Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 168/2003 du 17 décembre 2003 Numéros du rôle : 2529, 2530, 2531, 2532 et 2533 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 4, 5 et 7 de la loi du 23 mars 1999 relative à l'organisation judiciaire en mat La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...)"
Extrait de l'arrêt n° 168/2003 du 17 décembre 2003 Numéros du rôle : 2529, 2530, 2531, 2532 et 2533 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 4, 5 et 7 de la loi du 23 mars 1999 relative à l'organisation judiciaire en mat La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. François, (...) Uittreksel uit arrest nr. 168/2003 van 17 december 2003 Rolnummers 2529, 2530, 2531, 2532 en 2533 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 4, 5 en 7 van de wet van 23 maart 1999 betreffende de rechterlijke inrichting in fiscale za Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters L. Fran(...)
COUR D'ARBITRAGE ARBITRAGEHOF
Extrait de l'arrêt n° 168/2003 du 17 décembre 2003 Uittreksel uit arrest nr. 168/2003 van 17 december 2003
Numéros du rôle : 2529, 2530, 2531, 2532 et 2533 Rolnummers 2529, 2530, 2531, 2532 en 2533
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 4, 5 et 7 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 4, 5 en 7 van de wet
de la loi du 23 mars 1999 relative à l'organisation judiciaire en van 23 maart 1999 betreffende de rechterlijke inrichting in fiscale
matière fiscale, posée par la Cour d'appel de Gand. zaken, gesteld door het Hof van Beroep te Gent.
La Cour d'arbitrage, Het Arbitragehof,
composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters
François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. L. François, P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L.
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman et E. Derycke, assistée Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman en E. Derycke,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par cinq arrêts du 8 octobre 2002 en cause respectivement de M.-L. Bij vijf arresten van 8 oktober 2002 in zake respectievelijk M.-L.
Boeynaems, J.-C. Raes, Y. della Faille, R. Deton et P. Van Doren Boeynaems, J.-C. Raes, Y. della Faille, R. Deton en P. Van Doren tegen
contre la « Vlaamse Milieumaatschappij » (Société flamande pour
l'environnement), dont les expéditions sont parvenues au greffe de la de Vlaamse Milieumaatschappij, waarvan de expedities ter griffie van
Cour d'arbitrage les 17 et 18 octobre 2002, la Cour d'appel de Gand a het Arbitragehof zijn ingekomen op 17 en 18 oktober 2002, heeft het
posé la question préjudicielle suivante : Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 4, 5 et 7 de la loi du 23 mars 1999 relative à « Schenden de artikelen 4, 5 en 7 van de wet van 23 maart 1999
l'organisation judiciaire en matière fiscale, lus séparément ou betreffende de rechterlijke inrichting in fiscale zaken afzonderlijk
combinés avec l'article 2 de la loi du 15 juin 1935 concernant genomen of samen met artikel 2 van de wet van 15 juni 1935 op het
l'emploi des langues en matière judiciaire, violent-ils les articles
10 et 11 de la Constitution coordonnée en tant qu'ils ont pour effet, gebruik der talen in gerechtszaken de artikelen 10 en 11 van de
gecoördineerde Grondwet in zoverre zij, zonder aanpassing van artikel
sans adaptation de l'article 2 de la loi du 15 juin 1935 au niveau du 2 van de wet van 15 juni 1935 ten aanzien van de inhoud van artikel
contenu de l'article 24bis de cette loi, de confier au tribunal de 24bis van deze wet, als gevolg hebben de beslechting van fiscale
première instance le règlement des contestations fiscales de la cour geschillen van het hof van beroep op de rechtbank van eerste aanleg
d'appel, en supprimant le droit du contribuable, fondé sur l'article over te dragen, met het intrekken van het recht van de
24bis de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en belastingplichtige wegens artikel 24bis van de wet van 15 juni 1935 op
matière judiciaire, d'introduire un recours dans la langue de la het gebruik der talen in gerechtszaken om een beroep in de taal van de
décision administrative, et par voie de conséquence : administratieve beslissing in te dienen en bijgevolg :
a) de porter atteinte au principe de la sécurité juridique et du droit a) een inbreuk op het beginsel van rechtszekerheid en
de la défense sans motif raisonnable et proportionné; verdedigingsrecht te maken zonder redelijk en evenredige reden;
