Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 49/2004 du 24 mars 2004 Numéro du rôle : 2660 En cause : le recours en annulation de l'article 44 de la loi du 22 août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, introduit par l'a.s.b.l. Association franco La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 49/2004 du 24 mars 2004 Numéro du rôle : 2660 En cause : le recours en annulation de l'article 44 de la loi du 22 août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, introduit par l'a.s.b.l. Association franco La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, (...) Uittreksel uit arrest nr. 49/2004 van 24 maart 2004 Rolnummer 2660 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg, ingesteld door de v.z.w. Association franco Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 49/2004 du 24 mars 2004 Uittreksel uit arrest nr. 49/2004 van 24 maart 2004
Numéro du rôle : 2660 Rolnummer 2660
En cause : le recours en annulation de l'article 44 de la loi du 22 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 44 van de wet van 22
août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, introduit augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg, ingesteld
par l'a.s.b.l. Association francophone d'institutions de santé. door de v.z.w. Association francophone d'institutions de santé.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 maart 2003
mars 2003 et parvenue au greffe le 10 mars 2003, l'a.s.b.l. ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 maart
Association francophone d'institutions de santé, dont le siège est 2003, heeft de v.z.w. Association francophone d'institutions de santé,
établi à 1000 Bruxelles, rue Saint-Jean 32, a introduit un recours en met zetel te 1000 Brussel, Sint-Jansstraat 32, beroep tot vernietiging
annulation de l'article 44 de la loi du 22 août 2002 portant des ingesteld van artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 houdende
mesures en matière de soins de santé (publiée au Moniteur belge du 10 septembre 2002). maatregelen inzake gezondheidszorg (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 10 september 2002).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition entreprise Ten aanzien van de bestreden bepaling
B.1. La partie requérante demande l'annulation de l'article 44 de la B.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van artikel 44 van
loi du 22 août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé, de wet van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake
qui dispose : gezondheidszorg. Dat artikel bepaalt :
« Dans [...] [la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987], il « In [de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987]
est inséré dans le chapitre V du Titre II, un article 107quater, wordt in hoofdstuk V van Titel II een artikel 107quater ingevoegd,
libellé comme suit : luidend als volgt :
' § 1er. Une contribution forfaitaire des patients qui se présentent ' § 1. Een forfaitaire bijdrage van de patiënten die zich aanmelden in
dans une unité de soins d'urgence ne peut être exigée par l'hôpital een eenheid voor spoedgevallenzorg, kan enkel door het ziekenhuis
que conformément aux conditions fixées par le Roi, par un arrêté worden gevorderd overeenkomstig de voorwaarden bepaald door de Koning,
délibéré en Conseil des ministres. Le Roi fixe le montant de cette bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. De Koning
contribution par un arrêté délibéré en Conseil des ministres. bepaalt het bedrag van die bijdrage, bij een besluit vastgesteld na
§ 2. Le Roi procède à une évaluation du présent dispositif deux ans overleg in de Ministerraad. § 2. De Koning onderwerpt deze regeling twee jaar na de
après l'entrée en vigueur de celui-ci et présente un rapport à ce inwerkingtreding ervan aan een evaluatie en dient terzake bij de
sujet aux Chambres législatives fédérales. ' » federale Wetgevende Kamers een verslag in. ' »
Quant à l'intérêt à agir Ten aanzien van het belang om in rechte te treden
B.2.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt à agir de B.2.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende
l'association requérante. vereniging om in rechte te treden.
B.2.2. Lorsqu'une association sans but lucratif se prévaut d'un B.2.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk zich op een
intérêt collectif, il est requis que son objet social soit d'une collectief belang beroept, is vereist dat haar maatschappelijk doel
nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; que van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen
l'intérêt collectif ne soit pas limité aux intérêts individuels des belang; dat het collectief belang niet tot de individuele belangen van
membres; que la norme entreprise soit susceptible d'affecter l'objet de leden is beperkt; dat het maatschappelijk doel door de bestreden
social; enfin, qu'il n'apparaisse pas que l'objet social ne soit pas norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat het
ou plus réellement poursuivi. maatschappelijk doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.2.3. L'a.s.b.l. Association francophone d'institutions de santé a B.2.3. De v.z.w. Association francophone d'institutions de santé heeft
notamment pour objet : « la défense et la promotion d'une politique de met name tot doel : « een op solidariteit berustend gezondheidsbeleid,
santé basée sur la solidarité, l'égalité d'accès aux soins, la de gelijke toegang tot de gezondheidszorg, de zorgverstrekking binnen
pratique des soins au sein d'équipes multidisciplinaires [...] ». Cet multidisciplinaire teams te vrijwaren en te bevorderen [...] ». Dat
objet social se distingue de l'intérêt général et n'est pas limité aux maatschappelijk doel is onderscheiden van het algemeen belang en is
intérêts individuels des membres. Le recours en annulation n'est pas niet beperkt tot de individuele belangen van de leden. Het beroep tot
étranger à cet objet, dès lors qu'il attaque une loi qui permet vernietiging is niet vreemd aan dat doel, aangezien een wet wordt
d'exiger une contribution forfaitaire des patients qui se présentent bestreden die het mogelijk maakt een forfaitaire bijdrage op te leggen
dans une unité de soins d'urgence et restreint ainsi l'accès aux soins aan de patiënten die zich tot een spoeddienst wenden, en aldus de
d'urgence. toegang tot de spoedgevallenzorg beperkt.
