen 3, 9, eerste lid, en |
10, alinéa 1er, du décret du 27 février 2003 « modifiant les | 10, eerste lid, van het decreet van 27 februari 2003 « tot wijziging |
dispositions relatives aux études du secteur des sciences de la santé | van de bepalingen aangaande de studies van de sector van de |
dans le décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études | gezondheidswetenschappen in het decreet van 5 september 1994 tot |
universitaires et des grades académiques et dans la loi du 27 juillet | regeling van de universitaire studies en de academische graden en in |
1971 sur le financement et le contrôle des institutions universitaires | de wet van 27 juli 1971 op de financiering van en het toezicht op de |
». Seules du reste ces dispositions sont susceptibles d'affecter | universitaire instellingen ». Overigens kunnen enkel die bepalingen de |
directement la situation des parties requérantes. | situatie van de verzoekers rechtstreeks raken. |
Par conséquent, la Cour limitera son examen à ces seules dispositions. | Bijgevolg zal het Hof zijn onderzoek tot die bepalingen beperken. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.5. Les trois moyens invoqués par les requérants sont fondés sur le | B.5. De drie door de verzoekers aangevoerde middelen zijn gegrond op |
principe d'égalité et de non-discrimination garanti par les articles | het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie dat door de |
10, 11 et 24, § 4, de la Constitution, ainsi que sur le droit à | artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de Grondwet wordt gewaarborgd, |
l'enseignement garanti par l'article 24, § 3, de la Constitution, | alsmede op het recht op onderwijs dat wordt gewaarborgd door artikel |
combiné avec l'article 2 du Premier Protocole additionnel à la | 24, § 3, van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 2 van het |
Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten | |
Convention européenne des droits de l'homme et l'article 13 du Pacte | van de Mens en artikel 13 van het Internationaal Verdrag inzake |
international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, lu | economische, sociale en culturele rechten, al dan niet in samenhang |
conjointement ou non avec l'article 2 de ce Pacte. | gelezen met artikel 2 van dat Verdrag. |
Les trois moyens développent chacun un aspect d'une discrimination | In elk van de drie middelen wordt een aspect van één enkele |
discriminatie uiteengezet, voortvloeiende uit de toepassingssfeer | |
unique résultant du champ d'application ratione personae du décret en | ratione personae van het in het geding zijnde decreet, dat de |
cause, qui traite de manière identique les étudiants inscrits à une | studenten die waren ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of |
année d'études du deuxième ou du troisième cycle en médecine avant | de derde cyclus geneeskunde vóór het academiejaar 2000-2001 en de |
l'année académique 2000-2001 et les étudiants inscrits pour la | studenten die voor de eerste keer in de tweede cyclus waren |
première fois en deuxième cycle lors de l'année académique 2000-2001 | ingeschreven tijdens het academiejaar 2000-2001 of later op een |
ou postérieurement, alors que ces catégories d'étudiants sont | identieke manier behandelt, terwijl die categorieën van studenten |
essentiellement différentes au regard de leurs perspectives d'accès au | wezenlijk verschillen wat hun perspectieven betreft voor toegang tot |
troisième cycle de médecine. | de derde cyclus in de geneeskunde. |
En effet, avant le décret entrepris, le régime de restriction d'accès | Vóór het bestreden decreet was de regeling van beperkte toegang tot de |
au troisième cycle instauré par l'article 14, § 2bis, ancien, inséré | derde cyclus, ingevoerd bij het vroegere artikel 14, § 2bis, dat in |
dans le décret du 5 septembre 1994 par un décret-programme du 25 | het decreet van 5 september 1994 werd ingevoegd bij een |
juillet 1996, ne s'appliquait pas aux étudiants inscrits à une année | programmadecreet van 25 juli 1996, immers niet van toepassing op de |
d'études du deuxième ou du troisième cycle avant l'année académique | studenten die waren ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of |
2000-2001. | de derde cyclus vóór het academiejaar 2000-2001. |
Le premier moyen | Het eerste middel |