b) de créer une distinction disproportionnée et déraisonnable par b) een onevenredig en onredelijk onderscheid ten aanzien van het door
rapport au but visé par le législateur de 1999 entre, d'une part, les de wetgever van 1999 beoogde doel in het leven te roepen tussen,
contribuables qui ont introduit leur recours devant la cour d'appel
avant le 6 avril 1999 dans la langue de la décision attaquée, qui enerzijds, de belastingplichtigen die vóór 6 april 1999 hun beroep
découle de la langue de leur choix, et, d'autre part, les voor het hof van beroep ingediend hebben in de taal van de bestreden
contribuables qui ont introduit leur recours après cette date devant beslissing die uit de taal van hun keuze voortvloeit, en, anderzijds,
le tribunal de première instance où ils ne pouvaient plus introduire de belastingplichtigen die hun beroep na deze datum hebben ingediend
voor de rechtbank van eerste aanleg alwaar zij hun beroep niet meer in
leur recours dans langue de la décision attaquée, qui découle de la de taal van de bestreden beslissing die uit de taal van hun keuze
langue de leur choix; voortvloeit, konden indienen;
c) de créer une distinction disproportionnée et déraisonnable entre, c) een onevenredig en onredelijk onderscheid in het leven te roepen
d'une part, les contribuables néerlandophones et, d'autre part, les tussen, enerzijds, de Nederlandstalige belastingplichtigen en,
contribuables francophones, domiciliés les uns comme les autres dans anderzijds, de Franstalige belastingplichtigen, beide gedomicilieerd
une des six communes périphériques visées à l'article 7 des lois in een van de zes randgemeenten bedoeld in artikel 7 van de
coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik der talen in
administrative, en tant que le droit des premiers de s'adresser au bestuurszaken in zoverre het recht van de eersten om zich in hun taal
tribunal dans leur langue demeure, alors que ce droit est supprimé tot de rechtbank te wenden blijft terwijl dit recht voor de tweeden
pour les seconds (même si la décision administrative dont il est fait opgeheven is (zelfs als de administratieve beslissing waarvan beroep
appel reste établie dans la langue choisie par le contribuable) ' pour in de door de belastingplichtige gekozen taal opgemaakt blijft) ' op
le moins en ce qui concerne les contestations relatives à la taxe sur zijn minst wat betreft de geschillen met betrekking tot de taks op
les eaux polluées, prévue par la loi du 26 mars 1971 sur la protection vervuild water zoals voorzien door de wet van 26 maart 1971 op de
des eaux de surface contre la pollution '; bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging ';
d) de créer une distinction disproportionnée et déraisonnable entre d) een onevenredig en onredelijk onderscheid in het leven te roepen
les contribuables visés par le Code des impôts sur les revenus et ceux tussen de belastingplichtigen bedoeld door het wetboek van
visés par la loi du 26 mars 1971 sur la protection des eaux de surface inkomstenbelastingen en deze bedoeld door de wet van 26 maart 1971 op
contre la pollution, en tant que le droit des premiers de s'adresser de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging in
au tribunal dans leur langue demeure, alors que ce droit est supprimé zoverre het recht van de eersten om zich in hun taal tot de rechtbank
pour les seconds ? » te wenden blijft terwijl dit recht voor de tweeden opgeheven is ? »
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Les dispositions en cause De in het geding zijnde bepalingen
B.1. Les articles 4, 5 et 7 de la loi du 23 mars 1999 relative à B.1. De artikelen 4, 5 en 7 van de wet van 23 maart 1999 betreffende
l'organisation judiciaire en matière fiscale sont libellés comme suit de rechterlijke inrichting in fiscale zaken luiden :
: «

Art. 4.L'article 569, alinéa 1er, du même Code [le Code

«

Art. 4.Artikel 569, eerste lid, van hetzelfde Wetboek [het

judiciaire], est complété par le 32o suivant : Gerechtelijk Wetboek] wordt aangevuld met een 32o, luidend als volgt :
' 32o des contestations relatives à l'application d'une loi d'impôt. ' ' 32o van geschillen betreffende de toepassing van een belastingwet. '

Art. 5.A l'article 603 du même Code, les 1o et 3o, ce dernier point

Art. 5.Artikel 603, 1o en 3o, van hetzelfde Wetboek, het 3o ingevoegd

ayant été inséré par la loi du 23 décembre 1986 et remplacé par la loi bij de wet van 23 december 1986 en vervangen bij de wet van 24
du 24 décembre 1996, sont abrogés. december 1996, worden opgeheven.