Quant au fond Ten gronde
B.3. Les moyens sont pris de la violation des articles 10 et 11, pris B.3. De middelen zijn afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en
isolément ou combinés avec l'article 23, de la Constitution en ce que 11, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23, van de Grondwet,
la disposition entreprise permettrait d'imposer à la plupart des in zoverre de bestreden bepaling het mogelijk zou maken een
personnes qui se font soigner dans un service d'urgence une forfaitaire bijdrage op te leggen aan de meeste personen die zich in
contribution forfaitaire restreignant ainsi l'accès aux unités de een spoeddienst laten behandelen en aldus de toegang tot eenheden voor
soins d'urgence, et en ce qu'elle charge le Roi de fixer tant le spoedgevallenzorg van een ziekenhuis beperken en in zoverre zij de
montant que les conditions d'établissement de la contribution Koning ermee belast zowel het bedrag als de voorwaarden voor de
forfaitaire qu'elle établit, sans fixer les objectifs ou les critères vaststelling van de bij die bepaling ingevoerde forfaitaire bijdrage
te bepalen, zonder de doelstellingen, noch de criteria vast te stellen
dont Il devrait tenir compte, ce qui aurait pour effet que les waarmee Hij rekening zou moeten houden, waardoor aldus aan de
institutions de soins et les malades concernés sont ainsi privés des instellingen voor gezondheidszorg en de betrokken zieken de waarborgen
garanties liées à l'intervention du législateur. worden ontnomen die zijn verbonden aan het optreden van de wetgever.
B.4. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition entreprise B.4. Uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling
que le législateur a voulu limiter « une utilisation inefficiente des blijkt dat de wetgever het « ondoelmatig gebruik van de faciliteiten
facilités offertes par les urgences ». Afin de trouver une solution à op spoedopname » heeft willen inperken. Teneinde hiervoor een
oplossing te vinden, dient, volgens dezelfde parlementaire
ce problème, il convient, selon les mêmes travaux préparatoires, « de voorbereiding, « gestreefd te worden naar een regeling die de
trouver une réglementation qui aborde la problématique des services de problematiek van de wachtdiensten in zijn globaliteit aanpakt, zowel
garde dans sa globalité, tant au niveau des urgences qu'au niveau des op het niveau spoedopname als op het niveau huisarts en het niveau
médecins généralistes et à celui des patients ». Une des mesures patiënt ». Een van de maatregelen daartoe is de « reglementering met
prises à cette fin est la « réglementation, [...], d'une cotisation à l'hôpital ». betrekking tot een bijdrage aan het ziekenhuis ».
Selon le législateur, « l'obtention d'un profit financier en soi ne Volgens de wetgever mag « het bekomen van een financiële opbrengst in
se [...] niet het voornaamste doel zijn, noch [...] leiden tot het
peut ni être le but principal, ni exacerber la concurrence entre les aanscherpen van concurrentie tussen de ziekenhuizen » (Parl. St.,
hôpitaux » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1905/001, p. 30) Kamer, 2001-2002, DOC 50-1905/001, p. 30).
B.5.1. En permettant à un hôpital de réclamer, conformément aux B.5.1. Door het een ziekenhuis mogelijk te maken een forfaitaire
conditions fixées par le Roi, par un arrêté délibéré en Conseil des bijdrage, overeenkomstig de voorwaarden bepaald door de Koning, bij in
ministres, une contribution forfaitaire des patients qui, sans urgence Ministerraad overlegd besluit, te vorderen van de patiënten die zich
médicale, se présentent dans une unité de soins d'urgence, le zonder medische urgentie tot een eenheid voor spoedgevallenzorg
législateur a instauré une différence de traitement entre ces patients wenden, heeft de wetgever een verschil in behandeling ingevoerd tussen
et les autres patients. die patiënten en de andere patiënten.
B.5.2. Cette différence de traitement repose sur un critère objectif : B.5.2. Dat verschil in behandeling berust op een objectief criterium :
het beroep op een eenheid voor spoedgevallenzorg. Het is tevens
le recours à une unité de soins d'urgence. Elle est également relevant ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde
pertinente au regard des buts poursuivis par le législateur. Elle a doelstellingen. Het heeft, enerzijds, tot gevolg het bedrag van de
pour effet, d'une part, de limiter le montant de la contribution qui bijdrage te beperken dat door de ziekenhuizen kan worden gevorderd.
peut être réclamée par les hôpitaux. Elle permet, d'autre part, de Het maakt het, anderzijds, mogelijk het oneigenlijk gebruik van de
limiter l'utilisation impropre des facilités offertes par les door de spoeddiensten geboden faciliteiten te beperken. De zorg om te
urgences. Le souci d'éviter que des personnes s'adressent à une unité vermijden dat personen zich tot een eenheid voor spoedgevallenzorg
de soins d'urgence alors qu'elles ne peuvent raisonnablement wenden terwijl zij in redelijkheid niet kunnen aannemen dat zij zich
considérer qu'elles se trouvent dans une situation d'urgence médicale in een toestand van medische urgentie bevinden, verantwoordt de
justifie dans son principe la mesure critiquée. bekritiseerde maatregel in zijn beginsel.
