Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2004 du 10 mars 2004 Numéro du rôle : 2687 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5ter de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions bruxelloises, inséré par l'article 20 de la La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, P(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2004 du 10 mars 2004 Numéro du rôle : 2687 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5ter de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions bruxelloises, inséré par l'article 20 de la La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, P(...) Uittreksel uit arrest nr. 35/2004 van 10 maart 2004 Rolnummer 2687 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5ter van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, ingevoegd bij artikel 20 van de bi Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 35/2004 du 10 mars 2004 Uittreksel uit arrest nr. 35/2004 van 10 maart 2004
Numéro du rôle : 2687 Rolnummer 2687
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5ter de la In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5ter van de bijzondere
loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen,
bruxelloises, inséré par l'article 20 de la loi spéciale du 13 juillet ingevoegd bij artikel 20 van de bijzondere wet van 13 juli 2001,
2001, posée par le Conseil d'Etat. gesteld door de Raad van State.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 118.134 du 8 avril 2003 en cause de l'a.s.b.l. Vlaams Bij arrest nr. 118.134 van 8 april 2003 in zake de v.z.w. Vlaams
Komitee Brussel contre la Région de Bruxelles-Capitale, la Commission Komitee Brussel tegen het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Belgische Staat,
communautaire commune et l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op
au greffe de la Cour d'arbitrage le 14 avril 2003, le Conseil d'Etat a 14 april 2003, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag
posé la question préjudicielle suivante : gesteld :
« L'article 19 (lire : 20) de la loi spéciale du 13 juillet 2001 « Schendt artikel 19 (lees : 20) van de bijzondere wet van 13 juli
2001 houdende overdracht van diverse bevoegdheden aan de gewesten en
portant transfert de diverses compétences aux régions et communautés, gemeenschappen, dat een artikel 5ter heeft ingevoegd in de bijzondere
qui a inséré un article 5ter dans la loi spéciale du 12 janvier 1989 wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen,
relative aux institutions bruxelloises, aux termes duquel la op grond waarvan tot de schorsing van een norm of van een handeling
suspension d'une norme ou d'un acte peut être ordonnée par la Cour kan worden besloten door het Arbitragehof of door de Raad van State
d'arbitrage ou le Conseil d'Etat si des moyens sérieux sont
susceptibles de justifier l'annulation de la norme ou de l'acte sur la indien ernstige middelen de vernietiging van de norm of de handeling
base de l'article 5bis, viole-t-il les articles 10 et 11 de la rechtvaardigen op grond van artikel 5bis, de artikelen 10 en 11 van de
Constitution en ce que cet article autorise la suspension de cette Grondwet doordat dit artikel de schorsing van die norm of handeling
norme ou de cet acte sans qu'il y ait lieu de constater l'existence toelaat zonder dat het bestaan van een moeilijk te herstellen ernstig
d'un préjudice grave difficilement réparable, alors que toute autre nadeel dient te worden vastgesteld, terwijl ieder andere norm of
norme ou tout autre acte ne peuvent être suspendus que s'il est handeling slechts kan worden geschorst nadat het bestaan van een
constaté qu'il existe un préjudice grave difficilement réparable en moeilijk te herstellen ernstig nadeel werd vastgesteld op grond van
vertu de l'article 17, § 2, des lois coordonnées sur le Conseil artikel 17, § 2, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State,
d'Etat, de sorte que cet article établit une différence de traitement zodat dit artikel een verschil van behandeling tot stand brengt, dat
niet vatbaar is voor een redelijke en evenredige verantwoording
insusceptible de justification raisonnable et proportionnée entre, tussen, enerzijds, de overheden die normen en handelingen uitwerken
d'une part, les autorités qui édictent des normes et actes à l'égard ten aanzien waarvan een middel wordt ingeroepen dat de vernietiging
desquels est invoqué un moyen qui justifie l'annulation de la norme ou van de norm of van de handeling rechtvaardigt op grond van artikel
de l'acte sur la base de l'article 5bis et, d'autre part, les 5bis en, anderzijds, de overheden die elke andere norm of handeling
autorités qui édictent toute autre norme ou tout autre acte ? » uitwerken ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Het in het geding zijnde artikel 5ter van de bijzondere wet van
B.1.1. L'article 5ter en cause de la loi spéciale du 12 janvier 1989 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen luidt :
relative aux institutions bruxelloises est libellé comme suit :
« La suspension d'une norme ou d'un acte peut être ordonnée par la « Tot de schorsing van een norm of een handeling kan worden besloten
Cour d'arbitrage ou le Conseil d'Etat si des moyens sérieux sont door het Arbitragehof of de Raad van State indien ernstige middelen de
susceptibles de justifier l'annulation de la norme ou de l'acte sur vernietiging van de norm of de handeling rechtvaardigen op grond van