Art. 7.L'article 632 du même Code est remplacé par la disposition

Art. 7.Artikel 632 van hetzelfde Wetboek wordt vervangen door de

suivante : volgende bepaling :
'

Art. 632.- Toute contestation relative à l'application d'une loi

'

Art. 632.- Ieder geschil betreffende de toepassing van een

d'impôt est de la compétence du juge qui siège au siège de la Cour belastingwet staat ter kennisneming van de rechter die zitting houdt
d'appel dans le ressort duquel est situé le bureau où la perception a ter zetel van het Hof van beroep in wiens rechtsgebied het kantoor
été ou doit être faite ou, si la contestation n'a aucun lien avec la gelegen is waar de belasting is of moet worden geïnd of, indien het
perception d'un impôt, dans le ressort duquel est établi le service geschil geen verband houdt met de inning van een belasting, in wiens
d'imposition qui a pris la disposition contestée. Toutefois, lorsque gebied de belastingdienst is gevestigd die de bestreden beschikking
la procédure est en langue allemande, le tribunal de première instance heeft getroffen. Wanneer evenwel de procedure in het Duits wordt
d'Eupen est seul compétent. gevoerd, is alleen de rechtbank van eerste aanleg van Eupen bevoegd.
Le Roi peut désigner, dans le ressort de la Cour d'appel, d'autres De Koning kan andere rechters in het rechtsgebied van het Hof van
juges qui connaissent des contestations relatives à l'application beroep aanwijzen, die kennis nemen van geschillen betreffende de
d'une loi d'impôt. Il détermine le territoire sur lequel le juge toepassing van een belastingwet. Hij bepaalt het gebied waarbinnen de
exerce sa juridiction. ' » rechter territoriaal bevoegd is. ' »
B.2. La juridiction a quo demande à la Cour de vérifier si les B.2. Het verwijzende rechtscollege verzoekt het Hof na te gaan of de
dispositions en cause, combinées ou non avec les articles 2 et 24bis in het geding zijnde bepalingen, al dan niet in samenhang gelezen met
de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière de artikelen 2 en 24bis van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der
judiciaire, violent le principe d'égalité et de non-discrimination, talen in gerechtszaken (hierna : Taalwet Gerechtszaken), het beginsel
combiné ou non avec le principe de la sécurité juridique et le droit van gelijkheid en niet-discriminatie, al dan niet in samenhang gelezen
de défense, en ce qu'elles créent une triple distinction. Celle-ci met het beginsel van rechtszekerheid en het recht van verdediging,
schenden, in zoverre zij een drievoudig onderscheid in het leven
proviendrait non pas directement des dispositions en cause mais de la roepen. Dat zou niet rechtstreeks het gevolg zijn van de in het geding
modification du champ d'application de l'article 24bis de la loi zijnde bepalingen, maar van de wijziging van het toepassingsgebied van
concernant l'emploi des langues en matière judiciaire. artikel 24bis van de Taalwet Gerechtszaken.
B.3. L'article 24bis précité, inséré par la loi du 10 octobre 1967 B.3. Voormeld artikel 24bis, ingevoegd bij de wet van 10 oktober 1967
contenant le Code judiciaire, dispose : houdende invoering van het Gerechtelijk Wetboek, bepaalt :
« Lorsque la cour d'appel connaît des recours prévus à l'article 603 « Wanneer het hof van beroep kennis neemt van de in artikel 603 van
du Code judiciaire, la procédure est suivie dans la langue de la het Gerechtelijk Wetboek bepaalde voorzieningen, wordt voor de
décision qui fait l'objet du recours. » rechtspleging de taal gebruikt waarin de bestreden beslissing is gesteld. »
Du fait de la référence à l'article 603 du Code judiciaire, dont les 1o Door de wijziging van artikel 603 van het Gerechtelijk Wetboek, waarin
het 1o en het 3o werden opgeheven door het in het geding zijnde
et 3o ont été abrogés par l'article 5 litigieux de la loi du 23 mars artikel 5 van de wet van 23 maart 1999, is artikel 24bis van de
1999, l'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en Taalwet Gerechtszaken niet langer van toepassing op de voorzieningen
matière judiciaire ne s'applique plus aux recours formés contre les
décisions des directeurs provinciaux et régionaux des contributions en tegen beslissingen van de provinciale en gewestelijke directeurs der
matière de contributions directes et contre les décisions des belastingen inzake directe belastingen en tegen beslissingen van de
députations permanentes des conseils provinciaux concernant les taxes bestendige deputaties van de provincieraden inzake provincie- en
provinciales et communales. Le régime linguistique applicable à gemeentebelastingen. De taalregeling wordt, wat de behandeling van die
l'examen de ces recours est - comme pour toute contestation relative à voorzieningen betreft - zoals voor elk geschil betreffende de
l'application d'une loi d'impôt (article 569, alinéa 1er, 32o, du Code toepassing van een belastingwet (artikel 569, eerste lid, 32o, van het
judiciaire, inséré par l'article 4 litigieux de la loi du 23 mars Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij het in het geding zijnde artikel 4
1999) - régi par les règles contenues dans le chapitre Ier de la loi van de wet van 23 maart 1999) - beheerst door de regeling van
concernant l'emploi des langues en matière judiciaire. hoofdstuk I van de Taalwet Gerechtszaken.