B.6. Le premier moyen est pris de ce que les articles 3 et 9 du décret | B.6. Het eerste middel is afgeleid uit het feit dat de artikelen 3 en |
entrepris instaurent à l'égard des étudiants inscrits en deuxième cycle avant l'année académique 2000-2001 une restriction d'accès aux études de troisième cycle qui n'existait pas à leur égard quand ils ont commencé et poursuivi leurs études de médecine. Puisqu'elles « trahissent les espérances légitimes » des requérants, ces dispositions auraient « l'effet d'une norme rétroactive », dépourvue de toute justification. B.7.1. La Cour doit analyser si, en ne prévoyant plus une disposition transitoire analogue à celle de l'ancien article 14, § 2bis, du décret | 9 van het bestreden decreet ten aanzien van de studenten ingeschreven in de tweede cyclus vóór het academiejaar 2000-2001 een beperking invoeren van de toegang tot de studie van de derde cyclus die voor hen niet bestond toen zij hun studie in de geneeskunde hebben aangevangen en voortgezet. Vermits zij « de gewettigde verwachtingen van de verzoekers beschamen », zouden die bepalingen « het effect van een terugwerkende norm » hebben, waarvoor geen enkele verantwoording bestaat. B.7.1. Het Hof dient na te gaan of de bestreden bepalingen niet op een discriminerende manier inbreuk hebben gemaakt op de rechten van de verzoekers door niet meer te voorzien in een overgangsbepaling die analoog is met die van het vroegere artikel 14, § 2bis, van het |
du 5 septembre 1994, les dispositions entreprises n'ont pas, de | decreet van 5 september 1994. |
manière discriminatoire, porté atteinte aux droits des requérants. | |
B.7.2. Le droit à l'enseignement garanti par l'article 24, § 3, de la | B.7.2. Het door artikel 24, § 3, van de Grondwet gewaarborgde recht op |
Constitution ne fait pas obstacle à une réglementation de l'accès à | onderwijs staat een reglementering van de toegang tot het onderwijs, |
l'enseignement, en particulier de l'enseignement dispensé au-delà du | inzonderheid van het onderwijs dat wordt verstrekt na afloop van de |
temps de scolarité obligatoire, en fonction des besoins et des | leerplicht, op grond van de behoeften en de mogelijkheden van de |
possibilités de la communauté et de l'individu. L'article 2 du Premier | gemeenschap en het individu, niet in de weg. Artikel 2 van het Eerste |
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme | Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de |
et l'article 13 du Pacte international relatif aux droits économiques, | Mens en artikel 13 van het Internationaal Verdrag inzake economische, |
sociaux et culturels - lu conjointement ou non avec l'article 2 de ce | sociale en culturele rechten - al dan niet gelezen in samenhang met |
Pacte - n'empêchent pas non plus, si on les combine avec l'article 24 | artikel 2 van dat Verdrag - staan, gelezen in samenhang met artikel 24 |
de la Constitution, que l'accès à l'enseignement supérieur soit soumis | van de Grondwet, evenmin eraan in de weg dat de toegang tot het hoger |
à des conditions relatives à la capacité des candidats étudiants, pour | onderwijs afhankelijk wordt gemaakt van voorwaarden die de bekwaamheid |
autant que le principe d'égalité soit respecté à cette occasion. | van de kandidaat-studenten betreffen, voor zover daarbij het |
gelijkheidsbeginsel in acht wordt genomen. | |
B.8.1. Lorsqu'un régime de restriction d'accès au troisième cycle en | B.8.1. Toen een regeling tot beperking van de toegang tot de derde |
cyclus in de geneeskunde werd ingevoerd bij het programmadecreet van | |
médecine a été instauré par le décret-programme du 25 juillet 1996, il | 25 juli 1996, werd gesteld dat « die bepalingen niet van toepassing |
était prévu que « [c]es dispositions ne s'appliqueront pas aux | zullen zijn op de studenten die vóór het academiejaar 2000-2001 zullen |
étudiants qui auront été inscrits à une année d'études du deuxième ou | zijn ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of de derde |
du troisième cycle avant l'année académique 2000-2001. Elles ne | cyclus. Zij zullen dus geen weerslag hebben op de studenten die hun |
toucheront donc pas les étudiants qui auront entamé leurs études de | studie in de geneeskunde zullen hebben aangevat vóór het academiejaar |
médecine avant l'année académique 1997-1998, pour autant qu'ils aient | 1997-1998, voor zover zij geslaagd zijn voor hun derde kandidatuur |