base de l'article 5bis. » artikel 5bis. »
B.1.2. L'article 5bis de la même loi spéciale dispose : B.1.2. Artikel 5bis van dezelfde bijzondere wet bepaalt :
« Les ordonnances, règlements et actes administratifs ne peuvent « De ordonnanties, reglementen en administratieve handelingen mogen
porter préjudice au caractère bilingue et aux garanties dont geen afbreuk doen aan het tweetalig karakter, noch aan de op het
bénéficient les personnes d'appartenance linguistique française et ogenblik van de inwerkingtreding van deze bepaling bestaande
néerlandaise dans les communes de la Région de Bruxelles-Capitale, waarborgen die de personen van de Nederlandse en Franse
existantes au moment de l'entrée en vigueur de la présente taalaanhorigheid genieten in de gemeenten van het Brussels
disposition. » Hoofdstedelijk Gewest. »
B.1.3. La disposition en cause concerne aussi bien la procédure de B.1.3. De in het geding zijnde bepaling heeft zowel betrekking op de
suspension devant la Cour d'arbitrage que la procédure de suspension schorsingsprocedure voor het Arbitragehof als op die voor de Raad van
devant le Conseil d'Etat. Dès lors que la question préjudicielle
concerne uniquement la constitutionnalité de cette disposition en tant State. Doordat de prejudiciële vraag evenwel enkel de grondwettigheid
qu'elle déroge à l'article 17, § 2, des lois coordonnées sur le betreft van die bepaling in zoverre zij afwijkt van artikel 17, § 2,
Conseil d'Etat, la Cour limite son examen à la procédure devant cette van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, beperkt het Hof
juridiction. zijn onderzoek tot de procedure voor dat rechtscollege.
B.2.1. En vertu de l'article 17, § 2, des lois coordonnées sur le B.2.1. Op grond van artikel 17, § 2, van de gecoördineerde wetten op
Conseil d'Etat, la suspension de l'exécution ne peut être ordonnée que si des moyens sérieux susceptibles de justifier l'annulation de l'acte ou du règlement attaqué sont invoqués et à condition que l'exécution immédiate de l'acte ou du règlement risque de causer un préjudice grave difficilement réparable. La disposition en cause déroge à cette règle en ce qu'elle autorise la suspension si des moyens sérieux sont invoqués, mais sans que la preuve d'un préjudice grave difficilement réparable doive être apportée. B.2.2. A la règle générale selon laquelle la suspension d'un acte administratif par le Conseil d'Etat est subordonnée à deux conditions cumulatives, le législateur, fût-il spécial, ne pourrait apporter d'exception qu'à la condition que la différence de traitement qui en résulte soit objectivement et raisonnablement justifiée. B.3.1. Les dispositions en cause s'inscrivent dans le cadre du transfert aux régions des compétences en matière de législation de Raad van State kan tot schorsing van de tenuitvoerlegging worden besloten als ernstige middelen worden aangevoerd die de vernietiging van de aangevochten akte of verordening kunnen verantwoorden en op voorwaarde dat de onmiddellijke tenuitvoerlegging van de akte of de verordening een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen. De in het geding zijnde bepaling wijkt af van die regeling doordat ze de schorsing toestaat op voorwaarde dat ernstige middelen worden aangevoerd, doch zonder dat het bewijs van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel moet worden geleverd. B.2.2. Van de algemene regel volgens welke de schorsing van een administratieve rechtshandeling door de Raad van State onderworpen is aan twee cumulatieve voorwaarden, zou de wetgever - al is het de bijzondere wetgever - slechts kunnen afwijken op voorwaarde dat voor het onderscheid in behandeling dat daardoor ontstaat een objectieve en redelijke rechtvaardiging voorhanden is. B.3.1. De in het geding zijnde bepalingen passen in het kader van de bevoegdheidsoverdracht aan de gewesten van de organieke wetgeving op
organique des provinces et des communes, opéré par l'article 6, § 1er, de provincies en de gemeenten, door artikel 6, § 1, VIII, van de
VIII, de la loi spéciale du 13 juillet 2001 portant transfert de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van diverse
diverses compétences aux régions et communautés. Elles doivent être bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen. Ze moeten in
lues en combinaison avec les articles 16bis et 16ter de la loi samenhang worden gelezen met de artikelen 16bis en 16ter van de
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles et visent, dans bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en
le cadre de la régionalisation de la législation organique des beogen, bij de regionalisering van de organieke wetgeving op de
pouvoirs subordonnés, à instaurer des garanties en faveur des ondergeschikte besturen, waarborgen in te stellen voor de
néerlandophones, des francophones et des germanophones dans les
communes à statut linguistique spécial ou dans les communes de la Nederlandstaligen, de Franstaligen en de Duitstaligen in de gemeenten
Région de Bruxelles-Capitale (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC met een bijzonder taalstatuut of in de gemeenten van het Brusselse
50-1280/003, p. 10; Doc. parl., Sénat, 2000-2001, n° 2-709/1, pp. 9, Hoofdstedelijke Gewest (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1280/003,
21 et 23). p. 10; Parl. St., Senaat, 2000-2001, nr. 2-709/1, pp. 9, 21 en 23).