S'agissant des contestations relatives à la redevance de la Région Wat de geschillen met betrekking tot de heffing van het Vlaamse Gewest
flamande visant à la protection des eaux de surface contre la ter bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging
pollution, c'est le Tribunal de première instance de Gand qui est betreft, is de Rechtbank van eerste aanleg te Gent bevoegd op grond
compétent, en vertu de l'article 632 du Code judiciaire, tel que van artikel 632 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het werd vervangen
celui-ci a été remplacé par l'article 7 litigieux de la loi du 23 mars door het in het geding zijnde artikel 7 van de wet van 23 maart 1999.
1999. La langue à utiliser devant cette juridiction est définie par
l'article 2 de la loi concernant l'emploi des langues en matière Het taalgebruik voor dat rechtscollege is geregeld in artikel 2 van de
judiciaire, lequel dispose : Taalwet Gerechtszaken dat luidt :
« Devant les juridictions civiles et commerciales de première « Voor de burgerlijke rechtbanken en rechtbanken van koophandel van
instance, et les tribunaux du travail dont le siège est établi dans
les provinces d'Anvers, de Flandre occidentale, de Flandre orientale, eerste aanleg, en de arbeidsrechtbanken die hun zetel hebben in de
de Limbourg et dans l'arrondissement de Louvain, toute la procédure en provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Limburg en
matière contentieuse est faite en néerlandais. » in het arrondissement Leuven, wordt de gehele rechtspleging in
B.4.1. Le Gouvernement flamand soutient en ordre principal que betwiste zaken in het Nederlands gevoerd. »
l'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en matière B.4.1. De Vlaamse Regering voert in hoofdorde aan dat artikel 24bis
judiciaire doit être interprété de façon restrictive et que, même van de Taalwet Gerechtszaken beperkend dient te worden geïnterpreteerd
avant l'entrée en vigueur de la loi du 23 mars 1999, il ne pouvait en ook vóór de inwerkingtreding van de wet van 23 maart 1999 niet van
s'appliquer aux recours formés contre les décisions concernant la toepassing kon zijn op voorzieningen tegen beslissingen inzake de
redevance visant à la protection des eaux de surface contre la heffing ter bescherming van de oppervlaktewateren tegen
pollution, puisque ces décisions ne portaient sur aucun des impôts verontreiniging, vermits het niet gaat om een van de in het vroegere 1o
visés aux anciens 1o et 3o de l'article 603 du Code judiciaire auquel en 3o van artikel 603 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde
l'article 24bis précité fait référence. Etant donné que la question belastingen, waarnaar het voormelde artikel 24bis verwijst. Aangezien
préjudicielle reposerait sur une interprétation erronée des normes de prejudiciële vraag zou berusten op een verkeerde interpretatie van
soumises au contrôle, elle n'appellerait pas de réponse. de ter toetsing voorgelegde normen, zou zij geen antwoord behoeven.
B.4.2. C'est en principe au juge a quo qu'il appartient de désigner et d'interpréter les normes qui sont applicables au litige qui lui est soumis. En l'espèce, par la manière dont elle a défini, dans la question préjudicielle, les catégories de justiciables à comparer, la juridiction a quo a supposé qu'avant l'entrée en vigueur de la loi du 23 mars 1999, la règle formulée à l'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en matière judiciaire était applicable aux contestations portant sur la redevance visant à la protection des eaux de surface contre la pollution. La Cour doit tenir compte de cette interprétation dans sa réponse à la question préjudicielle. L'exception soulevée par le Gouvernement flamand est rejetée. B.5. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6.1. La première distinction concerne la différence de traitement B.4.2. In beginsel komt het de verwijzende rechter toe de normen vast te stellen die toepasselijk zijn op het hem voorgelegde geschil en die normen te interpreteren. Te dezen is het verwijzende rechtscollege, door de wijze waarop het de te vergelijken categorieën van rechtsonderhorigen heeft omschreven in de prejudiciële vraag, ervan uitgegaan dat de in artikel 24bis van de Taalwet Gerechtszaken vervatte regeling vóór de inwerkingtreding van de wet van 23 maart 1999 van toepassing was op de geschillen met betrekking tot de heffing ter bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. Het Hof dient met die interpretatie rekening te houden bij het beantwoorden van de prejudiciële vraag. De exceptie van de Vlaamse Regering wordt verworpen. B.5. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6.1. Het eerste onderscheid betreft het verschil in behandeling
entre les redevables, selon qu'ils ont introduit leur recours, dans le tussen belastingplichtigen, naargelang zij hun beroep in het kader van
cadre d'un litige relatif à l'application d'une loi d'impôt, avant ou een geschil betreffende de toepassing van de belastingwet hebben
après l'entrée en vigueur de la loi du 23 mars 1999. Les premiers ingesteld vóór of na de inwerkingtreding van de wet van 23 maart 1999.