B.6.1. L'article 44 de la loi du 22 août 2002 est rédigé de manière B.6.1. Artikel 44 van de wet van 22 augustus 2002 is dusdanig
geformuleerd dat het zich ertoe beperkt te verbieden dat de
telle qu'il se borne à interdire que la contribution forfaitaire soit forfaitaire bijdrage wordt gevorderd buiten de door de Koning
exigée en dehors des conditions fixées par le Roi et qu'elle dépasse vastgestelde voorwaarden en dat zij het door Hem vastgestelde bedrag
le montant fixé par Lui. overschrijdt.
B.6.2. La délégation donnée au Roi d'arrêter le montant de la B.6.2. De aan de Koning opgedragen bevoegdheid om het bedrag van de
contribution forfaitaire et de fixer les conditions de sa débition ne forfaitaire bijdrage en de voorwaarden inzake de verschuldigdheid
méconnaît pas, par elle-même, les dispositions invoquées au moyen. De ervan vast te stellen, miskent op zich de in het middel aangevoerde
ce que le législateur a habilité le Roi à prendre des mesures bepalingen niet. Uit het feit dat de wetgever de Koning ertoe heeft
d'exécution, il ne peut se déduire qu'il L'aurait autorisé à gemachtigd uitvoeringsmaatregelen te nemen, kan niet worden afgeleid
méconnaître le principe d'égalité et de non-discrimination. dat hij Hem zou hebben toegestaan het beginsel van gelijkdheid en
niet-discriminatie te schenden.
B.6.3. Toutefois, il ressort du texte de la loi - et ce point est B.6.3. Uit de tekst van de wet blijkt evenwel - en dat punt wordt
confirmé par le texte de l'arrêté royal d'exécution du 19 février 2003 bevestigd door de tekst van het koninklijk besluit van 19 februari
(Moniteur belge du 28 février 2003) - que l'opportunité de réclamer ou non le paiement d'une contribution, qui n'est pas la contrepartie d'une prestation supplémentaire de soins, sera laissée à la discrétion de chaque hôpital. Si une telle mesure est justifiée dans son principe, l'absence d'indication quant aux éléments qui conditionnent la débition de la contribution crée une incertitude qui la rend incompatible avec le principe d'égalité. B.7. Il convient cependant de maintenir les effets de la disposition attaquée dans la mesure indiquée au dispositif, pour éviter les 2003 tot uitvoering ervan (Belgisch Staatsblad van 28 februari 2003) - dat de mogelijkheid om de betaling van een bijdrage, waartegenover geen bijkomende zorgverstrekking staat, al dan niet op te leggen, aan het discretionaire oordeel van elk ziekenhuis zal worden overgelaten. Hoewel een dergelijke maatregel in beginsel verantwoord is, brengt de ontstentenis van aanwijzingen omtrent de elementen waarop de verschuldigdheid van de bijdrage berust, een onzekerheid teweeg, waardoor die maatregel onverenigbaar wordt met het gelijkheidsbeginsel. B.7. De gevolgen van de bestreden bepaling dienen evenwel op de in het dictum vermelde wijze te worden gehandhaafd, teneinde de administratieve moeilijkheden te voorkomen die zouden voortvloeien uit
difficultés administratives qu'entraînerait l'effet rétroactif de de terugwerkende kracht van de vernietiging, in het bijzonder voor een
l'annulation, spécialement à propos d'une contribution dont le montant bijdrage waarvan het huidige bedrag, zoals het bij het koninklijk
actuel, tel qu'il est fixé par l'arrêté royal du 19 février 2003, est besluit van 19 februari 2003 is vastgesteld, tot 12,50 euro is beperkt
limité à 12,50 euros et compte tenu de ce que le législateur a chargé en rekening houdend met het feit dat de wetgever de Koning ermee heeft
le Roi de procéder à une évaluation de la mesure deux ans après belast de maatregel twee jaar na de inwerkingtreding van dat
l'entrée en vigueur de l'arrêté royal précité. koninklijk besluit te evalueren.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
- annule l'article 107quater, § 1er, de la loi sur les hôpitaux - vernietigt artikel 107quater, § 1, van de wet op de ziekenhuizen,
coordonnée le 7 août 1987, inséré par l'article 44 de la loi du 22 gecoördineerd op 7 augustus 1987, ingevoegd bij artikel 44 van de wet
août 2002 portant des mesures en matière de soins de santé; van 22 augustus 2002 houdende maatregelen inzake gezondheidszorg;
- maintient les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 juillet 2005. - handhaaft de gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 juli 2005.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 24 mars 2004. het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 24 maart 2004.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Melchior. M. Melchior.
^