B.3.2. Alors que les articles 5bis et 5ter de la loi spéciale du 12 B.3.2. Terwijl de artikelen 5bis en 5ter van de bijzondere wet van 12
janvier 1989 visent les garanties dont bénéficient les personnes januari 1989 de waarborgen beogen die de personen van Nederlandse en
d'appartenance linguistique française et néerlandaise dans les Franse taalaanhorigheid genieten in de gemeenten van het Brusselse
communes de la Région de Bruxelles-Capitale, les articles 16bis et Hoofdstedelijke Gewest, regelen de artikelen 16bis en 16ter van de
16ter de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen een
organisent une protection analogue des francophones dans les communes analoge bescherming voor de Franstaligen in de gemeenten genoemd in
énumérées à l'article 7 des lois sur l'emploi des langues en matière artikel 7 van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken,
administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, et des gecoördineerd op 18 juli 1966, en de Nederlandstaligen,
néerlandophones, des francophones et des germanophones dans les respectievelijk Franstaligen en Duitstaligen in de gemeenten genoemd
communes énumérées à l'article 8 des mêmes lois. in artikel 8 van diezelfde wetten.
B.4.1. Les dispositions en cause sont dictées par le souci du B.4.1. De in het geding zijnde bepalingen zijn ingegeven door het
streven van de bijzondere wetgever om een evenwicht te verwezenlijken
législateur spécial de réaliser un équilibre entre les intérêts des tussen de belangen van de verschillende gemeenschappen en gewesten
différentes communautés et régions au sein de l'Etat belge. binnen de Belgische Staat.
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur spécial a Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de bijzondere wetgever
considéré que les intérêts en cause étaient à ce point dignes de de belangen in kwestie dermate beschermenswaardig heeft geacht dat hij
protection qu'il a renforcé la possibilité de suspension des normes ou de mogelijkheid tot schorsing van normen of rechtshandelingen die
des actes administratifs qui y porteraient atteinte en limitant les daaraan afbreuk doen, heeft versterkt door de voorwaarden tot
conditions de suspension à la formulation de moyens sérieux (Doc. schorsing te beperken tot het aanvoeren van ernstige middelen (Parl.
parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-1280/003, p. 10; Doc. parl., Sénat, St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1280/003, p. 10; Parl. St., Senaat,
2000-2001, n° 2-709/1, pp. 21, 22 et 24, et n° 2-709/7, p. 158). 2000-2001, nr. 2-709/1, pp. 21, 22 en 24, en nr. 2-709/7, p. 158).
B.4.2. Sous réserve d'une appréciation manifestement déraisonnable, il B.4.2. Het komt de bijzondere wetgever toe, behoudens kennelijk
appartient au législateur spécial de décider si l'objectif poursuivi onredelijke beoordeling, te beslissen of de nagestreefde doelstelling
de pacification entre les communautés et les régions nécessite de van pacificatie tussen de gemeenschappen en de gewesten tot een
déroger à la procédure ordinaire de suspension devant le Conseil afwijking noopt van de gewone schorsingsprocedure voor de Raad van
d'Etat. State.
B.5.1. La question préjudicielle vise à demander à la Cour si la B.5.1. De prejudiciële vraag beoogt van het Hof te vernemen of de in
disposition en cause viole les articles 10 et 11 de la Constitution en het geding zijnde bepaling strijdig is met de artikelen 10 en 11 van
ce qu'elle crée une différence de traitement entre, d'une part, les de Grondwet doordat ze een verschil in behandeling tot stand brengt
autorités qui édictent des normes tombant sous l'application de tussen, enerzijds, overheden die normen uitvaardigen die vallen onder
l'article 5bis de la loi spéciale du 12 janvier 1989 et, d'autre part, het toepassingsgebied van artikel 5bis van de bijzondere wet van 12
les autorités qui édictent des normes tombant sous l'application de januari 1989 en, anderzijds, overheden die normen uitvaardigen die
l'article 17 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat. onder het toepassingsgebied vallen van artikel 17 van de
gecoördineerde wetten op de Raad van State.