réussi leur troisième candidature avant l'année académique 1999-2000 » | vóór het academiejaar 1999-2000 » (Parl. St., Franse Gemeenschapsraad, |
(Doc. parl., Conseil de la Communauté française, 1995-1996, n° 96/4, | 1995-1996, nr. 96/4, pp. 2-3). « Van essentieel belang is dat nu reeds |
pp. 2-3). « Ce qui est essentiel, c'est de donner dès maintenant un | een signaal wordt gegeven en dat de studenten die zich in de toekomst |
signal et d'avertir dès aujourd'hui les étudiants qui s'inscriront à | zullen inschrijven, ervan worden verwittigd dat de toegang tot de |
l'avenir que l'accès aux professions médicales ne leur est pas garanti | |
» (Doc. parl., Conseil de la Communauté française, 1995-1996, n°96/1, | medische beroepen voor hen niet gewaarborgd is » (Parl. St., Franse |
p. 5, et n° 96/4, p. 16). | Gemeenschapsraad, 1995-1996, nr. 96/1, p. 5, en nr. 96/4, p. 16). |
B.8.2. En réservant un traitement distinct aux étudiants inscrits à | B.8.2. Door de studenten die vóór het academiejaar 2002-2001 waren |
une année d'études du deuxième ou du troisième cycle en médecine avant | ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of de derde cyclus in |
de geneeskunde verschillend te behandelen, steunde het vroegere | |
l'année académique 2000-2001, l'ancien article 14, § 2bis, se fondait | artikel 14, § 2bis, impliciet op de gewettigde verwachtingen van die |
implicitement sur les attentes légitimes de ces étudiants et leur | studenten en hun onmogelijkheid om kennis te nemen van de |
impossibilité de connaître le régime de restriction d'accès aux études | beperkingsregeling inzake de toegang tot de studie van de derde cyclus |
de troisième cycle au moment où ils ont décidé d'entamer leurs études | op het ogenblik waarop zij hebben beslist hun studie in de geneeskunde |
de médecine. | aan te vatten. |
Dat criterium van onderscheid is voor de decreetgever voldoende | |
Ce critère de distinction a paru suffisamment objectif et pertinent au | objectief en pertinent gebleken om de overgangsbepaling te |
législateur décrétal pour justifier la disposition transitoire que | verantwoorden die vervat was in het vroegere artikel 14, § 2bis, |
contenait l'ancien article 14, § 2bis, modifié par un décret du 14 | gewijzigd bij een decreet van 14 juli 1997, overgangsbepaling volgens |
juillet 1997, selon laquelle ces étudiants ne seraient pas soumis à un | welke die studenten niet zouden worden onderworpen aan een |
régime de restriction de l'accès aux études de troisième cycle, même | beperkingsregeling inzake de toegang tot de studie van de derde |
en cas d'échec au cours du deuxième cycle. Les travaux préparatoires | cyclus, zelfs in geval van mislukking tijdens de tweede cyclus. In de |
du décret du 14 juillet 1997 prévoyaient en effet qu'en cas d'échec, | parlementaire voorbereiding van het decreet van 14 juli 1997 was |
immers bepaald dat in geval van mislukking, de student die was | |
ingeschreven in het eerste jaar van het doctoraat voor het | |
l'étudiant inscrit en premier doctorat en 1999-2000 « ne devra pas | academiejaar 1999-2000 « niet het getuigschrift zal moeten bezitten om |
être porteur de l'attestation pour aborder le troisième cycle » (Doc. | de derde cyclus te kunnen aanvatten » (Parl. St., Parlement van de |
parl., Parlement de la Communauté française, 1996-1997, n° 164/4, p. 13). | Franse Gemeenschap, 1996-1997, nr. 164/4, p. 13). |
B.8.3. Les étudiants inscrits en deuxième cycle avant l'année | B.8.3. De studenten die vóór het academiejaar 2000-2001 waren |
académique 2000-2001 pouvaient donc se fonder légitimement sur cette | ingeschreven voor de tweede cyclus, konden zich dus terecht op die |
disposition transitoire pour considérer raisonnablement qu'ils | overgangsbepaling beroepen om redelijkerwijze aan te nemen dat zij |
disposeraient d'un accès libre aux études de troisième cycle en | vrij toegang zouden hebben tot de studie van de derde cyclus in de |
médecine. | geneeskunde. |
B.9.1. L'article 3 du décret entrepris, en supprimant cette | B.9.1. Door die overgangsbepaling op te heffen, beperkt artikel 3 van |
disposition transitoire, restreint l'accès des requérants aux études | het bestreden decreet de toegang van de verzoekers tot de studie van |