redevables pouvaient introduire leur recours dans la langue de la Eerstgenoemde belastingplichtigen zouden hun beroep wel hebben kunnen
décision attaquée, laquelle est celle de leur choix, alors que les redevables de la deuxième catégorie ne le pourraient plus. B.6.2. Pour vérifier le respect du principe constitutionnel d'égalité et de non-discrimination, il n'est pas pertinent de comparer entre elles deux réglementations qui étaient applicables à des moments différents et dont la plus récente traduit un changement de politique. Le propre d'une nouvelle règle est d'établir une distinction entre les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui entraient dans le champ d'application de la règle antérieure et les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui indienen in de taal van de bestreden beslissing die de taal van hun keuze is, terwijl de tweede categorie van belastingplichtigen dat niet meer zou kunnen. B.6.2. Om de inachtneming van het grondwettelijke beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te beoordelen, is het niet relevant twee reglementeringen te vergelijken die op verschillende ogenblikken van toepassing waren en waarvan de meest recente een wijziging van beleid vertolkt. Het is inherent aan een nieuwe regeling dat een onderscheid wordt gemaakt tussen personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere regeling vielen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de nieuwe regeling vallen.
entrent dans le champ d'application de la nouvelle règle. Een dergelijk onderscheid maakt op zich geen schending uit van de
Semblable distinction ne viole pas en soi les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Elke wetswijziging zou onmogelijk
Constitution. A peine de rendre impossible toute modification de la worden indien zou worden aangenomen dat een nieuwe regeling de
loi, il ne peut être soutenu qu'une disposition nouvelle violerait les
articles 10 et 11 de la Constitution par cela seul qu'elle modifie les artikelen 10 en 11 van de Grondwet zou schenden om de enkele reden dat
conditions d'application de la législation ancienne. zij de toepassingsvoorwaarden van de vroegere regeling wijzigt.
B.7.1. La seconde distinction concerne la différence de traitement B.7.1. Het tweede onderscheid betreft het verschil in behandeling
entre les redevables néerlandophones et francophones domiciliés dans tussen Nederlandstalige en Franstalige belastingplichtigen
l'une des six communes de la périphérie bruxelloise, tout au moins en gedomicilieerd in één van de zes Brusselse randgemeenten, minstens wat
ce qui concerne les contestations portant sur la redevance visant à la betreft de geschillen over de heffing ter bescherming van de
protection des eaux de surface contre la pollution. La première oppervlaktewateren tegen verontreiniging. De eerste categorie van
catégorie de redevables pourrait encore s'adresser au tribunal dans sa belastingplichtigen zou zich nog wel in haar taal tot de rechtbank
langue, alors que la seconde n'aurait pas cette possibilité. kunnen wenden, terwijl de tweede categorie die mogelijkheid niet zou
B.7.2. L'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en hebben. B.7.2. Artikel 24bis van de Taalwet Gerechtszaken, waarop de voorheen
matière judiciaire, sur lequel était basée la possibilité qui existait bestaande mogelijkheid van de inwoners van faciliteitengemeenten was
précédemment pour les habitants des communes à facilités d'engager une gebaseerd om een procedure te voeren in een andere taal dan de taal
procédure dans une autre langue que celle de la région linguistique van het eentalige taalgebied, beoogde het gebruik der talen te regelen
unilingue, visait à régler l'emploi des langues pour les recours voor de voorzieningen die ingeleid werden voor de hoven van beroep
introduits devant les cours d'appel contre les décisions du directeur tegen de beslissingen van de provinciale directeur der directe
provincial des contributions directes, lorsque ce fonctionnaire belastingen, wanneer die ambtenaar uitspraak deed over een
s'était prononcé sur une réclamation contre un enrôlement à l'impôt bezwaarschrift tegen een aanslag in de inkomstenbelastingen (Parl.
sur les revenus (Doc. parl., Chambre, 1965-1966, no 59/49, p. 279). St., Kamer, 1965-1966, nr. 59/49, p. 279).