B.5.2. Il y a lieu, pour contrôler la disposition en cause, de tenir B.5.2. Bij de beoordeling van de in het geding zijnde bepaling dient
compte de la ratio legis de la demande de suspension. de ratio legis van de vordering tot schorsing in aanmerking te worden
La possibilité de demander la suspension et l'annulation d'actes genomen. De mogelijkheid om de schorsing en vernietiging te vorderen van
administratifs est organisée dans l'intérêt de l'ordre juridique en administratieve overheidshandelingen is ingesteld in het belang van de
général et des justiciables en particulier. rechtsorde in het algemeen en van de rechtsonderhorigen in het
B.5.3. Les autorités administratives ne peuvent agir que lorsqu'elles bijzonder. B.5.3. De administratieve overheden mogen alleen dan handelen wanneer
y sont habilitées par la Constitution ou par une norme législative. zij daartoe door de Grondwet of door een wetgevende norm zijn
Elles doivent, à cette occasion, respecter les normes gemachtigd. Ze moeten daarbij de grondwettelijke en wettelijke normen
constitutionnelles et législatives. in acht nemen.
Lorsque l'article 5bis de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative Wanneer artikel 5bis van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met
aux institutions bruxelloises prescrit que les règlements et les actes betrekking tot de Brusselse instellingen voorschrijft dat reglementen
administratifs ne peuvent porter préjudice au caractère bilingue et en administratieve handelingen geen afbreuk mogen doen aan het
aux garanties existantes au moment de l'entrée en vigueur de cette tweetalig karakter, noch aan de op het ogenblik van de
disposition, dont bénéficient les personnes d'appartenance inwerkingtreding van die bepaling bestaande waarborgen die de personen
linguistique française et néerlandaise dans les communes de la Région van de Nederlandse en Franse taalaanhorigheid genieten in de gemeenten
de Bruxelles-Capitale, les autorités administratives sont censées van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, worden de administratieve
respecter ces règles. overheden geacht die regels na te leven.
B.5.4. On ne peut raisonnablement soutenir qu'une autorité publique B.5.4. In redelijkheid kan niet staande worden gehouden dat een
serait discriminée par une règle législative visant à préserver overheid zou worden gediscrimineerd door een wettelijke regeling die
l'ordre juridique et le justiciable d'actes de l'autorité au sujet beoogt de rechtsorde en de rechtsonderhorige te beschermen tegen
desquels existent des indices sérieux qu'ils violent des normes overheidshandelingen waartegen ernstige aanwijzingen bestaan dat ze
constitutionnelles ou législatives. grondwettelijke of wettelijke normen schenden.
B.5.5. La disposition en cause ne permet d'ailleurs pas que les actes B.5.5. De in het geding zijnde bepaling staat overigens niet toe dat
concernés de l'autorité soient suspendus sans fondement. Les de desbetreffende overheidshandelingen zonder grond zouden worden
requérants doivent toujours invoquer des moyens sérieux à l'appui de geschorst. De verzoekers moeten steeds ernstige middelen aanvoeren ter
leur demande. Toutes les règles de la procédure devant le Conseil ondersteuning van hun vordering. Daarnaast blijven alle
d'Etat demeurent par ailleurs maintenues (Doc. parl., Sénat, procedureregels voor de Raad van State behouden (Parl. St., Senaat,
2000-2001, n° 709/7, p. 157), de sorte que les requérants doivent 2000-2001, nr. 709/7, p. 157) zodat ze ook moeten doen blijken van het
aussi justifier de l'intérêt requis au recours en annulation et à la rechtens vereiste belang bij een beroep tot vernietiging en de daarmee
demande de suspension qui l'accompagne. samenhangende vordering tot schorsing.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 5ter de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux Artikel 5ter van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking
institutions bruxelloises, inséré par l'article 20 de la loi spéciale tot de Brusselse instellingen, ingevoegd bij artikel 20 van de
du 13 juillet 2001 portant transfert de diverses compétences aux bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van diverse
bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen, schendt niet de
régions et communautés, ne viole pas les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet ten aanzien van de overheden.
Constitution dans le chef des autorités publiques.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 mars 2004. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 2004.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^