de troisième cycle en médecine d'une manière qui était pour eux | de derde cyclus in de geneeskunde op een manier die zij niet konden |
imprévisible quand ils ont entrepris des études de médecine et les ont | voorzien toen zij de studie van de geneeskunde hebben aangevat en |
poursuivies. | hebben voortgezet. |
B.9.2. S'il appartient en règle au législateur d'apprécier si un | B.9.2. Staat het in beginsel aan de wetgever te beoordelen of een |
changement législatif doit s'accompagner de mesures transitoires, il | wetswijziging gepaard moet gaan met overgangsmaatregelen, dan kan hij |
ne peut cependant restreindre sans justification objective les droits qu'il avait lui-même créés, par une disposition transitoire, en vue de sauvegarder les espérances légitimes d'une catégorie de personnes, en supprimant cette disposition avant que celle-ci ait produit tous ses effets. B.9.3. Or, ni les travaux préparatoires, ni les mémoires déposés par le Gouvernement de la Communauté française ne font apparaître - et la Cour n'aperçoit pas non plus - la justification du traitement identique actuel de situations que le législateur traitait, auparavant, différemment. L'application au 1er janvier 2004 d'une limitation fédérale de l'accès | evenwel niet zonder objectieve verantwoording de rechten beperken die hij zelf, bij overgangsmaatregel, in het leven had geroepen om de gewettigde verwachtingen te vrijwaren van een categorie van personen, door die overgangsbepaling op te heffen vooraleer zij volledige uitwerking heeft kunnen hebben. B.9.3. Noch uit de parlementaire voorbereiding, noch uit de memories die door de Franse Gemeenschapsregering zijn ingediend, blijkt evenwel - en het Hof ziet evenmin - de verantwoording van de huidige identieke behandeling van situaties die de wetgever vroeger verschillend behandelde. De toepassing, op 1 januari 2004, van een federale beperking van de toegang tot de titels van huisarts en geneesheer-specialist in het |
aux titres de médecin généraliste et de médecin spécialiste dans le | kader van de federale bevoegdheid om de toegang tot het beroep te |
cadre de la compétence fédérale de réglementer l'accès à la profession | regelen, kan de gemeenschapswetgever, bij de uitoefening van zijn |
ne peut dispenser le législateur communautaire, dans l'exercice de sa | bevoegdheid om de toegang tot de studie te regelen, niet ontslaan van |
compétence de réglementer l'accès aux études, du respect du principe | zijn verplichting om het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie |
d'égalité et de non-discrimination dans l'accès aux études, garanti | bij de toegang tot de studie, gewaarborgd bij de artikelen 10, 11 en |
par les articles 10, 11 et 24 de la Constitution. | 24 van de Grondwet, in acht te nemen. |
B.9.4. En tant qu'ils s'appliquent aux étudiants inscrits à une année | B.9.4. In zoverre zij van toepassing zijn op de studenten die vóór het |
d'études du deuxième ou du troisième cycle en médecine avant l'année | academiejaar 2000-2001 waren ingeschreven voor een studiejaar van de |
académique 2000-2001, les articles 3 et 9, alinéa 1er, du décret du 27 | tweede of de derde cyclus in de geneeskunde, zijn de artikelen 3 en 9, |
février 2003 sont incompatibles avec les articles 10, 11 et 24, § 3, | eerste lid, van het decreet van 27 februari 2003 niet bestaanbaar met |
de la Constitution. | de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet. |
Les deuxième et troisième moyens | Het tweede en het derde middel |
B.10. Le deuxième moyen critique la disposition transitoire portée par | B.10. In het tweede middel wordt kritiek geuit op de overgangsbepaling |
l'article 10, alinéa 1er, du décret entrepris. | die vervat is in artikel 10, eerste lid, van het bestreden decreet. |
Voor de toekenning van de voormelde getuigschriften voorziet artikel | |
Pour l'octroi des attestations précitées, l'article 10, alinéa 1er, | 10, eerste lid, in niet-gedifferentieerde voorrangsregels, terwijl, |
prévoit des règles de priorité non différenciées, alors même que, | volgens de verzoekers, de situaties waarop die voorrangsregeling van |
selon les requérants, les situations auxquelles ce régime prioritaire | toepassing is, enkel betrekking kunnen hebben op de studenten die |
s'applique ne peuvent concerner que les seuls étudiants inscrits en | tijdens het academiejaar 2000-2001 waren ingeschreven voor het eerste |