Même si l'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en Zelfs wanneer artikel 24bis van de Taalwet Gerechtszaken, dat als
matière judiciaire, qui, en tant que régime d'exception, doit être uitzonderingsregeling beperkend dient te worden geïnterpreteerd, de
interprété restrictivement, a la portée que lui donnent les appelants draagwijdte heeft die de appellanten voor het verwijzende
devant la juridiction a quo, les règles concernant l'emploi des rechtscollege eraan geven, werd de regeling van het gebruik der talen
langues en matière judiciaire étaient largement tributaires du régime in gerechtszaken in belangrijke mate beïnvloed door de taalregeling
linguistique applicable aux directeurs provinciaux et régionaux des van toepassing op de provinciale en gewestelijke directeurs van de
contributions directes, qui sont des organes de l'administration directe belastingen, die organen van actief bestuur zijn en die kennis
active et qui prenaient connaissance des réclamations. namen van de bezwaarschriften.
B.7.3. Selon l'exposé des motifs (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, no B.7.3. Luidens de memorie van toelichting (Parl. St., Kamer,
1341/1 et no 1342/1, p. 1), le législateur entendait, en adoptant les 1997-1998, nrs. 1341/1 en 1342/1, p. 1) wilde de wetgever met de
lois des 15 et 23 mars 1999, mettre fin aux critiques stigmatisant la aanneming van de wetten van 15 en 23 maart 1999 een einde maken aan de
manière dont le contentieux fiscal était tranché, et en particulier kritiek op de wijze van beslechting van de fiscale geschillen, meer
celle qui soutenait que cette procédure ne répondait pas aux exigences bepaald de kritiek volgens welke die procedure niet beantwoordde aan
d'un Etat de droit moderne en matière de garanties d'indépendance et de vereisten van een moderne rechtsstaat inzake de waarborgen van
d'impartialité du juge administratif. onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de administratieve rechter.
Une distinction claire est désormais opérée, dans la nouvelle Voortaan wordt in de nieuwe fiscale procedure een duidelijk
procédure fiscale, entre la phase administrative, dans laquelle une onderscheid gemaakt tussen de administratieve fase, waarbij een
réclamation est introduite auprès de l'autorité taxatrice elle-même, bezwaarschrift wordt ingediend bij de belastingheffende overheid zelf
agissant en tant qu'autorité administrative, et la phase judiciaire, die optreedt als administratieve overheid, en de gerechtelijke fase,
dans laquelle le contribuable, après avoir épuisé le recours waar de belastingplichtige, na uitputting van het administratief
administratif dans le délai prescrit, peut introduire, dans les beroep binnen de voorgeschreven termijn, onder de voorwaarden door de
conditions prévues par la loi, une action auprès du tribunal de wet bepaald, een vordering kan instellen bij de bevoegde rechtbank van
première instance compétent qui, contrairement à ce qui était le cas eerste aanleg, die - in tegenstelling tot de vroegere procedure - met
dans la procédure antérieure, a pleine juridiction pour examiner les volle rechtsmacht kan oordelen over de grieven van de
griefs du contribuable, même ceux qui n'auraient pas été soulevés au belastingplichtige, ook over diegene die niet werden opgeworpen
cours de la procédure contentieuse administrative. Le jugement du tijdens de administratieve bezwaarprocedure. Het vonnis van de
tribunal peut être entrepris devant la cour d'appel et l'arrêt de rechtbank kan worden bestreden bij het hof van beroep en tegen het
celle-ci peut faire l'objet d'un pourvoi auprès de la Cour de cassation. arrest van dat hof is voorziening mogelijk bij het Hof van Cassatie.
B.7.4. Du fait de l'abrogation des 1o et 3o de l'article 603 du Code B.7.4. Door de opheffing van het 1o en het 3o van artikel 603 van het
judiciaire, la phase judiciaire des contestations en matière fiscale Gerechtelijk Wetboek wordt de gerechtelijke fase van de betwistingen
est désormais régie, comme les contestations en matière civile, par in fiscale zaken, zoals in burgerlijke zaken, thans beheerst door de
les règles générales de l'emploi des langues en matière judiciaire algemene regelen inzake het gebruik der talen in gerechtszaken die in
prescrites au chapitre Ier de la loi concernant l'emploi des langues hoofdstuk I van de Taalwet Gerechtszaken is voorgeschreven voor de
en matière judiciaire pour les cas auxquels ont donné lieu les
procédures devant la juridiction a quo . Les caractéristiques gevallen waartoe de procedures voor het verwijzende rechtscollege
particulières des procédures auxquelles s'appliquaient les anciens 1o aanleiding hebben gegeven. De bijzondere kenmerken van de procedures
et 3o de l'article 603 du Code judiciaire et dont il est question au waarop het vroegere 1o en 3o van artikel 603 van het Gerechtelijk
B.7.3 n'existent plus, suite à la modification législative du 23 mars Wetboek van toepassing was en waarvan sprake is in B.7.3, bestaan door
1999. Elles ne peuvent dès lors plus constituer non plus le motif de wetswijziging van 23 maart 1999 niet langer. Zij kunnen derhalve
susceptible de justifier la différence de traitement résultant de ook niet meer de reden uitmaken die het verschil in behandeling dat
l'article 24bis de la loi concernant l'emploi des langues en matière voortvloeide uit artikel 24bis van de Taalwet Gerechtszaken had kunnen
judiciaire. L'application qui en résulte du régime de droit commun en verantwoorden. De toepasselijkheid van de gemeenrechtelijke regeling
matière d'emploi des langues dans les affaires judiciaires ne saurait inzake het gebruik der talen in gerechtszaken die daarvan het gevolg
être considérée comme disproportionnée à l'objectif poursuivi par la is, kan niet worden beschouwd als onevenredig met de doelstelling die
modification législative du 23 mars 1999. werd nagestreefd met de wetswijziging van 23 maart 1999.
B.8.1. La troisième distinction au sujet de laquelle la Cour est B.8.1. Het derde onderscheid waarover het Hof wordt ondervraagd
interrogée concerne la différence de traitement entre les betreft het verschil in behandeling tussen de belastingplichtigen
contribuables visés par le Code des impôts sur les revenus et les bedoeld door het Wetboek van de inkomstenbelastingen en diegenen die
redevables de la redevance visant à la protection des eaux de surface de heffing ter bescherming van de oppervlaktewateren tegen
contre la pollution, parce que les premiers nommés pourraient toujours verontreiniging verschuldigd zijn, doordat de eerstgenoemden zich
s'adresser au tribunal dans leur langue et que les seconds ne le onverminderd in hun taal tot de rechtbank zouden kunnen wenden en de
peuvent pas. laatstgenoemden niet.
B.8.2. Contrairement à ce que semblent considérer les appelants devant B.8.2. Anders dan de appellanten voor het verwijzende rechtscollege
lijken aan te nemen, zijn alle geschillen betreffende de toepassing
la juridiction a quo, toutes les contestations relatives à van de belastingwet, met inbegrip van die betreffende de
l'application d'une loi d'impôt, en ce compris celles concernant les inkomstenbelastingen en de heffing ter bescherming van de
impôts sur les revenus et la redevance visant à la protection des eaux oppervlaktewateren tegen verontreiniging, onderworpen aan dezelfde
de surface contre la pollution, sont soumises aux mêmes règles en ce regelen betreffende de materiële en territoriale bevoegdheid van de
qui concerne la compétence matérielle et territoriale des tribunaux de rechtbanken van eerste aanleg. De feitelijke verschillen naar gelang
première instance. Les différences de fait concernant la langue du van de taal van de belastingplichtige, waaraan zij refereren, zijn
contribuable auxquelles les appelants font référence ne sont que la slechts het gevolg van de toepassing van de criteria die de
conséquence de l'application des critères qui déterminent la territoriale bevoegdheid van de rechtbanken bepalen. Die criteria,
compétence territoriale des tribunaux. Ces critères, à savoir le namelijk het rechtsgebied waarin het kantoor is gelegen waar de
ressort dans lequel est situé le bureau où la perception a été ou doit belasting is of moet worden geïnd of, indien het geschil geen verband
être faite ou, si la contestation n'a aucun lien avec la perception houdt met de inning van de belasting, het rechtsgebied waarin de
d'un impôt, le ressort dans lequel est établi le service d'imposition belastingdienst is gevestigd die de bestreden beschikking heeft
qui a pris la disposition contestée (article 632 du Code judiciaire), getroffen (artikel 632 van het Gerechtelijk Wetboek), zijn objectief.
sont objectifs. Cette distinction est en outre pertinente, puisqu'elle Bovendien is dat onderscheid pertinent vermits het waarborgt dat alle
garantit que tous les contribuables qui habitent dans un même ressort belastingplichtigen die binnen eenzelfde rechtsgebied wonen, ook op
seront traités de manière identique dans la phase judiciaire de leur identieke wijze zullen worden behandeld in de gerechtelijke fase van
contestation fiscale. Il en est d'autant plus ainsi dans les cas où, hun fiscaal geschil. Zulks geldt des te meer in de gevallen, zoals in
comme pour les litiges portés devant la juridiction a quo, un seul de geschillen voor het verwijzende rechtscollege, waarin één
service d'imposition prend des dispositions, susceptibles d'être belastingdienst de mogelijk te bestrijden beschikkingen treft voor het
contestées, pour l'ensemble du territoire de la Région flamande où gehele grondgebied van het Vlaamse Gewest waarin de
habitent les redevables de la redevance. belastingplichtigen van de heffing wonen.