première année de doctorat pour l'année académique 2000-2001, à | jaar van het doctoraat, met uitsluiting derhalve van de studenten die, |
l'exclusion dès lors des étudiants qui, comme les requérants, l'ont | zoals de verzoekers, voor het academiejaar 1999-2000 waren |
été durant l'année 1999-2000. Dès lors, les requérants seraient | ingeschreven. Derhalve zouden de verzoekers van rechtswege als « |
d'office considérés comme d'« autres candidats » au sens de l'article | andere kandidaten » worden beschouwd in de zin van artikel 10, eerste |
10, alinéa 1er, avec pour effet de les placer au troisième rang des | lid, met als gevolg dat zij op de derde rang worden geplaatst van de |
demandeurs d'une attestation d'accès. B.11. Le troisième moyen estime en outre que ce troisième rang non prioritaire d'« autres candidats » traite de façon identique deux catégories essentiellement différentes d'étudiants ne disposant pas des avis ou attestations auxquels est subordonné le régime prioritaire prévu, à savoir les requérants, qui n'ont jamais été en mesure de se les procurer puisqu'ils n'étaient pas soumis à cette exigence d'attestation, et d'autres étudiants qui étaient soumis à cette exigence d'attestation, mais qui n'ont pas rempli les conditions nécessaires à leur délivrance. | aanvragers van een toegangsgetuigschrift. B.11. In het derde middel is bovendien gesteld dat die derde niet-prioritaire rang van « andere kandidaten » in een identieke behandeling voorziet van twee essentieel verschillende categorieën van studenten die niet beschikken over de adviezen of getuigschriften waaraan de voorgeschreven voorrangsregeling is onderworpen, namelijk de verzoekers, die nooit de mogelijkheid hebben gehad zich die adviezen of getuigschriften te verschaffen vermits zij niet aan die vereiste van een getuigschrift onderworpen waren, en andere studenten die aan die vereiste van een getuigschrift onderworpen waren, maar die de voorwaarden voor de uitreiking ervan niet vervulden. B.12. Rekening houdend met de in B.9.4 gedane vaststelling dient |
B.12. Compte tenu de la constatation formulée en B.9.4, l'article 10 | artikel 10 in die zin te worden geïnterpreteerd dat het niet van |
doit être interprété comme ne s'appliquant pas aux étudiants inscrits | toepassing is op de studenten die vóór het academiejaar 2000-2001 |
à une année d'études du deuxième ou du troisième cycle avant l'année | waren ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of de derde |
académique 2000-2001. | cyclus. |
Sous cette réserve d'interprétation, les moyens ne peuvent être | Onder dat voorbehoud van interpretatie kunnen de middelen niet worden |
accueillis. | aanvaard. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
- annule les articles 3 et 9, alinéa 1er, du décret de la Communauté | - vernietigt de artikelen 3 en 9, eerste lid, van het decreet van de |
française du 27 février 2003 « modifiant les dispositions relatives aux études du secteur des sciences de la santé dans le décret du 5 septembre 1994 relatif au régime des études universitaires et des grades académiques et dans la loi du 27 juillet 1971 sur le financement et le contrôle des institutions universitaires », en tant qu'ils s'appliquent aux étudiants inscrits à une année d'études du deuxième ou du troisième cycle avant l'année académique 2000-2001; - sous la réserve d'interprétation exposée en B.12, rejette le recours pour le surplus. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 16 juin 2004. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président, | Franse Gemeenschap van 27 februari 2003 « tot wijziging van de bepalingen aangaande de studies van de sector van de gezondheidswetenschappen in het decreet van 5 september 1994 tot regeling van de universitaire studies en de academische graden en in de wet van 27 juli 1971 op de financiering van en het toezicht op de universitaire instellingen », in zoverre zij van toepassing zijn op de studenten die vóór het academiejaar 2000-2001 waren ingeschreven voor een studiejaar van de tweede of de derde cyclus; - onder het in B.12 uiteengezette voorbehoud van interpretatie, verwerpt het beroep voor het overige. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 16 juni 2004. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, |
M. Melchior. | M. Melchior. |