Dès lors que par l'application de ces critères, le régime de droit commun de l'emploi des langues en matière judiciaire devant les tribunaux civils est rendu applicable, tel qu'il est contenu dans le chapitre Ier de la loi concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, la mesure n'est en outre pas disproportionnée à l'objectif poursuivi. Pour les mêmes motifs, il ne saurait y avoir de discrimination dans l'exercice du droit de défense qui est garanti devant les tribunaux civils, en ce qui concerne l'emploi des langues en matière judiciaire, de manière identique dans les contestations relatives à l'application d'une loi d'impôt. B.9.1. Bien que la question préjudicielle appelle dans toutes ses composantes une réponse négative, une modification législative doit cependant être suffisamment claire pour que ceux auxquels elle Nu door de toepassing van die criteria de gemeenrechtelijke regeling inzake het gebruik der talen in gerechtszaken voor de burgerlijke rechtbanken toepasselijk wordt, zoals vervat in hoofdstuk I van de Taalwet Gerechtszaken, is de maatregel bovendien niet onevenredig met de beoogde doelstelling. Om diezelfde redenen kan er evenmin sprake zijn van een discriminatie in de uitoefening van het recht van verdediging dat voor de burgerlijke rechtbanken, wat het gebruik der talen in gerechtszaken betreft, op identieke wijze wordt gewaarborgd in de geschillen betreffende de toepassing van een belastingwet. B.9.1. Ofschoon de prejudiciële vraag in al haar onderdelen ontkennend dient te worden beantwoord, moet een wetswijziging evenwel voldoende duidelijk zijn opdat degenen op wie zij van toepassing is, hun gedrag
s'applique puissent adapter leur comportement en fonction de ses kunnen aanpassen aan de eisen ervan. Wanneer, zoals te dezen, de
exigences. Lorsque la modification découle, comme c'est le cas en wijziging niet voortvloeit uit een duidelijk uitgedrukte wil van de
l'espèce, non d'une volonté clairement exprimée du législateur mais de wetgever maar uit de combinatie van vroegere regels en nieuwe regels
la combinaison de règles anciennes et de règles nouvelles qui die niet tot doel hadden de taalregeling van de beroepen te wijzigen
n'avaient pas pour objet de modifier le régime linguistique des maar die indirect een dergelijke wijziging teweegbrengen, dient te
recours mais qui entraînent indirectement une telle modification, il worden nagegaan of die wijziging geen onevenredige gevolgen heeft.
convient d'examiner si celle-ci n'a pas des effets disproportionnés. B.9.2. Doordat de in het geding zijnde bepalingen tot gevolg hebben
B.9.2. En ce qu'elles ont pour conséquence que les recours fiscaux dat de betwiste fiscale beroepen in het Nederlands moeten worden
litigieux doivent être traités en néerlandais parce qu'ils sont behandeld omdat zij voortaan rechtstreeks voor een burgerlijk
désormais directement introduits devant une juridiction civile, les rechtscollege worden ingesteld, schenden zij de rechten van de
dispositions en cause ne violent pas les droits des intéressés. Mais betrokkenen niet. Maar doordat zij tot gevolg zouden hebben dat de
en ce qu'elles auraient pour effet que les recours eux-mêmes seraient beroepen zelf nietig worden en dat, gelet op de ter zake geldende
nuls et que, eu égard aux délais en vigueur, les intéressés ne termijnen, de betrokkenen hun betwistingen met een
pourraient donc plus faire trancher par un juge les contestations qui belastingadministratie dus niet meer door een rechter zouden kunnen
les opposent à une administration fiscale, elles auraient des effets laten beslechten, zouden zij onevenredige gevolgen hebben. Uit die
disproportionnés. Il suit de cette considération que l'inobservation overweging volgt dat de niet-naleving van de in het geding zijnde
des dispositions en cause ne peut avoir pour effet que les recours bepalingen niet tot gevolg mag hebben dat de fiscale beroepen,
fiscaux introduits après l'entrée en vigueur de la loi du 23 mars 1999 ingesteld na de inwerkingtreding van de wet van 23 maart 1999, maar
mais avant la publication du présent arrêt au Moniteur belge devraient vóór de bekendmaking van dit arrest in het Belgisch Staatsblad , als
être considérés comme nuls. nietig zouden moeten worden beschouwd.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Sous la réserve indiquée au B.9.2, les articles 4, 5 et 7 de la loi du Onder het voorbehoud vermeld in B.9.2, schenden de artikelen 4, 5 en 7
23 mars 1999 relative à l'organisation judiciaire en matière fiscale van de wet van 23 maart 1999 betreffende de rechterlijke inrichting in
ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. fiscale zaken de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 17 décembre 2003. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 17 december 2003.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
A. Arts. A. Arts.
^